Hydroxychloroquine en coronavirus SARS-CoV-2

		Onderzoek naar gebruik Ivermectine bij COVID-19 kan levens redden
		Raphaël Klijn 15 december 2020

		Er is veel aandacht voor de ontwikkeling van een effectief coronavaccin.
		Helaas is er relatief weinig aandacht voor behandeling van patiënten met
		COVID-19. Tekenend is het protocol Symptoombestrijding in de thuissituatie
		bij patiënten met een COVID-19 (Corona) in de laatste levensfase¹. De laatste
		versie is geüpdatet op 2 april 2020. Het is bizar je voor te stellen dat er straks
		mensen eenzaam sterven met kerst.

		Toch zijn er continu nieuwe inzichten over effectieve behandelmethodes bij COVID-19. Vorige
		week heeft de organisatie Frontline COVID-19 Critical Care Aliance (FLCCC), bestaande uit
		gerenommeerde wetenschappers en artsen, een belangrijk rapport gepresenteerd². Daarin
		wordt een overzicht gegeven van wetenschappelijke studies naar de effectiviteit van
		Ivermectine³. Ivermectine is een bekend anti-parasitair geneesmiddel, onder meer werkzaam
		tegen schurft. De laatste maanden groeit het aantal studies erover. Ivermectine lijkt extreem
		effectief zijn tegen COVID-19. Het versnelt het herstel aanzienlijk en vermindert de kans om
		aan COVID-19 te overlijden. Daarnaast is het veilig in gebruik én goedkoop. In Egypte is
		Ivermectine inmiddels onderdeel van de reguliere behandeling bij COVID-19.

		De opmerkelijkste onderzoeksresultaten naar de werking van Ivermectine (zie bijlage voor
		bronvermelding):

		1) In mei brak er in een verzorgingstehuis in Frankrijk schurft uit. Alle 69 bewoners (en
		personeel) kregen Ivermectine toegediend. Slechts 7 ouderen kregen COVID-19. Niemand stierf
		in dit verzorgingstehuis. De gemiddelde leeftijd van de bewoners was 90 jaar. Bij een
		controlegroep in een ander verzorgingstehuis kreeg 22,6% van de bewoners COVID-19. Daar
		overleed 9% van de patiënten.

		2) Op 19 november plaatste het Reformatorisch Dagblad een artikel over een wetenschappelijke
		studie in Egypte⁴. Een groep van 200 mensen, bestaande uit medisch personeel en verwanten
		van COVID-19 patiënten, werd gesplitst (100-100). In de groep waar preventief Ivermectine
		werd toegediend kreeg 2% COVID-19. In de controlegroep werd 10% ziek door COVID-19.

		3) Ook een ander onderzoek uit Egypte laat een positief resultaat zien. In een groep,
		bestaande uit 340 familieleden van COVID-19 patiënten, kreeg een deel Ivermectine
		toegediend. Hiervan werd 7,4% ziek. In de andere groep, die geen Ivermectine gebruikte, werd
		een ziektepercentage van 58,4 vastgesteld.

		4) In Argentinië is een onderzoek gehouden naar de preventieve (profylaxe) werking van
		Ivermectine onder 229 gezonde burgers. 131 personen kregen Ivermectine toegediend.
		Niemand (0%) werd ziek. In de controlegroep kreeg 11,2% van de deelnemers COVID-19.

		5) Door dezelfde onderzoekers is een grootschalig onderzoek onder medisch personeel
		uitgevoerd. Van de 1195 deelnemers kregen er 788 preventief Ivermectine. Weer werd in deze
		groep niemand ziek, terwijl in de controlegroep 58% ziek werd.

		6) In Egypte is in een ziekenhuis bij 400 COVID-19 patiënten onderzoek verricht. 200 hiervan
		werden behandeld met Ivermectine. Het ziektebeeld in deze groep werd bij 4 personen heviger
		en het sterftecijfer was 2%. In de controlegroep verergerde het ziektebeeld zich bij 30 personen
		en was het sterftecijfer 20%.

		7) Een onderzoek in een ziekenhuis van Bagdad, onder 140 COVID-19 patiënten, toont een
		snellere hersteltijd aan. Bij behandeling met Ivermectine duurde het herstel gemiddeld 6,3
		dagen. Bij een reguliere behandeling duurde het herstel van COVID-19 13,6 dagen.

		In Nederland worden COVID-19 patiënten steeds effectiever behandeld. Gebruik van
		cortecosteroïden (Dexamethason) blijkt effectief te zijn. Daarnaast wordt het antivirale middel
		Remdesivir sinds kort voorgeschreven⁵. Echter, een recentelijk gepubliceerde ´Solidarity Trial´
		van de WHO (d.d. 15 oktober) stelt dat Remdesivir, hydroxychloroquine, lopinavir/ritonavir en
		interferon weinig tot geen effect hebben op het sterftecijfer en de herstelduur van COVID-19
		patiënten⁶.

		Afgelopen Juni is er een wetenschappelijk onderzoek gepubliceerd waaruit blijkt dat Ivermectine
		extreem effectief werkt (in vitro) tegen SARS-CoV-2⁷. Het middel staat op de lijst van essentiële
		geneesmiddelen van de WHO en de ontdekking ervan heeft tot een Nobelprijs geleid. De
		laatste maanden verschijnen er veel onderzoeken (nog niet allemaal peer-reviewed) die de
		effectieve werkzaamheid van Ivermectine bij COVID-19 onderbouwen.

		Echter, Ivermectine komt niet voor in de Horizonscan COVID-19, die door Zorginstituut
		Nederland wordt opgesteld⁸. De scan die een overzicht geeft van effectieve geneesmiddelen bij
		de behandeling van COVID-19. Ook komt Ivermectine niet voor in het literatuuroverzicht van de
		Federatie Medisch Specialisten (FMS) over medicamenteuze behandeling van COVID-19⁹. Het
		overzicht van geneesmiddelen waarop behandelopties voor COVID-19 gebaseerd zijn. En dat is
		ernstig, omdat behandeling met Ivermectine zeer effectief lijkt en overlijden kan voorkomen.

		Daarom, in navolging van de Amerikaanse groep medisch specialisten van het
		FLCCC, een dringende oproep aan de FMS (Federatie Medisch Specialisten),
		SWAB (Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid die het COVID-19 behandeladvies
		opstelt), het RIVM en het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), om de
		effectiviteit van Ivermectine klinisch te onderzoeken en het beleid daar op aan
		te passen.



		Het volledige artikel: Raphaël Klijn 15 december 2020. .
		Website over ivermectine, met overzicht van publicaties
		Overzicht wetenschappelijk onderzoek ivermectine

		Ivermectine "zeer effectief" bij corona
		Reformatorisch Dagblad 19 november 2020

		Ivermectine, een middel dat al decennia wordt gebruikt tegen worminfecties en
		bij schurft, blijkt uitstekend te helpen tegen Covid-19.

		Dat blijkt uit een recente publicatie van onderzoekers van de Egyptische Benha universiteit.
		Driehonderd proefpersonen kregen het middel; preventief, bij milde klachten of bij ernstige
		klachten. Driehonderd anderen vormden de controlegroep; zij kregen hydroxychloroquine plus
		standaard behandeling (waaronder zink en vitamine C).

		Patiënten met milde klachten die ivermectine kregen, knapten vaker op dan de controlegroep
		(99 versus 74 procent), lagen minder lang in het ziekenhuis (gemiddeld 5 versus 15 dagen) en
		er was minder sterfte (0 versus 4 personen). Ook Covidpatiënten die er al ernstiger aan toe
		waren, hadden baat bij het middel: 94 personen verbeterden, 4 bleven op hetzelfde niveau, 2
		overleden. In de controlegroep verbeterde de helft en overleden er 30.

