Dexamethason

		Onderzoek naar gebruik Ivermectine bij COVID-19 kan levens redden
		Raphaël Klijn 15 december 2020

		Er is veel aandacht voor de ontwikkeling van een effectief coronavaccin.
		Helaas is er relatief weinig aandacht voor behandeling van patiënten met
		COVID-19. Tekenend is het protocol Symptoombestrijding in de thuissituatie
		bij patiënten met een COVID-19 (Corona) in de laatste levensfase¹. De laatste
		versie is geüpdatet op 2 april 2020. Het is bizar je voor te stellen dat er straks
		mensen eenzaam sterven met kerst.

		Toch zijn er continu nieuwe inzichten over effectieve behandelmethodes bij COVID-19. Vorige
		week heeft de organisatie Frontline COVID-19 Critical Care Aliance (FLCCC), bestaande uit
		gerenommeerde wetenschappers en artsen, een belangrijk rapport gepresenteerd². Daarin
		wordt een overzicht gegeven van wetenschappelijke studies naar de effectiviteit van
		Ivermectine³. Ivermectine is een bekend anti-parasitair geneesmiddel, onder meer werkzaam
		tegen schurft. De laatste maanden groeit het aantal studies erover. Ivermectine lijkt extreem
		effectief zijn tegen COVID-19. Het versnelt het herstel aanzienlijk en vermindert de kans om
		aan COVID-19 te overlijden. Daarnaast is het veilig in gebruik én goedkoop. In Egypte is
		Ivermectine inmiddels onderdeel van de reguliere behandeling bij COVID-19.

		De opmerkelijkste onderzoeksresultaten naar de werking van Ivermectine (zie bijlage voor
		bronvermelding):

		1) In mei brak er in een verzorgingstehuis in Frankrijk schurft uit. Alle 69 bewoners (en
		personeel) kregen Ivermectine toegediend. Slechts 7 ouderen kregen COVID-19. Niemand stierf
		in dit verzorgingstehuis. De gemiddelde leeftijd van de bewoners was 90 jaar. Bij een
		controlegroep in een ander verzorgingstehuis kreeg 22,6% van de bewoners COVID-19. Daar
		overleed 9% van de patiënten.

		2) Op 19 november plaatste het Reformatorisch Dagblad een artikel over een wetenschappelijke
		studie in Egypte⁴. Een groep van 200 mensen, bestaande uit medisch personeel en verwanten
		van COVID-19 patiënten, werd gesplitst (100-100). In de groep waar preventief Ivermectine
		werd toegediend kreeg 2% COVID-19. In de controlegroep werd 10% ziek door COVID-19.

		3) Ook een ander onderzoek uit Egypte laat een positief resultaat zien. In een groep,
		bestaande uit 340 familieleden van COVID-19 patiënten, kreeg een deel Ivermectine
		toegediend. Hiervan werd 7,4% ziek. In de andere groep, die geen Ivermectine gebruikte, werd
		een ziektepercentage van 58,4 vastgesteld.

		4) In Argentinië is een onderzoek gehouden naar de preventieve (profylaxe) werking van
		Ivermectine onder 229 gezonde burgers. 131 personen kregen Ivermectine toegediend.
		Niemand (0%) werd ziek. In de controlegroep kreeg 11,2% van de deelnemers COVID-19.

		5) Door dezelfde onderzoekers is een grootschalig onderzoek onder medisch personeel
		uitgevoerd. Van de 1195 deelnemers kregen er 788 preventief Ivermectine. Weer werd in deze
		groep niemand ziek, terwijl in de controlegroep 58% ziek werd.

		6) In Egypte is in een ziekenhuis bij 400 COVID-19 patiënten onderzoek verricht. 200 hiervan
		werden behandeld met Ivermectine. Het ziektebeeld in deze groep werd bij 4 personen heviger
		en het sterftecijfer was 2%. In de controlegroep verergerde het ziektebeeld zich bij 30 personen
		en was het sterftecijfer 20%.

		7) Een onderzoek in een ziekenhuis van Bagdad, onder 140 COVID-19 patiënten, toont een
		snellere hersteltijd aan. Bij behandeling met Ivermectine duurde het herstel gemiddeld 6,3
		dagen. Bij een reguliere behandeling duurde het herstel van COVID-19 13,6 dagen.

		In Nederland worden COVID-19 patiënten steeds effectiever behandeld. Gebruik van
		cortecosteroïden (Dexamethason) blijkt effectief te zijn. Daarnaast wordt het antivirale middel
		Remdesivir sinds kort voorgeschreven⁵. Echter, een recentelijk gepubliceerde ´Solidarity Trial´
		van de WHO (d.d. 15 oktober) stelt dat Remdesivir, hydroxychloroquine, lopinavir/ritonavir en
		interferon weinig tot geen effect hebben op het sterftecijfer en de herstelduur van COVID-19
		patiënten⁶.

		Afgelopen Juni is er een wetenschappelijk onderzoek gepubliceerd waaruit blijkt dat Ivermectine
		extreem effectief werkt (in vitro) tegen SARS-CoV-2⁷. Het middel staat op de lijst van essentiële
		geneesmiddelen van de WHO en de ontdekking ervan heeft tot een Nobelprijs geleid. De
		laatste maanden verschijnen er veel onderzoeken (nog niet allemaal peer-reviewed) die de
		effectieve werkzaamheid van Ivermectine bij COVID-19 onderbouwen.

		Echter, Ivermectine komt niet voor in de Horizonscan COVID-19, die door Zorginstituut
		Nederland wordt opgesteld⁸. De scan die een overzicht geeft van effectieve geneesmiddelen bij
		de behandeling van COVID-19. Ook komt Ivermectine niet voor in het literatuuroverzicht van de
		Federatie Medisch Specialisten (FMS) over medicamenteuze behandeling van COVID-19⁹. Het
		overzicht van geneesmiddelen waarop behandelopties voor COVID-19 gebaseerd zijn. En dat is
		ernstig, omdat behandeling met Ivermectine zeer effectief lijkt en overlijden kan voorkomen.

		Daarom, in navolging van de Amerikaanse groep medisch specialisten van het
		FLCCC, een dringende oproep aan de FMS (Federatie Medisch Specialisten),
		SWAB (Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid die het COVID-19 behandeladvies
		opstelt), het RIVM en het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), om de
		effectiviteit van Ivermectine klinisch te onderzoeken en het beleid daar op aan
		te passen.



		Het volledige artikel: Raphaël Klijn 15 december 2020. .
		Website over ivermectine, met overzicht van publicaties
		Overzicht wetenschappelijk onderzoek ivermectine

		'Corona-medicijnen' blijken niet effectief voor ernstig zieke patiënten
		NRC Handelsblad - Sander Voormolen 16 oktober 2020

		Medicijnen: Vier belangrijke Covid-geneesmiddelen doen weinig voor ernstig zieke
		coronapatiënten. Geen van de middelen vermindert de sterfte of ziektebeloop,
		blijkt uit de eerste resultaten van internationaal onderzoek.

		Vier belangrijke behandelingen tegen Covid-19 blijken helaas weinig te doen voor ernstig zieke
		coronapatiënten. Het gaat om de geneesmiddelen remdesivir, hydroxychloroquine,
		lopinavir/ritonavir en interferon.

		Geen van de middelen vermindert de sterfte of de ernst van het ziektebeloop in het ziekenhuis.
		Dat blijkt uit de tussentijdse resultaten van de zogeheten Solidarity-studie, die in meer dan
		dertig landen over de hele wereld loopt onder auspiciën van de Wereldgezondheidsorganisatie.

		De resultaten zullen binnenkort gepubliceerd worden in wetenschappelijke tijdschrift The New
		England Journal of Medicine, maar zijn nu al op een zogenoemde preprintserver gezet. Dat
		betekent dat de conclusies nog niet definitief zijn, omdat het commentaar van peer reviewers
		nog zal moeten worden verwerkt.

		De voorlopige uitkomst is vooral teleurstellend voor remdesivir, een virusremmend middel dat
		geproduceerd wordt door het Amerikaanse bedrijf Gilead. In juni werd het nog verwelkomd als
		het eerste geneesmiddel dat werd geregistreerd als medicijn tegen corona, al was toen al
		duidelijk dat remdesivir geen wondermiddel was. In eerder onderzoek was vastgesteld dat het
		slechts marginaal levensreddend kan zijn en daarnaast nog enigszins hielp om de ligduur van
		patiënten op de ic te beperken. Maar in de Solidarity-studie, waarin ruim 2.700 patiënten die het
		middel remdesivir kregen werden vergeleken met een even grote placebo-groep, waren mensen
		die dit medicijn kregen toch geen spat beter af.

