Moderna US vaccin tegen coronavirus SARS-CoV-2

		Brits onderzoek: "Combinatie Pfizer- en AstraZeneca-coronavaccins
		een goede bescherming"
		Medical Facts - redacteur Janine Budding 29 juni 2021

		De eerste resultaten van Brits onderzoek naar de werking van coronavaccins laat zien dat een
		combinatie van verschillende soorten vaccins adequate bescherming tegen corona biedt.
		Proefpersonen produceerden hoge niveaus van antilichamen en immuuncellen nadat ze één
		dosis van AstraZeneca (Vaxevria) en één dosis van het Pfizer-vaccin (Comirnaty) hadden
		gekregen.

		De onderzoekers van onder andere Universiteit van Oxford, begonnen in februari met het
		onderzoek, Com-COV genaamd. 830 vrijwilligers kregen of twee doses Pfizer of AstraZeneca.
		Anderen kregen een dosis AstraZeneca, gevolgd door één van Pfizer, of omgekeerd.

		De onderzoekers ontdekten dat de vrijwilligers die verschillende vaccins kregen toegediend
		meer koude rillingen, hoofdpijn en spierpijn rapporteerden dan mensen die twee doses van
		hetzelfde vaccin kregen. Die bijwerkingen waren echter van korte duur.

		Hogere immuumreactie met twee vaccins
		Tevens bleek uit de studie dat het gebruik van verschillende vaccins leidde tot een hoger
		niveau van immuuncellen dan bij het gebruik van twee doses van hetzelfde vaccin. Het is nog
		niet duidelijk een combinatie van twee verschillende vaccins dat voordeel heeft.

		De groep Britse onderzoekers is inmiddels een soortgelijk onderzoek begonnen met een
		combinatie Moderna en Novavax-vaccins.

		Het volledige artikel: Medical Facts - redacteur Janine Budding 29 juni 2021
		Zie ook: ComCOV study UK

		Leids coronavaccin van Janssen beschermt voor 66 procent tegen
		COVID-19
		Nu.nl 29 januari 2021

		Het coronavaccin dat door farmaceut Janssen uit Leiden is ontwikkeld, biedt 66
		procent bescherming tegen COVID-19, meldt moederbedrijf Johnson & Johnson
		vrijdag op basis van proeven. Nederland heeft 11,3 miljoen doses van dit vaccin
		besteld.

		Het percentage is flink lager dan bij de al goedgekeurde vaccins van Pfizer/BioNTech en
		Moderna. Die bieden volgens onderzoek ongeveer 90 procent bescherming.

		Volgens Johnson & Johnson biedt het vaccin van Janssen wel voor 85 procent bescherming
		tegen ernstige COVID-19.

		Uit proeven in de Verenigde Staten kwam naar voren dat het vaccin gemiddeld voor 72 procent
		effectief was. Uit de wereldwijde testen, waarbij het vaccin ook op meerdere varianten werd
		getest, bleek het vaccin 66 procent bescherming te bieden.

		In Zuid-Afrika, waar een zorgwekkende variant van het virus circuleert (ook wel de Zuid-
		Afrikaanse variant of mutatie genoemd), was het beschermingsniveau van het Janssen-vaccin
		57 procent. Dat betekent volgens de fabrikant dat het vaccin goed werkt tegen deze variant.
		Wereldgezondheidsorganisatie WHO eist een minimale werkzaamheid van 50 procent.

		Aan de klinische proeven deden in totaal 43.783 deelnemers mee. Een deel kreeg het vaccin
		toegediend en een ander deel een zoutoplossing als placebo. Van alle proefpersonen hoefde
		niemand op de intensive care opgenomen te worden of aan de beademing gelegd te worden.

		Eén prik is voldoende
		Het Janssen-vaccin is gebaseerd op een verkoudheidsvirus dat bij mensen voorkomt. Dit virus
		is aangepast, zodat je er niet ziek van kunt worden én het ervoor zorgt dat er in het lichaam
		stukjes van het coronavirus worden aangemaakt. Die stukjes zorgen ervoor dat je afweer
		opbouwt.

		De prik lijkt sterk op het vaccin van AstraZeneca, met als verschil dat het AstraZeneca-vaccin
		een virus bevat dat voorkomt bij chimpansees.

		Als alles meezit, komt het Janssen-vaccin in maart beschikbaar. Nederland krijgt in eerste
		instantie drie miljoen doses waarmee verschillende groepen worden ingeënt. Bij dit vaccin is
		één dosis voldoende.

		Het volledige artikel: Nu.nl 29 januari 2021

		'Moderna-vaccin werkt ook tegen Britse en Zuid-Afrikaanse variant'
		Het volledige artikel: Scientias - Vivian Lammerse 26 januari 2021. Bron: Moderna Press release January 25, 2021.

		Maar om het zekere voor het onzekere te nemen, ontwikkelt het biotechbedrijf
		nu tevens een iets aangepast vaccin.

		Onlangs hebben wetenschappers hun zorgen geuit over de nieuw opgekomen coronavarianten
		in het Verenigd-Koninkrijk en Zuid-Afrika. De mutaties in met name de Zuid-Afrikaanse variant
		zouden namelijk kunnen betekenen dat de werking van het coronavaccin wordt beperkt.
		Producent Moderna besloot de proef op de som te nemen en te bestuderen in hoeverre hun
		ontwikkelde coronavaccin bescherming biedt tegen verschillende coronavarianten. En de
		bevindingen zijn gematigd positief.

		Vaccin
		Moderna testte het coronavaccin op verschillende nieuw ontdekte coronavarianten, waaronder
		de Britse en de Zuid-Afrikaanse. En uit de bevindingen blijkt dat er voldoende ‘neutraliserende
		titers’ – die het virus onschadelijk maken – tegen alle belangrijke varianten worden
		geproduceerd. Anders gezegd: zover nu bekend is, werkt het Moderna-vaccin dus ook tegen de
		Britse en Zuid-Afrikaanse variant. Het vaccin blijkt overigens wel een net wat betere
		bescherming te bieden tegen de Britse coronavariant dan tegen de Zuid-Afrikaanse. Zo namen
		de onderzoekers een zesvoudige afname van de neutraliserende titers waar toen ze de Zuid-
		Afrikaanse variant testten. Dit zou kunnen betekenen dat iemand minder lang immuun voor
		het virus is. “Ondanks deze verlaging biedt het vaccin naar verwachting nog wel genoeg
		bescherming,” aldus Moderna.

		Het biotechbedrijf vermoedt dat twee injecties van het vaccin voldoende bescherming zullen
		bieden tegen de tot nu toe waargenomen coronavarianten. Toch is enige voorzichtigheid
		geboden. De conclusies zijn namelijk gebaseerd op in vitro-onderzoek (oftewel buiten het
		lichaam, in kweekculturen in het lab) en moeten daarnaast nog peer review ondergaan, wat
		betekent dat het nog niet door vakgenoten beoordeeld is.

