BNT162b2vaccin en coronavirus SARS-CoV-2

		'Moderna-vaccin werkt ook tegen Britse en Zuid-Afrikaanse variant'
		Het volledige artikel: Scientias - Vivian Lammerse 26 januari 2021. Bron: Moderna Press release January 25, 2021.

		Maar om het zekere voor het onzekere te nemen, ontwikkelt het biotechbedrijf
		nu tevens een iets aangepast vaccin.

		Onlangs hebben wetenschappers hun zorgen geuit over de nieuw opgekomen coronavarianten
		in het Verenigd-Koninkrijk en Zuid-Afrika. De mutaties in met name de Zuid-Afrikaanse variant
		zouden namelijk kunnen betekenen dat de werking van het coronavaccin wordt beperkt.
		Producent Moderna besloot de proef op de som te nemen en te bestuderen in hoeverre hun
		ontwikkelde coronavaccin bescherming biedt tegen verschillende coronavarianten. En de
		bevindingen zijn gematigd positief.

		Vaccin
		Moderna testte het coronavaccin op verschillende nieuw ontdekte coronavarianten, waaronder
		de Britse en de Zuid-Afrikaanse. En uit de bevindingen blijkt dat er voldoende ‘neutraliserende
		titers’ – die het virus onschadelijk maken – tegen alle belangrijke varianten worden
		geproduceerd. Anders gezegd: zover nu bekend is, werkt het Moderna-vaccin dus ook tegen de
		Britse en Zuid-Afrikaanse variant. Het vaccin blijkt overigens wel een net wat betere
		bescherming te bieden tegen de Britse coronavariant dan tegen de Zuid-Afrikaanse. Zo namen
		de onderzoekers een zesvoudige afname van de neutraliserende titers waar toen ze de Zuid-
		Afrikaanse variant testten. Dit zou kunnen betekenen dat iemand minder lang immuun voor
		het virus is. “Ondanks deze verlaging biedt het vaccin naar verwachting nog wel genoeg
		bescherming,” aldus Moderna.

		Het biotechbedrijf vermoedt dat twee injecties van het vaccin voldoende bescherming zullen
		bieden tegen de tot nu toe waargenomen coronavarianten. Toch is enige voorzichtigheid
		geboden. De conclusies zijn namelijk gebaseerd op in vitro-onderzoek (oftewel buiten het
		lichaam, in kweekculturen in het lab) en moeten daarnaast nog peer review ondergaan, wat
		betekent dat het nog niet door vakgenoten beoordeeld is.

		Boostervaccin
		Ondanks de redelijk geruststellende resultaten, heeft Moderna toch besloten het zekere voor
		het onzekere te nemen. Zo laten ze weten een extra boosterdosis van het vaccin te
		ontwikkelen. Deze booster zou in staat moeten zijn om de hoeveelheid neutraliserende titers
		tegen opkomende coronavarianten verder te verhogen, waardoor deze iets aangepaste versie
		mogelijk een nog betere bescherming biedt dan de bestaande vaccins. “Terwijl we proberen het
		coronavirus te verslaan, zijn we van mening dat het noodzakelijk is om proactief te zijn terwijl
		het virus zich verder ontwikkelt,” aldus Stéphane Bancel CEO van Moderna. “We worden
		aangemoedigd door de nieuwe resultaten, die ons vertrouwen versterken dat het Moderna-
		vaccin bescherming biedt tegen deze nieuw ontdekte varianten. Maar uit voorzichtigheid zullen
		we tevens een boosterdosis ontwikkelen die mogelijk effectiever zal zijn tegen de opkomende
		Zuid-Afrikaanse coronavariant.”

		Overtreffen
		Het betekent dat het Moderna-vaccin mogelijk nog beter in staat zal zijn om de
		wereldbevolking tegen het coronavirus – en al zijn mutaties – te beschermen. En dat terwijl er
		al uit eerdere studies is gebleken dat het ontwikkelde vaccin van het biotechbedrijf voor maar
		liefst 94% betrouwbaar is. Hiermee overtreft het vaccin dat van Pfizer en de Russen, die
		respectievelijk voor 90 procent en 92 procent effectief zijn.

		Het Moderna-vaccin is ondertussen ook in Nederland gearriveerd. Op 11 januari 2021 zijn de
		eerste vaccins geleverd. De verwachting is dat er in het eerste kwartaal zo’n 390.000 dosissen
		zullen worden uitgedeeld. Vaccinatie met het vaccin van Moderna bestaat uit twee prikken. De
		tweede prik volgt 28 dagen na de eerste prik. Ongeveer twee weken na deze tweede injectie
		zou je maximaal beschermd moeten zijn tegen het oorspronkelijke coronavirus. Of het vaccin
		ook de verspreiding van het coronavirus voorkomt, is nog niet bekend. Het is namelijk nog
		onduidelijk of gevaccineerde mensen het virus nog steeds bij zich dragen of over kunnen
		dragen op anderen. Dit wordt momenteel verder onderzocht.

		Het volledige artikel: Scientias - Vivian Lammerse 26 januari 2021. Bron: Moderna Press release January 25, 2021.

		16.000 mensen gemeld met mogelijke bijwerkingen van
		coronavaccins in Europa
		RTL Nieuws 23 januari 2021

		Wereldwijd zijn we begonnen met het vaccineren tegen het coronavirus, en
		daarmee ook met het monitoren van bijwerkingen. Onze onderzoeksredactie
		heeft daarom een eerste overzicht van het aantal meldingen gemaakt, op basis
		van Europese data. Er zijn nu 16.785 gevallen gemeld van vermoedelijke
		bijwerkingen na inenting met een coronavaccin in Europa.

		Onze redactie gebruikte hiervoor de data van Eudravigilance. Dit is een grote database van het
		Europees Geneesmiddelenbureau EMA. Bijwerkingencentra zoals het Nederlandse Lareb
		rapporteren in deze database hoeveel vermoedens van mogelijke bijwerkingen er worden
		gemeld voor vaccins en medicijnen. Ook fabrikanten zijn verplicht hun meldingen door te geven
		aan deze database.

		Meer dan 16.000 meldingen
		In heel Europa zijn meer dan 15 miljoen vaccins gezet. De meeste meldingen komen van het
		Pfizer-vaccin, dat als eerste in grote aantallen beschikbaar was op de Europese markt. Tot en
		met 23 januari zijn er bij het EMA 16.479 gevallen bekend van vermoedens van mogelijke
		bijwerkingen na inenting van het Pfizer-vaccin.

		Deze meldingen komen van zowel zorgprofessionals (12.330 ) als mensen zonder medische
		achtergrond (4.149).

		Van de vaccins van Moderna en Oxford/AstraZeneca zijn sinds kort ook de eerste meldingen
		zichtbaar, respectievelijk 123 gevallen bij Moderna, en 183 bij Oxford. Deze vaccins zijn in
		Europa nog niet zo lang beschikbaar.

		'Valt mee'
		Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie, keek met ons naar de cijfers. "Dat valt me best
		mee", is haar lezing. Zeker als deze aantallen worden afgezet tegen de miljoenen vaccins die
		zijn gezet, en de aandacht die de vaccins krijgen. Hierdoor is het volgens Huckriede
		waarschijnlijk dat bijwerkingen ook sneller worden gemeld.

		Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen heeft een vergelijkbare reactie. Voorzitter
		Ton de Boer: "Er is geen reden om ongerust te zijn." Hij geeft ook aan dat meldingen heel
		snel worden bekeken. "Als er dan iets bijzonders uit voorkomt, kan snel worden beoordeeld
		of dat komt door het vaccin. Dat zou dan aanleiding kunnen zijn om de productinformatie aan
		te passen. Maar dat is tot nu toe niet nodig geweest."

		Vermoeidheid, duizeligheid en spierpijn
		Veruit de meeste bijwerkingen die worden gemeld zijn lichte klachten. Het gaat om algemene
		klachten en klachten over zenuwen en spieren. Denk hierbij aan pijn op de plek waar de prik is
		gezet, vermoeidheid, duizeligheid en spierpijn.

		Er worden ook overlijdens gemeld, maar dat is volgens deskundigen, het College ter
		beoordelingen van Geneesmiddelen, de EMA en Pfizer geen reden tot zorg. Zo'n melding
		betekent niet meteen dat het vaccin onveilig is. Belangrijk om te benadrukken is dat het gaat
		om situaties waarin iemand vermoedt dat een klacht mogelijk het gevolg kan zijn van het
		vaccin, maar dat betekent niet dat het verband er ook daadwerkelijk is. Wat ook kan, is dat de
		reactie is veroorzaakt door een andere ziekte, of zelfs een ander medicijn.

		Overleden patiënten
		Het EMA laat in een schriftelijke reactie weten dat er tot 21 januari van het Pfizer-vaccin 245
		zaken bij hem zijn gemeld met een fatale uitkomst. Het is mogelijk dat hier nog dubbelingen
		in zitten. Daarbij benadrukt de woordvoerder dat het niet betekent dat deze fatale aflopen
		zijn veroorzaakt door het vaccin. "Tijdens het vaccinatieprogramma zullen mensen door
		andere doodsoorzaken blijven overlijden. Dat kan ook kort na vaccinatie gebeuren. Het feit
		dat iemand na vaccinatie overlijdt, wil niet zeggen dat zijn of haar dood door het vaccin is
		veroorzaakt."

		"Dagelijks overlijden circa 12.000 EU-burgers door allerlei oorzaken. 83 procent van hen is
		ouder dan 65 jaar. Tot nu toe is geen enkel sterfgeval in die categorie toegeschreven aan het
		coronavaccin", aldus het EMA.

		Het EMA benadrukt dat in geval van overlijden of ernstige gezondheidsklachten kort na
		vaccinatie, de autoriteiten onderzoeken of het vaccin hierin een rol heeft gespeeld. De gehele
		reactie van het EMA op onze vragen kun je hier lezen.

		506 gevallen in Nederland
		In Nederland zijn er vooralsnog 506 gevallen geweest waarbij vermoedens van bijwerkingen zijn
		gemeld. De ernst van deze bijwerkingen is nog niet bekend. Ook is nog niet te achterhalen of
		de meldingen zijn gedaan door zorgprofessionals. Minister van Volksgezondheid Hugo de
		Jonge liet in de persconferentie van 20 januari weten dat er meer dan 100.000 mensen in
		Nederland een prik hebben gehad.

		Deze meldingen zijn binnengekomen bij het bijwerkingscentrum Lareb. Dat laat telefonisch
		weten dat vanaf volgende week maandag er wekelijks een update komt van het instituut.
		Hierin zal dan dieper worden ingegaan op de Nederlandse situatie.

		Daarnaast gaat het EMA vanaf eind januari maandelijks een update geven over de gemelde
		bijwerkingen die zijn gemeld bij de fabrikanten zelf. Het eerste vaccin waarmee dat gaat
		gebeuren, is van Pfizer.

		Reactie Pfizer
		Een woordvoerder van Pfizer schrijft in een reactie: "Veiligheid is bij ons topprioriteit en om die
		reden nemen wij bijwerkingen van ons Covid-19-vaccin zeer serieus. We volgen alle meldingen
		nauwlettend op en verzamelen alle relevante informatie die we vervolgens delen met de
		regelgevende instanties wereldwijd. Op dit moment zijn uit onze continue monitoring geen
		veiligheidssignalen aan het licht gekomen."

		Pfizer stipt ook aan dat er inmiddels miljoenen mensen zijn gevaccineerd. Het bedrijf vindt het
		belangrijk om daarbij te zeggen dat ernstige klachten en sterfgevallen in deze groep
		waarschijnlijk net zo veel zullen voorkomen als onder de niet-gevaccineerde bevolking.

		Het volledige artikel: RTL Nieuws 23 januari 2021

		'Oxford-wetenschappers werken aan aangepast vaccin tegen corona-
		mutanten'
		Dagblad van het Noorden 21 januari 2021

		Wetenschappers van de Universiteit van Oxford werken aan nieuwe versies van
		het Oxford/AstraZeneca-vaccin, die bescherming moeten bieden tegen de
		gemuteerde varianten van het coronavirus die zijn opgedoken in het Verenigd
		Koninkrijk, Zuid-Afrika en Brazilië, meldt de Britse krant The Telegraph.

		Het team achter het Oxford/AstraZeneca-vaccin onderzoekt de haalbaarheid van het
		herontwikkelen van de technologie achter het vaccin, schrijft The Telegraph. De Brits-Zweedse
		farmaceut AstraZeneca verwees voor commentaar naar de Universiteit van Oxford. Een
		woordvoerder van de universiteit zegt dat er zorgvuldig wordt uitgezocht in hoeverre de nieuwe
		varianten van het coronavirus bestand zijn tegen de vaccins en welke processen nodig zijn voor
		een snelle ontwikkeling van een aangepast coronavaccin.

		Goedkeuring
		De Britse premier Boris Johnson zei woensdag dat de Britse medicijn-toezichthouder gereed zal
		zijn voor het beoordelen en goedkeuren van een aangepast vaccin dat werkzaam is tegen de
		gemuteerde varianten van het coronavirus.

		Resultaten van recente laboratoriumproeven wijzen erop dat het Pfizer/BioNTech-vaccin
		werkzaam is tegen de Britse variant, die zich snel over de wereld verspreidt. BioNTech heeft
		aangekondigd dat het snel komt met een gedetailleerde analyse van de werkzaamheid van
		het vaccin tegen de Zuid-Afrikaanse variant. Dergelijke proeven worden ook uitgevoerd door
		farmaceuten AstraZeneca, Moderna en Curevac.

		Het volledige video-interview: Dagblad van het Noorden 21 januari 2021

		Kritiek bij medische experts en gezondheidszorgorganisaties
		Indiase COVID-vaccins tegen verwachtingen in vroegtijdig
		goedgekeurd
		MO Mondiaal Nieuws - Ranjit Devraj 12 januari 2021
		https://www.scidev.net/05.01.2021

		In India zijn twee lokaal geproduceerde COVID-19-vaccins goedgekeurd voor
		gebruik in noodsituaties. Dat een van de vaccins nog in een klinische testfase
		zit, oogst kritiek bij medische experts en gezondheidsorganisaties.

		Het Indiase COVID-19-vaccin Covaxin is afgelopen zondag goedgekeurd door de Drugs
		Controller General van India (DCGI), het belangrijkste regulerende orgaan van het land.
		Covaxin is ontwikkeld door het Indiase bedrijf Bharat Biotech in samenwerking met de Indiase
		Raad voor Medisch Onderzoek, een overheidsorgaan. Het zit nog maar in de derde fase van de
		klinische tests en er zijn nog geen data gepubliceerd over immunogeniciteit en effectiviteit.

		De DCGI beperkte de inzet van Covaxin specifiek tot “klinische proefmodus”, een categorie
		waar veel experts kritiek op hebben. ‘Ik heb nog nooit gehoord van zo’n categorie’,
		reageert Manu Raj, onderzoeksmethodoloog en onderzoeker aan het Amrita Institute of
		Medical Sciences and Research in Kochi (Kerala).

		Het Indiase departement voor Biotechnologie, het overheidsagentschap dat de productie van
		COVID-19-vaccins in India ondersteunt, wenste niet te reageren op die kritiek.

		Felicitaties van regering en WHO
		Covaxin is niet het enige vaccin dat pas goedgekeurd is in India. Ook Covishield, ontwikkeld
		door de Universiteit van Oxford en het farmabedrijf AstraZeneca, is goedgekeurd voor gebruik
		in noodsituaties. De Indiase versie van Covishield wordt in India geproduceerd door het private
		bedrijf Serum Institute of India. Het vaccin gebruikt een verzwakt adenovirus als drager van het
		COVID-19 spike-eiwit.

		Na de aankondiging van de DCGI reageerde premier Narendra Modi in een tweet. ‘Elke Indiër
		zou er trots op moeten zijn dat de twee goedgekeurde vaccins voor gebruik in noodgevallen in
		India worden gemaakt in India!’, klonk zijn reactie. ‘Dit laat zien hoe graag onze
		wetenschappelijke gemeenschap de droom van een Aatmanirbhar Bharat wil realiseren.’

		Met Aatmanirbhar Bharat bedoelt Mohdi een “zelfvoorzienend India”, een van de belangrijkste
		pijlers waar zijn beleid op steunt. De premier ziet zorg en medeleven als twee essentiële
		onderdelen in die zelfredzaamheid.

		In een andere tweet schreef Modi het volgende: ‘Een beslissend keerpunt dat een gedreven
		strijd kracht bijzet! De CCGI-goedkeuring van vaccins van Serum Institute of India en Bharat
		Biotech versnelt de route naar een gezonder en COVID-vrij land. Gefeliciteerd India. Felicitaties
		aan onze hardwerkende wetenschappers en innovators.’

		Poonam Khetrapal Singh, regiodirecteur van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in
		Zuidoost-Azië, zegt dat haar organisatie het besluit van de regering verwelkomt. ‘Het gebruik
		van vaccins bij groepen die voorrang krijgen, samen met de implementatie van andere
		publieke gezondheidsmaatregelen en participatie vanuit de gemeenschap, zal belangrijk zijn
		om de impact van COVID-19 te reduceren’, klonk het in een tweet.