		„Deze uitkomst komt niet als een verrassing”, zegt arts-microbioloog Marc Bonten van het UMC
		Utrecht in een reactie. „Het bevestigt grotendeels de conclusies van andere studies die eerder
		zijn gepubliceerd. Op basis daarvan waren hydroxychloroquine en lopinavir/ritonavir eigenlijk al
		afgeschreven als zinvolle behandeling tegen Covid-19. Ook van remdesivir hadden we om die
		reden geen hoge verwachtingen en nu blijkt zelfs dat het helemaal niets doen. De Solidarity-
		studie is wel de eerste die de behandeling met interferon voor het eerst met placebo vergelijkt,
		maar dat is dus ook weinig hoopvol. Daarmee zijn we weer terug bij af.”

		Wat nog rest is het afweer onderdrukkende medicijn dexamethason, dat in de grote Britse
		Recovery-studie als enige wel een gunstig effect liet zien op de behandeling van Covid-19 in het
		ziekenhuis. Bonten wordt er nog niet wanhopig van, want er zit nog genoeg in de pijplijn zegt
		hij: „Er zijn intussen al nieuwe studies gaande naar andere immuunmodulerende middelen,
		zoals dexamethason. Daarnaast komen er nog een paar nieuwe experimentele antivirale
		middelen aan die binnenkort in grote groepen Covid-19-patiënten op hun werkzaamheid
		kunnen worden getest.”

		De vraag is nog of de Solidarity-studie het laatste woord zal hebben. Hoe zal de uitkomst wegen
		ten opzichte van andere studies? Een grote kracht van deze studie is de omvang (er deden
		meer dan 11.000 patiënten aan mee tot nu toe) en daarmee de snelheid waarmee resultaten
		verzameld konden worden. „Maar deze studie is ook wel ontzettend pragmatisch opgezet”,
		zegt Bonten, „het is quick and dirty”.

		Normaal zijn zulke studies aan heel strenge regels en protocollen onderworpen. Maar in dit
		geval zijn er bijvoorbeeld heel weinig patiëntengegevens verzameld, waardoor de omschrijving
		van het effect wat vaag blijft. „Dat is een nadeel”, zegt Bonten, „maar onder de onzekere
		omstandigheden van deze crisis ook een voordeel. Zo kun je toch snel conclusies trekken.”

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Sander Voormolen 16 oktober 2020

		Dit zijn de 9 meest kansrijke coronabehandelingen - een medicijn
		tegen Covid-19 is ook nodig als er een vaccin is
		Business Insider US - Andrew Dunn 26 augustus 2020

		De mens heeft in het verleden slechts één virus totaal weten te elimineren: de pokken.

		Net als vrijwel alle andere virussen zal het nieuwe coronavirus dat de wereld nu teistert,
		waarschijnlijk nooit helemaal verdwijnen. Daarom moet het virus worden bestreden met een mix
		van maatregelen om de gezondheid te beschermen: behandelingen met medicijnen én een
		vaccin.

		In het meest positieve scenario kan de productie van een vaccin eind dit jaar beginnen. Tegen
		die tijd zullen er wereldwijd nog vele honderdduizenden doden extra zijn gevallen.

		En zelfs als er een vaccin is, zal het nog lang duren voordat genoeg mensen dit toegediend
		hebben gekregen en groepsimmuniteit zal ontstaan. Er moeten nog veel hindernissen worden
		genomen voordat goed beschermende vaccins massaal kunnen worden geproduceerd en
		gedistribueerd.

		Dus naast een vaccin zijn er ook behandelingen en therapieën nodig tegen Covid-19.

		Er zijn de afgelopen maanden honderden mogelijke coronabehandelingen toegelaten tot de
		klinische testfase. Deze variëren van nieuwe medicatie die het virus direct te lijf kan gaan tot al
		bestaande medicijnen tegen andere ziektes die een immuniteitsrespons teweeg moeten
		brengen.

		“We hebben echt medicijnen nodig die helpen voorkomen dat besmette patiënten in het
		ziekenhuis belanden, of die in elk geval de duur van ernstige klachten beperken”, zei de
		Amerikaanse virusexpert en regeringsadviseur Anthony Fauci in juli tegen Facebook-oprichter
		Mark Zuckerberg.

		Business Insider heeft een overzicht gemaakt van negen behandelingen die volgens de
		wetenschappelijke gemeenschap het meest kansrijk zijn. De meeste daarvan worden al op
		mensen getest en sommigen zijn zelfs al goedgekeurd voor gebruik bij noodgevallen. Dat geldt
		bijvoorbeeld voor de plasmatherapie die onder druk van de Amerikaanse president [...]
		versneld werd goedgekeurd.

		In de tabel hieronder staan deze negen veelbelovende medicijnen en behandelingen op
		alfabetische volgorde.



		Lees verder voor een toelichting op de werking van de meest kansrijke coronabehandelingen:
		Business Insider US - Andrew Dunn 26 augustus 2020

		Het volledige artikel: Business Insider US - Andrew Dunn 26 augustus 2020

		Drastische verbetering ziekste covid-19-patienten door
		experimentele behandeling
		NOS - Rinke van den Brink 21 juli 2020

		De meest zieke covid-19-patiënten zijn gebaat bij een behandeling met
		corticosteroïden, eventueel in combinatie met een middel dat de werking van
		het immuunsysteem afremt. Deze experimentele behandeling vermindert de
		sterfte in deze patiëntengroep met maar liefst 65 procent.

		Het gaat om patiënten met een longontsteking door covid-19 en die getroffen worden door een
		zogeheten cytokinestorm, een overreactie van het afweersysteem die overal in het lichaam
		ontstekingen veroorzaakt. Het Cytokine Storm Syndroom (CSS) komt bij meer infectieziekten
		voor en bij ongeveer een kwart van alle covid-19-patiënten die in het ziekenhuis belanden.

		Onderzoekers van het Zuyderland Medisch Centrum in Geleen en Heerlen publiceren hun
		bevindingen vandaag in The Annals of Rheumatic Diseases. Het Zuyderland kreeg veel
		coronapatiënten binnen. De sterfte onder de ziekste patiënten in het ziekenhuis was in maart
		zo'n 48 procent. Daarop zijn de artsen van het ziekenhuis met hun experimentele behandeling
		begonnen waardoor die sterfte daalde naar 16 procent.

		Het aantal patiënten dat beademing nodig had daalde met 71 procent. De kans op verbetering
		van de ernstige ademhalingsproblemen van patiënten was 79 procent groter dan met standaard
		zorg.

		In Nederland zijn ongeveer 12.000 mensen met covid-19 opgenomen of opgenomen geweest in
		een ziekenhuis. Van die groep had een kwart, 3000 patiënten dus, mogelijk baat gehad bij de
		experimentele behandeling.

		De artsen van het Zuyderland vergeleken de resultaten van de experimentele behandeling van
		86 patiënten die in april ernstig ziek in het ziekenhuis lagen, met die van 86 vergelijkbare
		patiënten die in maart de standaardzorg hadden gekregen. De patiënten werden gekoppeld op
		basis van leeftijd en geslacht en uiteraard de ernst van hun ziekte.

		"Dit is een mooi onderzoeksresultaat", zegt Leon van den Toorn, voorzitter van de Nederlandse
		Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT) en niet betrokken bij het
		onderzoek.

		"Wel met de kanttekening dat dit soort onderzoek natuurlijk methodologische tekortkomingen
		kent. De patiënten zijn niet willekeurig over twee groepen verdeeld en vergelijking met
		historische controles is altijd gevaarlijk, dat zal absoluut leiden tot een vertekening", meent
		Van Toorn.

		"Maar het is zeker een positief effect dat de onderzoekers hebben gevonden."

		De Zuid-Limburgse artsen wijzen erop dat hun bevindingen nog bevestigd moeten worden in
		een verder onderzoek, waarbij de patiënten willekeurig verdeeld worden in twee groepen. Maar
		tegelijk zijn ze er al van overtuigd dat hun onderzoeksresultaten kloppen.

		Ze bepleiten het invoeren van hun experimentele behandeling bij covid-19-patiënten die
		kampen met een cytokinestorm. Het is wel zaak om zo vroeg mogelijk te beginnen met het
		tegengaan van die overreactie van het afweersysteem.

		Corticosteroïden zijn bovendien veilige middelen die goed beschikbaar en goedkoop zijn.

		Eerder stelden Britse onderzoekers al vast dat het corticosteroïde dexamethason de sterfte
		onder patiënten die beademd werden met een derde verminderde en bij patiënten die extra
		zuurstof kregen met 20 procent.

		De artsen in het Zuid-Limburgse ziekenhuis gaven hun patiënten vijf tot zeven dagen een
		corticosteroïde. Als dat onvoldoende aansloeg gaven ze tussen de tweede en de vijfde dag
		daarbij ook de afweerremmer tocilizumab, een middel dat veel gebruikt wordt bij de
		behandeling van reumapatiënten.