		Boostervaccin
		Ondanks de redelijk geruststellende resultaten, heeft Moderna toch besloten het zekere voor
		het onzekere te nemen. Zo laten ze weten een extra boosterdosis van het vaccin te
		ontwikkelen. Deze booster zou in staat moeten zijn om de hoeveelheid neutraliserende titers
		tegen opkomende coronavarianten verder te verhogen, waardoor deze iets aangepaste versie
		mogelijk een nog betere bescherming biedt dan de bestaande vaccins. “Terwijl we proberen het
		coronavirus te verslaan, zijn we van mening dat het noodzakelijk is om proactief te zijn terwijl
		het virus zich verder ontwikkelt,” aldus Stéphane Bancel CEO van Moderna. “We worden
		aangemoedigd door de nieuwe resultaten, die ons vertrouwen versterken dat het Moderna-
		vaccin bescherming biedt tegen deze nieuw ontdekte varianten. Maar uit voorzichtigheid zullen
		we tevens een boosterdosis ontwikkelen die mogelijk effectiever zal zijn tegen de opkomende
		Zuid-Afrikaanse coronavariant.”

		Overtreffen
		Het betekent dat het Moderna-vaccin mogelijk nog beter in staat zal zijn om de
		wereldbevolking tegen het coronavirus – en al zijn mutaties – te beschermen. En dat terwijl er
		al uit eerdere studies is gebleken dat het ontwikkelde vaccin van het biotechbedrijf voor maar
		liefst 94% betrouwbaar is. Hiermee overtreft het vaccin dat van Pfizer en de Russen, die
		respectievelijk voor 90 procent en 92 procent effectief zijn.

		Het Moderna-vaccin is ondertussen ook in Nederland gearriveerd. Op 11 januari 2021 zijn de
		eerste vaccins geleverd. De verwachting is dat er in het eerste kwartaal zo’n 390.000 dosissen
		zullen worden uitgedeeld. Vaccinatie met het vaccin van Moderna bestaat uit twee prikken. De
		tweede prik volgt 28 dagen na de eerste prik. Ongeveer twee weken na deze tweede injectie
		zou je maximaal beschermd moeten zijn tegen het oorspronkelijke coronavirus. Of het vaccin
		ook de verspreiding van het coronavirus voorkomt, is nog niet bekend. Het is namelijk nog
		onduidelijk of gevaccineerde mensen het virus nog steeds bij zich dragen of over kunnen
		dragen op anderen. Dit wordt momenteel verder onderzocht.

		Het volledige artikel: Scientias - Vivian Lammerse 26 januari 2021. Bron: Moderna Press release January 25, 2021.

		16.000 mensen gemeld met mogelijke bijwerkingen van
		coronavaccins in Europa
		RTL Nieuws 23 januari 2021

		Wereldwijd zijn we begonnen met het vaccineren tegen het coronavirus, en
		daarmee ook met het monitoren van bijwerkingen. Onze onderzoeksredactie
		heeft daarom een eerste overzicht van het aantal meldingen gemaakt, op basis
		van Europese data. Er zijn nu 16.785 gevallen gemeld van vermoedelijke
		bijwerkingen na inenting met een coronavaccin in Europa.

		Onze redactie gebruikte hiervoor de data van Eudravigilance. Dit is een grote database van het
		Europees Geneesmiddelenbureau EMA. Bijwerkingencentra zoals het Nederlandse Lareb
		rapporteren in deze database hoeveel vermoedens van mogelijke bijwerkingen er worden
		gemeld voor vaccins en medicijnen. Ook fabrikanten zijn verplicht hun meldingen door te geven
		aan deze database.

		Meer dan 16.000 meldingen
		In heel Europa zijn meer dan 15 miljoen vaccins gezet. De meeste meldingen komen van het
		Pfizer-vaccin, dat als eerste in grote aantallen beschikbaar was op de Europese markt. Tot en
		met 23 januari zijn er bij het EMA 16.479 gevallen bekend van vermoedens van mogelijke
		bijwerkingen na inenting van het Pfizer-vaccin.

		Deze meldingen komen van zowel zorgprofessionals (12.330 ) als mensen zonder medische
		achtergrond (4.149).

		Van de vaccins van Moderna en Oxford/AstraZeneca zijn sinds kort ook de eerste meldingen
		zichtbaar, respectievelijk 123 gevallen bij Moderna, en 183 bij Oxford. Deze vaccins zijn in
		Europa nog niet zo lang beschikbaar.

		'Valt mee'
		Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie, keek met ons naar de cijfers. "Dat valt me best
		mee", is haar lezing. Zeker als deze aantallen worden afgezet tegen de miljoenen vaccins die
		zijn gezet, en de aandacht die de vaccins krijgen. Hierdoor is het volgens Huckriede
		waarschijnlijk dat bijwerkingen ook sneller worden gemeld.

		Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen heeft een vergelijkbare reactie. Voorzitter
		Ton de Boer: "Er is geen reden om ongerust te zijn." Hij geeft ook aan dat meldingen heel
		snel worden bekeken. "Als er dan iets bijzonders uit voorkomt, kan snel worden beoordeeld
		of dat komt door het vaccin. Dat zou dan aanleiding kunnen zijn om de productinformatie aan
		te passen. Maar dat is tot nu toe niet nodig geweest."

		Vermoeidheid, duizeligheid en spierpijn
		Veruit de meeste bijwerkingen die worden gemeld zijn lichte klachten. Het gaat om algemene
		klachten en klachten over zenuwen en spieren. Denk hierbij aan pijn op de plek waar de prik is
		gezet, vermoeidheid, duizeligheid en spierpijn.

		Er worden ook overlijdens gemeld, maar dat is volgens deskundigen, het College ter
		beoordelingen van Geneesmiddelen, de EMA en Pfizer geen reden tot zorg. Zo'n melding
		betekent niet meteen dat het vaccin onveilig is. Belangrijk om te benadrukken is dat het gaat
		om situaties waarin iemand vermoedt dat een klacht mogelijk het gevolg kan zijn van het
		vaccin, maar dat betekent niet dat het verband er ook daadwerkelijk is. Wat ook kan, is dat de
		reactie is veroorzaakt door een andere ziekte, of zelfs een ander medicijn.

		Overleden patiënten
		Het EMA laat in een schriftelijke reactie weten dat er tot 21 januari van het Pfizer-vaccin 245
		zaken bij hem zijn gemeld met een fatale uitkomst. Het is mogelijk dat hier nog dubbelingen
		in zitten. Daarbij benadrukt de woordvoerder dat het niet betekent dat deze fatale aflopen
		zijn veroorzaakt door het vaccin. "Tijdens het vaccinatieprogramma zullen mensen door
		andere doodsoorzaken blijven overlijden. Dat kan ook kort na vaccinatie gebeuren. Het feit
		dat iemand na vaccinatie overlijdt, wil niet zeggen dat zijn of haar dood door het vaccin is
		veroorzaakt."