		Waarom is er zo’n haast?
		Medische experts slaan alarm omdat de noodzakelijk klinische testprotocollen niet uitgevoerd
		zijn en dat het in India ontwikkelde Covaxin vrijgegeven werd zonder publicatie van de
		testresultaten. Publieke gezondheidsinstanties die betrokken zijn bij medicijngebruik delen die
		bezorgdheid. >>>

		Derde vaccin op komst?
		India werkt aan nog een ander eigen vaccin: het plasmavaccin ZyCoV-D, ontwikkeld door Zydus
		Cadila. Dat vaccin is door de DCGI is goedgekeurd om de derde fase van de klinische tests in
		te gaan, de fase die bij Covaxin niet afgerond is vooraleer het vaccin goedgekeurd werd.

		Zydus Cadila heeft de eerste twee klinische testfasen afgerond in India bij meer dan duizend
		deelnemers’, staat in een verklaring die het Departement voor Biotechnologie zondag
		vrijgegeven heeft. ‘De voorlopige data wijzen erop dat het vaccin veilig en immunogeen is bij
		intradermale toediening van drie dosissen.’

		Het volledige artikel: MO Mondiaal Nieuws - Ranjit Devraj 12 januari 2021
		https://www.scidev.net/05.01.2021

		RNA in Covid-19 vaccin geen probleem voor ons DNA
		Scientias - Monique Siemsen 9 januari 2021
		Bron: Interview prof. dr. A.L.W. Huckriede, hoogleraar Vaccinologie UMCG
		Iedereen die zich zorgen maakt over de vaccins tegen COVID-19, kan écht
		gerust zijn: veranderingen aan het menselijk DNA zijn simpelweg niet mogelijk
		en ook op de lange termijn zijn we veilig.

		Bijna een jaar heeft de wereld erop gewacht. Maar nu deze week de vaccinaties dan eindelijk
		zijn begonnen, is er ook nog steeds veel wantrouwen en ongerustheid. Maar liefst 1 op de 4
		Nederlanders wil zich niet laten inenten tegen COVID-19. Er zijn verschillende redenen. Ten
		eerste vraagt men zich af of er per ongeluk of zelfs expres geen ongewenst materiaal wordt
		geïnjecteerd. Het vaccin is immers een RNA-vaccin. Met andere woorden: welke invloed kan dit
		genetisch materiaal hebben op ons eigen DNA?

		Ons DNA het haasje door RNA in vaccin?
		Het antwoord is: helemaal geen. Zelfs al zouden overheden of de farmaceutische industrie
		snode bedoelingen hebben, het is onmogelijk dat dit vaccin ons DNA aantast of verandert.
		Professor in de vaccinologie dr. Anke Huckriede van de Universiteit Groningen verklaart dit als
		volgt. “Het RNA in het vaccin is chemisch samengesteld genetisch materiaal, dat eigenlijk niets
		te maken heeft met het menselijk DNA. Het RNA kan het DNA simpelweg niet beïnvloeden. Dat
		is gewoon niet mogelijk. Het DNA bevindt zich in onze celkernen, het RNA van het vaccin in de
		cellichamen. Er vindt daar dus geen overdracht plaats tussen de twee materialen.”

		“Bovendien gaat dit niet het eerste RNA-materiaal zijn dat we ooit in ons lichaam krijgen. Ieder
		virus zorgt dat we RNA binnen krijgen, als je een simpele snotneus hebt van een virusje, heb
		je ook virus-RNA in je lijf. Op zijn best krijg je dat misschien maar 5 keer per jaar, maar als je
		jonge kinderen hebt, kan het tientallen keren per jaar voorkomen dat RNA-materiaal van een
		virus je lichaam infiltreert. Het is dus niet zo dat het menselijk lichaam nu voor het eerst
		kennismaakt met RNA materiaal. Dat heeft je lichaam al vele keren gedaan in je leven.” De
		professor concludeert dan ook: “Genetische modificatie van ons menselijk DNA door het RNA-
		vaccin kan niet plaatsvinden.”

		Angst op bijwerkingen lange termijn niet reëel
		De angst voor gerommel met ons DNA is echter niet het enige zorgenkindje van de vaccin-
		tegenstanders. Ook is er de vrees dat wellicht alles prima lijkt te gaan op de korte termijn,
		maar dat we weinig weten van de gevolgen van het vaccin op ons lichaam op de lange termijn.
		Met andere woorden: hoe zit het met de bijwerkingen? Weten we daar wel voldoende van?
		Huckriede meent van wel. “De kans op bijwerkingen op de lange termijn met welk virusvaccin
		dan ook, is zeer klein. Dat komen we eigenlijk haast nooit tegen. Dat is ook logisch. Een vaccin
		is iets heel anders dan een medicijn. Een medicijn krijg je voorgeschreven in een bepaalde
		dosis en komt regulier het lichaam binnen. Dan kan het zijn dat bij langdurig gebruik,
		bepaalde stoffen zich gaan ophopen in het lichaam en er een giftige uitwerking ontstaat.”

		“Dat ligt heel anders bij een vaccin. Een vaccin krijg je slechts één of tweemaal toegediend in
		een zeer kleine dosis. Dat vaccin is binnen twee weken helemaal uit het lichaam verdwenen
		door middel van urine en ontlasting. Het vaccin hóeft ook helemaal niet langer in het lichaam
		te blijven, want het heeft alleen de taak het immuunsysteem wakker te maken en tegen een
		bepaald virus actief te maken. Zodra het dat gedaan heeft, kan het weg. Het vaccin met de
		lichaamsvreemde eiwitten wordt dus geïnjecteerd, het immuunsysteem reageert en wordt
		gestimuleerd antistoffen tegen de indringer aan te maken. Dan zit de taak van het vaccin erop
		en kan het door het lichaam worden afgescheiden.”

		Snel vaccin, onbetrouwbaar vaccin?
		Rest nog wel de vraag die velen bezighoudt: hoe kan een vaccin dat slechts een jaar nodig had
		om ontwikkeld te worden, nu net zo veilig zijn als een vaccin waaraan 4 of 5 jaar gewerkt is?
		Dat wekt bijna de indruk dat er olifantenpaadjes zijn genomen en die zouden wel eens ten
		koste kunnen gaan van onze gezondheid. Dat is niet het geval volgens Huckriede “De snelle
		beschikbaarheid heeft niets te maken met de kwaliteit van de klinische proeven. Net als ieder
		ander vaccin is ook dit vaccin eerst op dieren getest en daarna in 3 verschillende fases op
		mensen. Zo’n 30.000 tot 40.000 mensen zijn geïnjecteerd met dit vaccin en alle procedures zijn
		net zo nauwkeurig verlopen als anders.” De professor noemt verschillende redenen waarom het
		vaccin tegen COVID-19 dan wel zo snel beschikbaar kon zijn. “Ten eerste was het niet nodig
		om vanaf 0 te beginnen. Er was al een goed vaccin beschikbaar tegen twee andere
		coronavirussen, MERS en SARS-1, waaraan COVID-19 verwant is. De vaccins tegen MERS en
		SARS-1 werden echter nooit gebruikt, want die ziekte verspreidde zich toen niet zo snel als
		aanvankelijk gevreesd werd.” De kennis opgedaan bij ontwikkeling van die vaccins kwam nu
		mooi van pas. Dat heeft ontzettend veel onderzoekstijd gescheeld.”

		Urgentie zorgde voor snelle administratie
		“Maar dat is niet het enige. Je moet niet vergeten dat er bij de ontwikkeling van een vaccin dat
		minder urgent is, een ontzettende hoeveelheid administratieve afwikkeling komt kijken. Die
		registratie gaat normaliter niet in de hoogste versnelling. Dat heeft ook te maken met de
		financiën natuurlijk. Een vaccin ontwikkelen kost veel geld en zowel bedrijven als overheden
		gaan voorzichtig om met de investeringen in vaccins. Soms duurt het dus al maanden, voordat
		je van de ene fase naar de andere mag. Dat was hier gelukkig niet het geval. Vanwege de
		hoge urgentie, speelden deze tijdrovende factoren veel minder. Er was sprake van een
		zogeheten rolling review: terwijl de administratieve afwikkeling van de ene testfase nog in gang
		was, kon de volgende testfase al worden ingezet. De beschikbaarstelling van geld en het
		verkorten van administratieve trajecten zijn dus ook merendeels debet aan de snelle
		ontwikkeling van dit vaccin,” besluit Huckriede.

		Terwijl 25% van de Nederlanders zich in de komende maanden zal buigen over bovenstaande
		overwegingen, verheugt het merendeel van de Nederlanders zich echter al op de prik die het
		gewone sociale leven weer snel mogelijk zal maken.

		Het volledige artikel: Scientias - Monique Siemsen 9 januari 2021.
		Bron: Interview prof. dr. A.L.W. Huckriede, hoogleraar Vaccinologie UMCG

		Het coronavaccin is niet zonder risico's
		HP De Tijd - dr. Carla Peeters 7 januari 2021
		Carla Peeters is immunoloog en werkte jaren aan infectieziekten op het RIVM

		We moeten ons ervan bewust zijn dat het toedienen van het coronavaccin niet
		zonder gevaar is, schrijft immunoloog dr. Carla Peeters. “Inmiddels komen uit
		Amerika, waar al enkele weken gevaccineerd wordt, signalen van bijwerkingen,
		zoals allergische reacties waaronder anafylactische shock (een ernstige
		allergische reactie die fataal kan zijn) en ernstige ontstekingen.”

		Gisteren kreeg de eerste Nederlander het coronavaccin. Het vaccin van Pfizer is onder de
		verordening van een noodsituatie goedgekeurd. Dit betekent dat het een experimenteel
		vaccin is en er nog geen officiële licentie verstrekt is. Ook het Moderna-vaccin is sinds
		gisteren onder dezelfde noodsituatie goedgekeurd. Beide vaccins zijn op een nieuwe wijze
		ontwikkeld die niet eerder voor vaccins is gebruikt. In plaats van een geïnactiveerd virus of
		een geïsoleerd eiwit (ten) of suiker, wordt gebruik gemaakt van een synthetisch mRNA dat
		codeert voor een van de eiwitten op de mantel van het virus. Het lichaam zou zo zelf het
		eiwit aan kunnen maken, waarna een immuunrespons wordt opgewekt.

		De beperkte klinische trials met deze vaccins werden onder regie van de producent uitgevoerd
		onder gezonde vrijwilligers. Er wordt geclaimd dat de vaccins 95% effectief zijn. De effectiviteit is
		echter bepaald aan de hand van een positieve RT-PCR-test, door de onderzoekers als
		besmetting gedocumenteerd. Er is geen duidelijkheid over de effectiviteit van het vaccin in het
		verminderen van het aantal overledenen, ernstige vorm van Covid-19 of ziekenhuisopnames.
		Ook publicaties over beschermende antistoffen of T-cel-immuniteit die opgewekt kunnen
		worden met de ontwikkelde vaccins ontbreken nog.

		De vaccins zijn nog niet getest op kinderen, jongeren of mensen met een verzwakt
		immuunsysteem zoals kwetsbare ouderen. Inmiddels komen uit Amerika, waar al enkele
		weken gevaccineerd wordt, signalen van bijwerkingen, zoals allergische reacties waaronder
		anafylactische shock (een ernstige allergische reactie die fataal kan zijn) en ernstige
		ontstekingen. De producenten Pfizer en Moderna geven aan dat het vaccin in de eerste zeven
		dagen na vaccinatie bij 3 tot 10 % van de gezonde gevaccineerden vermoeidheid, hoofdpijn,
		koorts, rillingen, spierpijn of andere verschijnselen kunnen veroorzaken. Dit zijn verschijnselen
		die ook beschreven zijn voor Covid-19. In Israël en Amerika zijn mensen positief getest op
		Covid-19 vlak na vaccinatie met het Pfizer-vaccin.

		Pas op voor bijwerkingen
		In Nederland is de organisatie Lareb voorbereid op het registeren van bijwerkingen van de
		nieuwe Covid-19-vaccins. Tijdens het gebruik van het snel ontwikkelde influenzavaccin in 2009,
		Pandemrix, werden de bijwerkingen door Lareb geregistreerd. Helaas zijn er toen kinderen
		overleden na toediening van het vaccin en zijn er duizenden mensen met het verschijnsel
		narcolepsy (het spontaan in slaap vallen) die blijvende schade hebben ondervonden. Uit nader
		onderzoek achteraf bleek het virus niet veel meer overlijdens te veroorzaken dan eerdere
		normaal verlopende griepseizoenen. Het vaccin Pandemrix is vanwege de bijwerkingen en de
		verminderde noodzaak tot vaccinatie door de producent van de markt gehaald.

		De langetermijneffecten van de mRNA-vaccins zijn onbekend zowel in bescherming voor het
		SARS-CoV-2-virus als op blijvende schade in het lichaam. De Amerikaanse Centers of Disease
		Control doet momenteel onderzoek naar de allergische reacties en ontstekingen, waaronder
		anafylactische shock die zijn opgetreden bij mensen die gevaccineerd zijn. In plaats van
		vijftien minuten controle op flauwvallen of allergische reacties na vaccinatie, wordt nu dertig
		minuten controle geadviseerd.

		Snelheid beslissingen loopt voorbij aan adequate analyse van data
		De snelheid waarmee de overheid beslissingen door wil voeren zijn in de context van de
		huidige gegevens niet te begrijpen. De druk op mensen om zich frequent te laten testen en te
		laten vaccineren wordt met de week groter: dat behoor je te doen voor de ander, voor elkaar,
		wordt er gezegd. Het sterftecijfer aan Covid-19 in ziekenhuizen daarentegen is ten opzichte van
		de eerste golf met 47% afgenomen. Dit betreft een recent onderzoek onder bijna duizend
		Nederlandse corona-patiënten, dat op 24 december op SKIPR werd gepubliceerd. Het aantal
		mensen dat in het ziekenhuis op de IC-afdeling verblijft is eveneens met circa 40%
		afgenomen, terwijl de IC-capaciteit met 600 bedden werd uitgebreid. Ondanks lockdowns en
		andere maatregelen zijn de positieve testresultaten nauwelijks afgenomen.

		Het SARS-CoV-2-virus lijkt de plaats ingenomen te hebben van de jaarlijkse griepepidemie.
		Wereldwijd wordt het influenzavirus veel minder gerapporteerd dan voorgaande jaren. Dit werd
		eveneens gerapporteerd voor landen in het zuidelijk halfrond, waar tijdens de zomer normaliter
		een griepseizoen heerst. De verschijnselen van Covid-19 en influenza of andere bovenste
		luchtweginfecties zijn dan ook moeilijk van elkaar te onderscheiden. Om die reden rapporteert
		het CDC vanaf juli 2020 een combinatie van influenza, pneumonie en Covid-19. In dit kader is
		het belangrijk om een wetenschappelijk onderzoek, gepubliceerd in het peer reviewed tijdschrift
		Vaccine, mee te nemen in de afwegingen. In dit onderzoek werd een toename van
		coronavirussen beschreven na vaccinatie met het influenzavaccin. In het griepseizoen
		2020/2021 worden wereldwijd meer mensen gevaccineerd met het influenzavirusvaccin dan
		eerdere jaren. In de periode 2005 tot 2015 was het influenzavaccin voor de helft van deze
		jaarlijkse vaccins minder dan 50% effectief in de bescherming tegen een infectie met
		infuenzavirus. Ook het 2017/2018 influenzavaccin was een voorbeeld van een zeer geringe
		bescherming tegen de jaarlijkse griep.

		Het afgelopen jaar is in veel landen minder getest op influenzavirus. Sommige onderzoekers
		suggereren een competitie tussen het influenzavirus en SARS-CoV-2-virus, waarbij het SARS-
		CoV-2-virus eerder ziekteverschijnselen veroorzaakt en het immuunsysteem daardoor zodanig
		geactiveerd is dat andere virussen beter geweerd kunnen worden. De World Health
		Organization verklaart dat de maatregelen als handen wassen, mondkapjes en 1,5 meter
		afstand houden hebben bij gedragen aan minder influenza-infecties. Eerdere gerandomiseerde
		en gecontroleerde trials, gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften, hebben echter niet aan
		kunnen tonen dat medische mondkapjes en 1,5 meter afstand houden bijdragen in het
		voorkomen van infecties met het influenzavirus. Het aantal positieve RT-PCR testen op
		coronavirus is ten gevolge van deze maatregelen ook niet gedaald.

		Persoonsgerichte aanpak heeft de voorkeur boven een massaal experiment
		Het ontwikkelen van effectieve vaccins om infecties met coronavirussen te voorkomen is na tien
		jaar intensief onderzoek nog niet gelukt, onder andere vanwege de kans op een ernstiger
		verloop van de infectie door een superimmuunrespons. Infectie met het virus kan, nadat
		iemand gevaccineerd is, een uit de hand lopende immunologische reactie veroorzaken met als
		gevolg orgaanfalen. Een verschijnsel dat cytokinestorm genoemd wordt. Dit verschijnsel werd in
		2012 na vaccinatie met SARS-CoV-1 in proefdieren gepubliceerd in een artikel in het peer
		reviewed tijdschrift PLOS One. Dit verschijnsel is vergelijkbaar met Acute Respiratory
		Distress Syndrome; de ernstige vorm van Covid-19 en andere bovenste luchtweginfecties.

		Het SARS-CoV-1-virus en MERS-virus, beide coronavirussen, zijn na één seizoen niet meer
		aangetoond. Dat betekent dat grote zorgvuldigheid in de keuze van de meest geschikte
		strategie met hoogste gezondheidswinst en minste schade ten opzichte van infectierisico’s
		belangrijk is. Een persoonsgerichte aanpak heeft de voorkeur boven een massaal (moreel of
		indirect verplicht) experiment.