		Ivermectine werkt zelfs preventief, zo bleek. Van de honderd personen die het middel kregen
		en een hoog risico liepen op een coronabesmetting, raakte slechts 2 procent geïnfecteerd. In de
		groep die geen ivermectine kreeg, was dat 10 procent.

		De onderzoekers concluderen dat ivermectine een „zeer effectief” medicijn is voor het
		behandelen van Covid-19. Bovendien is vroegtijdig gebruik „zeer nuttig” bij het voorkomen van
		coronainfecties, stellen ze.

		Het artikel moet nog wel worden beoordeeld door vakgenoten.

		Het volledige artikel: Reformatorisch Dagblad 19 november 2020

		'Corona-medicijnen' blijken niet effectief voor ernstig zieke patiënten
		NRC Handelsblad - Sander Voormolen 16 oktober 2020

		Medicijnen: Vier belangrijke Covid-geneesmiddelen doen weinig voor ernstig zieke
		coronapatiënten. Geen van de middelen vermindert de sterfte of ziektebeloop,
		blijkt uit de eerste resultaten van internationaal onderzoek.

		Vier belangrijke behandelingen tegen Covid-19 blijken helaas weinig te doen voor ernstig zieke
		coronapatiënten. Het gaat om de geneesmiddelen remdesivir, hydroxychloroquine,
		lopinavir/ritonavir en interferon.

		Geen van de middelen vermindert de sterfte of de ernst van het ziektebeloop in het ziekenhuis.
		Dat blijkt uit de tussentijdse resultaten van de zogeheten Solidarity-studie, die in meer dan
		dertig landen over de hele wereld loopt onder auspiciën van de Wereldgezondheidsorganisatie.

		De resultaten zullen binnenkort gepubliceerd worden in wetenschappelijke tijdschrift The New
		England Journal of Medicine, maar zijn nu al op een zogenoemde preprintserver gezet. Dat
		betekent dat de conclusies nog niet definitief zijn, omdat het commentaar van peer reviewers
		nog zal moeten worden verwerkt.

		De voorlopige uitkomst is vooral teleurstellend voor remdesivir, een virusremmend middel dat
		geproduceerd wordt door het Amerikaanse bedrijf Gilead. In juni werd het nog verwelkomd als
		het eerste geneesmiddel dat werd geregistreerd als medicijn tegen corona, al was toen al
		duidelijk dat remdesivir geen wondermiddel was. In eerder onderzoek was vastgesteld dat het
		slechts marginaal levensreddend kan zijn en daarnaast nog enigszins hielp om de ligduur van
		patiënten op de ic te beperken. Maar in de Solidarity-studie, waarin ruim 2.700 patiënten die het
		middel remdesivir kregen werden vergeleken met een even grote placebo-groep, waren mensen
		die dit medicijn kregen toch geen spat beter af.

		„Deze uitkomst komt niet als een verrassing”, zegt arts-microbioloog Marc Bonten van het UMC
		Utrecht in een reactie. „Het bevestigt grotendeels de conclusies van andere studies die eerder
		zijn gepubliceerd. Op basis daarvan waren hydroxychloroquine en lopinavir/ritonavir eigenlijk al
		afgeschreven als zinvolle behandeling tegen Covid-19. Ook van remdesivir hadden we om die
		reden geen hoge verwachtingen en nu blijkt zelfs dat het helemaal niets doen. De Solidarity-
		studie is wel de eerste die de behandeling met interferon voor het eerst met placebo vergelijkt,
		maar dat is dus ook weinig hoopvol. Daarmee zijn we weer terug bij af.”

		Wat nog rest is het afweer onderdrukkende medicijn dexamethason, dat in de grote Britse
		Recovery-studie als enige wel een gunstig effect liet zien op de behandeling van Covid-19 in het
		ziekenhuis. Bonten wordt er nog niet wanhopig van, want er zit nog genoeg in de pijplijn zegt
		hij: „Er zijn intussen al nieuwe studies gaande naar andere immuunmodulerende middelen,
		zoals dexamethason. Daarnaast komen er nog een paar nieuwe experimentele antivirale
		middelen aan die binnenkort in grote groepen Covid-19-patiënten op hun werkzaamheid
		kunnen worden getest.”

		De vraag is nog of de Solidarity-studie het laatste woord zal hebben. Hoe zal de uitkomst wegen
		ten opzichte van andere studies? Een grote kracht van deze studie is de omvang (er deden
		meer dan 11.000 patiënten aan mee tot nu toe) en daarmee de snelheid waarmee resultaten
		verzameld konden worden. „Maar deze studie is ook wel ontzettend pragmatisch opgezet”,
		zegt Bonten, „het is quick and dirty”.

		Normaal zijn zulke studies aan heel strenge regels en protocollen onderworpen. Maar in dit
		geval zijn er bijvoorbeeld heel weinig patiëntengegevens verzameld, waardoor de omschrijving
		van het effect wat vaag blijft. „Dat is een nadeel”, zegt Bonten, „maar onder de onzekere
		omstandigheden van deze crisis ook een voordeel. Zo kun je toch snel conclusies trekken.”

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Sander Voormolen 16 oktober 2020

		Griepmiddel favipiravir werkt bij hamsters tegen SARS-CoV-2
		KU Leuven Nieuws 9 oktober 2020

		Een hoge dosis favipiravir, een medicijn dat in Japan tegen het griepvirus wordt gebruikt, heeft
		een virusremmende werking bij hamsters die besmet zijn met het SARS-CoV-2-virus. Dat blijkt
		uit een studie van virologen aan het Rega Instituut in Leuven. De onderzoekers testten ook
		hydroxychloroquine op de hamsters. Dat middel had geen effect.

		Voor hun SARS-CoV-2-onderzoek werken de virologen van het Rega Instituut aan twee
		onderzoekslijnen: enerzijds is er de zoektocht naar een vaccin dat preventief kan worden
		gebruikt, anderzijds is een team al enkele maanden op zoek naar een bestaand antiviraal
		middel dat virusremmend werkt bij besmette personen.

		Om de werking van het vaccin en antivirale middelen preklinisch te testen, werken de
		onderzoekers met hamsters. De knaagdieren zijn bijzonder geschikt voor COVID-onderzoek,
		omdat het virus zich sterk vermenigvuldigt in hun lichaam en ze een ziekteverloop vertonen dat
		vergelijkbaar is met COVID-19 bij de mens. Dat is bij muizen, doorgaans het proefdier bij
		uitstek, niet het geval.

		Voor de studie gaf het team van Dr. Suzanne Kaptein, Dr. Joana Rocha-Pereira, professor Leen
		Delang en professor Johan Neyts gedurende vier tot vijf dagen hydroxychloroquine of favipiravir
		aan hamsters. Van favipiravir werden er verschillende dosissen getest. De hamsters werden op
		twee manieren besmet met het SARS-CoV-2-virus: ofwel door het virus via de neus toe te
		dienen, ofwel door een gezonde hamster samen te zetten met een besmette hamster. Vier
		dagen na de besmetting keken de onderzoekers hoeveel virus er was achtergebleven in het
		lichaam van de hamsters.

		Bij de hamsters die een hoge dosis favipiravir kregen en via de neus waren besmet, werd
		enkele dagen na de besmetting bijna geen actief virus meer teruggevonden. In hamsters die in
		een kooi zaten met een besmette hamster en het middel hadden gekregen, kon ook geen
		infectieus virus teruggevonden in de longen. Dit was wel het geval voor de hamsters die het
		medicijn niet hadden gekregen. Zij raakten allen besmet nadat ze een kooi met een besmette
		soortgenoot hadden gedeeld.