		"Dagelijks overlijden circa 12.000 EU-burgers door allerlei oorzaken. 83 procent van hen is
		ouder dan 65 jaar. Tot nu toe is geen enkel sterfgeval in die categorie toegeschreven aan het
		coronavaccin", aldus het EMA.

		Het EMA benadrukt dat in geval van overlijden of ernstige gezondheidsklachten kort na
		vaccinatie, de autoriteiten onderzoeken of het vaccin hierin een rol heeft gespeeld. De gehele
		reactie van het EMA op onze vragen kun je hier lezen.

		506 gevallen in Nederland
		In Nederland zijn er vooralsnog 506 gevallen geweest waarbij vermoedens van bijwerkingen zijn
		gemeld. De ernst van deze bijwerkingen is nog niet bekend. Ook is nog niet te achterhalen of
		de meldingen zijn gedaan door zorgprofessionals. Minister van Volksgezondheid Hugo de
		Jonge liet in de persconferentie van 20 januari weten dat er meer dan 100.000 mensen in
		Nederland een prik hebben gehad.

		Deze meldingen zijn binnengekomen bij het bijwerkingscentrum Lareb. Dat laat telefonisch
		weten dat vanaf volgende week maandag er wekelijks een update komt van het instituut.
		Hierin zal dan dieper worden ingegaan op de Nederlandse situatie.

		Daarnaast gaat het EMA vanaf eind januari maandelijks een update geven over de gemelde
		bijwerkingen die zijn gemeld bij de fabrikanten zelf. Het eerste vaccin waarmee dat gaat
		gebeuren, is van Pfizer.

		Reactie Pfizer
		Een woordvoerder van Pfizer schrijft in een reactie: "Veiligheid is bij ons topprioriteit en om die
		reden nemen wij bijwerkingen van ons Covid-19-vaccin zeer serieus. We volgen alle meldingen
		nauwlettend op en verzamelen alle relevante informatie die we vervolgens delen met de
		regelgevende instanties wereldwijd. Op dit moment zijn uit onze continue monitoring geen
		veiligheidssignalen aan het licht gekomen."

		Pfizer stipt ook aan dat er inmiddels miljoenen mensen zijn gevaccineerd. Het bedrijf vindt het
		belangrijk om daarbij te zeggen dat ernstige klachten en sterfgevallen in deze groep
		waarschijnlijk net zo veel zullen voorkomen als onder de niet-gevaccineerde bevolking.

		Het volledige artikel: RTL Nieuws 23 januari 2021

		'Oxford-wetenschappers werken aan aangepast vaccin tegen corona-
		mutanten'
		Dagblad van het Noorden 21 januari 2021

		Wetenschappers van de Universiteit van Oxford werken aan nieuwe versies van
		het Oxford/AstraZeneca-vaccin, die bescherming moeten bieden tegen de
		gemuteerde varianten van het coronavirus die zijn opgedoken in het Verenigd
		Koninkrijk, Zuid-Afrika en Brazilië, meldt de Britse krant The Telegraph.

		Het team achter het Oxford/AstraZeneca-vaccin onderzoekt de haalbaarheid van het
		herontwikkelen van de technologie achter het vaccin, schrijft The Telegraph. De Brits-Zweedse
		farmaceut AstraZeneca verwees voor commentaar naar de Universiteit van Oxford. Een
		woordvoerder van de universiteit zegt dat er zorgvuldig wordt uitgezocht in hoeverre de nieuwe
		varianten van het coronavirus bestand zijn tegen de vaccins en welke processen nodig zijn voor
		een snelle ontwikkeling van een aangepast coronavaccin.

		Goedkeuring
		De Britse premier Boris Johnson zei woensdag dat de Britse medicijn-toezichthouder gereed zal
		zijn voor het beoordelen en goedkeuren van een aangepast vaccin dat werkzaam is tegen de
		gemuteerde varianten van het coronavirus.

		Resultaten van recente laboratoriumproeven wijzen erop dat het Pfizer/BioNTech-vaccin
		werkzaam is tegen de Britse variant, die zich snel over de wereld verspreidt. BioNTech heeft
		aangekondigd dat het snel komt met een gedetailleerde analyse van de werkzaamheid van
		het vaccin tegen de Zuid-Afrikaanse variant. Dergelijke proeven worden ook uitgevoerd door
		farmaceuten AstraZeneca, Moderna en Curevac.

		Het volledige video-interview: Dagblad van het Noorden 21 januari 2021

		RNA in Covid-19 vaccin geen probleem voor ons DNA
		Scientias - Monique Siemsen 9 januari 2021
		Bron: Interview prof. dr. A.L.W. Huckriede, hoogleraar Vaccinologie UMCG
		Iedereen die zich zorgen maakt over de vaccins tegen COVID-19, kan écht
		gerust zijn: veranderingen aan het menselijk DNA zijn simpelweg niet mogelijk
		en ook op de lange termijn zijn we veilig.

		Bijna een jaar heeft de wereld erop gewacht. Maar nu deze week de vaccinaties dan eindelijk
		zijn begonnen, is er ook nog steeds veel wantrouwen en ongerustheid. Maar liefst 1 op de 4
		Nederlanders wil zich niet laten inenten tegen COVID-19. Er zijn verschillende redenen. Ten
		eerste vraagt men zich af of er per ongeluk of zelfs expres geen ongewenst materiaal wordt
		geïnjecteerd. Het vaccin is immers een RNA-vaccin. Met andere woorden: welke invloed kan dit
		genetisch materiaal hebben op ons eigen DNA?

		Ons DNA het haasje door RNA in vaccin?
		Het antwoord is: helemaal geen. Zelfs al zouden overheden of de farmaceutische industrie
		snode bedoelingen hebben, het is onmogelijk dat dit vaccin ons DNA aantast of verandert.
		Professor in de vaccinologie dr. Anke Huckriede van de Universiteit Groningen verklaart dit als
		volgt. “Het RNA in het vaccin is chemisch samengesteld genetisch materiaal, dat eigenlijk niets
		te maken heeft met het menselijk DNA. Het RNA kan het DNA simpelweg niet beïnvloeden. Dat
		is gewoon niet mogelijk. Het DNA bevindt zich in onze celkernen, het RNA van het vaccin in de
		cellichamen. Er vindt daar dus geen overdracht plaats tussen de twee materialen.”

		“Bovendien gaat dit niet het eerste RNA-materiaal zijn dat we ooit in ons lichaam krijgen. Ieder
		virus zorgt dat we RNA binnen krijgen, als je een simpele snotneus hebt van een virusje, heb
		je ook virus-RNA in je lijf. Op zijn best krijg je dat misschien maar 5 keer per jaar, maar als je
		jonge kinderen hebt, kan het tientallen keren per jaar voorkomen dat RNA-materiaal van een
		virus je lichaam infiltreert. Het is dus niet zo dat het menselijk lichaam nu voor het eerst
		kennismaakt met RNA materiaal. Dat heeft je lichaam al vele keren gedaan in je leven.” De
		professor concludeert dan ook: “Genetische modificatie van ons menselijk DNA door het RNA-
		vaccin kan niet plaatsvinden.”