		Voor veel kinderen, jongeren, mensen met chronische ziekten en ouderen kan een strategie
		naar het versterken van het immuunsysteem met een gezonde voeding en leefstijl als eerste
		stap wel eens tot meer gezondheidswinst leiden. Eerdere ervaringen met de tuberculosebacterie
		toonden dat goed onderwijs en een sociale omgeving een belangrijke bijdrage leveren om
		infecties te voorkomen. Een vaccin toedienen bij mensen met een verzwakt of overactief
		immuunsysteem heeft weinig toegevoegde waarde en is niet zonder risico’s. Transparante en
		volledige informatie over vaccins/geneesmiddelen en interventies wanneer deze voor iedereen
		worden aanbevolen voor het behoud van gezondheid, is een voorwaarde om een individuele
		afweging te kunnen maken. De coronavaccins zijn nog in de experimentele fase. Vanuit
		medisch-ethisch perspectief vraagt deze situatie om een informed consent (de persoon
		ontvangt schriftelijke informatie over de voors en tegens, waarna deze een gewogen beslissing
		kan nemen). Een informed consent is gebruikelijk wanneer een persoon deelneemt aan een
		trial of een patiënt een experimenteel medicijn krijgt toegediend. De kans op onnodige schade
		dient te allen tijde voorkomen te worden.

		Kader: Vraagtekens bij onderbouwing voor de aanschaf van experimentele geneesmiddelen
		De geschiedenis wijst uit dat we voorzichtig moeten zijn met het gebruik van experimentele
		geneesmiddelen en vaccins, zoals het Pfizer- en Moderna-vaccin.

		Het volledige artikel: HP De Tijd - dr. Carla Peeters 7 januari 2021

		Pfizer-vaccin beschermt mogelijk niet tegen het verspreiden van het
		virus
		Joop BNN VARA 4 december 2020

		Het coronavaccin dat naar alle waarschijnlijkheid als eerste wordt uitgerold in Europa en de VS,
		dat van Pfizer, helpt mogelijk niet tegen het verspreiden van het virus. Dat heeft directeur Albert
		Bourla gezegd in het Amerikaanse actualiteitenprogramma Dateline. Het vaccin moet ervoor
		zorgen dat mensen niet meer ziek worden door het virus, maar er moet nog onderzocht worden
		in hoeverre corona-dragers wel besmettelijk blijven.

		In a season of despair, there's reason to hope: Vaccines are coming. @LesterHoltNBC looks at what some are calling the pharmaceutical industry's finest hour, tonight at 10/9c on a special edition of #Dateline. pic.twitter.com/1ANcL5wfXq — Dateline NBC (@DatelineNBC) December 3, 2020

		Het volledige artikel: Joop BNN VARA 4 december 2020

		Pfizer meldt weinig bijwerkingen vaccin, wel oppassen met sommige
		groepen
		NOS 3 december 2020

		Nu Groot-Brittannië het eerste vaccin tegen covid heeft goedgekeurd, brengt
		fabrikant Pfizer ook meer informatie voor dokters en het grote publiek naar
		buiten. Uit de bijsluiter valt op te maken dat er maar weinig ernstige
		bijwerkingen te verwachten zijn, maar sommige groepen moeten wel oppassen,
		zoals mensen met koorts en vrouwen die zwanger zijn.

		Deze documenten zijn opgesteld voor de Britse markt, maar ze zullen waarschijnlijk dezelfde
		informatie bevatten als die voor de EU, waar het middel nog op goedkeuring wacht. Nederland
		hoopt vanaf 4 januari hiervan ongeveer 900.000 doses te kunnen inzetten, allereerst om
		kwetsbare ouderen te beschermen.

		In de bijsluiter van vijf kantjes voor het vaccin COVID-19 mRNA Vaccin BNT162b2 worden zeven
		symptomen gemeld die vaak voorkwamen bij de groep testpersonen: vermoeidheid, hoofdpijn,
		spierpijn, gewrichtspijn, koorts, rillingen en pijn op de plek van de injectie.

		In veel minder gevallen meldde men een zwelling of roodheid op de plek van de injectie en
		misselijkheid. Zeldzaam waren gevallen van algehele malaise en gezwollen lymfeklieren:
		ongeveer 1 procent van de proefpersonen maakte daar melding van, blijkt uit de bijsluiter.

		Artsen wordt ook aangeraden om te letten op symptomen van een allergische reactie op het
		vaccin. Daarbij zou het kunnen gaan om kortademigheid, uitslag of zwelling van tong of gezicht.

		Zwangerschap afgeraden
		Uit de handleiding voor artsen blijkt dat het middel niet wordt aangeraden voor zwangere
		vrouwen. Ook wordt geadviseerd na een injectie twee maanden te wachten met een
		zwangerschap en geen borstvoeding te geven.

		Zo'n advies is gebruikelijk bij veel medicijnen, simpelweg omdat er te weinig deelnemers in het
		onderzoek zaten die zwanger waren. Er is ook niet voldoende onderzoek gedaan naar de
		effecten op kinderen onder de 16.

		Mensen die lijden aan een ziekte als aids, last hebben van bloedingen of hoge koorts kunnen
		de prik beter ook niet krijgen. Een arts kan wel in individuele gevallen de beslissing nemen dat
		inenting toch het risico waard is.

		Pfizer onderstreept dat de inentingscampagne op de voet gevolgd zal worden om andere
		bijwerkingen snel op te sporen. Aan artsen wordt gevraagd die snel door te geven als ze
		optreden.

		Bevroren en ontdooid
		Uit de artsenhandleiding blijkt verder dat het middel niet constant op minimaal 60 graden onder
		nul opgeslagen hoeft te worden. De Landelijke Huisartsenvereniging waarschuwde gisteren nog
		dat dat een te complexe logistieke operatie zou opleveren.

		In de richtlijnen staat dat het ontdooide middel tot vijf dagen in de koelkast kan worden
		bewaard bij een temperatuur tot 8 graden. Op kamertemperatuur is het 2 uur houdbaar. De
		vloeistof die daarna nog niet is gebruikt, moet worden weggegooid.

		Het middel moet in de originele verpakking worden bewaard om blootstelling aan zonlicht te
		voorkomen. Het wordt in vijf onverdunde doses per flesje ingevroren. Na ontdooiing dient de
		arts dat zelf te vermengen met een zoutoplossing.

		Voor de vaccinatie zijn twee inentingen nodig, met 21 dagen ertussen. Op basis van het
		onderzoek gaat Pfizer ervan uit dat zeven dagen na de laatste injectie 95 procent van de
		mensen beschermd is tegen corona. Of dat percentage in de praktijk ook gehaald kan worden,
		moet blijken.

		Het volledige artikel: NOS 3 december 2020

		'Zeer effectieve' Oxfordvaccin vertoont toch wat barstjes
		De Volkskrant - Maarten Keulemans 26 november 2020

		Het vlaggeschip van de coronavaccins blijkt bij nader inzien wat slagzij te
		maken. Daags nadat het ‘Oxfordvaccin’ van farmaceut AstraZeneca en de
		Universiteit van Oxford klinkende resultaten meldde, twijfelen kenners of die
		resultaten wel echt zo mooi zijn, of toch opgepoetst.

		Zo zou het vaccin – met 300 miljoen bestelde doses de grootste aankoop van de EU – wel eens
		minder goed kunnen werken bij ouderen, uitgerekend de groep die het meest baat heeft bij
		vaccinatie. Bovendien zijn er aanwijzingen dat de fabrikant zijn mooie resultaten bij elkaar heeft
		gezocht, in plaats van op zich af heeft laten komen, een doodzonde in de wetenschap.

		Maandag meldde AstraZeneca nog vol trots dat het vaccin na 12 duizend inentingen ‘zeer
		effectief’ blijkt te beschermen tegen corona. Het vaccin, gebaseerd op hetzelfde principe als het
		coronavaccin van de Leidse farmaceut Janssen, zou de ziekte bij zeven op de tien ingeënten
		voorkomen. Bij een subgroep die een lagere dosering kreeg, was zelfs negen op de tien
		beschermd, maakte de fabrikant per persbericht bekend.

		Vermetel
		Maar de afgelopen dagen zijn er in die glazuurlaag toch wat barstjes gesprongen. Zo blijkt de
		subgroep waar het vaccin 90 procent bescherming biedt geen mensen ouder dan 55 te bevatten,
		liet een Amerikaanse vaccinambtenaar zich tegen journalisten ontvallen. Dat zou wel eens
		kunnen betekenen dat de betere werkzaamheid niet zozeer komt door de andere dosering van
		het vaccin, maar door de leeftijd van de deelnemers.

		Bovendien blijkt er geen sprake van een of ander vooropgezet plan om de dosering aan te
		passen, maar van een vergissing. Een onderaannemer had per ongeluk te weinig vaccin in de
		flesjes gestopt, moest AstraZeneca toegeven. Bij de grote bups proefpersonen die wél de volle
		dosis kreeg, vond de fabrikant een werkzaamheid van ‘maar’ 62 procent, veel lager dan de 95
		procent effectiviteit die fabrikanten Moderna en Pfizer de afgelopen weken meldden voor hun
		vaccins.

		Er is nog een verschil, want terwijl Moderna en Pfizer hun vaccins testten volgens van tevoren
		plechtig vastgelegde spelregels, lijkt AstraZeneca zijn resultaten bij elkaar te hebben geraapt uit
		de diverse proeven die men bij in totaal 60 duizend mensen in meerdere landen heeft lopen.

		Er is nog een verschil
		Het onderzoek was immers opgehakt in losse stukjes, met verschillende doseringen,
		verschillende placebomiddelen en verschillende leeftijdsgroepen. En onduidelijk is welke stukjes
		men bij elkaar heeft opgeteld om tot de mooie cijfers te komen, constateren critici die de kleine
		lettertjes in de onderzoeksplannen van AstraZeneca doorvlooiden.

		'Als dit vaccin 70 procent effectief is, hebben we een dilemma’, zegt ook de Amerikaanse
		hoofdinfectioloog Anthony Fauci tegen de farmaceutische nieuwssite STAT. ‘Want wat ga je doen
		met die 70 procent als je ook twee vaccins hebt die op 95 procent effectiviteit zitten? Aan wie ga
		je zo’n vaccin dan geven?’

		De terugslag was onmiddellijk voelbaar op de beurs, waar de koers van het bedrijf niet steeg,
		maar juist een paar procentpunt inzakte. In een aantekening voor Amerikaanse investeerders
		noteert beursanalist Leerink zelfs met zoveel woorden: ‘We geloven dat dit product nooit zal
		worden toegelaten tot de Amerikaanse markt.’ Intussen zou AstraZeneca ‘duidelijk’ voorsorteren
		op inzet van het vaccin in armere landen, aldus de analist.

		Maar immunoloog en RIVM-vaccinwatcher Cécile van Els roept op tot terughoudendheid. ‘Het is
		nu aan de regulerende instanties om hierover een oordeel te vormen’, zegt ze.

		Ze wijst op een pluspunt: in de vooronderzoeken op kleinere groepen proefpersonen, die
		AstraZeneca vorige week beschreef in vakblad The Lancet, leek het Oxfordvaccin wel degelijk
		ook bij ouderen de aanmaak van allerlei immuuncellen aan te wakkeren.

		Nieuw onderzoek
		AstraZeneca kondigde donderdag aan een nieuw onderzoek naar de werkzaamheid van de
		lagere dosis in te stellen. Dat zal de komende maanden plaatsvinden, terwijl de
		toelatingsprocedure van het vaccin al loopt.

		Ook Nederland heeft hoog ingezet op het Oxfordvaccin: ons land heeft een optie op 11,7
		miljoen doseringen, meer dan de 7,8 miljoen vaccins van Pfizer en de 3,1 miljoen van Moderna
		bij elkaar. Overigens heeft Nederland, via de Europese onderhandelingen, daarnaast zicht op
		nog eens een slordige 30 miljoen vaccins van drie andere fabrikanten. Maar daarvan worden de
		onderzoeksresultaten pas de komende maanden verwacht.

		Volledig artikel: De Volkskrant - Maarten Keulemans 26 november 2020

		Zo snel al een veilig coronavaccin, hoe kan dat?
		Metro - Amarins de Boer 21 november 2020

		Normaal gesproken duurt het jaren voordat er een veilig vaccin op de markt is.
		Hoe kan dat met het coronavaccin nu opeens zo snel gaan? Een vraag die bij
		veel mensen leeft, merkt ook epidemioloog Patricia Bruijning. Op Twitter legt
		ze daarom helder uit hoe het zit.

		Het gaat opeens heel snel. Mogelijk is er voor Kerstmis al een coronavaccin beschikbaar, zei
		Marc Kaptein, medisch directeur van Pfizer Nederland, gisteravond tegen Nieuwsuur. Naar
		verwachting kunnen er in het eerste kwartaal van het nieuwe jaar 3,5 miljoen Nederlanders
		worden gevaccineerd. 60-plussers, kwetsbare groepen en zorgmedewerkers zullen dan als
		eersten het coronavaccin krijgen, maakte het kabinet gisteren bekend.

		„Gaan we niet te kort door de bocht?”, twittert epidemioloog Patricia Bruijing, verbonden aan
		het UMC Utrecht. Waarna ze de vraag ook meteen beantwoordt: „Nee.” Maar het is volgens
		haar wel goed om uit te leggen waarom het dan wél zo snel kon gaan.
		Dat doen ze aan de hand van vijf redenen. Daar gaan we:

1		Snel de juiste routekaart voor het coronavaccin
		„Het SARS-CoV-2-virus (zoals dit virus heet, red.) is een relatief makkelijk doelwit om een
		vaccin tegen te ontwikkelen”, begint Bruijning. „Er was al veel voorwerk verricht op vaccins
		tegens SARS en het MERS coronavirus, broertjes die veel op het huidige virus lijken. Zo wisten
		wetenschappers vrijwel direct op welk eiwit van het virus ze zich moesten richten. Dat scheelt
		jaren laboratoriumonderzoek.”

		Ook was al snel bekend hoe het lichaam het virus uitschakelt, namelijk met „neutraliserende
		antistoffen”. „Een vaccin moest dus in ieder geval neutraliserende antistoffen opwekken tegen
		dat ene eiwit om bescherming te bieden. Daarmee hadden wetenschappers snel de juiste
		routekaart.”

2		Nieuwe en snellere technologie
		Ten tweede: coronavaccins worden ontwikkeld met nieuwe en veel snellere technologie, zegt de
		epidemioloog. „Bij de traditionele manier van vaccins maken wordt eerst virus gekweekt om
		daarna het virus of delen ervan te verwerken tot vaccin. Met de nieuwe technologie kunnen met
		enkel de genetische code van het virus de bestanddelen van het vaccin worden gemaakt.”

		Die code werd al in januari bekend, waarop wetenschappers direct aan de slag konden. „In
		maart lag er al een eerste vaccin op de plank, klaar voor proeven in mensen. De nieuwe
		methode is het resultaat van heel veel jaren onderzoek en technologische ontwikkelingen, waar
		we nu de vruchten van plukken.”

3		Geld voor een coronavaccin was geen probleem
		Een andere reden: geld was geen probleem. „De ontwikkeling van een vaccin gaat in
		achtereenvolgende stappen: Van laboratoriumonderzoek, naar dierproeven, en daarna
		onderzoek bij mensen. Eerst in kleine groepen vrijwilligers en tenslotte grootschalige ‘trials’.”

		Vooral dat laatste is heel kostbaar, benadrukt Bruijning. „Normaal gesproken investeert een
		vaccinbedrijf daarom pas in die laatste stap, als zeker is dat alle voorgaande stappen succesvol
		zijn afgerond. Door steun van overheden en gezondheidsorganisaties verviel een belangrijke
		financiële barrière. Zo kon het dat, terwijl de eerste proeven in mensen nog moesten starten,
		de voorbereidingen voor de grootschalige trials wereldwijd al in volle gang waren.”

		„Door de financiële steun konden bedrijven ook de grootschalige productie van hun vaccin
		opstarten, terwijl nog niet eens vast stond of het de eindstreep zou halen. Hierdoor liggen er nu
		al miljoenen doses vaccin klaar.”

4		Geld voor een coronavaccin was geen probleem
		Wat ook meespeelt: „toelatingsinstanties voor vaccins waren vanaf het begin nauw betrokken”.
		Vaccins worden pas toegelaten voor gebruik na een uitgebreid beoordelingsproces door
		onafhankelijke instanties zoals de European Medicines Agency (EMA).

		Daar gaat soms meer dan een jaar overheen. „Nu zijn deze instanties al vanaf het begin
		betrokken in wat heet een ‘rolling review’. Waar mogelijk werden stukjes van het dossier al
		beoordeeld terwijl de trials nog liepen. Er werden vooraf afspraken gemaakt met de
		vaccinbedrijven waar het vaccin aan moest voldoen voor toelating. Het sneller en flexibeler
		doorlopen van dit reviewproces scheelt heel veel tijd.”

5		Vrijwilligers stonden in de rij
		En tot slot: er zijn meer dan genoeg vrijwilligers. Bruijning: „Het vinden van de benodigde
		tienduizenden geschikte vrijwilligers voor een vaccinonderzoek is doorgaans een tijdrovende
		klus. Er gaan al snel meerdere jaren overheen. Maar voor studies naar coronavaccins stonden
		vrijwilligers letterlijk in de rij. De klus kon daarmee in een paar maanden worden geklaard.”