		Het inzetten van die afweerremmer samen met de corticosteroïden is het vernieuwende aan
		de experimentele behandeling die het Zuyderland toepast. Eerder zijn er nog geen studies
		verschenen naar zo'n combinatietherapie.

		Corticosteroïden, zoals bijvoorbeeld prednison of dexamethason, en immunosuppressiva zoals
		tocilizumab hebben beide een afweerremmende werking. De corticosteroïden hebben in hoge
		doseringen bovendien een ontstekingsremmende werking. Daarom worden de corticosteroïden
		als eerste ingezet en pas daarna de afweerremmer.

		Eind vorige week publiceerde EClinicalMedicine, een uitgave van The Lancet, de resultaten van
		een studie uit een ziekenhuis in de zwaar door de corona-uitbraak getroffen Noord-Italiaanse
		stad Brescia. Ook die onderzoekers constateerden een gunstig effect van tocilizumab in de
		groep covid-19-patiënten met longontsteking en longschade als gevolg van een overreactie
		van het afweersysteem.

		De Italiaanse artsen gaven een groep van 90 patiënten tocilizumab en 68 andere alleen de
		standaardzorg. In de groep die tocilizumab kreeg was de sterfte nog geen 8 procent, in de
		groep die standaardzorg kreeg overleed de helft van de patiënten.

		De Italiaanse wetenschappers constateerden ook nog dat tocilizumab wel het op hol geslagen
		afweersysteem afremt, maar niet verhindert dat de ontwikkeling van covid-19 afgeremd wordt.
		Wel is het belangrijk dat het wordt toegediend vóór beademing noodzakelijk is.

		Het volledige artikel: NOS - Rinke van den Brink 21 juli 2020

		Combinatie van twee bestaande middelen lijkt sterfte aan corona op
		ic's te doen kelderen
		De Volkskrant - Ellen de Visser 21 juli 2020

		Het is een van de spectaculairste resultaten die tot nu toe zijn geboekt tegen het
		coronavirus. Een combinatie van een ontstekingsremmer en een reumamiddel
		kan bij ernstig zieke covid-19-patiënten op de ic de sterfte met ruim 60 procent
		verminderen.

		Nederlands onderzoek, dat dinsdag werd gepubliceerd, geeft hiervoor aanwijzingen. Het is de
		derde keer in korte tijd dat een bestaand geneesmiddel effectief blijkt tegen covid-19.

		Artsen van het Zuyderland Medisch Centrum in Sittard en Geleen beproefden de twee
		medicijnen bij 86 covid-19-patiënten van wie het immuunsysteem in reactie op het virus op hol
		was geslagen. Door die zogeheten cytokinestorm valt het immuunsysteem het eigen lichaam
		aan.

		De artsen gaven de patiënten eerst een corticosteroïde, een medicijn dat het immuunsysteem
		in toom houdt. Als dat niet voldoende effectief was (wat bij ruim 40 procent van de patiënten
		het geval was) voegden ze er het reumamedicijn tocilizumab aan toe. Dat middel onderdrukt
		één specifieke afweerstof. Vergeleken met een even grote controlegroep van patiënten die
		eerder opgenomen waren geweest, bleek de sterfte 65 procent lager te liggen. Het aantal
		patiënten dat moest worden beademd was 70 procent lager.

		Een slag om de arm is echter nodig: het onderzoek levert niet de hoogste graad van bewijs op.
		Om écht zeker te weten dat patiënten overleven dankzij de medicijnen, moeten ze worden
		vergeleken met een overeenkomstige groep patiënten die op hetzelfde moment wordt
		behandeld zónder die medicijnen.

		Als de resultaten, zoals nu is gebeurd, worden beoordeeld aan de hand van patiënten die
		eerder op de ic hebben gelegen, kan het zijn dat de vergelijking niet helemaal klopt. De
		onderzoekers erkennen dat zelf ook: de controlegroep bestond uit patiënten die in de eerste
		hectische weken van de epidemie op de ic lagen. Uit de onderzoeksgegevens blijkt dat zij bij
		aankomst al zieker waren.

		Toch noemen deskundigen de uitkomsten bemoedigend. Wereldwijd lopen tientallen studies
		naar het effect van het reumamedicijn en andere vergelijkbare middelen, die allemaal het
		belangrijke afweerstofje Il-6 blokkeren. Roche, de fabrikant van het in Limburg gebruikte
		reumamedicijn, komt binnenkort met de resultaten van een wereldwijd onderzoek onder
		honderden covid-19-patiënten waarbij wel twee groepen patiënten zijn vergeleken. Ook drie
		(andere) Nederlandse ziekenhuizen hebben daaraan meegewerkt.

		Ondanks de beperkingen van de studie zijn de Limburgse resultaten toch goed nieuws.
		Opmerkelijk genoeg blijkt opnieuw dat bestaande medicijnen effectief zijn tegen covid-19.
		Eerder al werd duidelijk dat het ebolamedicijn remdesivir (een virusremmer) de ziekteduur van
		ernstig zieke patiënten kan verkorten. En vorige maand brachten Britse onderzoekers naar
		buiten dat ontstekingsremmer dexamethason de sterfte bij patiënten die worden beademd met
		30 procent kan verminderen.

		Het volledige artikel: De Volkskrant - Ellen de Visser 21 juli 2020

		De zoektocht van Nederland naar hét middel tegen covid [deel 2]
		FD - Anna Dijkman, Thieu Vaessen 14 juli 2020

		In afwachting van een vaccin tegen corona zoekt de wereld ook koortsachtig naar medicijnen
		tegen covid-19. Met tientallen onderzoeken is Nederland 'best groot' op het gebied van corona. ‘
		Er zijn kostbare jaren verspild sinds de sars-uitbraak van 2003.’ Deel twee van een tweeluik
		over coronavaccins en -medicijnen.

		In het kort
		In Nederland lopen tientallen onderzoeken naar een medicijn voor covid-19.
		Universiteiten en biotechbedrijven onderzoeken bestaande middelen en ontwikkelen nieuwe.
		Om nieuwe pandemieën te voorkomen is een medicijn nodig dat ook tegen andere
		coronavirussen werkt.

		Er ligt soms wat veel nadruk op het ontwikkelen van een vaccin, vindt hoogleraar moleculaire
		virologie Eric Snijder van het LUMC waar hij ook de onderzoeksafdeling medische microbiologie
		leidt. Geneesmiddelen zijn minstens zo belangrijk, al is het maar om de tijd te overbruggen tot
		er een vaccin is.

		'Eigenlijk moeten we nog een stap verder gaan en een aantal medicijnen vinden die werken
		tegen álle coronavirussen,' zegt Snijder. Als dat was gebeurd na de sars-uitbraak in 2003 —
		veroorzaakt door een 'broertje' van het huidige coronavirus — hadden we nu een middel gehad.
		'Er zijn al kostbare jaren verspild, dus hopelijk doen we dat nu beter en zijn we straks klaar voor
		sars-3 en sars-4.’

		In Nederland wordt veel aan onderzoek en ontwikkeling van medicijnen gedaan. 'Als klein
		landje zijn we best groot in het onderzoek naar coronavirussen', zegt hoogleraar Snijder. Drie
		Nederlandse universiteiten houden zich er al decennialang mee bezig; zij werken ook veel
		samen in Europees verband. Daarnaast zoeken verschillende Nederlandse biotechbedrijven naar
		medicijnen. Het gaat vaak om middelen voor andere ziektes die ook lijken te helpen tegen het
		coronavirus.

		Nieuwe middelen zijn nog allemaal in de (vroege) ontwikkelingsfase en worden nog niet op
		mensen getest. De meeste zullen de eindstreep nooit halen. Snijder: 'Het is een piramide: een
		brede onderkant met duizenden mogelijkheden en dan blijven aan de top hopelijk een paar
		bruikbare medicijnen over.'

		'Er zijn verschillende medicijnen mogelijk voor verschillende fasen van de ziekte', legt internist-
		infectioloog Mark de Boer van het LUMC uit. De Boer is ook voorzitter van de Stichting
		Werkgroep Antibiotica Beleid (SWAB) die een advies voor medicijngebruik bij covid-19 heeft
		opgesteld. 'Zowel vóórdat het virus een cel binnendringt, als daarna.'

		Virussen hebben andere cellen nodig om zich te vermenigvuldigen. Ze nemen daarvoor als het
		ware de productiefaciliteit van lichaamscellen over en leggen zichzelf onder de kopieermachine.
		Deze nieuwe virusdeeltjes infecteren dan weer andere cellen (die deze vijandige overname
		meestal niet overleven).

		Medicijnen kunnen dat proces in verschillende stadia dwarsbomen, zegt De Boer. 'Daarnaast zijn
		er nog middelen die een overmatige ontstekingsreactie afremmen.'