		Een lage dosis favipiravir had niet dat effect op de hamsters. “Ook andere studies met een
		lagere dosis gaven niet zo’n overtuigende resultaten”, zegt Delang. “Het is de hoge dosis die
		het verschil maakt. Dat is belangrijk om te weten, want internationaal worden er klinische
		studies opgezet om favipiravir op mensen te testen.”

		De onderzoekers wilden ook duidelijkheid verschaffen over de werking van hydroxychloroquine
		in levende wezens (in vivo). “In landen als de Verenigde Staten en Brazilië is hier nog steeds
		veel discussie over”, legt Rocha-Pereira uit. Eerder onderzoek aan de KU Leuven had
		aangetoond dat chloroquine coronavirussen in vitro – in celculturen in laboschaaltjes – remt. “Op
		de hamsters had het middel geen enkele virusremmende werking. Op basis van onze resultaten
		raden we verder onderzoek naar en het gebruik van hydroxychloroquine als behandeling tegen
		COVID-19 af.”

		Over favipiravir zijn de onderzoekers wel voorzichtig optimistisch. “Omdat we het middel aan de
		hamsters gaven kort voordat ze besmet werden, konden we vaststellen dat het gebruikt kan
		worden om een beginnende infectie de kop in te drukken. Als verder onderzoek uitwijst dat dit
		ook bij mensen het geval is, zou het middel bijvoorbeeld gebruikt kunnen worden vlak nadat
		iemand uit een risicogroep in contact is geweest met een besmet persoon”, zegt Kaptein. Het
		zou dan ook in de beginfase van de ziekte COVID-19 gebruikt kunnen worden.

		De studie “Favipiravir at high doses has potent antiviral activity in SARS-CoV-2-infected
		hamsters, whereas hydroxychloroquine lacks activity” door Suzanne Kaptein, Johan Neyts,
		Joana Rocha-Pereira, Leen Delang et al. is gepubliceerd in PNAS.

		Veralgemeend preventief gebruik is wellicht geen optie, want het is niet geweten of langdurig
		gebruik, zeker met een hoge dosis, voor bijwerkingen zorgt.

		Naast de werking van het middel moet onderzocht worden of mensen een hoge dosis favipiravir
		goed verdragen. “Op de hamsters had de dosis alvast zo goed als geen bijwerkingen.
		Bovendien werd het medicijn al eerder in hoge dosissen voorgeschreven bij ebolapatiënten. Er
		werd toen geen toxiciteit vastgesteld.”

		“Favipiravir is geen wondermiddel”, waarschuwen de onderzoekers. Het influenzamedicijn is net
		zoals elk ander reeds beschikbaar medicijn niet specifiek ontwikkeld tegen coronavirussen. In
		het beste geval heeft favipiravir een matige werking.

		De studie benadrukt ook het belang van in vivo onderzoek met kleine dieren. “Ons
		hamstermodel is bijzonder geschikt om te kijken welke nieuwe of bestaande medicijnen klinisch
		onderzocht moeten worden”, legt Neyts uit. “In de begindagen van de pandemie was zo’n model
		niet beschikbaar. Op dat moment was de enige optie om in patiënten te kijken of een medicijn
		als hydroxychloroquine hen kon helpen. Deze behandelingen op hamsters testen, levert cruciale
		informatie op. Zo kunnen we voorkomen dat we kostbare tijd en energie verliezen met het
		testen van middelen die niet werken.”

		Het volledige artikel: KU Leuven Nieuws 9 oktober 2020

		Zelfs in celkweek werkt chloroquine niet tegen Covid-19
		NRC Handelsblad - Sander Voormolen 22 juli 2020

		De cellen die Chinese onderzoekers gebruikten om aan te tonen dat chloroquine
		tegen Covid-19 helpt blijken nu ongeschikt voor infectie-onderzoek aan SARS-
		CoV-2.

		Chloroquine en hydroxychloroquine remmen zelfs in menselijke longcellen infectie door het
		nieuwe coronavirus niet. Dat schrijven Duitse onderzoekers, onder wie de vooraanstaande
		viroloog Christian Drosten, woensdag in een vervroegd vrijgegeven artikel in het
		wetenschappelijke tijdschrift Nature. Het is een nieuw hoofdstuk in het demasqué van deze
		middelen als medicijn tegen Covid-19. Eerder bleken ze niet effectief in patiëntenstudies.

		Nature publiceert tegelijk ook een andere studie, van Franse onderzoekers, waarin zij de
		effectiviteit van hydroxychloroquine tegen SARS-CoV-2 bij makaken in kaart brengen. Hun
		conclusie is even ontluisterend: de behandeling heeft geen wezenlijk effect, ook niet in
		combinatie met het antibioticum azithromycine. Ook een preventieve behandeling van de
		proefdieren met hydroxychloroquine haalde niets uit: ze bleven even vatbaar voor SARS-CoV-2-
		infectie.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Sander Voormolen 22 juli 2020

		Britten claimen vondst medicijn dat sterfte Covid-19 verlaagt
		NRC Handelsblad - Sander Voormolen 16 juni 2020

		Dexamethason verminderde de sterfte onder Covid-19-patiënten in een grote Britse studie.
		Maar de resultaten zijn nog niet gepubliceerd.

		Behandeling met het goedkope middel dexamethason zou sterfte aan Covid-19 bij ernstig
		zieke patiënten verminderen. Dat blijkt uit een grote Britse studie naar de veiligheid en
		effectiviteit van diverse medicijnen tegen Covid-19. De resultaten zijn voorlopig – er is alleen
		een persbericht. De onderzoekers beloven alle gegevens zo snel mogelijk te publiceren in een
		wetenschappelijk tijdschrift.

		„Dit is het eerste middel dat een positieve invloed heeft op de sterfte van ernstig zieke Covid-
		19-patiënten in het ziekenhuis”, zegt arts-microbioloog Marc Bonten van de Universiteit Utrecht.
		„Een behoorlijk resultaat”, vindt hij.

		Al sinds het begin van de uitbraak van de nieuwe infectieziekte in China zijn artsen naarstig op
		zoek naar middelen die de ernst van de ziekte kunnen beperken. Maar keer op keer bleek in
		gecontroleerd onderzoek dat er vooralsnog geen wondermiddel bestaat dat coronapatiënten
		snel geneest. Nu voor het eerst een medicijn is gevonden dat sterfte duidelijk verlaagt, spreekt
		studieleider Peter Horby van Oxford University van „een echte doorbraak”.

		Ook Bonten is enthousiast: „Ik heb de resultaten meteen doorgestuurd naar artsen in het UMC
		Utrecht die Covid-19-patiënten behandelen. Dit middel zou wat mij betreft ook in het
		Nederlandse standaardprotocol voor de behandeling van Covid-19 moeten worden opgenomen.
		Tot dusver werden patiënten in Nederland soms wel behandeld met vergelijkbare middelen;
		corticosteroïden, zoals prednison. Maar het was willekeurig, de ene patiënt kreeg het wel en de
		andere niet.”

		Toch is lang niet iedereen meteen opgetogen over het goede nieuws. Op Twitter reageert
		voormalig directeur van de Amerikaanse CDC Tom Frieden, dat hij graag eerst alle
		onderliggende gegevens wil zien, voordat hij een oordeel geeft. „Andere studies hebben dit niet
		laten zien”, schrijft hij zuinigjes.

		We moeten het nu doen met de hoofdlijnen die de Britten in hun persbericht weergeven. In
		totaal kregen 2.104 patiënten in de studie gedurende tien dagen 6 milligram dexamethason
		per dag (als pil of per injectie). Hun ziekteverloop werd vergeleken met een ruim twee keer zo
		grote controlegroep van 4.321 patiënten die het middel niet kregen. Dexamethason bleek het
		effectiefst bij de groep die het ernstigst ziek was; de sterfte onder patiënten die op de IC aan
		de beademing lagen kon met het middel met eenderde worden teruggebracht. Bij patiënten die
		alleen extra zuurstof nodig hadden, was het resultaat bescheidener, met eenvijfde minder
		sterfte. In de groep die met de minst ernstige klachten in het ziekenhuis werd behandeld was er
		geen verschil in sterfte meetbaar.