		Ze besluit: „Door al deze factoren kon het coronavaccin in recordtempo worden ontwikkeld,
		getest en straks worden goedgekeurd. En dus niet omdat er bochten zijn afgesneden. De
		veiligheid is op exact dezelfde wijze onderzocht en beoordeeld als voor andere vaccins, met
		dezelfde hoge eisen. Met minder zou de wereld immers geen genoegen nemen.”

		'Grootste deel gaat op aan nietsdoen'
		Het verhaal van Bruijning staat niet op zichzelf. Ook Mark Toshner, onderzoeker aan Cambridge
		University, legt op Twitter uit dat geld een belangrijke oorzaak is. „Het grootste deel van de 10
		jaar die normaal nodig zijn om een vaccin op de markt te brengen, gaat op aan nietsdoen. En
		dan kun je misschien beginnen met testen, maar de kans is er ook dat je vervolgens weer op
		nieuwe problemen stuit.”

		Volledig artikel: Metro - Amarins de Boer 21 november 2020

		Hoe weet je of een vaccin tegen corona dat zo snel ontwikkeld is op
		de lange termijn wel veilig is?
		Vijf vragen coronavaccins
		De Volkskrant - Maarten Keulemans 19 november 2020

		Nu de eerste twee coronavaccins op het eerste oog spectaculair goed werken,
		dringt zich een nieuwe vraag op. Hoe weet je of zo’n geheel nieuw vaccin,
		volgens nog niet eerder beproefd recept, op de lange termijn wel veilig is?

		Je kon het geknars der tanden bij de bewindslieden deze week haast horen. Is er eindelijk zicht
		op een vaccin tegen het virus dat de wereld nu al negen maanden verlamt – blieven ze het niet.

		Nog maar 60 procent zou zich zeker of waarschijnlijk laten vaccineren, zei een steekproef van
		het Nederlandse volk deze week in een peiling van I&O Research. Een forse daling, afgelopen
		zomer liep nog 73 procent warm voor het vaccin. Maar nu is 11 procent sowieso niet te porren
		voor de prik en ziet één op de drie het nog even aan, met zorgen over haastwerk en
		bijwerkingen als de meest genoemde bezwaren.

		En dan zijn de eerste, veelbelovende vaccins tegen corona – die van Pfizer en van Moderna, met
		hun torenhoge effectiviteit – ook nog eens gebouwd rond een heel nieuw principe, nog niet
		eerder verwerkt in een vaccin. Gaat dat wel goed?

		Tijd voor een inspectie van de verdedigingswerken tegen misstanden, aan de hand van vijf veel
		gehoorde kopzorgen.

1		‘Zo’n snel gemaakt vaccin, dat kan nooit veel soeps zijn'
		De meest gehoorde zorg over de coronavaccins, blijkt uit de I&O-enquête. Van alle twijfelaars
		zou liefst 65 procent het om deze reden weigeren, veel meer dan op religieuze grond (2
		procent) of uit principe (5 procent). Normaal gesproken duurt het járen voordat een vaccin
		eindelijk klaar is, en nu zou dat in een jaartje lukken? Dat moet dan wel een afgeraffeld
		flutvaccin zijn, vermoeden velen.

		Toch is dat niet per se het geval. ‘Dit is wat je krijgt als de hele wereld hier als één man op
		duikt’, signaleert viroloog en epidemioloog Roel Coutinho. ‘Iedereen doet zijn uiterste best,
		werkt keihard, voelt de drang om de eerste te willen zijn. Dat leidt ertoe dat er doorbraken
		worden bereikt.’

		Wat ook uitmaakt: ‘Er is een enorme hoeveelheid geld en menskracht vrijgekomen’, voegt
		moleculair viroloog Marjolein Kikkert (LUMC) toe. ‘Overheden, bedrijven, universiteiten: iedereen
		is hiermee bezig.’ Zo staken de VS en de EU alleen al zo’n slordige 22 miljard euro in het
		onderzoek.

		De vaccins hebben op meer manieren wind mee. Zo waren de vaccins die nu bijna klaar zijn al in
		ontwikkeling tegen andere ziekten, zoals ebola (het vaccin van Janssen), mers (dat van
		Oxford) of kanker (het vaccin van Pfizer), zodat men ze slechts hoefde aan te passen. Corona
		is een betrekkelijk rechttoe-rechtaan virus, zonder de ingewikkelde moleculaire trucs die een
		vaccin tegen bijvoorbeeld hiv zo moeilijk maken. En, naar maar waar, de ziekte woedt overal:
		aan proefpersonen geen gebrek. ‘Dat is een voordeel van deze hele situatie’, signaleert
		Coutinho.

		'Als het echt moet, blijkt er ineens best veel te kunnen’, constateert Kikkert. Overigens is dat
		ook weer niet zó uniek: ook het poliovaccin (1955) was er snel.

2		‘Er is vast politieke druk om ook een matig vaccin toe te laten’
		Natuurlijk moet je ze een beetje op hun woord geloven, maar de beoordelingsinstanties zweren
		van niet. En daarvoor hebben ze een goede reden: als een vaccin brokken maakt, slaat dat
		terug op de campagne zelf en kan het decennia duren voordat het publieke vertrouwen weer is
		hersteld.

		‘De dringende behoefte aan covidvaccins moet worden gebalanceerd met de noodzaak om
		veiligheid te garanderen en het vertrouwen van het publiek te verzekeren’, riepen vier
		vooraanstaande Amerikaanse immunologen en microbiologen collega-wetenschappers dinsdag
		dan ook op in vakblad Science. ‘En dat bereiken we alleen door de vastgestelde klinische
		veiligheidsprotocollen nauwgezet te volgen.’

		Om toch tijd te winnen, probeert men vooral efficiënter te werken. Deelonderzoeken die men
		normaal gesproken ná elkaar doet, voert men tegelijkertijd uit, en de Europese
		medicijnautoriteit EMA, die over de goedkeuring gaat, beoordeelt nu alvast de
		beginexperimenten, terwijl de eindonderzoeken nog gaande zijn.

		‘Normaal rond je eerst de onderzoeksfases af, ga je het eens rustig opschrijven in een rapport,
		en daarna is de beoordelingsautoriteit al gauw een jaar aan het werk’, schetst Kikkert. ‘Nu gaat
		dat in weken. En dat allemaal zonder stappen over te slaan, want iedereen moet zich aan de
		regels houden.’

		Eventueel is er nog het geitenpaadje van een ‘noodtoelating’, waarbij men een middel alvast
		inzet voordat het officieel is goedgekeurd. Maar zelfs daarvan zal de EMA naar verwachting
		afzien, zegt een woordvoerder van het College ter beoordeling van de geneesmiddelen
		desgevraagd: liever op safe spelen.

3		‘Je weet nooit wat voor bijwerkingen het heeft’
		Vaccins gelden als de veiligste, succesvolste en goedkoopste manier om ziekte te voorkomen –
		de reden waarom oude plagen zoals tuberculose, polio, tetanus, difterie en de pokken voor de
		meesten een vage herinnering uit een ver verleden zijn geworden.

		Maar af en toe zijn er incidenten. Zoals die keer, in 1976, toen de VS in grote haast een
		noodvaccin toeliet tegen een op het oog gevaarlijke nieuwe griepvariant. Nadat al enkele
		miljoenen burgers de inenting hadden gekregen, kwam men erachter dat het nieuwe vaccin in
		heel zeldzame gevallen het verlammingssyndroom van Guillain-Barré opwekte. De
		inentingscampagne werd onmiddellijk gestaakt.

		Maar dat was toen: het vaccin was op slechts zevenduizend personen getest, heel wat minder
		dan de ruim 20 duizend proefpersonen van Pfizer en de 15 duizend die Moderna momenteel
		heeft geënt. Dat is toch al gauw een voetbalstadion vol. ‘De onderzoeksgroepen zijn heel
		groot’, zegt Coutinho. ‘Met zulke aantallen vis je de belangrijkste bijwerkingen er echt wel uit.’

		Inderdaad heeft men al een aardig beeld van de normale bijwerkingen. Die zijn al vervelend
		genoeg, maar nog wel met paracetamol te onderdrukken: bij het Modernavaccin krijgt 9 procent
		spierpijn, 5 procent gewrichtspijn, 5 procent hoofdpijn, 10 procent vermoeidheid en een paar
		procent koorts; bij het vaccin van Pfizer liggen die aantallen wat lager.

		Om ook zeldzamere bijwerkingen te vangen, heeft men de veiligheidsregels aangescherpt.
		Onder meer vanwege het incident in 1976, zijn fabrikanten inmiddels verplicht vaccinproeven
		tijdelijk te staken, als een proefpersoon iets ernstigs overkomt. Twee coronavaccins – dat van
		de Universiteit van Oxford en van het Leidse bedrijf Janssen – kregen inderdaad met zo’n
		onderzoeksstop te maken. In beide gevallen kon men de proeven na nadere inspectie weer
		hervatten, maar in elk geval voorkomt men zo dat ernstige bijwerkingen onopgemerkt blijven.

		En voor de écht zeldzame bijwerkingen, die zo weinig voorkomen dat ze pas aan het licht
		komen als miljoenen mensen worden gevaccineerd, is er nog het laatste vangnet:
		‘postmarketing surveillance’, zoals het formeel heet. Daarbij worden gevaccineerden langdurig
		gevolgd, en opent men meldpunten waar men bijwerkingen verzamelt, zoals het
		bijwerkingencentrum Lareb in Nederland.

		Uiteindelijk is veiligheid een kwestie van: risico’s wegstrepen. ‘Zekerheid heb je nooit, als je iets
		voor het eerst doet’, zegt moleculair viroloog Kikkert. ‘Maar dat geldt voor al het nieuwe dat je
		onderneemt. En ik kan geen enkele reden bedenken waarom we nu een verhoogd risico zouden
		lopen’, zegt ze.

		Volledig artikel: De Volkskrant - Maarten Keulemans 19 november 2020

		Wat weten we over mRNA-vaccins?
		Vaccinveiligheid: Als mensen na een vaccin grieperig worden, is dat een goed teken: het immuunsysteem reageert
		NRC Handelsblad - Niki Korteweg 19 november 2020

		Nu vaccineren tegen het coronavirus dichterbij komt, vragen sommige mensen
		zich af of de in hoog tempo ontwikkelde vaccins wel veilig zijn. De twee
		coronavaccins waarvoor de fabrikanten Pfizer met BioNTech en Moderna nu
		goedkeuring willen aanvragen, zijn hypermoderne mRNA-vaccins. Die techniek
		is zo nieuw dat er nog geen vaccin op de markt is dat op deze manier werkt.
		Wat is er eigenlijk al bekend over dit soort vaccins?

1		Wat zijn mRNA-vaccins?
		Sommige vaccins bestaan uit doodgemaakte virussen, of een stukje viruseiwit dat in een lab is
		gemaakt. Maar mRNA-vaccins laten het lichaam zélf een corona-eiwit produceren. Ze bestaan uit
		een genetische instructie voor het maken van spike-eiwitten, de uitsteeksels van het
		coronavirus waarmee het onze cellen binnendringt. Elke levende cel maakt van nature zulke
		instructies – het zijn als het ware de kladpapiertjes waarop de genetische code, het dna, wordt
		gekopieerd. Op basis daarvan maken cellen al hun benodigde eiwitten. Een mRNA-vaccin voegt
		een extra instructie toe. Na vaccinatie maken de cellen rond de prikplek het corona-eiwit en
		activeren het immuunsysteem. Het mRNA in de vaccins van Pfizer en van Moderna vermeerdert
		zichzelf niet, verandert niets aan het dna, en het wordt in de cel al snel weer afgebroken.
		Gemiddeld genomen breekt mRNA in cellen na tien uur af, maar het mRNA in de vaccins is soms
		zo aangepast dat het wat langer beschikbaar blijft. mRNA gaat van zichzelf snel stuk.
		Vaccinmakers verpakken het daarom in een jasje, meestal gemaakt van vetten.

2		Zijn ze al eerder gebruikt bij gezonde mensen?
		Sinds een jaar of twintig worden RNA-vaccins ontwikkeld; er zijn veelbelovende resultaten tegen
		kanker en verschillende infectieziekten bij proefdieren. De meeste ervaring met mRNA-vaccins
		bij mensen is opgedaan met kleine groepjes patiënten die lijden aan verschillende vormen van
		kanker, zoals melanoom, borstkanker en prostaatkanker. Er wordt dan een vaccin gemaakt
		tegen een karakteristiek eiwit van de tumor. Maar die vaccins zijn bedoeld als behandeling, niet
		om een ziekte te voorkomen, zoals nu bij Covid-19. Ze zijn dus ook niet bij grote groepen
		gezonde mensen gebruikt.

		Ook tegen een aantal infectieziekten zijn al experimentele mRNA-vaccins gemaakt. Vooral
		tegen griepvirussen worden ze veel onderzocht, maar pas in 2012 bleek bij proefdieren dat zo’n
		vaccin ook kan beschermen tegen een besmetting. De afgelopen jaren zijn een paar kleine
		studies opgezet bij mensen, tegen hiv, hondsdolheid, zika en griep.

		Er zijn nog zeker 25 andere producenten die een mRNA-vaccin tegen corona maken, waaronder
		het Duitse biotechbedrijf CureVac. „Ondertussen zijn met al die studies bij elkaar al bijna
		100.000 mensen ermee ingespoten”, zegt de Groningse hoogleraar vaccinologie Anke
		Huckriede. „Die deelnemers worden ook goed gevolgd op bijwerkingen.”

3		Wat zijn de voordelen en mogelijke gevaren van zo'n vaccin?
		In tegenstelling tot andere typen entstoffen zijn mRNA-vaccins snel en schoon te maken, in een
		reactievat. Dat biedt voordeel bij snel veranderende virussen als griepvirussen, en bij een
		plotselinge pandemie.

		Ook in het lichaam hebben ze een mogelijk voordeel: ze imiteren de natuurlijke manier waarop
		het SARS-CoV-2-virus, dat zelf ook bestaat uit RNA, mensen besmet. Ze hebben geen
		onschuldig virus als drager nodig, zoals andere vaccins; dat is een voordeel omdat soms ook
		daartegen een afweerreactie ontstaat, waardoor het vaccin minder goed werkt.

		Een nadeel van mRNA-vaccins is dat er een hoge dosis nodig is om voldoende eiwit in het lijf te
		laten maken. Maar gevaarlijke bijwerkingen zijn in de studies tot nu toe niet opgetreden. In
		een kleine studie bij 23 mensen met een experimenteel mRNA griepvaccin waren de
		bijwerkingen mild tot matig, en vergelijkbaar met die van bestaande griepvaccins. Twee
		proefpersonen kregen een pijnlijke, tien centimeter grote harde rode plek.

		„Net als bij alle vaccins zie je pijn en roodheid op de prikplek, en soms voelen mensen zich
		grieperig of moe. Dat is een goed teken, het immuunsysteem reageert. Deze bijwerkingen zie j
		e ook bij de mRNA-vaccins tegen Covid-19, iets heviger dan bijvoorbeeld bij een griepprik”, zegt
		Huckriede.

		Volledig artikel: NRC Handelsblad - Niki Korteweg 19 november 2020

		De drie coronavaccins op een rij: het eerste is niet per se het beste
		Welingelichte Kringen - Jeannette Kras 17 november 2020

		Pfizer was de eerste die bekendmaakte een werkend coronavaccin beschikbaar
		te hebben. Enkele dagen later volgde farmaceut Moderna. Beide middelen
		beschermen vermoedelijk voor meer dan 90 procent tegen het coronavirus. Ook
		het vaccin van Oxford en AstraZeneca is ‘bijna klaar’.

		Zowel Moderna als Pfizer maken gebruik van de zogenaamde mRNA-methode, waarbij een klein
		stukje genetisch materiaal van het zogeheten spike-eiwit van het SARS-CoV-2-virus wordt
		geïnjecteerd. Met dat eiwit hecht het virus zich aan een menselijke cel. Het Oxfordvaccin werkt
		door een onschuldig verkoudheidsvirus te injecteren met een klein stukje coronavirus daaraan
		vast.

		Het grote probleem van het Pfizer-vaccin is dat het bewaard moet worden op -70 tot -80 graden
		Celsius. Het middel van Moderna kan worden vervoerd bij een temperatuur van -20 graden en
		het Oxfordvaccin moet tijdens het vervoer worden bewaard op normale diepvriestemperaturen
		en kan daarna zelfs gewoon in de koelkast. Het maakt het vaccin in ieder geval geschikter
		voor arme landen.

		Ander groot voordeel van het vaccin dat door AstraZeneca wordt geproduceerd is de prijs. Het
		zou maar 3 euro per dosis kosten, terwijl dat van Pfizer 30 euro kost en Moderna waarschijnlijk
		40 tot 50 euro gaat vragen. Van alle drie de vaccins heb je twee doses nodig.

		Het volledige artikel: Welingelichte Kringen - Jeannette Kras 17 november 2020

		Deze coronavaccins komen nog naar Nederland: 'Resultaten zijn
		spectaculair'
		Het Parool - Stephen Friedrichs 16 november 2020

1		Moderna (3,1 miljoen doses voor Nederland)
		Eerst was er het goede nieuws over het vaccin van de combinatie BioNTech/Pfizer, nu lijkt het
		Amerikaanse Moderna als tweede de eindstreep te halen. Dat mag een verrassing heten, zeker
		met zulke cijfers: het vaccin lijkt een effectiviteit van liefs 95 procent te hebben.