		Er zijn zoveel Nederlandse initiatieven dat een overzicht geven onmogelijk is. Het FD selecteerde
		er een aantal.

1		Pak het virus
		Stap 1 in de strijd tegen het virus: schakel het uit voordat het een cel binnendringt. Dat is de
		taak van antistoffen in het lichaam. Bij een onbekend virus duurt het alleen even voordat je
		lichaam die antistoffen aanmaakt. Daar zou een medicijn bij kunnen helpen.

		Een manier is om het lichaam antistoffen toe te dienen. Dit kan preventief werken of, als het in
		een vroeg stadium wordt gegeven, voorkomen dat iemand ernstig ziek wordt. Anders dan bij
		een vaccin is de immuniteit alleen niet blijvend. Bij de Universiteit Utrecht bleek zo'n antistof
		nog in de vriezer te liggen. Dat kwam voort uit onderzoek met het Erasmus MC naar het eerste
		sars-virus. Sinds juni is er een deal met Abbvie, een grote Amerikaanse farmaceut, voor de
		verdere ontwikkeling.

		Minder bekend is dat biotechbedrijf ISA Pharmaceuticals werkt aan een medicijn tegen covid-19.
		De onderneming uit Leiden zoekt bewust geen aandacht voor het initiatief, omdat het bedrijf
		zich niet te veel wil laten afleiden van zijn kerntaak: immuuntherapie tegen kanker.
		ISA werkt aan een covid-medicijn dat een immuunreactie oproept bij mensen die geïnfecteerd
		zijn. Zieke cellen worden dan opgeruimd.
		'Onze technologie is heel geschikt om chronische virusinfecties te bestrijden', zegt ISA-ceo
		Gerben Moolhuizen. 'Tot nu toe gebruikten we die technologie tegen virussen die kanker
		kunnen veroorzaken, maar het principe kan ook werken bij het coronavirus.'

		Het Leidse bedrijf is het medicijn al aan het testen op dieren. Als dat positieve resultaten
		oplevert, gaat Moolhuizen op zoek naar een rijker farmabedrijf dat de verdere
		ontwikkelingskosten van het middel kan betalen. 'We zijn al in gesprek met enkele partijen.'

2		Het virus remmen
		Een virusremmer kan op verschillende momenten een virus dwarsbomen, als dat eenmaal een
		cel is binnengedrongen. Zo steekt remdesivir, dat eind juni als eerste medicijn tegen covid-19
		is goedgekeurd door de Europese medicijnautoriteit, een stokje voor het kopiëren van het
		genetische materiaal van het virus. Remdesivir is ooit ontwikkeld tegen hepatitis C en is een
		goed voorbeeld van een bestaand middel dat ook (enigszins) tegen sars-cov-2 blijkt te werken.
		Patiënten herstellen gemiddeld sneller dankzij dit middel.

		Verschillende onderzoeksgroepen richten zich op breedwerkende remmers tegen de hele
		coronavirusfamilie. Ook Snijder en zijn collega's werken hier samen met zeven Europese
		partners aan. Het kan alleen nog wel een aantal jaren duren voordat een dergelijk middel er is.

		Het Nijmeegse Protinhi Therapeutics is een jong en klein biotechbedrijf dat virusremmers
		ontwikkelt tegen infectieziektes als dengue, zika en het westnijlvirus. Toevallig zat er ook een
		virusremmer bij die niet goed werkt tegen dengue, maar die geschikt lijkt om een grotere groep
		coronavirussen aan te pakken. Niet alleen het huidige coronavirus, maar ook sars, mers en de
		coronavirussen die vermoedelijk nog komen.
		Het bedrijf werkt samen met drie universiteiten, waaronder het LUMC. 'De moleculen worden
		eerst in Nijmegen onderzocht en vervolgens in Leiden getest', legt moleculair viroloog Martijn
		van Hemert van het LUMC uit. 'Het middel van Protinhi werkt net als remdesivir door enzymen
		te blokkeren die essentieel zijn voor de reproductie van het virus.'

3		Beperk de schade
		Bij ernstig zieke patiënten is het virus vaak niet meer het probleem, maar kampt het lichaam
		onder meer met de gevolgen van een sterke immuunreactie. Dat kan blijvende schade
		veroorzaken. Zo zijn er patiënten die ademhalingsklachten houden, doordat in de longen
		littekenweefsel is ontstaan na een ontsteking.

		Een bestaand middel als dexamethason bijvoorbeeld remt die ontstekingsreactie. Uit een
		onlangs gepubliceerde, groot opgezette studie van de universiteit van Oxford bleek dat de
		sterfte aanzienlijk lager was onder covid-19-patiënten die het middel kregen.

		Het Nederlandse Pharming heeft mogelijk zo'n middel tegen covid-19 in huis. Het
		beursgenoteerde biotechbedrijf verkoopt tot nu toe slechts één medicijn: Ruconest tegen de
		zeldzame aandoening angio-oedeem. Het toeval wil dat juist deze ontstekingsremmer ook wel
		eens in staat zou kunnen zijn de overmatige immuunreactie waar veel covid-patiënten mee
		kampen, te beteugelen.

		Pharming maakte bijna drie maanden geleden bekend dat bij een kleinschalige test vier van de
		vijf patiënten herstelden, nadat ze Ruconest hadden gekregen. Beleggers reageerden euforisch.
		De beurswaarde van Pharming steeg op één dag met ruim €180 mln. Het wachten is nu op de
		uitkomst van een groter onderzoek.

		Mocht het middel effectief blijken, dan kan het snel beschikbaar komen omdat toezichthouders
		het al eerder als veilig hebben beoordeeld. Een nadeel is wel dat het moeilijk in grote
		hoeveelheden is te produceren. De werkzame stof wordt gewonnen uit de melk van genetisch
		gemanipuleerde konijnen. Pharming wil in de nabije toekomst ook koeien inzetten, wat
		de productiecapaciteit aanzienlijk zou vergroten.

		Het volledige artikel: FD - Anna Dijkman, Thieu Vaessen 14 juli 2020

		Hoever zijn we in de zoektocht naar een behandeling tegen COVID-
		19?
		New Scientist - Clare Wilson 3 juli 2020

		Het eerste medicijn waarvan is aangetoond dat het de kans op overlijden door COVID-19
		verlaagt, is dexamethason. De ontdekking dat deze makkelijk verkrijgbare steroïde het
		overactieve afweersysteem ietwat tot bedaren kan brengen, werd recentelijk binnengehaald als
		goed nieuws. Maar er zijn nog veel meer behandelingen nodig om het tij te keren in de strijd
		tegen ernstige vormen van COVID-19.

		Veel onderzoek naar een medicijn tegen het coronavirus richtte zich tot nu toe op antivirale
		medicijnen die verhinderen dat het virus zich vermeerdert. Sommige van die medicijnen lijken
		een beetje te werken: ze verkorten de tijd dat een besmet persoon ziek is. Maar geen ervan
		verkleint de kans op overlijden. Om het leven te redden van ernstig zieken zijn behandelingen
		nodig die zich niet richten op de oorzaak, maar op de effecten van COVID-19. En die treden pas
		op nadat het virus zich al in het lichaam heeft vermeerderd.

		Het lijkt erop dat het virus vanuit twee kanten aanvalt: het tast het afweersysteem aan en het
		verstoort de bloedstolling. COVID-19 werd in het begin gezien als een luchtwegziekte, maar bij
		sommige mensen die uiteindelijk overleden was niet alleen sprake van longfalen, maar ook van
		hartaanvallen, beroertes, nierschade en andere aandoeningen die het gevolg zijn van
		bloedpropjes.

		Het goede nieuws is dat op dit moment een aantal behandelingen wordt onderzocht, zowel
		bestaande als nieuwe, die deze beide tactieken van het virus kunnen bestrijden. ‘We denken
		dat we de mechanismen die het virus dodelijk maken inmiddels begrijpen’, zegt Chris Meadows,
		een intensivist van Guy’s and St Thomas’ NHS Foundation Trust in Londen. ‘We richten de
		behandelingen nu op deze mechanismen, om zo het aantal ontstekingen en bloedproppen te
		verminderen. Ik denk dat we het bijna helemaal hebben uitgevogeld.’

		Het coronavirus komt het lichaam binnen via cellen in de neus en mond, waar het zich aan
		moleculen op het oppervlak hecht: zogeheten ACE2-receptoren. Bij sommige mensen verspreidt
		het virus zich naar de longen, waar ook cellen zitten met ACE2-receptoren. Hier zorgt het virus
		voor ontstekingen en vochtopbouw in de luchtzakjes.