		Angst op bijwerkingen lange termijn niet reëel
		De angst voor gerommel met ons DNA is echter niet het enige zorgenkindje van de vaccin-
		tegenstanders. Ook is er de vrees dat wellicht alles prima lijkt te gaan op de korte termijn,
		maar dat we weinig weten van de gevolgen van het vaccin op ons lichaam op de lange termijn.
		Met andere woorden: hoe zit het met de bijwerkingen? Weten we daar wel voldoende van?
		Huckriede meent van wel. “De kans op bijwerkingen op de lange termijn met welk virusvaccin
		dan ook, is zeer klein. Dat komen we eigenlijk haast nooit tegen. Dat is ook logisch. Een vaccin
		is iets heel anders dan een medicijn. Een medicijn krijg je voorgeschreven in een bepaalde
		dosis en komt regulier het lichaam binnen. Dan kan het zijn dat bij langdurig gebruik,
		bepaalde stoffen zich gaan ophopen in het lichaam en er een giftige uitwerking ontstaat.”

		“Dat ligt heel anders bij een vaccin. Een vaccin krijg je slechts één of tweemaal toegediend in
		een zeer kleine dosis. Dat vaccin is binnen twee weken helemaal uit het lichaam verdwenen
		door middel van urine en ontlasting. Het vaccin hóeft ook helemaal niet langer in het lichaam
		te blijven, want het heeft alleen de taak het immuunsysteem wakker te maken en tegen een
		bepaald virus actief te maken. Zodra het dat gedaan heeft, kan het weg. Het vaccin met de
		lichaamsvreemde eiwitten wordt dus geïnjecteerd, het immuunsysteem reageert en wordt
		gestimuleerd antistoffen tegen de indringer aan te maken. Dan zit de taak van het vaccin erop
		en kan het door het lichaam worden afgescheiden.”

		Snel vaccin, onbetrouwbaar vaccin?
		Rest nog wel de vraag die velen bezighoudt: hoe kan een vaccin dat slechts een jaar nodig had
		om ontwikkeld te worden, nu net zo veilig zijn als een vaccin waaraan 4 of 5 jaar gewerkt is?
		Dat wekt bijna de indruk dat er olifantenpaadjes zijn genomen en die zouden wel eens ten
		koste kunnen gaan van onze gezondheid. Dat is niet het geval volgens Huckriede “De snelle
		beschikbaarheid heeft niets te maken met de kwaliteit van de klinische proeven. Net als ieder
		ander vaccin is ook dit vaccin eerst op dieren getest en daarna in 3 verschillende fases op
		mensen. Zo’n 30.000 tot 40.000 mensen zijn geïnjecteerd met dit vaccin en alle procedures zijn
		net zo nauwkeurig verlopen als anders.” De professor noemt verschillende redenen waarom het
		vaccin tegen COVID-19 dan wel zo snel beschikbaar kon zijn. “Ten eerste was het niet nodig
		om vanaf 0 te beginnen. Er was al een goed vaccin beschikbaar tegen twee andere
		coronavirussen, MERS en SARS-1, waaraan COVID-19 verwant is. De vaccins tegen MERS en
		SARS-1 werden echter nooit gebruikt, want die ziekte verspreidde zich toen niet zo snel als
		aanvankelijk gevreesd werd.” De kennis opgedaan bij ontwikkeling van die vaccins kwam nu
		mooi van pas. Dat heeft ontzettend veel onderzoekstijd gescheeld.”

		Urgentie zorgde voor snelle administratie
		“Maar dat is niet het enige. Je moet niet vergeten dat er bij de ontwikkeling van een vaccin dat
		minder urgent is, een ontzettende hoeveelheid administratieve afwikkeling komt kijken. Die
		registratie gaat normaliter niet in de hoogste versnelling. Dat heeft ook te maken met de
		financiën natuurlijk. Een vaccin ontwikkelen kost veel geld en zowel bedrijven als overheden
		gaan voorzichtig om met de investeringen in vaccins. Soms duurt het dus al maanden, voordat
		je van de ene fase naar de andere mag. Dat was hier gelukkig niet het geval. Vanwege de
		hoge urgentie, speelden deze tijdrovende factoren veel minder. Er was sprake van een
		zogeheten rolling review: terwijl de administratieve afwikkeling van de ene testfase nog in gang
		was, kon de volgende testfase al worden ingezet. De beschikbaarstelling van geld en het
		verkorten van administratieve trajecten zijn dus ook merendeels debet aan de snelle
		ontwikkeling van dit vaccin,” besluit Huckriede.

		Terwijl 25% van de Nederlanders zich in de komende maanden zal buigen over bovenstaande
		overwegingen, verheugt het merendeel van de Nederlanders zich echter al op de prik die het
		gewone sociale leven weer snel mogelijk zal maken.

		Het volledige artikel: Scientias - Monique Siemsen 9 januari 2021.
		Bron: Interview prof. dr. A.L.W. Huckriede, hoogleraar Vaccinologie UMCG

		Het coronavaccin is niet zonder risico's
		HP De Tijd - dr. Carla Peeters 7 januari 2021
		Carla Peeters is immunoloog en werkte jaren aan infectieziekten op het RIVM

		We moeten ons ervan bewust zijn dat het toedienen van het coronavaccin niet
		zonder gevaar is, schrijft immunoloog dr. Carla Peeters. “Inmiddels komen uit
		Amerika, waar al enkele weken gevaccineerd wordt, signalen van bijwerkingen,
		zoals allergische reacties waaronder anafylactische shock (een ernstige
		allergische reactie die fataal kan zijn) en ernstige ontstekingen.”

		Gisteren kreeg de eerste Nederlander het coronavaccin. Het vaccin van Pfizer is onder de
		verordening van een noodsituatie goedgekeurd. Dit betekent dat het een experimenteel
		vaccin is en er nog geen officiële licentie verstrekt is. Ook het Moderna-vaccin is sinds
		gisteren onder dezelfde noodsituatie goedgekeurd. Beide vaccins zijn op een nieuwe wijze
		ontwikkeld die niet eerder voor vaccins is gebruikt. In plaats van een geïnactiveerd virus of
		een geïsoleerd eiwit (ten) of suiker, wordt gebruik gemaakt van een synthetisch mRNA dat
		codeert voor een van de eiwitten op de mantel van het virus. Het lichaam zou zo zelf het
		eiwit aan kunnen maken, waarna een immuunrespons wordt opgewekt.

		De beperkte klinische trials met deze vaccins werden onder regie van de producent uitgevoerd
		onder gezonde vrijwilligers. Er wordt geclaimd dat de vaccins 95% effectief zijn. De effectiviteit is
		echter bepaald aan de hand van een positieve RT-PCR-test, door de onderzoekers als
		besmetting gedocumenteerd. Er is geen duidelijkheid over de effectiviteit van het vaccin in het
		verminderen van het aantal overledenen, ernstige vorm van Covid-19 of ziekenhuisopnames.
		Ook publicaties over beschermende antistoffen of T-cel-immuniteit die opgewekt kunnen
		worden met de ontwikkelde vaccins ontbreken nog.