		“De resultaten zijn écht spectaculair,” zegt Marjolein Kikkert, moleculair viroloog aan de
		Universiteit Leiden. “Zeker als je bedenkt dat Moderna, net zoals Pfizer, gebruik heeft gemaakt
		van de mRNA-techniek (door middel van mRNA krijgt het lichaam met het vaccin bouwstenen
		om afweer tegen het virus te creëren). Niet eerder is dat op zo’n grote schaal voor
		infectieziekten toegepast.”

		De Europese medicijnwaakhond EMA is maandag begonnen met een rolling review van het
		Modernavaccin, laat een woordvoerder weten. “Daarbij wordt gekeken naar alle data die nu al
		bekend zijn. Zo kan de marktaanvraag worden versneld. Dat gebeurde dit najaar ook met
		ontstekingsremmer Remdesivir, waarbij de aanvraag binnen vier weken was afgerond.”

		Dat zou in theorie ook met het vaccin van Moderna kunnen, waarna het – met een beetje geluk
		– nog voor de jaarwisseling in Europa de markt op kan. Het grote voordeel van het vaccin van
		Moderna ten opzichte van Pfizer is de logistiek: waar het Pfizervaccin bewaard moet worden op
		temperaturen tot minus 80 graden, gedijt dat van Moderna tot dertig dagen op een
		koelkasttemperatuur van iets boven het vriespunt.

2		AstraZeneca (11,7 miljoen doses voor Nederland)
		Het Brits-Zweedse AstraZeneca gold lange tijd als belangrijkste kandidaat om als eerste met
		een vaccin op de markt te komen. Nu moet de farmaceut, die samenwerkt met de universiteit
		van Oxford, tandenknarsend toezien hoe Pfizer en Moderna eerder hun marktaanvraag
		kunnen doen.

		“Dat is toch wel een verrassende ontwikkeling,” constateert Kikkert. Tegelijkertijd wil ze niet te
		veel waarde hechten aan de volgorde waarin vaccins op de markt komen. “Het kan zijn dat
		AstraZeneca meer onderzoeksresultaten wil, voordat ze naar buiten treden. Ook liepen de
		vaccinproeven vertraging op nadat een proefpersoon ernstig ziek was geworden. Na onderzoek
		bleek dat er geen verband kon worden aangetoond. Kikkert: “Ook over dit vaccin ben ik
		hoopvol gestemd. AstraZeneca en Oxford zijn partijen die hun sporen ruimschoots hebben
		verdiend. Daarnaast waren de tussentijdse resultaten eerder dit jaar bemoedigend.”

		Of AstraZeneca net zo hoog gaat scoren als Pfizer en Moderna, is volgens Kikkert nog maar
		de vraag. “Simpelweg omdat het vaccin op een heel andere, meer traditionele manier, wordt
		gemaakt. Dat maakt het allemaal zo interessant: hoe groot zijn de verschillen die we gaan
		zien tussen de verschillende vaccins?”

		Meerdere ingewijden vertellen dat AstraZeneca binnen enkele weken met groot vaccinnieuws
		komt. Via de officiële kanalen laat de farmaceut weten te hopen vóór het einde van het jaar
		de onderzoeksresultaten te kunnen publiceren. Net als dat van Moderna is ook dit vaccin
		inmiddels in rolling review bij het EMA.

3		Janssen (Johnson & Johnson (7,8 miljoen doses voor Nederland)
		De Leidense farmaceut Janssen, onderdeel van het Amerikaanse Johnson & Johnson, geldt als
		een relatief kleine speler op de farmaceutische markt. Het door Janssen ontwikkelde vaccin
		leek lange tijd echter alle wind in de zeilen te hebben en onderscheidt zich van de andere
		farmaceuten doordat slechts één injectie nodig is.

		Begin oktober moest de farmaceut de vaccinproeven echter stilleggen nadat een proefpersoon
		een beroerte had gekregen. Ingewijden meldden eind oktober aan The Washington Post dat
		een onderzoekscommissie heeft geconcludeerd dat de beroerte niet het gevolg was van het
		vaccin.

		Door het incident heeft Janssen naar schatting een maand vertraging opgelopen. De Centrale
		Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) liet vorige week pas weten dat de proeven
		hervat konden worden. Janssen hoopte, net als AstraZeneca, eind dit jaar of begin volgend jaar
		de onderzoeksresultaten te kunnen publiceren. Gezien de recente ontwikkelingen is de kans
		groot dat die er sowieso dit jaar niet meer komen.

4		Sanofi & GSK (11,7 miljoen doses voor Nederland)
		Het Franse Sanofi en Britse GlaxoSmithKline (GSK) lijkt een heus vaccindreamteam. De twee
		farmaceuten hebben ruimschootse ervaring in de ontwikkeling van vaccins en hebben voor de
		coronacrisis de krachten gebundeld.

		Dat gezegd hebbende, is de verwachting dat een coronavaccin uit die hoek nog wel even op zich
		laat wachten. Niet dat er sprake is van tegenvallers. Integendeel: waar de farmaceuten eerder
		nog aankondigden te mikken op een goedkeuring in de tweede helft van 2021, hebben ze de
		prognose inmiddels bijgesteld naar de eerste helft van het jaar.

		De reden: de twee farmaceuten zijn pas in september gestart met de klinische proeven, waarbij
		het vaccin op mensen wordt getest. Volgens deskundigen lijkt het vaccin van Sanofi en GSK nog
		het meest op een ouderwets griepvaccin. Dat heeft als grote voordeel dat het middel gewoon in
		een koelkast kan worden bewaard. Als het vaccin er eenmaal is, kan het hard gaan, beloven
		Sanofi en GSK. De twee farmaceuten hebben samen de capaciteit om liefst één miljard vaccins
		te produceren.

5		CureVac (8,8 miljoen doses voor Nederland)
		De Duitse farmaceut CureVac was de eerste die tijdens de coronacrisis alle ogen op zich gericht
		zag. Ongewild, wel te verstaan. De Amerikaanse president [...] zag in maart wel iets
		in de eerste voorzichtige vaccin-pogingen van CureVac en deed een verwoede poging om het
		bedrijf naar de Verenigde Staten te halen. CureVac ging niet in op de avances [...] en kreeg als
		dank van de Duitse bondskanselier Angela Merkel een subsidie van liefst 250 miljoen euro
		uitgekeerd.

		Sindsdien is het relatief stil rond de Duitsers. En in dit geval is geen nieuws, goed nieuws:
		CureVac vordert gestaag in de vaccinonderzoeken en hoopt in maart 2021 met
		onderzoeksresultaten te komen. Omdat de Duitsers gebruikmaken van dezelfde mRNA-
		techniek als Pfizer en Moderna, zijn de verwachtingen inmiddels behoorlijk hooggespannen.

		Het volledige artikel: Het Parool - Stephen Friedrichs 16 november 2020

		Farmaceut Moderna: Ons coronavaccin is voor 94,5 procent effectief
		Trouw / ANP / Redactie 16 november 2020

		Een coronavaccin van de Amerikaanse farmaceut Moderna is volgens voorlopige
		onderzoeksresultaten voor 94,5 procent effectief bij het voorkomen van een
		besmetting met het coronavirus.

		Moderna werkt aan het vaccin mRNA-1273. Europese landen hebben alvast tientallen miljoenen
		doses daarvan besteld, de Europese medicijnwaakhond is een versnelde beoordeling gestart.
		Voor de tests maakt Moderna gebruik van ongeveer 30.000 proefpersonen, waaronder ook veel
		kwetsbare en oudere mensen. Een deel krijgt het kandidaat-vaccin, een ander deel krijgt een
		placebo. In die controlegroep liepen negentig mensen het coronavirus op. Bij de mensen die het
		middel van Moderna kregen, raakten maar vijf personen besmet. Van die 95 besmette
		personen werden er elf ernstig ziek, allen uit de controlegroep van mensen die een placebo
		hadden gekregen. Volgens Moderna zijn er geen grote veiligheidsproblemen aan het licht
		gekomen tijdens de tests.

		Moderna is de tweede fabrikant die hoopvolle resultaten biedt in de ontwikkeling van een
		coronavaccin. Concurrent Pfizer meldde eerder dat zijn potentiële vaccin 90 procent effectief is.
		Daarnaast is er nog een handvol vaccins in de maak.

		Moderna gebruikt een nieuwe techniek waarbij een stukje genetische code van het coronavirus
		wordt geïnjecteerd. Het lichaam maakt daardoor virale eiwitten aan. Daar word je niet ziek van,
		maar het immuunsysteem reageert wel door afweerstoffen aan te maken.

		“De gegevens zien er veelbelovend uit”, reageert Eleanor Riley, hoogleraar immunologie aan de
		universiteit van Edinburgh, tegenover persbureau Reuters. “De bijwerkingen lijken ongeveer
		gelijk te zijn aan de gebruikelijke bijwerkingen van vaccinaties voor volwassenen, zoals het
		griepvaccin. Nog onduidelijk is of het vaccin ook de verspreiding van het virus verhindert, maar
		over het algemeen is dit uitstekend nieuws.” Bijwerkingen van het Moderna-vaccin zijn onder
		andere vermoeidheid, hoofdpijn en spierpijn bij enkele patiënten.

		Anthony Fauci, het wetenschappelijke gezicht van de Amerikaanse strijd tegen het virus, noemt
		de resultaten ‘indrukwekkend'. “We hebben nu twee vaccins die effectief zijn, dus dit is een
		belangrijke stap vooruit, willen we dit virus ooit onder controle krijgen.” Volgens Fauci kunnen er
		eind december vaccins beschikbaar zijn in de VS voor mensen in de risicogroep.

		Nederland kan 3 miljoen doses krijgen
		De Europese Unie heeft met Moderna een voorlopige deal voor 80 miljoen doses van het vaccin.
		Vaccins waarvoor contracten zijn afgesloten, worden na definitieve goedkeuring volgens een
		vaste verdeelsleutel aan de lidstaten toegekend. Nederland kan in dit geval rekenen op ruim 3
		miljoen stuks (3,89 procent).

		Zorgminister Hugo de Jonge spreekt van “hoopvolle tussentijdse onderzoeksresultaten”. Hij
		juicht het toe dat het Europese geneesmiddelenbureau EMA ook het vaccin van Moderna
		versneld wil beoordelen. “Zo houden we de vaart erin en is er straks snel duidelijkheid over de
		effectiviteit en veiligheid van de verschillende vaccins.”

		Het volledige artikel: Trouw / ANP / Redactie 16 november 2020

		Snel uit de startblokken en zonder poespas, dit echtpaar ontwikkelde
		het veelbelovende coronavaccin
		NRC Handelsblad - Juurd Eijsvoogel 10 november 2020

		BioNTech uit Duitsland staat aan de wieg van een mogelijk succesvol
		coronavaccin. Het Turks-Duitse echtpaar achter het bedrijf had al vroeg door
		dat er belangrijk werk te doen was.

		Voor Duitsland was het maandag dubbel goed nieuws. Niet alleen bleek er belangrijke
		vooruitgang te zijn geboekt bij de ontwikkeling van een coronavaccin. Maar een relatief klein
		Duits biotechnologiebedrijf speelt daarbij, als initiatiefnemer en partner van het grote
		Amerikaanse farmaceutische concern Pfizer, een sleutelrol.

		Het echtpaar dat de firma BioNTech in 2008 oprichtte, allebei medische onderzoekers met
		Turkse wortels, had al een goede reputatie in de wetenschappelijke wereld en bij investeerders.
		Maar nu zijn topman Ugur Sahin (55) en medisch directeur Özlem Türeci (53), zijn echtgenote,
		opeens landelijke en zelfs internationale bekendheden geworden.



		Dat hun bedrijf gevestigd is aan een straat in Mainz die Am Goldgrube heet, „Aan de goudmijn”,
		wordt daarbij steevast vermeld. De aandelenkoers schoot maandag op de Amerikaanse
		technologiebeurs Nasdaq omhoog, waarmee de beurswaarde van BioNTech op 21,9 miljard dollar
		(18,5 miljard euro) kwam. Sahin bezit 18 procent van de aandelen.

		Co-schappen in Homburg
		Hij was vier toen hij naar Duitsland kwam, waar zijn vader werkte als gastarbeider, zoals dat toen
		heette, in een Ford-fabriek in Keulen. Türeci is in Duitsland geboren als dochter van een Turkse
		arts, die werkte in een klein ziekenhuis in Cloppenburg, Nedersaksen.

		Ze studeerden allebei medicijnen en ontmoetten elkaar begin jaren negentig tijdens hun co-
		schappen in Homburg, waar ze een belangstelling voor kankeronderzoek bleken te delen. Al is
		belangstelling misschien te zuinig uitgedrukt. Zelfs op hun huwelijksdag, vertelde Türeci eens in
		een interview, maakten ze allebei tijd vrij voor laboratoriumwerk.

		In 2001 zetten ze hun eerste bedrijf op, Ganymed Pharmaceuticals, gericht op de ontwikkeling
		van een therapie om het eigen immuunsysteem van kankerpatiënten in te zetten tegen
		kankercellen.

		Nadat ze het bedrijf (volgens het Duitse Management Magazin voor 422 miljoen euro) verkocht
		hadden aan het Japanse Astellas, richtten ze BioNTech op, samen met de Oostenrijkse
		kankerspecialist Christoph Huber, die sindsdien lid is van de raad van commissarissen. In de
		loop der jaren heeft BioNTech grote investeerders aan zich weten te binden, waaronder de Bill &
		Melinda Gates Foundation.

		Opmerkelijk is hoe snel BioNTech bij het zoeken naar een vaccin uit de startblokken kwam. Al in
		januari, enkele dagen nadat Sahin in The Lancet over het virus had gelezen, stortte het bedrijf,
		dat zo’n 1.300 werknemers heeft, zich in de race om een vaccin. Er werden 500 mensen
		vrijgemaakt voor het project.

		Geen poespas
		In maart sloot BioNTech samenwerkingsovereenkomsten met het Amerikaanse Pfizer en het
		Chinese Fosun. De Duitse overheid stelde 375 miljoen euro beschikbaar om snel met de
		massaproductie te kunnen beginnen als het vaccin is goedgekeurd.

		Sahin, die de naam heeft niet van poespas te houden, liet zich maandag niet meeslepen door
		alle opwinding. Nuchter zei hij dat „de eerste tussentijdse analyse van onze internationale fase-
		drie-studie erop wijst dat een vaccin Covid-19 verhinderen kan”.

		Terwijl boulevardblad Bild in een kop „het Duitse vaccinwonder” toejuicht, moet Sahin niets
		hebben van pogingen een vaccin een nationaal stempel op te drukken. „Samenwerking is
		absoluut cruciaal voor deze internationale uitdaging”, zei hij eerder dit jaar tegen de Frankfurter
		Allgemeine Zeitung. Hij sloot uit dat een vaccin alleen beschikbaar zou komen voor bijvoorbeeld
		China, Duitsland of de Verenigde Staten.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Juurd Eijsvoogel 10 november 2020

		Vaccins beschikbaar voor Nederland
		NOS Journaal 9 november 2020

		Nederland heeft ingetekend op:

1		BNT162b2 vaccin Pfizer / BioNTech: 11.7 miljoen vaccins - eind 2020 [2 injecties per persoon]
2		Oxford vaccin AstraZeneca: 15.6 miljoen vaccins - eind 2020
3		Janssen vaccin Johnson & Johnson: 15.6 miljoen vaccins - begin 2021
4		Moderna vaccin Moderna: 6.2 miljoen vaccins - begin 2021
		Trouw 16.11.2020: 'Nederland kan rekenen op ruim 3 miljoen Moderna-vaccins'.

		NOS Journaal 9 november 2020

		Koploper in vaccinrace overtreft verwachtingen
		NRC Handelsblad - Niki Korteweg, met medewerking van Pim van den Dool 9 november 2020

		Het vaccin van farmaceut Pfizer verlaagt het risico op Covid-19 met 90 procent.
		„Dat is hoger dan ik durfde hopen.”

		De allereerste resultaten van een van de koplopers in de wereldwijde race naar een coronavaccin
		overtreffen alle verwachtingen. Het kandidaatvaccin van de farmaceut Pfizer, dat het samen met
		het Duitse biotechbedrijf BioNTech ontwikkelt, beschermt voor meer dan 90 procent tegen de
		ziekte Covid-19. Dat meldt het bedrijf maandag op basis van een tussentijdse analyse van hun
		uitvoerige lopende studie onder ruim 43.500 proefpersonen. Ook zijn er tot zover geen ernstige
		bijwerkingen gezien. Het bedrijf heeft de onderliggende gegevens nog niet openbaar gemaakt.
		Maar het is de eerste aanwijzing dat de vaccins die nu in een razend tempo worden ontwikkeld,
		daadwerkelijk kunnen helpen om de pandemie in te dammen.

		„Negentig procent effectiviteit, dat had ik niet verwacht. Dit is heel hoopvol”, zegt Cécile van Els,
		immunoloog bij het RIVM en hoogleraar vaccinologie aan de Universiteit Utrecht. „We wisten dat
		dit de maand van de waarheid zou worden, waarin de eerste producenten hun tussentijdse
		resultaten krijgen. Dit is een hoger percentage dan ik had durven hopen.” Het is ook hoger dan
		de 50 procent bescherming die autoriteiten zoals de wereldgezondheidsorganisatie WHO en de
		Amerikaanse FDA minimaal zouden willen zien.