		Dat maakt ademhalen erg moeilijk, waardoor het zuurstofniveau in het bloed daalt. Patiënten
		hebben dan extra zuurstof nodig en moeten in het ergste geval aan de beademing. Maar zelfs
		met intensieve begeleiding is de kans relatief hoog dat COVID-19-patiënten overlijden die aan
		de beademing zitten.

		Al in de beginfase van de corona-uitbraak ontstond bij dokters het vermoeden dat de
		rigoureuze reactie van het afweersysteem op het virus onderdeel is van het probleem. Het
		lichaam zet afweercellen in om virussen en bacteriën te bestrijden. Maar in sommige gevallen
		reageren die te heftig en produceren ze te veel cytokines – stofjes die ervoor zorgen dat er nóg
		meer afweercellen op het gevaar afkomen.

		Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel die bekend staat als een cytokinestorm. ‘Vocht en
		ontstekingscellen stromen ruimtes in waar eigenlijk lucht zou moeten zitten’, zegt Meadows. ‘Het
		is alsof er brand woedt in de longen.’ Dit fenomeen is al eerder waargenomen, onder meer bij
		de SARS-uitbraak van 2003 en bij een type vogelgriep.

		Medicijnen met het potentieel om de cytokinestorm een halt toe te roepen, worden nu
		onderzocht, maar dexamethason is het eerste waarmee succes is geboekt. Steroïden worden al
		jaren gebruikt voor het kalmeren van het afweersysteem bij verschillende soorten
		longontsteking, maar het was nog niet duidelijk of ze ook zouden helpen bij COVID-19.

		Het eerste gerandomiseerde onderzoek met dexamethason liet zien dat het overlijdensrisico bij
		patiënten die aan de beademing zitten daalt van 40 naar 28 procent. ‘Het voordeel is duidelijk
		en groot. Het gebruik van dexamethason bij de behandeling zou dus vanaf nu standaard
		moeten zijn’, zei een van de onderzoekers, Peter Horby van de Universiteit van Oxford, in een
		verklaring.

		De ontdekking is goed nieuws, maar is op zichzelf niet genoeg. Daarom zijn andere
		onderzoeksgroepen op zoek naar methodes die ingrijpen op de manier waarop COVID-19 zorgt
		voor bloedproppen. De hoop is dat bestaande bloedverdunners hierbij kunnen helpen.

		Bloedstolling in het lichaam is normaal gesproken een strak gecontroleerd proces. Bloed moet
		vrijelijk door onze bloedvaten stromen. Maar bij de kleinste beschadiging treedt een waterval
		aan chemische reacties op die de vloeistof in een soort plug veranderen.

		Het was al bekend dat cytokinestormen het ontstaan van bloedpropjes in de hand werken. Bij
		COVID-19 treedt dit effect echter op met een ongekende heftigheid. Er zijn door dokters stolsels
		waargenomen op longscans. Ze hebben zulke stolsels zelfs voor hun eigen ogen zien ontstaan
		terwijl ze tubes in de aderen van patiënten plaatsten. ‘Veel mensen wezen erop dat er iets raars
		aan de hand is’, zegt longspecialist Danny Jonigk van de Medische Hogeschool Hannover in
		Duitsland.

		Naast grotere propjes zijn bij autopsies kleine bloedvaten in de longen ontdekt die doordrenkt
		waren met kleinere propjes. Bij zeven mensen die waren overleden aan COVID-19 bleken deze
		tien keer zo talrijk als bij zeven mensen die waren overleden aan vogelgriep, volgens een vorige
		maand gepubliceerd onderzoek. ‘Deze ziekte tast bloedvaten aan’, zegt Jonigk, die aan dat
		onderzoek meewerkte.

		Het belangrijkste inzicht is dat het virus ook de wanden van bloedvaten kan binnendringen,
		wanneer de cellen ervan de ACE2-receptor dragen, betoogde Peter Carmeliet van de KU Leuven
		vorige maand in een overzichtsartikel. Een deel van het probleem is dat ACE2-receptoren op
		bloedvatcellen normaal gesproken hormonen reguleren die de mate van stolling beïnvloeden.
		Het virus dwarsboomt deze regulering doordat het aan die receptoren bindt. Daarnaast doodt
		het virus bloedvatcellen. ‘Dat is een sterke stimulans voor het lichaam om bloedstolsels aan te
		maken’, zegt Carmeliet.

		De meeste mensen op de intensive care kregen al een lage dosis van de bloedverdunner
		heparine toegediend, omdat plat liggen in combinatie met medische ingrepen het risico op
		bloedstolsels verhoogt. Nu verhogen veel ziekenhuizen de hoeveelheid heparine die ze
		COVID-19-patiënten toedienen. Ze houden de ‘stroperigheid’ van het bloed goed in de gaten,
		zodat de dosis indien nodig kan worden aangepast.

		Dit is nu de standaardpraktijk bij universitaire ziekenhuizen in Leuven, zegt intensivist Geert
		Meyfroidt. Hij denk dat die achter het relatief laag sterftecijfer bij COVID-19-patiënten in zijn
		ziekenhuis zit. Minder dan 25 procent overlijdt.

		Wereldwijd onderzoeken wetenschappers ook andere strategieën tegen bloedstolling en
		cytokinestormen, in de hoop het sterftecijfer nog verder naar beneden te brengen. Daarnaast
		zijn er alternatieve benaderingen, waaronder het gebruik van antivirale middelen zoals
		remdesivir. Daarvan is ontdekt dat ze de tijd verkorten die mensen in het ziekenhuis liggen of
		extra zuurstof nodig hebben.

		Een probleem in sommige Europese landen is dat zich daar op dit moment zo weinig nieuwe
		coronagevallen aandienen dat het moeilijk is om nieuwe behandelingen te onderzoeken, zegt
		Meyfroidt. ‘Maar wanneer het virus weer opduikt, moeten we er klaar voor zijn.’

		Het volledige artikel: New Scientist - Clare Wilson 3 juli 2020

		WHO: 'Snel meer anticoronamiddel', Nederland heeft nog voorraad
		BNN VARA Zembla 23 juni 2020

		De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft opgeroepen snel meer dexamethason te
		produceren, omdat deze ontstekingsremmer ook ernstig zieke coronapatiënten kan genezen.
		Nederlandse ziekenhuizen beschikken nog over genoeg dexamethason. Dat zegt voorzitter Joris
		Uges van het Landelijk Coördinatiecentrum Geneesmiddelen. Groothandel Mosadex bereidt zich
		voor op een stijgende vraag en heeft extra bestellingen geplaatst bij leveranciers.

		WHO-baas Tedros noemde het de "volgende uitdaging" om meer van het medicijn te maken en
		het snel en "rechtvaardig" over de hele wereld te verspreiden. Het middel moet daar
		terechtkomen waar het het meest nodig is, aldus Tedros. Hij benadrukte dat dexamethason
		alleen in ernstige en kritieke gevallen moet worden gebruikt, en onder medisch toezicht.

		Dexamethason is een bijnierschorshormoon. Het wordt breed ingezet en vooral gebruikt bij
		misselijkheid, kanker en ernstige ontstekingen. Toediening kan in de vorm van tabletten, als
		drankje, druppels en via injecties. Er bestaan dus verschillende vormen en doseringen van het
		middel.

		Volgens de apothekerswebsite Farmanco is er in Nederland op dit moment een tekort aan
		dexamethason. Farmaceut Aurobindo kan het middel volgens Farmanco niet leveren.
		Woordvoerder van het Europees hoofdkantoor Nick Reading: “Wij maken het niet, maar kopen
		het in van een derde partij. Ik kan nu niet ingaan op vragen over de levering. Maar er zijn
		andere leveranciers in Nederland.”

		Fabrikant TEVA is een van die leveranciers en zegt dat alle verschillende verschijningsvormen
		(druppels, tabletten, etcetera) nog voorradig zijn. “Door het nieuws verwachten we wel meer te
		moeten verkopen”, zegt woordvoerder René Klasen. Daarom heeft de fabrikant een grotere
		bestelling uitgezet bij de leverancier. “Wij leveren zelf aan groothandels. En sommige
		groothandels leveren vervolgens aan ziekenhuizen.”

		Hoewel er tijdens de crisis bij onderdelen van de keten al flink werd gehamsterd, heeft TEVA
		opvangen, maar of dat zo blijft, is afwachten. Als er ergens een enorme vraagverhoging
		ontstaat gaat dat door de hele keten.”

		Groothandel Mosadex, die vooral aan apotheken levert en niet aan ziekenhuizen, heeft ook nog
		een voorraad dexamethason. “Het is een middel dat niet vaak gevraagd wordt, want vooral
		ziekenhuizen gebruiken het. De verwachting is wel dat de vraag op termijn zal stijgen. Vanuit
		deze gedachte hebben we de voorraad opgeschroefd en zijn we bezig om wat meer in te
		kopen.”