		Behandeling met dexamethason zou, zo rekenen de Britse onderzoekers voor, bij een op de
		acht Covid-patiënten die op de IC aan de beademing liggen levensreddend kunnen zijn. Bij
		patiënten die in het ziekenhuis alleen extra zuurstof krijgen zou dat uitkomen op een op de 25.

		„Hoe zieker je bent, hoe beter het werkt”, constateert Bonten. „Dexamethason is een sterke
		ontstekingsremmer. Het dempt de op hol geslagen afweer, die ook wel cytokinestorm wordt
		genoemd. Overigens onderdrukt het ook de afweer tegen het virus, maar kennelijk is dat
		minder belangrijk als je eenmaal in die heftige fase van de ziekte zit.”

		Vanwege deze werking is er volgens Bonten met dit middel geen effect te verwachten van
		preventieve behandeling. Wat overigens nog ontbreekt in de Britse informatie is of en in welke
		mate de behandelde patiënten ook last hadden van de bekende bijwerkingen van het medicijn.

		De studie is onderdeel van de grote Recovery-trial waarin gezocht wordt naar effectieve
		medicijnen tegen Covid-19. Begin juni staakte de Recovery-trial het onderzoek van het
		antimalariamiddel hydroxychloroquine als medicijn tegen Covid-19 omdat een tussentijdse
		analyse uitwees dat patiënten er geen baat bij hebben. De studie met dexamethason werd op 8
		juni ook stilgelegd, omdat er voldoende patiënten in zaten voor de analyse. Hier bleek het
		effect dus wel positief.

		Bonten is onder de indruk van hoe efficiënt en rigoureus de Britten de Recovery-studie
		uitvoeren. Er doen in totaal meer dan 11.000 patiënten aan mee, verdeeld over 175
		ziekenhuizen. „In Engeland wordt dat topdown geregeld”, zegt Bonten. „Daar zouden we in
		Europa stinkend jaloers op moeten zijn. Hier doet elk ziekenhuis voor zich onderzoek, waardoor
		ze allemaal tien patiënten in hun studie hebben.”

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Sander Voormolen 16 juni 2020

		'Wondermiddel' van [de US president] verboden voor covidpatiënten
		in VS
		De Tijd België - Wim de Preter 15 juni 2020

		Het Amerikaanse geneesmiddelenagentschap FDA verbiedt het toedienen van
		hydroxychloroquine en chloroquine aan covidpatiënten.

		De medicijnenwaakhond liet het gebruik van de middelen toe in noodgevallen bij behandelingen
		tegen het coronavirus. Maar ook dat gebruik in uitzonderlijke omstandigheden is niet langer
		toegelaten.

		De FDA zegt zich te baseren op nieuw onderzoek naar de werking van beide middelen, die
		oorspronkelijk gebruikt werden tegen malaria. Verschillende studies wezen de voorbije weken uit
		dat het middel niet helpt tegen Covid-19 en dat het de ziekte ook niet helpt voorkomen.

		Het volledige artikel: De Tijd België - Wim de Preter 15 juni 2020

		Horizonscan COVID-19
		Horizonscan Geneesmiddelen 10 juni 2020

		De COVID-19-pandemie, veroorzaakt door SARS-CoV-2, heeft door snelle wereldwijde
		verspreiding ingrijpende gevolgen voor de samenleving. Dit brengt een grote urgentie met zich
		mee voor ontwikkeling van geneesmiddelen en vaccins. Het Zorginstituut heeft een overzicht
		gemaakt van de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van geneesmiddelen.

		Vanuit de Horizonscan Geneesmiddelen willen wij ook voor COVID-19 vroegtijdig inzicht geven in
		welke geneesmiddelen op de markt komen en wat de mogelijke effecten hiervan zijn. Het
		overzicht is gebaseerd op informatie van AIHTA, Adis Insight, de EMA en de FDA. Ook zijn meer
		algemene bronnen geraadpleegd zoals de Europese Commissie en het RIVM.

		Vaccins vallen in principe buiten de scope van de Horizonscan Geneesmiddelen, omdat vaccins
		normaal gesproken gefinancierd worden vanuit het rijksvaccinatieprogramma en de Horizonscan
		tot doel heeft een hulpmiddel te zijn bij de betaalbaarheid en toegankelijkheid van nieuwe
		geneesmiddelen. Om die reden spitst de scan voor COVID-19 zich toe op medicijnen en dan in
		het specifiek medicijnen die het verst zijn in hun ontwikkeling. Vaccins zijn, zeker met
		betrekking tot COVID-19, wel van groot publiek belang. Daarom is in dit overzicht wel
		achtergrondinformatie opgenomen en is zoveel mogelijk verwezen naar meer
		informatiebronnen.



		Het volledige artikel: Horizonscan Geneesmiddelen 10 juni 2020

		Middel tegen malaria blijkt 'getrainde immuniteit' te blokkeren
		Medical facts - Jian Ling 10 juni 2020. Bron:Radboudumc

		Nieuw inzicht in werking hydroxy-chloroquine ondergraaft het gebruik ervan bij corona.

		Onderzoekers van het Radboudumc hebben een nog onbekend effect van hydroxychloroquine
		ontdekt. Het middel remt de werking van een bepaald type witte bloedcellen, dat belangrijk is
		bij de bestrijding van infecties. Op basis van dit onderzoek is het onwaarschijnlijk dat
		hydrochloroquine een gunstig effect heeft bij corona-infecties, schrijven ze in een preprint op
		MedArxiv.

		Hydroxychloroquine is een middel dat al jaren gebruikt wordt, oorspronkelijk voor de
		behandeling van malaria. Inmiddels wordt het ook veel gebruikt om patiënten met reumatische
		ziekten te behandelen, omdat hydroxychloroquine het afweersysteem afremt. Hoe
		hydroxychloroquine dit precies doet is niet precies bekend. Momenteel wordt het middel
		wereldwijd ook gebruikt om patiënten met een corona-infectie te behandelen. Het nut ervan is
		echter controversieel omdat niet duidelijk is of het werkt en hoe het werkt.

		Het volledige artikel: Medical facts - Jian Ling 10 juni 2020. Bron:Radboudumc

		Oud malariamedicijn definitief uit beeld als coronamedicijn
		NOS - Rinke van den Brink 8 juni 2020

		De kansen dat het oude malariamedicijn hydroxychloroquine een rol kan spelen bij de
		behandeling van covid-19 lijken verkeken. Na twee weken waarin er veel te doen was om het
		middel is nu het grootste lopende onderzoek ernaar stilgelegd. Dat gebeurde omdat uit de
		voorlopige resultaten ervan geen enkel voordeel blijkt voor patiënten die hydroxychloroquine
		krijgen.

		In het onderzoek waaraan 175 Britse ziekenhuizen meedoen, kregen ruim 1500 corona-
		patiënten hydroxychloroquine. Ruim 3100 andere kregen standaardzorg. Het ging in alle
		gevallen om patiënten op verpleegafdelingen en ze werden willekeurig over beide groepen
		verdeeld.

		"Er was geen significant verschil op het primaire eindpunt van sterfte binnen 28 dagen",
		schrijven de beide hoofdonderzoekers Peter Horby en Martin Landray in een verklaring. Daarin
		zeggen ze verder dat ze per direct stoppen met hun onderzoek naar hydroxychloroquine als
		middel om covid-19 te behandelen.