		De fase 3 studie van Pfizer startte op 27 juli. „Voor een vaccinonderzoek is twee, drie maanden
		niet lang. Deze conclusie klopt dus voor de periode dat ze hebben kunnen meten. Maar nog
		steeds is het indrukwekkend dat je dit verschil ziet”, zegt Van Els.

		Afgelopen zondag analyseerde een onafhankelijke commissie tussentijds de gegevens van de
		grote fase 3 studie van Pfizer. Toen bleek dat er in totaal 94 mensen ziek waren geworden na
		een besmetting met het coronavirus SARS-CoV-2. Minder dan 10 procent daarvan zat in de
		groep proefpersonen die twee doses van het testvaccin hadden gekregen. Het overige deel zat
		in de groep die een nepvaccin kreeg. Op basis van de getallen concludeert Pfizer dat het vaccin
		90 procent bescherming biedt. Die bescherming bood het vaccin al 28 dagen na de start van de
		vaccinatie: tussen de eerste en de tweede prik zaten 21 dagen, en een week later waren ze
		beschermd.

		In echte wereld minder bescherming
		Hoe hoog het percentage bij gebruik in de echte wereld zal zijn, zal nog moeten blijken. Vaak
		valt het dan wat lager uit. „De omstandigheden in een studie zijn optimaal: vlak na de
		vaccinatie is de afweer op zijn best, de groep proefpersonen is wel divers maar wel gezonder
		dan gemiddeld”, zegt Van Els. „Maar ook dan is het goed als je bij 90 begint. Hoe hoger dat
		percentage, hoe makkelijker het zal zijn om een groot deel van de mensen immuun te maken.”

		Ook op andere vlakken blijven nog vragen onbeantwoord. Het is bijvoorbeeld nog niet duidelijk
		hoe lang de bescherming blijft bestaan, of het ook beschermt tegen infectie met het virus (en
		dus niet alleen tegen ziek worden), en of er wellicht bijwerkingen aan het licht zullen komen na
		een langere tijd.

		Van Els verwacht niet dat de met het vaccin opgewekte immuniteit snel weer weg zal zakken. Die
		vrees bestaat bij sommige experts omdat af en toe mensen die al een keer Covid-19 hebben
		gehad, opnieuw worden besmet. „Dit is niet hetzelfde als na een infectie. Daarbij is soms het
		virus zelf de stoorzender die voorkomt dat er een normale immuniteit wordt opgebouwd.”

		Flinke opsteker
		De allereerste resultaten zijn een flinke opsteker voor alle producenten van kandidaatvaccins.
		„Alle koplopers hebben vergelijkbare resultaten in de diermodellen en in de afweerreacties die
		ze opwekken”, zegt Van Els. „Ik zou het heel raar vinden als daar grote verschillen bij komen.”

		Pfizer is van plan om na de derde week van november de aanvraag bij de FDA in te dienen voor
		een goedkeuring voor noodgebruik. Dan heeft de helft van de proefpersonen het testvaccin
		minimaal twee maanden geleden gekregen. Van Els schat in dat de FDA en ook de EMA, de
		Europese goedkeurende instantie, daar pakweg twee weken over doen. „Dan moet je daarna
		nog toestemming van de Europese Commissie hebben, die zullen daar ook maximaal twee
		weken over doen”, zegt Van Els.

		Het proefvaccin van Pfizer, BNT162b2, is een entstof op basis van genetisch materiaal van het
		coronavirus, mRNA, verpakt in minuscule vetdruppeltjes: nanopartikels. Ingespoten zorgt dat
		ervoor dat de lichaamscellen van de gevaccineerde zelf een stukje van een corona-eiwit maken,
		waartegen dan een immuunreactie op gang komt. Vaccins op basis van deze technologie zijn
		nog niet eerder toegelaten op de markt. Een van de andere koplopers in de race, het vaccin van
		het Amerikaanse bedrijf Moderna, is ook gebaseerd op mRNA.

		De productie en de distributie van een rna-vaccin zoals dat van Pfizer kunnen nog voor
		onvoorziene uitdagingen zorgen. Dergelijke vaccins zijn nog nooit op grote schaal geproduceerd
		en gebruikt. En ze moeten diepgevroren worden vervoerd en bewaard, wat bij gebruik in
		ontwikkelingslanden een probleem kan zijn.

		Nederland heeft binnen de Europese Unie met Pfizer en BioNTech in september afspraken
		gemaakt. Als het coronavaccin wordt goedgekeurd kan de EU 200 miljoen doses kopen, met
		een optie van nog eens 100 miljoen. De vaccins zullen naar rato worden verdeeld, Nederland
		zou dan tussen de 7,7 en 11,7 miljoen doses van het Pfizer-vaccin krijgen.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Niki Korteweg, met medewerking van Pim van den Dool
		9 november 2020

		Pfizer / BioNTech: 'Een overwinning voor de mensheid.' Bron NOS Journaal 9 november 2020.

		'Enorme doorbraak' farmaceut Pfizer: Coronavaccin vaak 90 procent
		effectief én veilig
		AD - Stephen Friedrichs en Chris van Mersbergen 9 november 2020

		Pfizer lijkt als eerste met een vaccin tegen corona op de markt te gaan komen.
		Eind deze maand volgt een marktaanvraag, meldt de Amerikaanse farmaceut. Uit
		de nieuwste onderzoeksresultaten van Pfizer, die vandaag zijn gepubliceerd,
		blijkt dat het vaccin enorm goed aanslaat. Deskundigen reageren enthousiast,
		maar zien wel nog een addertje onder het gras.

		Het gaat om de eerste resultaten van het fase 3-onderzoek, het laatste stadium voordat een
		vaccin de markt op mag. In die fase wordt een vaccin op ruim 43.000 mensen getest. Uit een
		eerste analyse blijkt dat 94 proefpersonen het coronavirus kregen. Het overgrote deel daarvan
		zat echter in de placebogroep, meldt Pfizer, dat op basis van de getallen concludeert dat het
		vaccin voor 90 procent effectief lijkt te zijn.

		Dat percentage is veel hoger dan verwacht en nodig is om een vaccin op de markt te mogen
		brengen. Ter vergelijking: de meeste vaccins hebben een effectiviteitsgraad van rond de 80
		procent; in het geval van corona zijn gezondheidsautoriteiten al tevreden met een effectiviteit
		van meer dan 50 procent.

		Bijwerkingen
		Voorlopig zijn tijdens de studies van het vaccin ook nog geen grote problemen op het gebied
		van bijwerkingen ontstaan, meldt de Amerikaanse farmaceut.

		Hoewel nog niet alle resultaten binnen zijn, spreekt Pfizer-directeur Albert Bourla van een
		‘enorme doorbraak’: ,,Met dit nieuws zijn we een behoorlijke stap dichterbij een vaccin dat een
		einde moet maken aan deze wereldwijde gezondheidscrisis.”

		Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, noemt de
		resultaten van Pfizer ‘beter dan verwacht’: ,,Dit is goed nieuws, zeker op korte termijn. Het lijkt
		er nu echt op dat het vaccin in ieder geval voor enige tijd een goede bescherming biedt tegen
		het coronavirus.”

		Addertje onder het gras
		Toch is nog wel een addertje onder het gras, zegt Huckriede: ,,De vraagt blijft in hoeverre het
		vaccin op langere termijn werkzaam is. Dat is aan de hand van deze resultaten nog niet te
		zeggen.” Ze verwacht dat de hoge effectiviteit van ruim 90 procent ook geen stand houdt. ,,Dat
		zal op termijn wel iets gaan dalen.”

		Ook is de vraag wat het nieuws betekent voor andere vaccinprojecten, vervolgt Huckriede. ,,Op
		het moment dat je weet dat er een werkzaam vaccin tegen corona op de markt is, kun je je
		afvragen in hoeverre het nog ethisch is om bij andere vaccinonderzoeken proefpersonen een
		placebo voor te schotelen. Dat is een lastige discussie die nu binnen de wetenschap gaat spelen
		en waar niet zo snel een bevredigend antwoord op te geven is.”

		Ook Marjolein Kikkert, moleculair viroloog aan het Leiden University Medical Center (LUMC), is
		positief verrast door het nieuws. ,,Het lijkt er nu echt op dat we een werkzaam vaccin tegen
		corona hebben. Een effectiviteit van meer dan 90 procent is echt enorm hoog. Ook bijzonder:
		Pfizer maakt gebruikt van een mRNA-techniek, er is niet eerder aan de hand van mRNA een
		vaccin tegen een virus op de markt gebracht.”

		Het grote voordeel van mRNA: het is veilig - want er wordt geen gebruik gemaakt van bestaand
		virus - en makkelijk te produceren. Kikkert: ,,Ik verwacht daarom dat dit vaccin op korte termijn
		op grote schaal kan worden gedistribueerd, doch daarvoor moet wel eerst nog toestemming
		worden gegeven.”

		Aanvullende resultaten
		Pfizer, dat samenwerkt met de Duitse farmaceut BioNTech, hoopt de aankomende twee weken
		de aanvullende resultaten te publiceren. Ondertussen wil de farmaceut een marktaanvraag doen
		bij de FDA, de Amerikaanse gezondheidsautoriteiten. Die stellen als eis dat een vaccin minimaal
		50 procent effectief is: die doelstelling lijkt ruimschoots gehaald.

		Pfizer gaat door met de fase 3-studie tot 164 bevestigde coronagevallen hebben
		plaatsgevonden onder de studiegroep.

		Nederland
		Ook Nederland heeft, samen met de andere lidstaten van de Europese Unie, 200 miljoen doses
		van het Pfizer-vaccin besteld. In Europa worden vaccins gekeurd door het EMA, het Europees
		Geneesmiddelen Agentschap. Het vaccin is daar al in rolling review, laat een woordvoerder
		weten: ,,Daarbij analyseren we de data die wel al hebben, zo kunnen we snel handelen zodra
		alle resultaten binnen zijn.”

		Omdat Nederland recht heeft op 3,89 procent van de gekochte vaccins, mag ons land rekenen
		op een kleine 8 miljoen doses. Omdat er twee prikken nodig zijn, zouden daarmee dus een
		kleine 4 miljoen Nederlanders een vaccin kunnen krijgen.

		Productie
		Het is overigens niet zo dat alle vaccins meteen klaar zijn als het wordt toegelaten op de
		markt. Pfizer produceert het vaccin in onder meer de VS, België en Duitsland. Dit jaar zouden al
		100 miljoen doses beschikbaar kunnen zijn, meldde de farmaceut eerder. In 2021 zouden er
		1,3 miljard vaccins geproduceerd kunnen worden.

		Het is niet bekend hoeveel de Europese Commissie betaalt voor het vaccin. In de VS sloten
		Pfizer en BioNTech een deal van 1,95 miljard dollar voor 100 miljoen doses. Dat is dus 19,50
		dollar per injectie, en 39 dollar voor de benodigde twee.

		Niet tegen kostprijs
		Andere rijke landen hoeven niet op korting te rekenen, stelde het bedrijf eerder al. ,,Ik vind het
		ontzettend verkeerd”, zei Pfizer-baas Bourla zelfs over het leveren van vaccins tegen kostprijs.
		Zijn stelling: een bedrijf moet geld verdienen, ook in deze ongekende crisis. Niet onbelangrijk
		om te melden: Pfizer en BioNTech ontwikkelen hun vaccin naar eigen zeggen zonder subsidie.

		Pfizer gebruikt voor zijn vaccin de hypermoderne mRNA-techniek. Daarbij wordt op basis van
		genen van het Covid-19-virus een stukje genetisch materiaal gemaakt en ingespoten.

		Een mogelijk struikelblok, misschien niet voor rijke landen als Nederland maar wel voor armere
		landen met gebieden die moeilijker toegankelijk zijn: het mRNA-vaccin moet extreem koud
		worden bewaard, in het geval van Pfizer op temperaturen tot min 80 graden. Dat maakt de
		distributie veel complexer.

		Productie
		Lang lag de Brits-Zweedse farmaceut AstraZeneca met het aan de universiteit van Oxford
		ontwikkelde coronavaccin aan kop in de race om als eerste met een werkend middel te komen.
		AstraZeneca kreeg dit najaar echter te maken met tegenslag, toen een proefpersoon te maken
		kreeg met een niet meteen verklaarbare bijwerking. Daardoor lagen de studies met het vaccin
		vooral in de VS een hele tijd stil - inmiddels zijn ze weer hervat.

		AstraZeneca hoopt eind dit jaar met resultaten van de fase 3-studie onder duizenden mensen
		te komen. Ook het Amerikaanse Moderna en het Nederlands-Belgisch-Amerikaanse
		Janssen/Johnson&Johnson is goed op weg met een coronavaccins. Al deze vaccins zijn door de
		Europese Commissie gekocht. Nederland heeft recht op 3,89 procent van de bestelde vaccins. In
		totaal gaat het - mochten alle vaccins werken - om vele miljoenen doses.

		Het volledige artikel: AD - Stephen Friedrichs en Chris van Mersbergen 9 november 2020

		Pfizer: nog geen gegevens over effectiviteit coronavaccin
		Transport-online.nl / bron ANP RTR 27 oktober 2020

		NEW YORK - Farmaceut Pfizer kan nog niets zeggen over de effectiviteit van het
		coronavaccin dat het bedrijf ontwikkelt. Een onafhankelijke commissie van
		wetenschappers heeft nog geen tussentijdse analyse kunnen uitvoeren die moet
		uitwijzen of het middel effect heeft, zo meldde het concern in een
		kwartaalupdate.

		De tussentijdse analyse is pas mogelijk als minstens 32 deelnemers aan een grootschalig
		onderzoek naar het vaccin besmet zijn geraakt met het nieuwe coronavirus. Topman Albert
		Bourla stelde onlangs in een open brief dat Pfizer mogelijk eind november al om versnelde
		goedkeuring voor het vaccin zal vragen bij de Amerikaanse toezichthouder FDA. Dat zal alleen
		gebeuren als het middel veilig wordt geacht en er bewijs is dat het vaccin effect heeft, zo schreef
		hij.

		Pfizer had ook opbeurend nieuws over het vaccin. De werving van deelnemers aan zijn
		zogeheten Fase 3-onderzoek naar het coronavaccin is bijna rond. Inmiddels doen ruim 42.000
		mensen mee aan klinische tests met het vaccin, terwijl het Amerikaanse concern zich ten doel
		heeft gesteld 44.000 deelnemers te werven. Pfizer meldde in zijn kwartaalupdate dat 36.000
		mensen een tweede dosis hebben gekregen van het middel, dat samen met Duitse BioNTech
		wordt ontwikkeld.

		Pfizer gaf de update samen met zijn cijfers over het derde kwartaal. Daarin daalden de
		opbrengsten met 4 procent tot 12,1 miljard dollar. Dat kwam onder andere doordat te midden
		van de coronapandemie minder Amerikanen op doktersbezoek gingen, dus er ook minder
		medicijnen voorgeschreven werden. Daarnaast was de vraag naar medicijnen in China lager door
		de virusuitbraak.

		Het volledige artikel: Transport-online.nl / bron ANP RTR 27 oktober 2020

		Alles over de coronavaccins 'Het duurt zeker tot de helft van 2021'
		Gezondheidsnet - Heleen Croonen 14/15 oktober 2020

		De nieuwe maatregelen van het kabinet maken de roep om een coronavaccin nog
		sterker. Wanneer zijn de eerste vaccins klaar? Niet alle vaccins werken goed bij
		ouderen, maar sommigen juist wel.

		Alle vaccins uit de kopgroep zijn gericht op de stekels (spikes) van het coronavirus. Het zijn
		injecties voor in de spier. In deze grafiek staat hoeveel vaccins er in productie zijn en wanneer
		we ze kunnen verwachten. Maar deze schattingen zijn positief, want deskundigen verwachten dat
		het zeker tot de helft van 2021 zal duren voor wij in Nederland een coronavaccin kunnen halen.
		Er kan nog van alles misgaan bij het onderzoek, de goedkeuring, de productie en de
		verspreiding.