		De vaccins zijn nog niet getest op kinderen, jongeren of mensen met een verzwakt
		immuunsysteem zoals kwetsbare ouderen. Inmiddels komen uit Amerika, waar al enkele
		weken gevaccineerd wordt, signalen van bijwerkingen, zoals allergische reacties waaronder
		anafylactische shock (een ernstige allergische reactie die fataal kan zijn) en ernstige
		ontstekingen. De producenten Pfizer en Moderna geven aan dat het vaccin in de eerste zeven
		dagen na vaccinatie bij 3 tot 10 % van de gezonde gevaccineerden vermoeidheid, hoofdpijn,
		koorts, rillingen, spierpijn of andere verschijnselen kunnen veroorzaken. Dit zijn verschijnselen
		die ook beschreven zijn voor Covid-19. In Israël en Amerika zijn mensen positief getest op
		Covid-19 vlak na vaccinatie met het Pfizer-vaccin.

		Pas op voor bijwerkingen
		In Nederland is de organisatie Lareb voorbereid op het registeren van bijwerkingen van de
		nieuwe Covid-19-vaccins. Tijdens het gebruik van het snel ontwikkelde influenzavaccin in 2009,
		Pandemrix, werden de bijwerkingen door Lareb geregistreerd. Helaas zijn er toen kinderen
		overleden na toediening van het vaccin en zijn er duizenden mensen met het verschijnsel
		narcolepsy (het spontaan in slaap vallen) die blijvende schade hebben ondervonden. Uit nader
		onderzoek achteraf bleek het virus niet veel meer overlijdens te veroorzaken dan eerdere
		normaal verlopende griepseizoenen. Het vaccin Pandemrix is vanwege de bijwerkingen en de
		verminderde noodzaak tot vaccinatie door de producent van de markt gehaald.

		De langetermijneffecten van de mRNA-vaccins zijn onbekend zowel in bescherming voor het
		SARS-CoV-2-virus als op blijvende schade in het lichaam. De Amerikaanse Centers of Disease
		Control doet momenteel onderzoek naar de allergische reacties en ontstekingen, waaronder
		anafylactische shock die zijn opgetreden bij mensen die gevaccineerd zijn. In plaats van
		vijftien minuten controle op flauwvallen of allergische reacties na vaccinatie, wordt nu dertig
		minuten controle geadviseerd.

		Snelheid beslissingen loopt voorbij aan adequate analyse van data
		De snelheid waarmee de overheid beslissingen door wil voeren zijn in de context van de
		huidige gegevens niet te begrijpen. De druk op mensen om zich frequent te laten testen en te
		laten vaccineren wordt met de week groter: dat behoor je te doen voor de ander, voor elkaar,
		wordt er gezegd. Het sterftecijfer aan Covid-19 in ziekenhuizen daarentegen is ten opzichte van
		de eerste golf met 47% afgenomen. Dit betreft een recent onderzoek onder bijna duizend
		Nederlandse corona-patiënten, dat op 24 december op SKIPR werd gepubliceerd. Het aantal
		mensen dat in het ziekenhuis op de IC-afdeling verblijft is eveneens met circa 40%
		afgenomen, terwijl de IC-capaciteit met 600 bedden werd uitgebreid. Ondanks lockdowns en
		andere maatregelen zijn de positieve testresultaten nauwelijks afgenomen.

		Het SARS-CoV-2-virus lijkt de plaats ingenomen te hebben van de jaarlijkse griepepidemie.
		Wereldwijd wordt het influenzavirus veel minder gerapporteerd dan voorgaande jaren. Dit werd
		eveneens gerapporteerd voor landen in het zuidelijk halfrond, waar tijdens de zomer normaliter
		een griepseizoen heerst. De verschijnselen van Covid-19 en influenza of andere bovenste
		luchtweginfecties zijn dan ook moeilijk van elkaar te onderscheiden. Om die reden rapporteert
		het CDC vanaf juli 2020 een combinatie van influenza, pneumonie en Covid-19. In dit kader is
		het belangrijk om een wetenschappelijk onderzoek, gepubliceerd in het peer reviewed tijdschrift
		Vaccine, mee te nemen in de afwegingen. In dit onderzoek werd een toename van
		coronavirussen beschreven na vaccinatie met het influenzavaccin. In het griepseizoen
		2020/2021 worden wereldwijd meer mensen gevaccineerd met het influenzavirusvaccin dan
		eerdere jaren. In de periode 2005 tot 2015 was het influenzavaccin voor de helft van deze
		jaarlijkse vaccins minder dan 50% effectief in de bescherming tegen een infectie met
		infuenzavirus. Ook het 2017/2018 influenzavaccin was een voorbeeld van een zeer geringe
		bescherming tegen de jaarlijkse griep.

		Het afgelopen jaar is in veel landen minder getest op influenzavirus. Sommige onderzoekers
		suggereren een competitie tussen het influenzavirus en SARS-CoV-2-virus, waarbij het SARS-
		CoV-2-virus eerder ziekteverschijnselen veroorzaakt en het immuunsysteem daardoor zodanig
		geactiveerd is dat andere virussen beter geweerd kunnen worden. De World Health
		Organization verklaart dat de maatregelen als handen wassen, mondkapjes en 1,5 meter
		afstand houden hebben bij gedragen aan minder influenza-infecties. Eerdere gerandomiseerde
		en gecontroleerde trials, gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften, hebben echter niet aan
		kunnen tonen dat medische mondkapjes en 1,5 meter afstand houden bijdragen in het
		voorkomen van infecties met het influenzavirus. Het aantal positieve RT-PCR testen op
		coronavirus is ten gevolge van deze maatregelen ook niet gedaald.

		Persoonsgerichte aanpak heeft de voorkeur boven een massaal experiment
		Het ontwikkelen van effectieve vaccins om infecties met coronavirussen te voorkomen is na tien
		jaar intensief onderzoek nog niet gelukt, onder andere vanwege de kans op een ernstiger
		verloop van de infectie door een superimmuunrespons. Infectie met het virus kan, nadat
		iemand gevaccineerd is, een uit de hand lopende immunologische reactie veroorzaken met als
		gevolg orgaanfalen. Een verschijnsel dat cytokinestorm genoemd wordt. Dit verschijnsel werd in
		2012 na vaccinatie met SARS-CoV-1 in proefdieren gepubliceerd in een artikel in het peer
		reviewed tijdschrift PLOS One. Dit verschijnsel is vergelijkbaar met Acute Respiratory
		Distress Syndrome; de ernstige vorm van Covid-19 en andere bovenste luchtweginfecties.

		Het SARS-CoV-1-virus en MERS-virus, beide coronavirussen, zijn na één seizoen niet meer
		aangetoond. Dat betekent dat grote zorgvuldigheid in de keuze van de meest geschikte
		strategie met hoogste gezondheidswinst en minste schade ten opzichte van infectierisico’s
		belangrijk is. Een persoonsgerichte aanpak heeft de voorkeur boven een massaal (moreel of
		indirect verplicht) experiment.