		"Er is ook geen bewijs gevonden voor gunstige effecten op de ligduur of andere uitkomsten",
		aldus de onderzoekers. "Deze data sluiten overtuigend elk betekenisvol effect uit van
		hydroxychloroquine op de sterfte van patiënten die met covid-19 zijn opgenomen in het
		ziekenhuis."

		Hydroxychloroquine en het verwante chloroquine zijn wereldwijd gebruikt bij de behandeling van
		covid-19-patiënten. Dat gebeurde ondanks het gebrek aan bewijs voor de werkzaamheid van de
		middelen en de zorgen over de soms ernstige bijwerkingen.

		Die bleken overigens niet uit deze RECOVERY Trial, maar eerder wel bij enkele andere
		onderzoeken.

		Ook in Nederland waren chloroquine en hydroxychloroquine geruime tijd opgenomen in
		het behandeladvies voor covid-19-patiënten. Matig-ernstig en ernstig zieke patiënten konden
		de middelen in het ziekenhuis en onder strikte medische controle op experimentele basis
		krijgen. Voorwaarde daarbij was wel dat zij of hun familie daarvoor expliciet toestemming gaven.

		Sinds 1 mei zijn beide middelen uit het behandeladvies verwijderd.

		Het volledige artikel: NOS - Rinke van den Brink 8 juni 2020

		Vakgenoten voelden al nattigheid over studie antimalariamiddelen
		NRC Handelsblad - Sander Voormolen 5/6/7 juni 2020

		Bedrijf Surgisphere leverde ondoorzichtige patiëntgegevens aan voor een studie naar de werking
		van chloroquine tegen Covid-19.

		De omvangrijkste studie met gegevens van meer dan 96.000 Covid-19-patiënten wereldwijd,
		naar het effect van antimalariamiddelen tegen de nieuwe virusziekte, moet uit de boeken
		worden geschrapt. De onderzoekers concludeerden dat hydroxychloroquine en chloroquine niet
		helpen tegen het virus. Maar na de publicatie op 22 mei in het medische blad The Lancet bleek
		dat de onderliggende data niet onafhankelijk gecontroleerd konden worden. Donderdagavond
		trok The Lancet het artikel definitief terug.

		Hoe kan het dat een medisch toptijdschrift zich op zo’n belangrijk onderwerp zo in de luren heeft
		laten leggen? En niet The Lancet alleen. Ook het Amerikaanse The New England Journal of
		Medicine publiceerde begin mei een artikel van dezelfde groep over Covid-19 en hartziekte, om
		uiteindelijk ook die publicatie donderdagavond terug te trekken. Een derde publicatie over de
		behandeling van Covid-19 met het anti-wormenmiddel ivermectine, die als preprint op de
		BioRxiv-server stond, verdween zonder ooit gepubliceerd te zijn.

		„Meteen na de publicatie voelden mensen in het veld al nattigheid”, zegt Marc Bonten,
		hoogleraar medische microbiologie aan de Universiteit Utrecht. „Het was gewoon too good to be
		true. Hoe konden deze mensen in zo korte tijd zoveel complete patiëntengegevens bij elkaar
		krijgen? Dat bleek de juiste intuïtie: er kwam steeds meer bagger naar boven.”

		Die „bagger” staat uitgebreid beschreven op de blogs van datawetenschapper Peter
		Ellis en wetenschapsjournalist James Todaro. Een groep van tweehonderd wetenschappers
		schreef een week geleden een gepeperde brief naar The Lancet, met een waslijst aan kritiek op
		de studie.

		De briefschrijvers wezen op onregelmatigheden in de analyse en op de ondoorzichtige wijze
		waarop de data verkregen waren. Zo merkten ze op dat het artikel meer sterfte aan Covid-19
		meldde in vijf Australische ziekenhuizen dan de officiële registratie in die periode vermeldde.
		Een ethische verantwoording ontbrak bij het onderzoek. Genoemde doseringen leken wel erg
		hoog en er zaten statistische oneffenheden in de gegevens.

		Marc Bonten ondertekende de brief, „omdat we bang waren dat The Lancet niet snel in actie zou
		komen.” Ook Richard Gill, emeritus hoogleraar statistiek aan de Universiteit Leiden was een van
		de ondertekenaars: „Ik onderschrijf de kritiek volledig, wat mij betreft kon dit onderzoek
		meteen naar de prullenbak.”

		Door de gewraakte studie zijn diverse lopende onderzoeken naar het effect van
		hydroxychloroquine tegen Covid-19 stilgelegd. Een van de conclusies was dat patiënten die deze
		antimalariamiddelen kregen een 30 procent hoger risico op overlijden hadden. Maar als die
		beslissing genomen werd op basis van ondeugdelijk onderzoek, is dat uiterst schadelijk, zegt
		Bonten. „De Wereldgezondheidsorganisatie heeft in de Solidarity-studie de studie-arm met
		chloroquine even stilgezet. En hier in Nederland zijn twee klinische studies naar
		hydroxychloroquine on hold gezet. Ook de veel grotere klinische studie Recovery in Groot-
		Brittannië, kreeg het verzoek om geen nieuwe patiënten op te nemen, maar dat hebben ze
		daar geweigerd.”

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Sander Voormolen 5/6/7 juni 2020

		Mogelijk medicijn tegen corona nog één stap van testen verwijderd
		RTV Noord 5 juni 2020

		De medisch-ethische commissie moet nog groen licht geven. Gebeurt dat, dan kan longarts
		Onno Akkerman van het UMCG met zijn team een mogelijk medicijn tegen corona gaan testen.

		Het betreffende medicijn is op zich niet nieuw, het is alleen door de groep van RUG-professor
		Erik Frijlink in een inhaler verwerkt. Hydroxychloroquine wordt nu al tegen malaria gebruikt. De
		nieuwigheid zit hem in de manier van toedienen: via de long.

		Er zijn al tests met dit middel gedaan, maar dan in pilvorm. 'Maar dan heb je een heel groot
		volume, namelijk het hele lichaam, waar de werkzame stof zich over verdeelt, waarbij de stof
		zich dan ook nog stapelt in de huid en het oog. Er komt dan bijna niks in de longen, waar het
		Met inhaleren kun je het virus veel gerichter bestrijden', vertelt Frijlink. 'De werkzame stof komt
		dan rechtstreeks in de longen terecht.'

		De dosis is wel een stuk lager dan in pilvorm. Het is nog niet bekend of en welke bijwerkingen
		er zijn bij inhaleren. Om die reden moet er nog wel veel getest worden, aldus Frijlink.

		'We moeten voornamelijk kijken wat het met de long- en hartfunctie doet. We zullen ongeveer
		vijf procent van de dosis die er in pilvorm wordt gegeven, in de inhalator doen. Maar we weten
		niet wat voor effecten dat heeft.'

		In reageerbuistesten bleek hydroxychloroquine het coronavirus op een aantal manieren te
		bestrijden. Frijlink: 'Het remt de celdeling, oftewel de verspreiding van het virus, het remt de
		fusie van viruscellen met gezonde lichaamscellen en het remt de ernstige reactie van het
		afweersysteem in ons lichaam.'

		Het gaat Frijlink vooral om die eerste twee effecten. 'Ons doel is om het medicijn in een vroeg
		stadium van de ziekte toe te dienen.'

		Om te kijken of wat er in de reageerbuistesten uitkwam ook daadwerkelijk werkt, moet er dus
		nu op mensen getest worden. Eerst op gezonde mensen, daarna zijn mensen met het
		coronavirus aan de beurt.

		Het wachten is dus op toestemming van de medisch-ethische commissie. 'We hebben op één
		document na alles ingeleverd', meldt Frijlink.