I		Type: verkoudheidsvirus met een gen
		Het ‘recombinante vector vaccin’ gebruikt een verzwakt virus. Meestal is dat een
		verkoudheidsvirus, van dieren of van mensen. Virussen zijn gemaakt om te besmetten, dus ook
		dit virus zal binnendringen in onze cellen. In het virus zit een stukje erfelijk materiaal dat
		codeert voor de coronastekels. Gevolg: onze eigen cellen gaan de eiwitten van die stekels
		maken en daar treedt ons afweersysteem tegen op. Hiermee krijgen we afweer tegen het hele
		coronavirus.
		CanSino - China
		Universiteit van Oxford / Astra Zeneca - Groot Brittannië / Zweden [info.: Gezondheidsnet ]
		Janssen Pharmaceutical Companies - Nederland / Verenigde Staten [info.: Gezondheidsnet ]
		Gamaleya research Institute - Rusland [info.: Gezondheidsnet ]

II		Type: Stukjes van het coronavirus
		De zogenaamde ‘subunit eiwitvaccins’ bevatten bepaalde stukjes van het coronavirus, samen
		met een middel dat het vaccin extra goed laat werken, oftewel een ‘adjuvans’. Die stukjes van
		het coronavirus worden gemaakt door gistcellen, bacteriën of zelfs planten en insectencellen (zie
		Novavax). Voordeel: het mechanisme wordt al langer gebruikt. Het hepatitis B vaccin heeft dit
		mechanisme en is al sinds 1981 op de markt.
		Novavax - Verenigde Staten, Zweden [info.: Gezondheidsnet ]

III		Type: Stukjes RNA of DNA inspuiten
		Het werkingsmechanisme is bedrieglijk simpel: je spuit wat RNA of DNA in voor de stekel van het
		coronavirus en het menselijk lichaam gaat de stekels zelf aanmaken. Het immuunsysteem
		komt er vervolgens tegen in opstand. Nadeel: de vaccins moeten koel (-20 graden voor
		Moderna) tot zeer koel (-70 graden voor BioNtech) worden bewaard. Dat is lastig bij de
		distributie. Nog een nadeel: er zijn nog geen vaccins met de nieuwe RNA- of DNA -techniek op
		de markt, we weten dus nog weinig over de veiligheid of werkzaamheid.
		Moderna - Verenigde Staten [info.: Gezondheidsnet ]
		BioNtech / Fosun Pharma / Pfizer - Verenigde Staten / China / Duitsland [info.: Gezondheidsnet ]

IV		Type: Inactief gemaakt virus
		Dit is de klassieke vaccinatiemethode. Het coronavirus wordt geïnactiveerd en in kleine
		hoeveelheid toegediend. Het immuunsysteem komt in opstand en bouwt afweer op tegen een
		nieuwe virusaanval. Nadeel is dat de productie gevaarlijk is, het lab moet aan hoge eisen
		voldoen, zodat het geen brandhaard wordt voor het coronavirus.
		Sinovac - China [info.: Gezondheidsnet ]
		Sinopharm - China [info.: Gezondheidsnet ]

		En Inovio en Sanofi/GSK dan?
		De Europese Commissie heeft ook het Franse vaccin van Sanofi/GSK ingekocht, maar dit wordt
		nog niet getest bij grote groepen mensen. Het zit dus niet in de kopgroep. Ook het Inovio-
		vaccin zit niet in de kopgroep, omdat de grote onderzoeken niet zijn gestart, Het vaccin was
		supersnel gemaakt (binnen 3 uur na ontvangst van de genetische code van het virus), maar
		onderzoek bij mensen moet de werkzaamheid en veiligheid nog bewijzen, dus is het in dit
		overzicht niet meegenomen.

		De Wereldgezondheidsorganisatie WHO houdt de stand van het onderzoek naar de mogelijke
		coronavaccins bij. In dit fase-drie-onderzoek wordt het vaccin gegeven aan grote groepen
		mensen. Als het daarin veilig en werkzaam blijkt, volgens de Europese registratie-autoriteit EMA,
		mag het op de markt komen. De vereniging van microbiologen KNVM heeft ook een zeer
		informatief overzicht van de meest kansrijke vaccins.

		Het volledige artikel: Gezondheidsnet - Heleen Croonen 14/15 oktober 2020

Er is weer een veelbelovend coronavaccin ontwikkeld: maak kennis

met BNT162B1

Scientias - Caroline Kraaijvanger 2 juli 2020

Het vaccin lijkt geen onoverkomelijke bijwerkingen te hebben en de gewenste immuunreactie

op te roepen.

Dat blijkt uit een kleinschalig klinisch onderzoek, uitgevoerd in de Verenigde Staten. Aan het

onderzoek namen 45 proefpersonen (tussen de 18 en 55 jaar oud) deel. Een deel van de

proefpersonen kreeg twee keer een injectie, waarbij elke keer een kleine hoeveelheid vaccin

werd ingespoten. Een ander deel kreeg het vaccin eenmalig – in een wat grotere dosis –

toegediend. En weer een ander deel ontving tweemaal een placebo.

En de voorlopige resultaten suggereren dat het vaccin – aangeduid als BNT162b1 – potentie

heeft, zo schrijven de onderzoekers in hun paper (dat nog peer-review moet ondergaan). Het

vaccin bleek het meest effectief te zijn wanneer het twee keer werd toegediend; 7 dagen na de

tweede injectie hadden proefpersonen al meer SARS-CoV-2-neutraliserende antistoffen in hun

lichaam dan voormalige coronapatiënten.

En ook de proefpersonen die slechts eenmalig een wat grotere dosis van het vaccin toegediend

kregen, maakten deze neutraliserende antistoffen aan. Maar wel in veel kleinere hoeveelheden.

Zo werden 21 dagen na de eenmalige injectie in het lichaam van deze proefpersonen minder

SARS-CoV-2 neutraliserende antistoffen aangetroffen dan in het lichaam van voormalige

coronapatiënten.

Tijdens dit eerste kleinschalige klinische onderzoek stond niet alleen de effectiviteit van het

vaccin centraal. Minstens zo belangrijk is de veiligheid ervan. En dus werd er ook gekeken naar

eventuele bijwerkingen. Die bleken er wel te zijn, maar ze waren in de meeste gevallen mild en

kortdurend, zo stellen de onderzoekers. Bovendien vormden ze op geen enkel moment een

reële bedreiging voor de gezondheid. Zo klaagden veel proefpersonen na injectie over pijn op

de plaats waar het vaccin was toegediend. Ook bleken sommige proefpersonen na toediening

van het vaccin koorts te ontwikkelen. Dat gebeurde met name vaak nadat proefpersonen een

tweede dosis van het vaccin toegediend kregen. De koorts zakte echter vaak al binnen één dag,

zo merken de onderzoekers op. Al met al is er dan ook geen sprake van ernstige bijwerkigen

en dus genoeg reden om dit kandidaat-vaccin verder te gaan testen.

En dat is precies wat BioNTech – het bedrijf dat het vaccin samen met het farmaceutische bedrijf

Pfizer ontwikkelde en test – van plan is. Eind deze maand moet er al een tweede klinische

studie starten waarbij tot wel 30.000 gezonde proefpersonen het vaccin toegediend krijgen. Uit

dit grootschalige onderzoek zal moeten blijken of het vaccin de kans dat mensen door SARS-

CoV-2 geïnfecteerd worden, ook aanzienlijk kan verkleinen.

Als ook dat tweede klinische onderzoek positief verloopt, kan het vaccin – nadat het door de

autoriteiten is goedgekeurd – al vrij snel beschikbaar komen. BioNTech en Pfizer verwachten

eind dit jaar al 100 miljoen doses af te kunnen leveren. En tegen het eind van 2021 zouden er

meer dan 1,2 miljard doses beschikbaar kunnen zijn.


	BNT162b1 is een zogenoemd mRNA-vaccin en werkt net ietsje anders dan de traditionele vaccins.

	Traditionele vaccins bevatten vaak een verzwakte of dode ziekteverwekker. Door die in het lichaam in te brengen, kan het immuunsysteem antistoffen tegen die ziekteverwekker aan gaan maken. En wanneer je lijf dan eens met een levende of sterkere versie van zo’n ziekteverwekker geconfronteerd wordt, is het al voorbereid en kan het direct in de aanval, waardoor de ziekteverwekker je niet ziek kan maken of de ziekte mild verloopt.

	mRNA-vaccins zijn vrij nieuw en werken anders. Hierbij wordt RNA – eigenlijk de instructies voor het maken van een stukje van de ziekteverwekker – in het lichaam ingespoten. Dit RNA nestelt zich in je cellen, waarna deze de instructies op gaan volgen en dat stukje van de ziekteverwekker – een eiwit – gaan aanmaken en het immuunsysteem er antistoffen tegen kan genereren.

Het volledige artikel: Scientias - Caroline Kraaijvanger 2 juli 2020

		Curevac mag als tweede Duitse bedrijf corona-vaccin op mensen
		testen
		Innovations Origins - Maurits Kuypers 17 juni 2020

		Het biotechbedrijf Curevac uit Tübingen krijgt als tweede Duitse bedrijf en elfde wereldwijd groen
		licht voor een klinische test met een corona-vaccin. Dat heeft het hiervoor verantwoordelijke
		Paul-Ehrlich instituut vandaag bekendgemaakt tijdens een gezamenlijke persconferentie.

		Het nieuws komt slechts enkele dagen nadat de Duitse regering bekendmaakte dat het voor
		300 miljoen euro een belang heeft genomen in Curevac van 23%, iets wat uiterst zelden is in
		de EU. Eerder dit jaar was er ook grote interesse vanuit de VS voor een overname van Curevac,
		maar daar stak de verantwoordelijk minister van economische zaken, Peter Altmaier, toen gelijk
		een stokje voor.

		Volgens bestuursvoorzitter Franz-Werner Haas van Curevac kan er nog deze maand begonnen
		worden met testen. De proeven met dieren zijn allemaal goed verlopen. De testen op mensen
		zullen plaatsvinden in vier Europese steden: Tübingen, Hannover, München en Gent.

		In de eerste fase zullen er 168 deelnemers zijn, waarvan een deel een placebo krijgt
		toegediend. Er wordt gewerkt met drie verschillende doses om te kijken welke hoeveelheid het
		beste werkt. De deelnemers aan de studie krijgen twee injecties: een op de eerste dag van de
		studie en een tweede na 29 dagen. Alle deelnemers zullen verder tot een jaar na de inenting
		intensief worden gevolgd.

		Eerste resultaten van de studie worden verwacht in september of oktober. Voor de definitieve
		toelating moet er daarna nog een veel grotere test plaatsvinden met minstens 10.000
		deelnemers. Volgens Haas kan Curevac direct nadat het vaccin groen licht heeft gekregen
		honderden miljoenen doses produceren. In samenwerking met enkele partners – waaronder de
		Europese Unie dat een krediet van 75 miljoen beschikbaar stelt – denkt het bedrijf dit na
		verloop van tijd op te kunnen schalen naar “miljarden doses”.

		Curevac is het tweede Duitse bedrijf dat de klinische fase in mag. Het andere is Biontech dat zijn
		vergunning eind april kreeg. De internationaal meest vergevorderde vaccins zijn volgens velen
		een van de Universiteit van Oxford (ChAdOx1 nCoV-19) in samenwerking met farmaconcern
		AstraZeneca en een in Leiden ontwikkeld vaccin door de firma Janssen Biologics, een dochter
		van Johnson & Johnson.

		De Nederlandse regering zet tot nu toe vooral in op het Oxford-vaccin. Dat bleek vorige week
		toen bekend werd gemaakt dat er samen met Frankrijk, Duitsland en Italië een contract is
		gesloten voor de levering van tenminste 300 miljoen doses van de producent AstraZeneca. Het
		is onbekend hoeveel geld dit heeft gekost. Het Oxford-vaccin bestaat uit een verzwakt
		chimpansee-verkoudheidsvirus, dat is uitgerust met het eiwit-uitsteeksel van het coronavirus
		SARS-CoV-2.

		Volgens de president van het Paul-Ehrlich instituut, Klaus Cichutek, zijn er nu in totaal ruim 130
		bedrijven of instituten bezig met een SARS-CoV-2-vaccin. Curevac is het elfde dat de klinische
		fase ingaat. Wanneer er een vaccin voor het grote publiek beschikbaar zal zijn, is volgens
		Cichutek moeilijk te zeggen. Zijn instituut doet er nu in ieder geval het maximaal mogelijke aan
		om het proces van testen en toelaten zo snel mogelijk te laten verlopen, uiteraard zonder
		daarbij nodeloze risico’s te nemen.

		Hij is wel positief over Curevac, onder meer vanwege hun eerdere resultaten met een
		hondsdolheid-vaccin.

		Curevac werkt net als BioNTech niet aan een klassiek vaccin, zoals dat van de Universiteit van
		Oxford en Janssen, waarbij met verzwakte virussen wordt gewerkt. Curevac en Biontech richten
		zich op de nog vrij nieuwe mRNA-techniek. Zij krijgen daarbij vanuit de VS concurrentie
		van Moderna.

		Het volledige artikel: Innovations Origins - Maurits Kuypers 17 juni 2020

		Race om eerste coronavaccin: succes en tegenslag
		Reformatorisch Dagblad - Maarten Costerus 27 mei 2020

		Een goedwerkend coronavaccin: dat is de heilige graal voor veel wetenschappers. Wereldwijd zijn
		er 113 vaccins in de maak, waarvan er nu 11 op mensen worden getest. Enkele koplopers
		eruitgelicht.

		Eerst een tegenvaller: een vaccin ontwikkeld door een onderzoeksgroep van de gerenommeerde
		universiteit van Oxford. Toen vorige week de technische details van de studie naar buiten
		kwamen, bleken de resultaten vies tegen te vallen. De gevaccineerde apen hadden evenveel
		virus in hun neus als niet-ingeënte dieren. Intussen gaat het onderzoek naar dit middel bij
		mensen gewoon door. Ook heeft de Britse overheid aangegeven de productie van 30 miljoen
		vaccins op zich te willen nemen. In India is een grote farmaceut het middel zelfs al aan het
		maken.

		Drie andere vaccins lijken meer kans van slagen te hebben: Ad5-nCoV van een
		onderzoeksinstituut in Peking, mRNA-1273 van het Amerikaanse biotechbedrijf Moderna
		Therapeutics en BNT162 van de Duitse farmaceuten BioNTech en Pfizer. Deze vaccins kwamen
		goed door de dierproeven heen en worden nu op mensen getest. Alle drie de vaccins berusten
		op hetzelfde principe: ze bevatten genetische instructies voor de uitsteeksels –de spikes– van
		het coronavirus. Als het vaccin in het lichaam wordt ingespoten, instrueert het cellen om kopieën
		van de spike-eiwitten te maken. Immuuncellen leren zo de uitsteeksels beter te herkennen en
		kunnen bij een virusinfectie –hopelijk– snel in actie komen.

1		Bij het Chinese vaccin is de eerste klinische studie achter de rug. Daarbij kregen 108 gezonde
		vrijwilligers een lage, gemiddelde of hoge dosis toegediend. Twee weken later lieten alle
		deelnemers een zekere mate van een immuunrespons tegen het virus zien. Na 28 dagen had
		bijna iedereen antilichamen in het bloed die binden aan het coronavirus. Inmiddels zijn de
		Chinese wetenschappers een vervolgonderzoek bij 500 deelnemers gestart. Hierin wordt onder
		meer gekeken naar de bijwerkingen van het vaccin tot zes maanden na toediening.

2		Ook het Amerikaanse vaccin mRNA-1273 lijkt effectief. Proefpersonen die het vaccin kregen,
		maakten volgens de producent minstens zoveel antistoffen tegen het virus aan als mensen
		die daadwerkelijk het virus hebben opgelopen.

3		Het Duitse project –met de pretentieuze naam ”Lightspeed”– loopt nu bij 200 gezonde
		proefpersonen. Hierbij wordt onder meer onderzocht welke van vier varianten het beste werkt.

		Ontwikkeling vaccin roept ethische vragen op
		De ontwikkeling van een vaccin, die door de meeste wetenschappers en politici wordt
		toegejuicht, plaatst voor allerlei ethische vragen. Zo maakt de NPV zich zorgen over bepaalde
		vaccins waarbij gebruik wordt gemaakt van cellen uit geaborteerde foetussen. In
		deze cellijnen worden zogenaamde dragervirussen vermenigvuldigd die genetisch materiaal van
		het coronavirus bevatten.

		Om mensen die tegen abortus zijn niet voor extra dilemma’s te plaatsen, pleit de NPV
		[Nederlandse Patiëntenvereniging] voor het ontwikkelen van prolife-vaccins die niet berusten op
		deze foetale cellijnen.

		De reformatorische ethicus prof. Henk Jochemsen merkte in een eerder interview met het RD op
		dat de cellijnen die vaccinproducenten gebruiken over het algemeen zo ver afstaan van het
		oorspronkelijke geaborteerde weefsel dat ze ethisch niet meer belast zijn door de abortus.

		Het volledige artikel: Reformatorisch Dagblad - Maarten Costerus 27 mei 2020

		De kanshebbers voor een vaccin tegen Covid-19
		Beursduivel.be / Belegger.nl 21 mei 2020

		Er lopen nu meer dan 100 verschillende programma's om een vaccin tegen het coronavirus te
		ontwikkelen. De meeste daarvan zullen het niet redden, maar de ondernemingen die een
		succesvol vaccin weten te ontwikkelen zullen hun koersen fors zien stijgen.

		Zo steeg de S&P 500-index in april met 2,7% nadat Gilead Sciences positieve resultaten meldde
		in een klinische studie van zijn antivirale middel remdesivir tegen Covid-19.

		Hoewel het nog te vroeg is om de winnaars en verliezers te kiezen in de grote coronavaccinrace,
		vooral omdat er tot nu toe voornamelijk op dieren is getest, zette Barron’s de belangrijkste en
		meest veelbelovende kandidaten op een rij.



		De hazen
		Vaccins werken door iemand een minieme hoeveelheid van een specifieke ziekteverwekker toe
		te dienen, zodat het immuunsysteem zelf antistoffen gaat aanmaken.
		De snelste vaccinprogramma's proberen stukjes SARS-CoV-2, het virus dat Covid-19
		veroorzaakt, in het lichaam aan te laten maken, in plaats van in het lab. Moderna, Pfizer en
		anderen doen dat met een molecuul dat boodschapper-RNA (mRNA) wordt genoemd.
		Het Amerikaanse Johnson & Johnson en een project van Oxford University in Engeland in
		samenwerking met AstraZeneca doen het met een genetisch gemanipuleerd verkoudheids
		(adeno-)virus (de vector), dat de stekels van het coronavirus heeft gekregen zodat het
		immuunsysteem die leert herkennen. Omdat ervoor gezorgd is dat het gemanipuleerde virus
		zich niet kan vermenigvuldigen, worden mensen er niet ziek van: een non-replicating viral
		vector.
		Vandaag werd bekend dat AstraZeneca via de Biomedical Advanced Research and Development
		Authority meer dan een miljard dollar aan Amerikaanse overheidsfinanciering heeft ontvangen
		voor de doorontwikkeling van dit vaccin.