		Voor veel kinderen, jongeren, mensen met chronische ziekten en ouderen kan een strategie
		naar het versterken van het immuunsysteem met een gezonde voeding en leefstijl als eerste
		stap wel eens tot meer gezondheidswinst leiden. Eerdere ervaringen met de tuberculosebacterie
		toonden dat goed onderwijs en een sociale omgeving een belangrijke bijdrage leveren om
		infecties te voorkomen. Een vaccin toedienen bij mensen met een verzwakt of overactief
		immuunsysteem heeft weinig toegevoegde waarde en is niet zonder risico’s. Transparante en
		volledige informatie over vaccins/geneesmiddelen en interventies wanneer deze voor iedereen
		worden aanbevolen voor het behoud van gezondheid, is een voorwaarde om een individuele
		afweging te kunnen maken. De coronavaccins zijn nog in de experimentele fase. Vanuit
		medisch-ethisch perspectief vraagt deze situatie om een informed consent (de persoon
		ontvangt schriftelijke informatie over de voors en tegens, waarna deze een gewogen beslissing
		kan nemen). Een informed consent is gebruikelijk wanneer een persoon deelneemt aan een
		trial of een patiënt een experimenteel medicijn krijgt toegediend. De kans op onnodige schade
		dient te allen tijde voorkomen te worden.

		Kader: Vraagtekens bij onderbouwing voor de aanschaf van experimentele geneesmiddelen
		De geschiedenis wijst uit dat we voorzichtig moeten zijn met het gebruik van experimentele
		geneesmiddelen en vaccins, zoals het Pfizer- en Moderna-vaccin.

		Het volledige artikel: HP De Tijd - dr. Carla Peeters 7 januari 2021

		Hoe weet je of een vaccin tegen corona dat zo snel ontwikkeld is op
		de lange termijn wel veilig is?
		Vijf vragen coronavaccins
		De Volkskrant - Maarten Keulemans 19 november 2020

		Nu de eerste twee coronavaccins op het eerste oog spectaculair goed werken,
		dringt zich een nieuwe vraag op. Hoe weet je of zo’n geheel nieuw vaccin,
		volgens nog niet eerder beproefd recept, op de lange termijn wel veilig is?

		Je kon het geknars der tanden bij de bewindslieden deze week haast horen. Is er eindelijk zicht
		op een vaccin tegen het virus dat de wereld nu al negen maanden verlamt – blieven ze het niet.

		Nog maar 60 procent zou zich zeker of waarschijnlijk laten vaccineren, zei een steekproef van
		het Nederlandse volk deze week in een peiling van I&O Research. Een forse daling, afgelopen
		zomer liep nog 73 procent warm voor het vaccin. Maar nu is 11 procent sowieso niet te porren
		voor de prik en ziet één op de drie het nog even aan, met zorgen over haastwerk en
		bijwerkingen als de meest genoemde bezwaren.

		En dan zijn de eerste, veelbelovende vaccins tegen corona – die van Pfizer en van Moderna, met
		hun torenhoge effectiviteit – ook nog eens gebouwd rond een heel nieuw principe, nog niet
		eerder verwerkt in een vaccin. Gaat dat wel goed?

		Tijd voor een inspectie van de verdedigingswerken tegen misstanden, aan de hand van vijf veel
		gehoorde kopzorgen.

1		‘Zo’n snel gemaakt vaccin, dat kan nooit veel soeps zijn'
		De meest gehoorde zorg over de coronavaccins, blijkt uit de I&O-enquête. Van alle twijfelaars
		zou liefst 65 procent het om deze reden weigeren, veel meer dan op religieuze grond (2
		procent) of uit principe (5 procent). Normaal gesproken duurt het járen voordat een vaccin
		eindelijk klaar is, en nu zou dat in een jaartje lukken? Dat moet dan wel een afgeraffeld
		flutvaccin zijn, vermoeden velen.

		Toch is dat niet per se het geval. ‘Dit is wat je krijgt als de hele wereld hier als één man op
		duikt’, signaleert viroloog en epidemioloog Roel Coutinho. ‘Iedereen doet zijn uiterste best,
		werkt keihard, voelt de drang om de eerste te willen zijn. Dat leidt ertoe dat er doorbraken
		worden bereikt.’

		Wat ook uitmaakt: ‘Er is een enorme hoeveelheid geld en menskracht vrijgekomen’, voegt
		moleculair viroloog Marjolein Kikkert (LUMC) toe. ‘Overheden, bedrijven, universiteiten: iedereen
		is hiermee bezig.’ Zo staken de VS en de EU alleen al zo’n slordige 22 miljard euro in het
		onderzoek.

		De vaccins hebben op meer manieren wind mee. Zo waren de vaccins die nu bijna klaar zijn al in
		ontwikkeling tegen andere ziekten, zoals ebola (het vaccin van Janssen), mers (dat van
		Oxford) of kanker (het vaccin van Pfizer), zodat men ze slechts hoefde aan te passen. Corona
		is een betrekkelijk rechttoe-rechtaan virus, zonder de ingewikkelde moleculaire trucs die een
		vaccin tegen bijvoorbeeld hiv zo moeilijk maken. En, naar maar waar, de ziekte woedt overal:
		aan proefpersonen geen gebrek. ‘Dat is een voordeel van deze hele situatie’, signaleert
		Coutinho.

		'Als het echt moet, blijkt er ineens best veel te kunnen’, constateert Kikkert. Overigens is dat
		ook weer niet zó uniek: ook het poliovaccin (1955) was er snel.

2		‘Er is vast politieke druk om ook een matig vaccin toe te laten’
		Natuurlijk moet je ze een beetje op hun woord geloven, maar de beoordelingsinstanties zweren
		van niet. En daarvoor hebben ze een goede reden: als een vaccin brokken maakt, slaat dat
		terug op de campagne zelf en kan het decennia duren voordat het publieke vertrouwen weer is
		hersteld.

		‘De dringende behoefte aan covidvaccins moet worden gebalanceerd met de noodzaak om
		veiligheid te garanderen en het vertrouwen van het publiek te verzekeren’, riepen vier
		vooraanstaande Amerikaanse immunologen en microbiologen collega-wetenschappers dinsdag
		dan ook op in vakblad Science. ‘En dat bereiken we alleen door de vastgestelde klinische
		veiligheidsprotocollen nauwgezet te volgen.’

		Om toch tijd te winnen, probeert men vooral efficiënter te werken. Deelonderzoeken die men
		normaal gesproken ná elkaar doet, voert men tegelijkertijd uit, en de Europese
		medicijnautoriteit EMA, die over de goedkeuring gaat, beoordeelt nu alvast de
		beginexperimenten, terwijl de eindonderzoeken nog gaande zijn.