		Het volledige artikel: RTV Noord 5 juni 2020

		WHO hervat proeven met malariamedicijn coronavirus
		Zembla BNN Vara 4 juni 2020

		De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gaat weer aan de slag met proeven met het
		geneesmiddel hydroxychloroquine. Het middel zou mogelijk helpen tegen het coronavirus, maar
		daar is nog veel onduidelijkheid over. Woensdag onthulde the Guardian dat een eerdere studie
		naar het middel gestoeld bleek te zijn op onbetrouwbare gegevens.

		Het onderzoeksproject was negen dagen lang stilgelegd uit veiligheidsoverwegingen, maar lijkt
		binnenkort weer hervat te kunnen worden. Hydroxychloroquine wordt gebruikt tegen malaria.

		Vorige maand verscheen er een artikel in medisch vakblad The Lancet waarin wetenschappers
		en deskundigen waarschuwen voor het gevaar van het medicijn als het wordt gebruikt tegen het
		coronavirus.

		Maar de studie bleek gestoeld op onbetrouwbare gegevens, zo liet The Guardian zien. Het werd
		gebaseerd op data van een klein Amerikaans bedrijf voor gezondheidszorganalyse, genaamd
		Surgisphere. De CEO van Surgisphere schreef mee aan de studie.

		De krant schreef over de studie: “Een zoekopdracht naar openbaar beschikbaar materiaal
		suggereert dat er over verschillende Surgisphere-werknemers weinig of geen gegevens
		beschikbaar zijn en dat ze nauwelijks of geen wetenschappelijke achtergrond hebben. Een
		werknemer die als wetenschappelijk redacteur wordt vermeld, lijkt een sciencefiction-auteur te
		zijn. Een andere medewerker die als marketingmanager wordt vermeld, is een adult model en
		hostess voor evenementen.”

		Sinds het WHO stopte met de proeven, ontraden ook in Nederland het RIVM en de Inspectie
		Gezondheidszorg en Jeugd om het antimalariamiddel hydroxycholoroquine te gebruiken tegen
		Covid-19.

		Het volledige artikel: Zembla BNN Vara 4 juni 2020

		De medicijnkast zit boordevol beloftes
		NRC Handelsblad - Rosanne Hertzberger 30 mei 2020

		Rond één van de middelen die van corona een griepje zou kunnen maken, hydroxychloroquine,
		ontstond de afgelopen tijd een populistische cult. De stokoude malaria- en reumapil zou
		mensenlevens kunnen redden. [De US president] vond het dusdanig hoopvol, zo vertelde hij in
		een persconferentie, dat hij uit voorzorg innam. ‘Try it’, fluisterde hij de Amerikaan toe. Helaas
		bleek de realiteit anders. Het middel werd ruimhartig ‘uitgeprobeerd’ in ziekenhuizen wereldwijd,
		maar bood weinig soelaas.

		Het grote voordeel van zulke oude medicijnen is dat er geen farmaceut meer aan vastgeplakt
		zit die er een aantal hoge muren omheen heeft opgetrokken. Vergelijk hydroxychloroquine met
		remdesivir. Dat nieuwe antivirale middel lijkt de opnameduur van coronapatiënten te bekorten
		en doet de sterfte met een paar procentpunt dalen. Dat lijkt niet veel, maar zou in Amerika al
		snel een paar duizend mensenlevens redden.

		Grote nadeel van remdesivir is dat dit hoopvolle bloempje in de tuin van Gilead groeit. Dit
		bedrijf bestaat uit gelijke delen brille en kwaadaardigheid. Neem hepatitis C, een minder sexy
		virus dan corona, dat toch het leven van zeventig miljoen wereldbewoners beheerst. Gilead
		ontwikkelde een kuur die de chronische besmetting compleet geneest en zo veel levercirrose en
		leverkanker kan voorkomen. Een geneesmiddel dat daadwerkelijk geneest, dat is een
		zeldzaamheid tegenwoordig. Probleem: in de VS kostte de kuur tachtigduizend euro. We
		hebben geen idee wat Nederland betaalt, want de farmaceut heeft onze bestuurders succesvol
		gemuilkorfd.

		Ziedaar de gewoonte van meer en meer farmaceutische bedrijven om menselijke wanhoop tot
		de laatste druppel uit te melken.

		Met remdesivir leek het erop dat Gilead opnieuw de wereldwijde radeloosheid maximaal wilde
		exploiteren. Toen duidelijk werd dat remdesivir een rol kan spelen in de behandeling van Covid-
		19, was Gileads eerste reflex om de zogenaamde weesgeneesmiddelstatus voor het medicijn
		aan te vragen. Op die manier probeert het bedrijf zo lang mogelijk het alleenrecht op het
		middel te behouden en hoopt het, bij gebrek aan concurrentie, het maximale bedrag te kunnen
		vragen. Het is ronduit verontrustend dat we voor een coronabehandeling mogelijk afhankelijk
		worden van spelers met zo’n slecht functionerend moreel kompas.

		De farmaceutische industrie kent ook uitzonderingen. Neem Kaletra van Abbvie, een medicijn
		om kinder-hiv te bestrijden, dat ook in verschillende trials wordt getest om Covid-19 te
		behandelen. De producent besloot zijn patenten op te geven, waardoor het medicijn in één klap
		wereldwijd spotgoedkoop en ruimer beschikbaar werd. Ineens werd behandeling van kinderen
		met hiv op veel plekken een stuk goedkoper.

		Het is doodzonde dat hydroxychloroquine zo’n [de US president]-drug is geworden. De
		mogelijk toepassing was veel meer dan ‘leuk geprobeerd’. Het staat symbool voor het
		herontdekken van de schatten van de afgelopen eeuw, schatten die we soms goed hebben
		verstopt of compleet zijn vergeten. De medicijnkast zit nog steeds boordevol beloftes. Net als
		de schilderijen van Van Gogh en het requiem van Brahms zijn ze niemands bezit. Je hoeft
		niemand toestemming te vragen om ze te gebruiken.

		De mensheid wordt in vele opzichten slechter in innoveren. Het maken van écht nieuwe dingen,
		of het nu om vliegtuigen, auto’s, landbouwzaden, bestrijdingsmiddelen, vaccins, antibiotica,
		anticonceptiemiddelen of andere medicijnen gaat, wordt duurder en duurder. Wat dreigt is dat
		we op een dag echt compleet afhankelijk zijn van machtige rotondernemingen met diepe
		zakken zoals Gilead om een stap vooruit te zetten.

		De vraag is of het nodig is. Misschien is, net als met de schilderijen van Van Gogh, het mooiste
		en het beste al lang gemaakt. Dan is het onze taak om ze in ere te houden, te cureren, af te
		stoffen en telkens weer van de plank te halen om nieuwe toepassingen te ontdekken. Het kan
		goed zijn dat we de behandeling van corona al lang hebben. Het enige wat we hoeven te doen is
		terug in de tijd gaan.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Rosanne Hertzberger 30 mei 2020

		Corona Coronavirus vaccin veilig in vroege studie, hydroxychloroquine
		kan het overlijdensrisico verhogen
		Coronavirus COVID19 België 23 mei 2020

		Hydroxychloroquine gebonden aan hoger overlijdensrisico bij gehospitaliseerde patiënten
		In een observationele studie met meer dan 96.000 COVID-19-patiënten in 671 ziekenhuizen op
		zes continenten, was het malariamedicijn hydroxychloroquine gebonden aan een verhoogd
		risico op overlijden, meldden onderzoekers vrijdag. Het was niet duidelijk of het gebruik van
		het medicijn patiënten enig voordeel opleverde, aldus hun artikel in The Lancet. In totaal
		ontvingen 14.888 patiënten hydroxychloroquine of chloroquine, met of zonder antibioticum,
		en 81.144 kregen die medicijnen niet. Gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde
		onderzoeken zijn nodig om de risico’s en voordelen van het decennia-oude medicijn bij de
		behandeling van COVID-19 te verduidelijken, aldus de onderzoekers. Veel van dergelijke
		proeven zijn aan de gang. De Universiteit van Minnesota kan volgende week enkele
		resultaten opleveren, uit twee onderzoeken die testen of hydroxychloroquine nuttig is om
		infectie bij mensen die aan het virus zijn blootgesteld te voorkomen en of het COVID-19-
		symptomen verlicht. Andere placebogecontroleerde onderzoeksresultaten worden later deze
		zomer verwacht.