`		Moderna
		De bedrijven die werken met boodschapper-RNA lijken het snelste goede resultaten te boeken.
		Moderna verwacht in de zomer met een Fase 3-onderzoek te kunnen beginnen, en hoopt
		volgend jaar een vaccin aan de Amerikaanse autoriteiten voor te leggen voor goedkeuring. Het
		streeft naar een productie van een miljard doses per jaar. Mochten de klinische proeven,
		gepland voor deze zomer, zeer voorspoedig verlopen, dan zou Moderna deze herfst al een
		noodgebruikvergunning aan kunnen vragen.

		Pfizer
		Farmaciereus Pfizer zei onlangs dat zijn Covid-19-vaccin tegen oktober klaar zou kunnen zijn
		voor een noodvergunning of een versnelde goedkeuringsprocedure. Het bedrijf ontwikkelt zijn
		mRNA-vaccin samen met BioNTech uit Duitsland. Terwijl Moderna een enkel kandidaat-vaccin
		test, onderwerpt Pfizer momenteel vier afzonderlijke versies van zijn vaccin aan klinische
		proeven. Volgens Mikael Dolsten, hoofd wetenschap van Pfizer, zal rond oktober aan zo’n 8000
		mensen het vaccin zijn toegediend, en zal het bedrijf miljoenen doses klaar hebben voor
		bijvoorbeeld zorgmedewerkers en mensen in risicogroepen. Het bedrijf zegt dat het honderden
		miljoenen doses zal maken in 2021.

		Johnson & Johnson
		Het Amerikaanse Johnson & Johnson is van plan om in september te beginnen met Fase 1-
		proeven met zijn Covid-19 vaccin. Het bedrijf streeft ernaar begin volgend jaar een
		noodvergunning te krijgen en denkt dan tientallen miljoenen doses beschikbaar te hebben.

		De schildpadden
		Stel dat geen van de ‘hazen’ het redt, dan is er nog een grote groep ‘schildpadden’ over die de
		vaccinrace vanuit de achterhoede zouden kunnen winnen. Neem het Franse Sanofi en het Britse
		GlaxoSmithKline, die een alliantie zijn aangegaan om een vaccin te vinden. De bedrijven
		verkopen gezamenlijk zo’n twee miljard vaccins per jaar, en dat levert goudgeld op. Sanofi
		verkocht vorig jaar voor 2.1 miljard dollar aan griepvaccins terwijl GlaxoSmithKline een omzet
		behaalde van 2.4 miljard dollar met een vaccin tegen gordelroos. Sanofi en GlaxoSmithKline
		hopen Fase 1 van de klinische proeven te starten in de tweede helft van dit jaar, met als doel
		volledige goedkeuring tegen het midden van volgend jaar.

		Novavax
		Verder is biotechbedrijf Novavax van plan om deze maand te beginnen met een Fase 1-
		onderzoek naar zijn Covid-19-vaccin. Het heeft daarvoor inmiddels een flinke subsidie gekregen
		van de Coalition for Epidemic Preparedness Innovations. Novavax streeft naar toestemming
		voor noodgebruik tegen het einde van het jaar, en zegt tegen die tijd 100 miljoen doses klaar
		te kunnen hebben.

		Een paar winnaars
		Naar verwachting zullen er uiteindelijk meerdere vaccins op de markt komen. Dat is volgens
		experts een goede zaak, omdat het onmogelijk is voor een bedrijf om de hele wereld van
		vaccins te voorzien. “We hebben meerdere vaccins nodig om vooruit te komen, omdat we op dit
		moment niet weten welke de veiligste, de meest effectieve, de meest duurzame en de best
		inzetbare zullen zijn,” zei Dr. Dan Barouch, een wetenschapper die betrokken is bij het
		vaccinproject van Johnson & Johnson.

		Het volledige artikel: Beursduivel.be / Belegger.nl 21 mei 2020

		Deze coronavaccins worden nu op mensen getest
		nu.nl 2 mei 2020

		Uit een overzicht van gezondheidsorganisatie WHO blijkt dat er op dit moment meer dan
		honderd kandidaat-vaccins zijn, waarvan er acht op mensen getest mogen worden. De
		universiteit van Oxford loopt hierin voorop en liet deze week weten dat ze hoopt dat ze in
		september al een werkend vaccin kan produceren.

1		University of Oxford - Verenigd Koninkrijk
		Op 24 april 2020 begon een onderzoeksgroep van de University of Oxford in het Verenigd
		Koninkrijk als eerste in Europa met een relatief groot onderzoek naar de werkzaamheid van
		een kandidaat-vaccin tegen COVID-19. Aan het onderzoek doen ruim elfhonderd mensen mee.
		De techniek die de onderzoekers gebruiken voor dit kandidaat-vaccin werd vorig jaar al veilig
		bevonden voor een virus dat lijkt op het coronavirus: MERS. Daarom kan de onderzoeksgroep
		dit vaccin snel op een relatief grote groep mensen testen. De onderzoekers zullen ook in dit
		onderzoek kijken of het vaccin veilig is én of het daadwerkelijk beschermt tegen besmetting
		met het coronavirus. De onderzoekers vertelden The New York Times dat ze het mogelijk al in
		september kunnen gaan produceren als het vaccin effectief blijkt. Onderzoek waarbij zes
		resusaapjes met dit kandidaat-vaccin werden ingespoten, liet positieve resultaten zien. Na
		vaccinatie werden de aapjes blootgesteld aan het grote hoeveelheden van het coronavirus en
		hier werden ze, in tegenstelling tot ongevaccineerde aapjes, niet ziek van.
2		CanSino Biologics Inc./Beijing Institute of Biotechnology - China
3		BioNTech/Fosun Pharma/Pfizer - Duitsland
4		INOVIO Pharmaceuticals - Verenigde Staten
5		Sinopharm - China
6		Sinovac - China
7		Moderna/NIAID - Verenigde Staten

		Volledig artikel: nu.nl 2 mei 2020

		Duitsers zetten nieuwe techniek in bij race om het vaccin
		Trouw - Kim Deen 25 april 2020

		De race naar een vaccin tegen corona is in volle gang. Duitse bedrijven gaan voorop met een
		nieuwe techniek die het mogelijk maakt heel snel veel vaccins te produceren.

		In Europa heeft ook het Duitse bedrijf BioNTech, dat werkt met de veelbelovende mRNA-
		techniek, deze week goedkeuring gekregen om dergelijke testen te doen. Duitsland wordt
		internationaal als koploper gezien als het gaat om deze techniek. Het Duitse bedrijf CureVac
		werkte er als een van de eerste mee en het bedrijf BioNtech maakt er een beloftevolle variant
		op.

		Het ontwikkelingsproces van een vaccin kan wat ingekort worden, maar niet veel, zegt Klaus
		Cichutek, directeur van het Paul-Ehrlich-Institut, dat in Duitsland verantwoordelijk is voor het
		goedkeuren van klinische testen, vaccins en medicijnen. “We hebben een snelle aanpak van
		Covid-19 nodig, maar we moeten erg voorzichtig zijn.” Het laatste wat een overheid wil is
		grootschalig een vaccin uitbrengen dat schadelijker blijkt te zijn dan het virus zelf.

		De mRNA-techniek is in de ontwikkelingsfase gebonden aan dezelfde tijdrovende procedures,
		maar grote winst is te boeken in de productie, die snel opgeschaald kan worden.

		Volledig artikel: Trouw - Kim Deen 25 april 2020

		Duitsland gaat potentieel coronavaccin op mensen testen
		nu.nl 22 april 2020

		Het Duitse biotechbedrijf BioNTech heeft van de het Paul-Ehrlich-Institut, de Duitse federale
		instantie voor vaccins en biomedische geneesmiddelen toestemming gekregen voor
		het testen van een mogelijk coronavaccin op mensen.

		In de eerste fase zal het vaccin op tweehonderd gezonde mensen worden getest om inzicht te
		krijgen in eventuele bijwerkingen. Er wordt onder andere gekeken hoe het immuunsysteem
		van gezonde mensen reageert op het vaccin.

		Vervolgens zal het vaccin getest worden op mensen in risicogroepen, zoals ouderen en mensen
		met een medische aandoening die niet met het coronavirus besmet zijn (geweest).

		In Duitsland moeten bedrijven aan strenge voorwaarden voldoen om dergelijke testen te
		mogen uitvoeren. Zo moet de werkwijze transparant zijn en mag alleen gecertificeerd medisch
		personeel meewerken aan de ontwikkeling van een vaccin.

		Eerder kregen twee biotechbedrijven in China en een in de Verenigde Staten al toestemming
		te beginnen met testen op mensen.

		Volledig artikel: nu.nl 22 april 2020

9 april 2020

De Correspondent - Rosanne Hertzberger

.
Hoe vaccinmakers zich wapenen
tegen een volgende uitbraak

Nieuwe experimentele technieken kunnen ertoe leiden dat er bij een nieuw virus sneller een

vaccin komt.

De eerste groep kandidaten: DNA- en RNA-vaccins

De vaccinbedrijven die we al als eerste in de media zagen verschijnen met hun studies hebben

veelbelovende namen als Inovio, Moderna, BioNTech en CureVac. Deze vaccins bestaan allemaal

uit een klein stukje erfelijk materiaal van het coronavirus, DNA of RNA. Door dat te introduceren

in onze eigen lichaamscellen, maakt het lichaam zelf de eiwitten aan van de ziekteverwekkers.

Dit is wezenlijk anders dan de bestaande vaccins. Die bestaan allemaal uit levende verzwakte of

gedode ziekteverwekkers of alleen een attribuut van de ziekteverwekker, een stukje van een

eiwit of een onderdeel van zijn jas. Er volgt een stevige afweerrespons, die vervolgens in het

immuungeheugen terechtkomt en de gevaccineerde onkwetsbaar maakt voor een infectie met

de echte ziekteverwekker.

Die reactie is niet wezenlijk anders dan een infectie met een echt coronavirus. Ook daar

presenteren de cellen van ons lichaam een stukje eiwit van de ziekteverwekker op hun

buitenkant om als het ware het immuunsysteem een signalement te geven van de vijand. Door

te vaccineren met RNA, of DNA, of een ander ‘voertuig’ dat dat stukje ziekteverwekker in het

lichaam introduceert, zet je hetzelfde mechanisme in werking, maar dan zonder de

gevaccineerde ziek te maken.

Een belangrijk voordeel van deze technologie is de snelheid waarmee je bij een uitbraak als

deze nieuwe vaccins kunt ontwerpen en produceren. De vaccinmakers hadden het virus zelf

niet eens nodig om te beginnen met het ontwerp. Met de genetische code konden ze aan de

slag. Het probleem is dat er nog nooit een vaccin geproduceerd is met deze technologie, en

dus grootschalig bij mensen is getest en voor massavaccinatie is goedgekeurd.

De tweede groep kandidaten: een virus bevechten met een ander virus

In totaal zijn er nu 44 vaccins in de running om deze pandemie een halt toe te roepen. Ze

maken gebruik van een tiental verschillende vaccinatietechnologieën.

Sommige van die technologieën kennen we uit de vaccins in ons Rijksvaccinatieprogramma.

Zo wordt er gewerkt aan een zogenaamd ‘geïnactiveerd’ vaccin, dat bestaat uit virusdeeltjes die

worden gedood. Ook worden er vaccins ontwikkeld die bestaan uit alleen een (deel van een)

eiwit van het virus, waartegen een immuunrespons wordt opgewekt, zoals bij ons HPV-vaccin.

Ook de typische mazelentechniek wordt onderzocht waarin levende, sterk verzwakte

virusdeeltjes zitten die mensen niet meer ziek kunnen maken, maar die wel immuniteit

geven tegen the real deal.

Janssen Vaccines and Prevention Leiden

Het Leidse bedrijf Janssen Vaccines and Prevention, onderdeel van de Amerikaanse farmagigant

Johnson & Johnson, werkt aan een vaccin tegen covid-19. In hun vaccin maken zij gebruik van

een zogenoemd adenovirus, dat kreupel is gemaakt zodat het mensen niet ziek kan maken. In

het lab worden ze genetisch aangepast zodat ze zich niet meer kunnen vermenigvuldigen in de

cellen van het menselijk lichaam. Er is maar een uitzondering, dat zijn de menselijke cellen die

groeien in de productiefaciliteit van Janssen zelf. Die cellen dragen het ontbrekende stukje

genetisch materiaal bij zich zodat de virussen daar wel kunnen repliceren en er genoeg virus

kan worden gemaakt voor de vaccins. Je kan zo’n virus ‘laden’ met erfelijk materiaal van

allerlei ziekteverwekkers. Als je er bijvoorbeeld een stukje coronavirus in zet, en het inspuit,

dan gaat het menselijk lichaam dat onschuldige corona-eiwit zelf maken. En dat resulteert

in die essentiële afweerrespons met bijbehorend geheugen: immuniteit!

Deze adenovirussen werden al eerder ingezet als onderdeel van een ebolavaccin. Dat vaccin is

inmiddels al verder gevorderd, het werd al ingezet voor vaccinaties in gebieden net buiten de hot

zone van de ebola-uitbraak in Rwanda en de Democratische Republiek Congo. Het wacht

momenteel bij het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) op toelating tot de markt.

In het lab worden ze genetisch aangepast zodat ze zich niet meer kunnen vermenigvuldigen in

de cellen van het menselijk lichaam. Er is maar een uitzondering, dat zijn de menselijke cellen

die groeien in de productiefaciliteit van Janssen zelf. Die cellen dragen het ontbrekende stukje

genetisch materiaal bij zich zodat de virussen daar wel kunnen repliceren en er genoeg virus

kan worden gemaakt voor de vaccins.

Van alle vaccinkandidaten maakt bijna de helft gebruik van een nieuwe flexibele technologie, die

snel op te schalen is en waar vaccinproductie kan beginnen op basis van een bestandje met de

genetische code.

Volledig artikel: De Correspondent - Rosanne Hertzberger

6 april 2020

Zorgwijzer - Koen Kuijper

Coronavaccin: de stand van zaken

Volgens de NOS zijn er wereldwijd al ruim 40 bedrijven en academische instellingen die werken

aan een vaccin. De ‘race’ is dus in volle gang.

Vier bedrijven die volgens experts voorop lopen in de ontwikkeling van een coronavaccin:

Moderna: biotechbedrijf uit Boston (VS) die in de Amerikaanse stad Seattle als eerste is gestart

met klinische tests.

Janssen Biologics: dochterbedrijf van Johnson & Johnson die op basis van dierproeven een

geschikt kandidaat-vaccin heeft geselecteerd.

Pfizer & BioNTech SE: Amerikaans en Duits bedrijf die samenwerken bij de ontwikkeling van

een vaccin.

CureVac : een ander Duits biotechbedrijf dat goed op weg lijkt te zijn naar een werkzaam vaccin.

Een eerste belangrijke stap naar een vaccin werd gezet door het Peter Doherty Institute for

Infection and Immunity in Australië. Door de onderzoekers werden vier soorten immuuncellen

geïdentificeerd die COVID-19 kunnen bestrijden. Dit is belangrijke informatie, want een vaccin

moet precies dezelfde immuuncellen activeren. Science Alert

Volgens onderzoekers van de Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory muteert het

coronavirus zich nauwelijks. Dat is goed nieuws voor de ontwikkeling van een vaccin, omdat deze

dan langdurig bescherming biedt. Zo muteert het griepvirus zich veel sneller. Vaccins die

daarvoor worden ontwikkeld, bieden dan ook slechts tijdelijk bescherming. Vandaar dat veel

kwetsbaren ieder jaar een griepprik krijgen. New York Post

Volledig artikel: Zorgwijzer - Koen Kuijper

20 maart 2020

WHO

Draft landscape of COVID-19 candidate vaccins

In totaal zijn er nu 44 vaccins in de running om de corona-pandemie een halt toe te roepen, een

overzicht d.d. 20 maart 2020 is gepubliceerd op de website van WHO.

Volledig overzicht: WHO

17 maart 2020

NOS Nieuws | ANP

.
Amerikaanse en Duitse farmaceut
slaan handen ineen voor productie vaccin

Het Amerikaanse farmaceutische concern Pfizer gaat samenwerken met de Duitse

medicijnproducent BioNTech voor de ontwikkeling van een vaccin tegen het coronavirus.

De samenwerking gaat onmiddellijk in.

Pfizer en BioNTech gaan het vaccin, als het klaar is, wereldwijd verkopen, behalve aan China. Om

die markt te bedienen is BioNTech gisteren eveneens een samenwerkingsovereenkomst met een

Chinees farmaceutisch concern aangegaan. Dat bedrijf gaat binnenkort klinische tests doen met

een experimenteel vaccin, ontwikkeld door BioNTech.

Volledig artikel: NOS Nieuws | ANP

↑ Back to Top

Vaccins en medicijnen tegen coronavirus SARS-CoV-2 | Liliane Limpens | Disclaimer | update 15 februari 2021