		Ook het Landelijk Coördinatiecentrum Geneesmiddelen houdt de ontwikkelingen rond
		dexamethason scherp in de gaten. Het centrum is in opdracht van het ministerie van VWS
		opgezet om voorraden van corona-gerelateerde geneesmiddelen te coördineren en monitoren.
		“Op dit moment hebben we afgesproken met het ministerie van VWS dat wij geen inzage geven
		om welke medicijnen dit gaat”, schrijft een woordvoerder.

		Maar gezien het nieuws rond dexamethason wil voorzitter Joris Uges daar wel over laten weten
		dat het middel op dit moment genoeg op voorraad is in de Nederlandse ziekenhuizen en dat is
		waarschijnlijk ook zo in de nabije toekomst. Toch bereidt het LCG zich wel voor.

		“We hebben nu weinig covid-19 patiënten. Maar je weet natuurlijk nooit hoe groot zo’n tweede
		piek wordt. En iedere groei aan de vraagzijde kan leiden tot een tekort aan de aanbodzijde. De
		extra vraag ten opzichte van het reguliere gebruik valt nu mee. Maar als iedereen denkt dat er
		een tekort gaat komen dan krijg je het wc-papier effect en gaat iedereen inslaan en dat kan je
		er vergif op innemen dat er een tekort komt. In die zin is de keten kwetsbaar. Maar daarom zijn
		we ook opgericht. We gaan niet wachten tot je een IC hebt die niks meer heeft. We handelen
		proactief.”

		Zelfs al beginnen landen ineens massaal te hamsteren, dan nog is iedereen volgens Uges
		verzekerd van een bepaalde voorraad. “De industrie en groothandel zijn verplicht beloofde
		leveringen in de lucht te houden. Daarnaast zijn er bepalingen en een morele plicht om
		geneesmiddelen beschikbaar te hebben voor patiënten. Als zij niet kunnen leveren en dat niet
		tijdig melden kunnen ze zelfs boetes krijgen. En als Nederland gaat hamsteren creëren we
		mogelijk een probleem in een ander land. We bekijken in die situaties hoe we het samen
		moeten doen.”

		De WHO besloot onlangs haar richtlijnen voor de behandeling van mensen met Covid-19 bij te
		werken na hoopvolle resultaten van een klinische proef met dexamethason in Groot-Brittannië.
		De onderzoekers zeiden dat het medicijn onmiddellijk de standaardbehandeling zou moet
		worden bij dergelijke zieken. Bij lichtere gevallen zou geen effect zijn vastgesteld.

		Het volledige artikel: BNN VARA Zembla 23 juni 2020

		In Israël wordt dexamethason al langer aan sommige ernstig zieke
		virus patiënten toegediend
		Joods.nl - Joop Soesan 18 juni 2020

		Channel 13 nieuws onthulde woensdagavond dat een aantal Israëlische ziekenhuizen
		dexamethason al vanaf het begin van de coronavirus uitbraak in het assortiment
		geneesmiddelen hebben opgenomen om de virusziekte te behandelen.

		Volgens Channel 13 nieuws geven artsen in het Sheba Medical Center in Tel Hashomer, het
		Ichilov-ziekenhuis in Tel Aviv en het Hadassah Medical Center in Jeruzalem dexamethason aan
		sommige patiënten sinds het begin van de COVID-19 uitbraak eerder dit jaar.

		Dexamethason is een algemeen geneesmiddel dat sinds de jaren zestig wordt gebruikt. Het zou
		mogelijk een van de redenen kunnen zijn voor het relatief lage dodental in Israël (303) in
		vergelijking met andere landen.

		Volgens het hoofd van de afdeling infectieziekten van het Ichilov ziekenhuis in Tel Aviv zijn
		medicijnen die de ontstekingsreactie van het lichaam verminderen een van de benaderingen
		om de ziekte te behandelen.

		De ziekte heeft inflammatoire eigenschappen’, zei hij. ‘Steroïden zijn een medicijn waarmee de
		immuunrespons kon worden onderdrukt.’ Hij zei echter dat het nog steeds niet duidelijk was
		hoe effectief het medicijn is.

		“Het sterftecijfer in Israël is in het algemeen lager dan in andere landen over de hele wereld, en
		ik kan niet zeggen of dat verband houdt met dexamethason of niet”, merkte hij op.

		Afgelopen dinsdag kondigden onderzoekers in het Verenigd Koninkrijk de resultaten aan van
		een studie waarin aangetoond werd dat dexamethason de overlevingskansen van ernstig zieke
		COVID-19 patiënten tot met een derde kan verbeteren.

		Voor patiënten met beademingsapparatuur bleek de behandeling de sterfte met ongeveer een
		derde te verminderen. Voor patiënten die alleen zuurstof nodig hadden, werd het sterftecijfer
		met ongeveer een vijfde verminderd, volgens voorlopige bevindingen.

		Onderzoekers zeiden dat ze de resultaten snel zouden publiceren, zonder een tijdlijn te geven.
		De studie was een grote, strikte test waarbij willekeurig 2.104 patiënten het medicijn kregen
		toegewezen. De resultaten werden vergeleken met 4.321 andere patiënten die alleen de
		gebruikelijke zorg kregen.

		Volgens gezondheidssecretaris Matt Hancock heeft Groot-Brittannië de hoeveelheid
		dexamethason op voorraad verhoogd tot 240.000 doses. Ook andere landen haasten zich om
		hun voorraden aan te vullen. Maar er zijn geen tekorten en het medicijn is goedkoop.

		Het volledige artikel: Joods.nl - Joop Soesan 18 juni 2020

		Ook UMCG onderzoekt ontstekingsremmer in strijd tegen corona:
		'Mogelijk nog effectiever'
		RTV Noord 17 juni 2020

		De resultaten van een Engels onderzoek zorgden dinsdag voor groot optimisme, maar in het
		UMCG in Groningen wordt ook onderzoek gedaan naar een ontstekingsremmer in de strijd tegen
		corona. Dit middel, Tocilizumab, zou nog wel eens effectiever kunnen zijn en ook de
		'gevolgschade' van corona kunnen beperken.

		In Engeland is de ontstekingsremmer Dexamethason getest. In Groningen zijn ze sinds april
		bezig met het testen van een ander medicijn: Tocilizumab.

		Internist-Immunoloog Bram Rutgers: 'Tocilizumab wordt nu al gebruikt bij reumapatiënten. Het
		onderdrukt ontstekingen. Vaak zien we dat coronapatiënten niet in de problemen komen door
		het virus zelf, maar door een overmatige afweerreactie. De eerste dagen gaat het nog redelijk,
		maar na zeven tot tien dagen krijgen ze hoge koorts en gaan longproblemen optreden. De
		afweerreactie van het lichaam brengt zo'n patiënt dan te veel in de problemen. Ingrijpen in het
		immuunsysteem kan dan zinvol zijn.'

		De Engelse studie heeft dat inmiddels uitgewezen. Maar in Groningen is dus gekozen voor een
		ander middel. 'Dit middel is al aanwezig in Nederland en het remt nog wat specifieker', zegt
		Rutgers. In het UMCG is al een aantal coronapatiënten behandeld met Tocilizumab. 'Het is
		eerder al toegepast in Italië en in China. Maar dat was bij patiënten bij wie ze het niet meer
		wisten. Bij enkele werkte het wel en bij enkele niet. Dat zegt dus nog niet zo veel.'

		Voor het onderzoek in het UMCG zijn zo'n 350 patiënten nodig. Rutgers: 'Toen we in april
		startten, was de verwachting dat er nog zo'n tweehonderd patiënten in het UMCG zouden
		belanden. We hebben toen geloot wie wel en wie niet mee zou doen aan het onderzoek. Maar
		uiteindelijk viel het gelukkig mee met het aantal coronapatiënten in het Noorden. We hebben
		ons onderzoek daarom uitgebreid naar vijftien andere ziekenhuizen in het land. Doordat het
		virus zich nu rustig houdt, loopt het onderzoek vertraging op. We bereiden ons dus nu voor op
		een eventuele tweede golf.'

		De studie is opgezet met als doel om de levens van de helft van de coronapatiënten in het
		ziekenhuis te redden. Maar bij de patiënten die het redden, is vaak ook nog 'restschade'.
		Rutgers: 'Na de ziekte is er nog steeds sprake van conditieverlies en longschade. Dit medicijn
		zou ook die schade kunnen tegengaan, maar dat moeten we nog bekijken.'

		Het volledige artikel: RTV Noord 17 juni 2020

		WHO past coronarichtlijnen aan na 'groot nieuws' over medicijn
		De Telegraaf 20 juni 2020

		GENÈVE - De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gaat haar richtlijnen voor de behandeling
		van mensen met Covid-19 bijwerken na hoopvolle resultaten van een klinische proef met het
		medicijn dexamethason. Uit de Britse studie bleek dat deze goedkope en al lang beschikbare
		ontstekingsremmer ernstig zieke patiënten het leven kan redden. De WHO prees de resultaten
		van de klinische proef als „geweldig nieuws.”