		Het volledige artikel: Coronavirus COVID19 België 23 mei 2020

		Nieuw bewijs: chloroquine helpt niet tegen Covid-19
		NRC Handelsblad - Sander Voormolen 22 mei 2020

		De US president zweert bij chloroquine als coronakuur. Maar in een grote studie stierven
		patiënten die het antimalariamiddel kregen juist vaker.

		Behandeling met de antimalariamiddelen chloroquine of hydroxychloroquine helpt niet bij Covid-
		19-patiënten die zijn opgenomen in het ziekenhuis. Dat blijkt opnieuw uit wetenschappelijk
		onderzoek, dit keer een zeer grote studie gedaan onder meer dan 96.000 Covid-patiënten. De
		studie, vrijdag gepubliceerd in het medische vakblad The Lancet, is de zoveelste die laat zien
		dat de baten van deze pillen tegen Covid-19 niet opwegen tegen de risico’s.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Sander Voormolen 22 mei 2020

		Medicamenteuze behandelopties bij patiënten met COVID-19
		(infecties met SARS-CoV-2)
		SWAB Stichting Werkgroep Antibioticabeleid 1 mei 2020 [laatste toevoeging 8 mei 2020]

		Redactiegroep: Centrum Infectieziektebestrijding (CIB), RIVM, Bilthoven \| Klinische Farmacie,
		UMC Utrecht \| Klinische Farmacie, Tergooi, Hilversum (Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid) \|
		Medische Microbiologie & Infectiepreventie \| UMCG, Groningen (Stichting Werkgroep Antibiotica
		Beleid) \| Afdeling Infectieziekten, LUMC, Leiden (Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid).


		Er zijn voor verschillende middelen in vitro data bekend die antivirale activiteit tonen tegen
		SARS-CoV-2, de verwekker van COVID-19. Op basis van gegevens uit dier- of humane studies
		waren 3 middelen als medicamenteuze behandeloptie genoemd in de eerdere versies van dit
		document: chloroquine (CQ), hydroxychloroquine (HCQ) en remdesivir. Met het verschijnen van
		nieuwe onderzoeksbevindingen in de afgelopen weken blijkt nu dat toediening van CQ en HCQ
		geen- of potentieel weinig, klinisch effect heeft. Deze onderzoeken hebben methodologische
		beperkingen, maar wijzen consistent in de richting van een gebrek aan klinische effectiviteit.
		Ook wordt duidelijk dat er bij deze middelen klinisch relevante QT-verlenging optreedt bij
		minstens 10% van de patiënten. Gezien het risico op myocardschade en aritmie door COVID-19,
		is additioneel risico door CQ en HCQ niet wenselijk indien daar geen virusremmende en
		klinische werking tegenover wordt gesteld. Daarom wordt vanaf heden afgeraden deze middelen
		bij opgenomen COVID-19 patiënten off label voor te schrijven. Hooguit is toediening in
		onderzoeksverband een optie.

		Het volledige advies: SWAB Stichting Werkgroep Antibioticabeleid 1 mei 2020

		'Wondermiddel' in de strijd tegen corona is rijp voor de vuilnisbak na
		nieuw onderzoek
		Gazet van Antwerpen - Anton Goegebeur 9 mei 2020

		Een van de topkandidaten in de zoektocht naar een geneesmiddel tegen het coronavirus zoeft
		richting de prullenbak. De voorbije weken doken al steeds meer vragen op over de veiligheid
		en het nut van hydroxychloroquine. Het meest recente onderzoek, een observatiestudie, lijkt
		de genadeklap uit de delen.

		De grootste studie tot nog toe naar het gebruik van malariamiddel hydroxychloroquine bij
		Covid-19-patiënten stelt zwaar teleur. Amerikaanse onderzoekers van de NewYork-
		Presbyterian/Columbia University Irving Medical Center bestudeerden de behandeling van
		1.400 Covid-19-patiënten in een New Yorks ziekenhuis. Ongeveer 59 procent kreeg het
		geneesmiddel, de rest niet.

		Een verschil maakt het niet. De onderzoekers vonden geen enkel bewijs dat het middel helpt,
		noch dat het schade toebrengt. Patiënten met hydroxychloroquine lopen net zoveel risico op
		beademing en overlijden als patiënten zonder. De onderzoekers adviseren ziekenhuizen om
		het niet langer standaard te gebruiken bij de behandeling, iets wat in de VS – in tegenstelling
		tot bij ons – nog regelmatig gebeurt.

		De studie komt bovenop eerdere onderzoeken die vooral wezen op het potentiële gevaar van
		het malariamiddel. Bij te hoge dosissen is het toxisch en kan het hartproblemen veroorzaken.
		“Dit is nog maar eens een ontgoochelend onderzoek”, zegt microbioloog Herman Goossens
		(UAntwerpen). Toch verdwijnt hydroxychloroquine nog niet van de lijst van mogelijke
		coronageneesmiddelen. “In Engeland loopt nog een groot onderzoek met duizenden
		deelnemers. In juni kennen we daarvan de resultaten, die zullen definitief bepalen of
		hydroxychloroquine potentieel heeft of niet.”

		Volledig artikel: Gazet van Antwerpen - Anton Goegebeur 9 mei 2020

		De noodmedicijnkast is bijna leeg
		NRC - Sander Voormolen 1 mei 2020

		Kunnen Covid-19-patiënten met medicijnen geholpen worden? Er zijn diverse bestaande
		middelen geprobeerd, maar die blijken ongeschikt. Er zijn weinig opties meer over.

		Onder meer hiv-remmers (lopinavir/ ritonavir) en een griepremmer (oseltamivir) verdwenen in
		korte tijd van de lijst met behandelopties. Nu resteren er nog maar drie middelen: de
		antimalaria-middelen chloroquine en hydroxychloroquine en de experimentele virusremmer
		remdesivir. Maar boven deze drie middelen pakken zich donkere wolken samen. De
		medicijnkast raakt leeg.

		Eerder deze maand ging er een streep door (hydroxy)chloroquine, een oud en goedkoop middel
		tegen malaria, tot voor kort de eerste keus van Nederlandse ziekenhuizen voor behandeling
		van Covid-19-patiënten. In een Amerikaanse studie waarin achteraf de effecten van
		verschillende behandelingen werden bekeken, bleek dat ernstig zieke patiënten er misschien
		juist slechter mee af zijn. Het ging om 368 oud-militairen die in het ziekenhuis waren
		opgenomen met Covid-19. In de groep die hydroxychloroquine had gekregen, was de sterfte
		ruim twee keer zo hoog als in de controlegroep. Maar het vergelijk is lastig, omdat de
		patiënten die hydroxychloroquine kregen mogelijk ook ernstiger ziek waren en juist om die
		reden dus extra medicijnen kregen.

		Ondertussen verscheen er ook een teleurstellende studie van artsen in Parijs die concludeerde
		dat hydroxychloroquine bij ernstig zieke Covid-19-patiënten niet leidt tot een snellere
		vermindering van het virus. Helemaal afgeschreven zijn hydroxychloroquine en cloroquine nog
		niet; onderzoekers wachten nog met spanning op de uitkomst van grotere vergelijkende
		studies die met name in de Verenigde Staten zijn opgezet.