		‘Normaal rond je eerst de onderzoeksfases af, ga je het eens rustig opschrijven in een rapport,
		en daarna is de beoordelingsautoriteit al gauw een jaar aan het werk’, schetst Kikkert. ‘Nu gaat
		dat in weken. En dat allemaal zonder stappen over te slaan, want iedereen moet zich aan de
		regels houden.’

		Eventueel is er nog het geitenpaadje van een ‘noodtoelating’, waarbij men een middel alvast
		inzet voordat het officieel is goedgekeurd. Maar zelfs daarvan zal de EMA naar verwachting
		afzien, zegt een woordvoerder van het College ter beoordeling van de geneesmiddelen
		desgevraagd: liever op safe spelen.

3		‘Je weet nooit wat voor bijwerkingen het heeft’
		Vaccins gelden als de veiligste, succesvolste en goedkoopste manier om ziekte te voorkomen –
		de reden waarom oude plagen zoals tuberculose, polio, tetanus, difterie en de pokken voor de
		meesten een vage herinnering uit een ver verleden zijn geworden.

		Maar af en toe zijn er incidenten. Zoals die keer, in 1976, toen de VS in grote haast een
		noodvaccin toeliet tegen een op het oog gevaarlijke nieuwe griepvariant. Nadat al enkele
		miljoenen burgers de inenting hadden gekregen, kwam men erachter dat het nieuwe vaccin in
		heel zeldzame gevallen het verlammingssyndroom van Guillain-Barré opwekte. De
		inentingscampagne werd onmiddellijk gestaakt.

		Maar dat was toen: het vaccin was op slechts zevenduizend personen getest, heel wat minder
		dan de ruim 20 duizend proefpersonen van Pfizer en de 15 duizend die Moderna momenteel
		heeft geënt. Dat is toch al gauw een voetbalstadion vol. ‘De onderzoeksgroepen zijn heel
		groot’, zegt Coutinho. ‘Met zulke aantallen vis je de belangrijkste bijwerkingen er echt wel uit.’

		Inderdaad heeft men al een aardig beeld van de normale bijwerkingen. Die zijn al vervelend
		genoeg, maar nog wel met paracetamol te onderdrukken: bij het Modernavaccin krijgt 9 procent
		spierpijn, 5 procent gewrichtspijn, 5 procent hoofdpijn, 10 procent vermoeidheid en een paar
		procent koorts; bij het vaccin van Pfizer liggen die aantallen wat lager.

		Om ook zeldzamere bijwerkingen te vangen, heeft men de veiligheidsregels aangescherpt.
		Onder meer vanwege het incident in 1976, zijn fabrikanten inmiddels verplicht vaccinproeven
		tijdelijk te staken, als een proefpersoon iets ernstigs overkomt. Twee coronavaccins – dat van
		de Universiteit van Oxford en van het Leidse bedrijf Janssen – kregen inderdaad met zo’n
		onderzoeksstop te maken. In beide gevallen kon men de proeven na nadere inspectie weer
		hervatten, maar in elk geval voorkomt men zo dat ernstige bijwerkingen onopgemerkt blijven.

		En voor de écht zeldzame bijwerkingen, die zo weinig voorkomen dat ze pas aan het licht
		komen als miljoenen mensen worden gevaccineerd, is er nog het laatste vangnet:
		‘postmarketing surveillance’, zoals het formeel heet. Daarbij worden gevaccineerden langdurig
		gevolgd, en opent men meldpunten waar men bijwerkingen verzamelt, zoals het
		bijwerkingencentrum Lareb in Nederland.

		Uiteindelijk is veiligheid een kwestie van: risico’s wegstrepen. ‘Zekerheid heb je nooit, als je iets
		voor het eerst doet’, zegt moleculair viroloog Kikkert. ‘Maar dat geldt voor al het nieuwe dat je
		onderneemt. En ik kan geen enkele reden bedenken waarom we nu een verhoogd risico zouden
		lopen’, zegt ze.

		Volledig artikel: De Volkskrant - Maarten Keulemans 19 november 2020

		Wat weten we over mRNA-vaccins?
		Vaccinveiligheid: Als mensen na een vaccin grieperig worden, is dat een goed teken: het immuunsysteem reageert
		NRC Handelsblad - Niki Korteweg 19 november 2020

		Nu vaccineren tegen het coronavirus dichterbij komt, vragen sommige mensen
		zich af of de in hoog tempo ontwikkelde vaccins wel veilig zijn. De twee
		coronavaccins waarvoor de fabrikanten Pfizer met BioNTech en Moderna nu
		goedkeuring willen aanvragen, zijn hypermoderne mRNA-vaccins. Die techniek
		is zo nieuw dat er nog geen vaccin op de markt is dat op deze manier werkt.
		Wat is er eigenlijk al bekend over dit soort vaccins?

1		Wat zijn mRNA-vaccins?
		Sommige vaccins bestaan uit doodgemaakte virussen, of een stukje viruseiwit dat in een lab is
		gemaakt. Maar mRNA-vaccins laten het lichaam zélf een corona-eiwit produceren. Ze bestaan uit
		een genetische instructie voor het maken van spike-eiwitten, de uitsteeksels van het
		coronavirus waarmee het onze cellen binnendringt. Elke levende cel maakt van nature zulke
		instructies – het zijn als het ware de kladpapiertjes waarop de genetische code, het dna, wordt
		gekopieerd. Op basis daarvan maken cellen al hun benodigde eiwitten. Een mRNA-vaccin voegt
		een extra instructie toe. Na vaccinatie maken de cellen rond de prikplek het corona-eiwit en
		activeren het immuunsysteem. Het mRNA in de vaccins van Pfizer en van Moderna vermeerdert
		zichzelf niet, verandert niets aan het dna, en het wordt in de cel al snel weer afgebroken.
		Gemiddeld genomen breekt mRNA in cellen na tien uur af, maar het mRNA in de vaccins is soms
		zo aangepast dat het wat langer beschikbaar blijft. mRNA gaat van zichzelf snel stuk.
		Vaccinmakers verpakken het daarom in een jasje, meestal gemaakt van vetten.

2		Zijn ze al eerder gebruikt bij gezonde mensen?
		Sinds een jaar of twintig worden RNA-vaccins ontwikkeld; er zijn veelbelovende resultaten tegen
		kanker en verschillende infectieziekten bij proefdieren. De meeste ervaring met mRNA-vaccins
		bij mensen is opgedaan met kleine groepjes patiënten die lijden aan verschillende vormen van
		kanker, zoals melanoom, borstkanker en prostaatkanker. Er wordt dan een vaccin gemaakt
		tegen een karakteristiek eiwit van de tumor. Maar die vaccins zijn bedoeld als behandeling, niet
		om een ziekte te voorkomen, zoals nu bij Covid-19. Ze zijn dus ook niet bij grote groepen
		gezonde mensen gebruikt.