		De dinsdag gepubliceerde onderzoeksresultaten toonden aan dat dexamethason het
		sterftecijfer met ongeveer een derde verlaagt bij de meest zieke Covid-19-patiënten die in het
		ziekenhuis worden opgenomen. Het middel wordt al sinds de jaren zestig gebruikt om
		ontstekingen bij ziekten zoals artritis te verminderen.

		De klinische richtlijnen van de WHO voor de behandeling van met het coronavirus besmette
		patiënten zijn gericht op artsen en andere medische professionals. Daarbij worden de nieuwste
		gegevens gebruikt om clinici te informeren over de beste aanpak van alle fasen van de ziekte.

		Hoewel de resultaten van de dexamethason-studie voorlopig zijn, zeiden de onderzoekers
		achter het project dat het medicijn onmiddellijk de standaardbehandeling zou moet worden bij
		ernstig getroffen patiënten.

		Voor patiënten die op de intensive care aan beademingsapparatuur liggen, bleek de
		behandeling het sterftecijfer met ongeveer een derde te verminderen, en voor patiënten die
		alleen zuurstof nodig hadden, lag het sterftecijfer ongeveer een vijfde lager, volgens de
		voorlopige bevindingen.

		Het voordeel werd alleen gezien bij patiënten die ernstig ziek waren door Covid-19 en niet bij
		patiënten met een mildere variant van de ziekte.

		De Britse minister van Volksgezondheid prees woensdag het gebruik van dexamethason voor de
		behandeling van coronaviruspatiënten als „het beste nieuws tot nu toe” in de virusuitbraak.

		„Het verhoogt de overlevingskansen aanzienlijk”, zei gezondheidsminister Matt Hancock tegen
		Sky News. „Het vermindert de kans om te overlijden als je wordt beademd”, zei Hancock. „Het
		is briljant nieuws voor iedereen.”

		Hij zei dat het potentieel van het medicijn voor het eerst werd opgemerkt in februari en dat er in
		maart positieve signalen kwamen, zodat de regering het in april begon op te kopen.

		Het volledige artikel: De Telegraaf 20 juni 2020

		Britten claimen vondst medicijn dat sterfte Covid-19 verlaagt
		NRC Handelsblad - Sander Voormolen 16 juni 2020

		Dexamethason verminderde de sterfte onder Covid-19-patiënten in een grote Britse studie.
		Maar de resultaten zijn nog niet gepubliceerd.

		Behandeling met het goedkope middel dexamethason zou sterfte aan Covid-19 bij ernstig
		zieke patiënten verminderen. Dat blijkt uit een grote Britse studie naar de veiligheid en
		effectiviteit van diverse medicijnen tegen Covid-19. De resultaten zijn voorlopig – er is alleen
		een persbericht. De onderzoekers beloven alle gegevens zo snel mogelijk te publiceren in een
		wetenschappelijk tijdschrift.

		„Dit is het eerste middel dat een positieve invloed heeft op de sterfte van ernstig zieke Covid-
		19-patiënten in het ziekenhuis”, zegt arts-microbioloog Marc Bonten van de Universiteit Utrecht.
		„Een behoorlijk resultaat”, vindt hij.

		Al sinds het begin van de uitbraak van de nieuwe infectieziekte in China zijn artsen naarstig op
		zoek naar middelen die de ernst van de ziekte kunnen beperken. Maar keer op keer bleek in
		gecontroleerd onderzoek dat er vooralsnog geen wondermiddel bestaat dat coronapatiënten
		snel geneest. Nu voor het eerst een medicijn is gevonden dat sterfte duidelijk verlaagt, spreekt
		studieleider Peter Horby van Oxford University van „een echte doorbraak”.

		Ook Bonten is enthousiast: „Ik heb de resultaten meteen doorgestuurd naar artsen in het UMC
		Utrecht die Covid-19-patiënten behandelen. Dit middel zou wat mij betreft ook in het
		Nederlandse standaardprotocol voor de behandeling van Covid-19 moeten worden opgenomen.
		Tot dusver werden patiënten in Nederland soms wel behandeld met vergelijkbare middelen;
		corticosteroïden, zoals prednison. Maar het was willekeurig, de ene patiënt kreeg het wel en de
		andere niet.”

		Toch is lang niet iedereen meteen opgetogen over het goede nieuws. Op Twitter reageert
		voormalig directeur van de Amerikaanse CDC Tom Frieden, dat hij graag eerst alle
		onderliggende gegevens wil zien, voordat hij een oordeel geeft. „Andere studies hebben dit niet
		laten zien”, schrijft hij zuinigjes.

		We moeten het nu doen met de hoofdlijnen die de Britten in hun persbericht weergeven. In
		totaal kregen 2.104 patiënten in de studie gedurende tien dagen 6 milligram dexamethason
		per dag (als pil of per injectie). Hun ziekteverloop werd vergeleken met een ruim twee keer zo
		grote controlegroep van 4.321 patiënten die het middel niet kregen. Dexamethason bleek het
		effectiefst bij de groep die het ernstigst ziek was; de sterfte onder patiënten die op de IC aan
		de beademing lagen kon met het middel met eenderde worden teruggebracht. Bij patiënten die
		alleen extra zuurstof nodig hadden, was het resultaat bescheidener, met eenvijfde minder
		sterfte. In de groep die met de minst ernstige klachten in het ziekenhuis werd behandeld was er
		geen verschil in sterfte meetbaar.

		Behandeling met dexamethason zou, zo rekenen de Britse onderzoekers voor, bij een op de
		acht Covid-patiënten die op de IC aan de beademing liggen levensreddend kunnen zijn. Bij
		patiënten die in het ziekenhuis alleen extra zuurstof krijgen zou dat uitkomen op een op de 25.

		„Hoe zieker je bent, hoe beter het werkt”, constateert Bonten. „Dexamethason is een sterke
		ontstekingsremmer. Het dempt de op hol geslagen afweer, die ook wel cytokinestorm wordt
		genoemd. Overigens onderdrukt het ook de afweer tegen het virus, maar kennelijk is dat
		minder belangrijk als je eenmaal in die heftige fase van de ziekte zit.”

		Vanwege deze werking is er volgens Bonten met dit middel geen effect te verwachten van
		preventieve behandeling. Wat overigens nog ontbreekt in de Britse informatie is of en in welke
		mate de behandelde patiënten ook last hadden van de bekende bijwerkingen van het medicijn.

		De studie is onderdeel van de grote Recovery-trial waarin gezocht wordt naar effectieve
		medicijnen tegen Covid-19. Begin juni staakte de Recovery-trial het onderzoek van het
		antimalariamiddel hydroxychloroquine als medicijn tegen Covid-19 omdat een tussentijdse
		analyse uitwees dat patiënten er geen baat bij hebben. De studie met dexamethason werd op 8
		juni ook stilgelegd, omdat er voldoende patiënten in zaten voor de analyse. Hier bleek het
		effect dus wel positief.

		Bonten is onder de indruk van hoe efficiënt en rigoureus de Britten de Recovery-studie
		uitvoeren. Er doen in totaal meer dan 11.000 patiënten aan mee, verdeeld over 175
		ziekenhuizen. „In Engeland wordt dat topdown geregeld”, zegt Bonten. „Daar zouden we in
		Europa stinkend jaloers op moeten zijn. Hier doet elk ziekenhuis voor zich onderzoek, waardoor
		ze allemaal tien patiënten in hun studie hebben.”

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Sander Voormolen 16 juni 2020

		Brits onderzoek naar corona gaat 'viral', maar roept ook vragen op
		NOS 16 juni 2020

		Het is een aloud medicijn, niet te duur en bovendien breed inzetbaar: dexamethason, een
		ontstekingsremmer die wordt gebruikt bij patiënten met bijvoorbeeld ernstige astma of kanker.
		Nu claimen onderzoekers van de universiteit van Oxford dat ook ernstig zieke coronapatiënten
		baat hebben bij het geneesmiddel. Het medicijn zou hun overlijdenskans terugdringen.

		Volgens de Britse wetenschappers is het effect van dexamethason het grootst bij covid-19-
		patiënten die moeten worden beademd. De kans dat zij overlijden zou door de
		ontstekingsremmer met een derde afnemen. Voor patiënten die niet aan de beademing liggen
		maar wel zuurstof toegediend krijgen, geldt dat hun overlijdenskans met een vijfde wordt
		verminderd, concluderen de Britten. Ze spreken van een "baanbrekende ontwikkeling" in de
		strijd tegen het coronavirus.