		Voor het andere overgebleven middel, remdesivir, zijn de perspectieven ook niet heel
		rooskleurig: de resultaten van een half voltooide Chinese studie die woensdag werden
		gepubliceerd in het medische vakblad The Lancet geven geen uitsluitsel. De studie werd
		voortijdig afgebroken omdat er geen nieuwe patiënten meer waren. Er zaten 237 patiënten
		in de studie in plaats van de beoogde 453, waarvan slechts een derde in de controlegroep –
		normaal zijn die groepen gelijk. Dat maakt de uitkomst – een iets hogere sterfte en een
		paar dagen kortere herstelperiode in de remdesivir-groep – lastig te beoordelen.

		Tegelijk met deze publicatie zette Antony Fauci, de directeur van het Amerikaanse
		Infectieziekteninstituut NIAID, woensdag een opmerkelijke stap door de uitslag van een
		Amerikaanse studie naar remdesivir alvast bekend te maken. Die leek iets positiever. Ook
		een paar dagen kortere herstelperiode, plus minder sterfte: 11 procent in de controlegroep
		tegenover 8 procent in de remdesivir-groep. Maar zonder een wetenschappelijke publicatie met
		belangrijke details van de studie is er geen conclusie aan te verbinden.

		Uit de voorlopige resultaten van remdesivir-studies wordt in ieder geval al wel duidelijk dat ook
		dit geen magic bullet is, de verbetering is daarvoor te gering.

		Volledig artikel: NRC - Sander Voormolen 1 mei 2020

		Leids medicijn komt veelbelovend uit test bij Zwitserse
		coronapatiënten; groter onderzoek op stapel
		Leids Dagblad 21 april 2020

		Het medicijn Ruconest van het Leidse biotechbedrijf Pharming kan vanwege zijn
		ontstekingsremmende eigenschappen wellicht van nut zijn bij de behandeling van
		coronapatiënten met longontsteking. Dat blijkt uit een test met vijf patiënten in Basel.
		Nu wordt een groter onderzoek opgetuigd.

		De ondersteunende werking van het medicijn - ontwikkeld tegen acute aanvallen van een
		erfelijke zwellingsziekte - staat evenwel nog niet vast. Het werd in Basel toegediend in het
		kader van een zogeheten ’compassionate use’-programma aan vijf patiënten (tussen 53 en
		85 jaar) met levensbedreigende longontsteking. Omdat hun situatie niet verbeterde na een
		behandeling met onder andere hydroxychloroquine en lopinavir/ritonavirara, besloot men
		Ruconest te proberen. Dat richt zich onder meer op een fatale ontstekingsreactie van het
		immuunsysteem, iets wat ook voorkomt op momenten dat de situatie verslechtert van
		coronapatiënten met longontsteking.

		Bij vier van de vijf patiënten verdween de koorts volgens Pharming binnen 48 uur en namen
		de ontstekingswaarden in het bloed aanzienlijk af. ,,Kort daarna werden de patiënten volledig
		hersteld uit het ziekenhuis ontslagen. Eén patiënt had een verhoogde zuurstofbehoefte en werd
		voor beademing tijdelijk naar de Intensive Care afdeling overgebracht, maar herstelde in de
		daaropvolgende dagen en is inmiddels weer van die afdeling af’’, schrijft het bedrijf. Vanwege
		deze bemoedigende resultaten wordt nu een grotere, wetenschappelijke klinische studie
		gepland met maximaal 150 patiënten. De studie zal onder leiding staan van Dr. Michael
		Osthoff van het Universitair Ziekenhuis Basel.

		Volledig artikel: Leids Dagblad 21 april 2020

		Amerikaanse studie: [de US president]'s 'wondermiddel' tegen
		coronavirus werkt niet
		De Volkskrant 21 april 2020

		Een middel tegen malaria dat door [de US president] wordt aangeprezen als hét
		medicijn voor de behandeling van patiënten die het coronavirus hebben opgelopen, blijkt
		volgens een studie onder Amerikaanse veteranen geen gunstige werking te hebben.

		Er deden zich zelfs meer sterfgevallen voor onder patiënten die het middel hydroxychloroquine
		ontvingen dan anderen die de gebruikelijke behandeling kregen.

		Onderzoekers analyseerden de medische gegevens van 368 mannelijke veteranen die in
		verscheidene Amerikaanse ziekenhuizen voor veteranen na een behandeling wegens covid-19
		uit het ziekenhuis waren ontslagen of waren overleden. Ongeveer 28 procent van hen die
		hydroxychloroquine plus de normale zorg kregen kwam te overlijden tegen slechts 11 procent
		van de patiënten die alleen de standaardbehandeling kregen.

		Volgens de onderzoekers waren er aanwijzingen dat het gebruik van het middel mogelijk ook
		tot schade aan organen had geleid. Het is bekend dat hydroxychloroquine ernstige bijwerkingen
		kan hebben zoals hartritmestoornissen. Eerder deze maand stopten Braziliaanse medici een
		onderzoek naar het effect van hydroxychloroquine nadat gebleken was dat een kwart van de
		patiënten die een hoge dosis van het middel hadden gekregen hartritmestoornissen had
		ontwikkeld.

		Qua methode en omvang is het geen onderzoek dat aan alle wetenschappelijke eisen voldoet,
		maar voorlopig is het wel het meest uitgebreide onderzoek naar het toepassen van
		hydroxychloroquine als middel voor de behandeling van covid-19.

		Volledig artikel: De Volkskrant 21 april 2020

		Chloroquine studie afgeblazen na onregelmatig hartritmestoornissen
		Medical Facts 15 april 2020

		Braziliaanse onderzoekers staken hun studie naar anti-malariamedicijn chloroquine bij de
		behandeling van het coronavirus nadat deelnemers potentieel fatale hartcomplicaties kregen.
		In de studie kregen 81 gehospitaliseerde coronapatiënten in Manaus chloroquine. Met de studie
		werd de effectiviteit van chloroquine bij COVID-19 onderzocht.

		De onderzoekers hebben de studie gestopt nadat “potentiële veiligheidsrisico’s” optraden.
		Voorlopige bevindingen suggereren dat de hogere chloroquine dosering (in een 10-daags
		regime) niet worden aanbevolen voor de behandeling van COVID-19 vanwege de potentiële
		hartrisico’s.

		Deze studie is een duidelijk signaal dat chloroquine een dosis-afhankelijke toename van een
		afwijking in de ECG (elektrocardiografie) kan veroorzaken bij mensen die vatbaar zijn voor
		plotselinge hartdood, aldus Dr. David Juurlink, het hoofd van de divisie van de klinische
		farmacologie aan de Universiteit van Toronto.

		Volledig artikel: Medical Facts 15 april 2020

15 april 2020

bladna.nl

.
Marokko gaat coronapatiëenten systematisch met chloroquine behandelen

Het Marokkaanse ministerie van Gezondheid heeft besloten om mensen die besmet zijn met

het coronavirus, systematisch met chloroquine te behandelen.

De afdeling volgt met dit besluit de aanbevelingen op van Marokkaanse artsen om de

behandeling van coronapatiënten met chloroquine en azythromicyne te generaliseren.

Minister Khalid Ait Taleb van Gezondheid heeft in een nota aan alle

gezondheidsverantwoordelijken in het land gevraagd om bij mensen die symptomen vertonen

van het coronavirus, een behandeling te starten met hydoxycholoroquine en azythromicyne,

zonder te wachten op de uitslag van de coronavirustest. De behandeling kan worden gestopt

als de test negatief terugkomt.

Volledig artikel: bladna.nl

11 april 2020