		Hoewel het volledige onderzoek nog niet is gepubliceerd, is arts-microbioloog Marc Bonten van
		het UMC Utrecht er enthousiast over. "Ik durf nu al te zeggen dat dit de behandeling van covid-
		19-patiënten op de IC verder gaat brengen."

		Bonten legt uit hoe het middel werkt en waarom het bij mensen met een ernstige corona-
		infectie effectiever lijkt dan bij patiënten die geen beademing of extra zuurstof nodig hebben:
		"Bij die allerziekste covid-19-patiënten zien we dat hun afweer behoorlijk op hol is geslagen. En
		dexamethason is een soort paardenmiddel om de afweer weer tot rust te brengen. Het is een
		krachtige onderdrukker van een ontstekingsreactie."

		In Nederland wordt dexamethason overigens al vaak gebruikt bij patiënten met ernstige (long-)
		ontstekingen, zegt Ernst Kuipers van het Landelijk Netwerk Acute Zorg.

		Ook arts-microbioloog Bonten weet dat dexamethason al wel wordt gebruikt in Nederlandse
		ziekenhuizen, net als andere geneesmiddelen uit de ontstekingsremmende familie van de
		corticosteroïden, zoals prednison. "Maar nu is voor het eerst overtuigend aangetoond dat het
		medicijn de situatie van ernstig zieke coronapatiënten echt verbetert."

		Bonten verwacht dat dexamethason daarom onderdeel wordt van de standaardbehandeling van
		deze covid-19-patiënten. "Ik denk dat dit middel vanaf morgen wereldwijd ingezet gaat worden."
		De Britse premier Johnson zei vandaag al dat het Verenigd Koninkrijk genoeg dexamethason op
		voorraad heeft om een tweede coronapiek het hoofd te kunnen bieden.

		Zolang mensen het middel maar niet preventief gaan gebruiken, voegt arts-microbioloog
		Bonten nog toe. "Daarover zeg ik: niet doen. Er zijn geen aanwijzingen dat dexamethason een
		preventieve werking heeft of dat het werkt bij een mild ziekteverloop."

		Er klinken ook kritischer geluiden. Mark de Boer, internist-infectioloog bij het LUMC, wil eerst de
		details van het Britse onderzoek zien. "Er zijn nog heel veel vragen", zei hij in Nieuws en Co op
		NPO Radio 1. "Je wilt bijvoorbeeld weten wanneer de onderzoekers het geneesmiddel precies
		hebben toegediend. Meteen toen de patiënten het ziekenhuis binnenkwamen of pas later? Hoe
		zijn de uitkomsten verzameld?"

		Het onderzoek draaide om coronapatiënten die waren opgenomen in het ziekenhuis. Van hen
		ondergingen meer dan 4000 willekeurige patiënten de 'standaard' covid-19-behandeling. Ruim
		2000 anderen kregen daarbovenop gedurende tien dagen dexamethason toegediend.

		De Boer hoopt dat de resultaten van het onderzoek kloppen, zegt hij. "Het klinkt hoopvol en
		gaat nu ook echt viral in de medische gemeenschap. Maar we blijven oplettend, want we hebben
		de afgelopen maanden ook veel onderzoeken gezien waarvan de resultaten toch worden
		teruggetrokken."

		Het volledige artikel: NOS 16 juni 2020

		Goedkoop medicijn uit jaren vijftig helpt bij corona-infectie
		FD 16 juni 2020

		Een goedkoop medicijn dat ruim zestig jaar geleden ontwikkeld werd tegen ontstekingen blijkt
		ook werkzaam te zijn bij de behandeling van personen die met het coronavirus zijn besmet. Het
		medicijn, dexamethasone, verlaagt het aantal dodelijke slachtoffers bij patiënten die werden
		beademd met een derde.

		Dat blijkt uit onderzoek van de universiteit van Oxford. Het onderzoek toonde verder aan dat bij
		coronapatiënten die alleen zuurstof kregen toegediend, de sterfkans een vijfde lager was.

		Dexamethasone werd in 1957 ontwikkeld, vier jaar later werd het goedgekeurd voor medisch
		gebruik. Het medicijn prijkt op de lijst van 'essentiële geneesmiddelen' van de
		Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Het middel is bijzonder goedkoop: maandelijkse
		medicatie kost in de Verenigde Staten zo'n $25.

		Het volledige artikel: FD 16 juni 2020

Goedkoop medicijn helpt bij zware corona, Oxford spreekt van

enorme doorbraak. Adviseur premier Johnson: 'Baanbrekend!'

De Telegraaf 16 juni 2020

LONDEN - Wetenschappers in het Verenigd Koninkrijk hebben een grote stap gezet in de

zoektocht naar een geneesmiddel tegen Covid-19. Zwaar zieke patiënten die dexamethason

kregen toegediend, zagen de kans op sterfte dalen met een derde.

„Dit is een grote doorbraak”, zegt hoofdonderzoeker dr. Peter Horby van Oxford University

bij de BBC.

Dexamethason is een goedkoop en gemakkelijk verkrijgbaar medicijn op basis van steroïden

dat volgens de wetenschappers het leven kan redden van patiënten die zwaar getroffen zijn

door het coronavirus.

„Dit is voorlopig het enige medicijn waarvan bewezen is dat het de kans op overlijden

terugdringt”, vertelt hoofdonderzoeker Peter Horby. „Het verkleint de sterfkans zelfs

aanzienlijk.”

Dexamethason is een van de bestaande medicijnen die wereldwijd worden getest, net als het

veelbesproken hydroxychloroquine. Grote vraag is of de medicijnen ook werken tegen het

nieuwe coronavirus. Dat blijkt voor dexamethason het geval: bij mensen die aan de beademing

liggen, slinkt de sterfkans met een derde; voor mensen die enkel zuurstof krijgen toegediend

met een vijfde.

„Het is duidelijk dat het helpt”, zegt onderzoeker prof. Martin Landray. „De behandeling houdt in

dat de patiënt tien dagen lang dat middel krijgt. Het kost 5 pond (5,6 euro) per dosis, dus kost

het eigenlijk 35 pond om een leven te redden. Dit medicijn is wereldwijd beschikbaar.”

Op Twitter 16 juni 2020

Professor Karol Sikora: 'What is so important is that dexamethasone is so cheap. We've seen

poorer countries struggle to deal with the virus, but most can access this drug easily so countless

lives could be saved. It can help patients on oxygen too. Some much-needed good news for the

whole world.'

Ongeveer 19 op de 20 patiënten worden besmet met het coronavirus zonder naar het

ziekenhuis te moeten. Dexamethason zal nuttig zijn voor de mensen die wél opgenomen

moeten worden en bijvoorbeeld beademd moeten worden. Voor mensen met mildere klachten

lijkt het niet te helpen. Als het middel vanaf het begin van de pandemie zou worden toegediend

bij doodzieke patiënten, zouden tot 5.000 levens kunnen worden gered in het VK alleen, aldus

de onderzoekers.

De nieuwe onderzoeksresultaten zijn al naar buiten gebracht door Oxford, maar nog niet

gepubliceerd in een wetenschappelijk vakblad. De wetenschappers ’werken er hard aan’ dat zo

snel mogelijk te doen, meldt Oxford, maar het voortijdig naar buiten brengen van resultaten

wordt na de ’Lancet-gate’ rond hydroxychloroquine niet overal met blijdschap begroet.

Op Twitter 16 juni 2020

Atul Gawande, surgeon, researcher: 'It will be great news if dexamethasone, a cheap steroid,

really does cut deaths by 1/3 in ventilated patients with COVID19, but after all the retractions

and walk backs, it is unacceptable to tout study results by press release without releasing the

paper.'

Sir Patrick Vallance, de belangrijkste wetenschappelijk adviseur van de regering van het

Verenigd Koninkrijk, is niettemin dolblij met de bevindingen. „Het is geweldig nieuws dat

dexamethasone het eerste medicijn is dat sterfte bewezen terugdringt. Het is vooral

bemoedigend omdat het medicijn goedkoop is en ruim voorradig”, aldus Vallance, die spreekt

van een ’baanbrekende ontwikkeling in de strijd tegen het virus’.

Een andere topadviseur van de Britse regering voor gezondheidszaken, Chris Whitty, spreekt op

Twitter over het belangrijkste onderzoeksresultaat in de strijd tegen het coronavirus tot nu toe.

„Aanzienlijke vermindering van sterfte bij mensen die zuurstof of beademing nodig hebben

door een algemeen verkrijgbaar, veilig en bekend medicijn. Het zal over de hele wereld levens

redden.”

Het volledige artikel: De Telegraaf 16 juni 2020

Vaccins en medicijnen tegen coronavirus SARS-CoV-2 | Liliane Limpens | Disclaimer | update 12 januari 2021