		Ook tegen een aantal infectieziekten zijn al experimentele mRNA-vaccins gemaakt. Vooral
		tegen griepvirussen worden ze veel onderzocht, maar pas in 2012 bleek bij proefdieren dat zo’n
		vaccin ook kan beschermen tegen een besmetting. De afgelopen jaren zijn een paar kleine
		studies opgezet bij mensen, tegen hiv, hondsdolheid, zika en griep.

		Er zijn nog zeker 25 andere producenten die een mRNA-vaccin tegen corona maken, waaronder
		het Duitse biotechbedrijf CureVac. „Ondertussen zijn met al die studies bij elkaar al bijna
		100.000 mensen ermee ingespoten”, zegt de Groningse hoogleraar vaccinologie Anke
		Huckriede. „Die deelnemers worden ook goed gevolgd op bijwerkingen.”

3		Wat zijn de voordelen en mogelijke gevaren van zo'n vaccin?
		In tegenstelling tot andere typen entstoffen zijn mRNA-vaccins snel en schoon te maken, in een
		reactievat. Dat biedt voordeel bij snel veranderende virussen als griepvirussen, en bij een
		plotselinge pandemie.

		Ook in het lichaam hebben ze een mogelijk voordeel: ze imiteren de natuurlijke manier waarop
		het SARS-CoV-2-virus, dat zelf ook bestaat uit RNA, mensen besmet. Ze hebben geen
		onschuldig virus als drager nodig, zoals andere vaccins; dat is een voordeel omdat soms ook
		daartegen een afweerreactie ontstaat, waardoor het vaccin minder goed werkt.

		Een nadeel van mRNA-vaccins is dat er een hoge dosis nodig is om voldoende eiwit in het lijf te
		laten maken. Maar gevaarlijke bijwerkingen zijn in de studies tot nu toe niet opgetreden. In
		een kleine studie bij 23 mensen met een experimenteel mRNA griepvaccin waren de
		bijwerkingen mild tot matig, en vergelijkbaar met die van bestaande griepvaccins. Twee
		proefpersonen kregen een pijnlijke, tien centimeter grote harde rode plek.

		„Net als bij alle vaccins zie je pijn en roodheid op de prikplek, en soms voelen mensen zich
		grieperig of moe. Dat is een goed teken, het immuunsysteem reageert. Deze bijwerkingen zie j
		e ook bij de mRNA-vaccins tegen Covid-19, iets heviger dan bijvoorbeeld bij een griepprik”, zegt
		Huckriede.

		Volledig artikel: NRC Handelsblad - Niki Korteweg 19 november 2020

		De drie coronavaccins op een rij: het eerste is niet per se het beste
		Welingelichte Kringen - Jeannette Kras 17 november 2020

		Pfizer was de eerste die bekendmaakte een werkend coronavaccin beschikbaar
		te hebben. Enkele dagen later volgde farmaceut Moderna. Beide middelen
		beschermen vermoedelijk voor meer dan 90 procent tegen het coronavirus. Ook
		het vaccin van Oxford en AstraZeneca is ‘bijna klaar’.

		Zowel Moderna als Pfizer maken gebruik van de zogenaamde mRNA-methode, waarbij een klein
		stukje genetisch materiaal van het zogeheten spike-eiwit van het SARS-CoV-2-virus wordt
		geïnjecteerd. Met dat eiwit hecht het virus zich aan een menselijke cel. Het Oxfordvaccin werkt
		door een onschuldig verkoudheidsvirus te injecteren met een klein stukje coronavirus daaraan
		vast.

		Het grote probleem van het Pfizer-vaccin is dat het bewaard moet worden op -70 tot -80 graden
		Celsius. Het middel van Moderna kan worden vervoerd bij een temperatuur van -20 graden en
		het Oxfordvaccin moet tijdens het vervoer worden bewaard op normale diepvriestemperaturen
		en kan daarna zelfs gewoon in de koelkast. Het maakt het vaccin in ieder geval geschikter
		voor arme landen.

		Ander groot voordeel van het vaccin dat door AstraZeneca wordt geproduceerd is de prijs. Het
		zou maar 3 euro per dosis kosten, terwijl dat van Pfizer 30 euro kost en Moderna waarschijnlijk
		40 tot 50 euro gaat vragen. Van alle drie de vaccins heb je twee doses nodig.

		Het volledige artikel: Welingelichte Kringen - Jeannette Kras 17 november 2020

		Deze coronavaccins komen nog naar Nederland: 'Resultaten zijn
		spectaculair'
		Het Parool - Stephen Friedrichs 16 november 2020

1		Moderna (3,1 miljoen doses voor Nederland)
		Eerst was er het goede nieuws over het vaccin van de combinatie BioNTech/Pfizer, nu lijkt het
		Amerikaanse Moderna als tweede de eindstreep te halen. Dat mag een verrassing heten, zeker
		met zulke cijfers: het vaccin lijkt een effectiviteit van liefs 95 procent te hebben.

		“De resultaten zijn écht spectaculair,” zegt Marjolein Kikkert, moleculair viroloog aan de
		Universiteit Leiden. “Zeker als je bedenkt dat Moderna, net zoals Pfizer, gebruik heeft gemaakt
		van de mRNA-techniek (door middel van mRNA krijgt het lichaam met het vaccin bouwstenen
		om afweer tegen het virus te creëren). Niet eerder is dat op zo’n grote schaal voor
		infectieziekten toegepast.”

		De Europese medicijnwaakhond EMA is maandag begonnen met een rolling review van het
		Modernavaccin, laat een woordvoerder weten. “Daarbij wordt gekeken naar alle data die nu al
		bekend zijn. Zo kan de marktaanvraag worden versneld. Dat gebeurde dit najaar ook met
		ontstekingsremmer Remdesivir, waarbij de aanvraag binnen vier weken was afgerond.”

		Dat zou in theorie ook met het vaccin van Moderna kunnen, waarna het – met een beetje geluk
		– nog voor de jaarwisseling in Europa de markt op kan. Het grote voordeel van het vaccin van
		Moderna ten opzichte van Pfizer is de logistiek: waar het Pfizervaccin bewaard moet worden op
		temperaturen tot minus 80 graden, gedijt dat van Moderna tot dertig dagen op een
		koelkasttemperatuur van iets boven het vriespunt.

2		AstraZeneca (11,7 miljoen doses voor Nederland)
		Het Brits-Zweedse AstraZeneca gold lange tijd als belangrijkste kandidaat om als eerste met
		een vaccin op de markt te komen. Nu moet de farmaceut, die samenwerkt met de universiteit
		van Oxford, tandenknarsend toezien hoe Pfizer en Moderna eerder hun marktaanvraag
		kunnen doen.

		“Dat is toch wel een verrassende ontwikkeling,” constateert Kikkert. Tegelijkertijd wil ze niet te
		veel waarde hechten aan de volgorde waarin vaccins op de markt komen. “Het kan zijn dat
		AstraZeneca meer onderzoeksresultaten wil, voordat ze naar buiten treden. Ook liepen de
		vaccinproeven vertraging op nadat een proefpersoon ernstig ziek was geworden. Na onderzoek
		bleek dat er geen verband kon worden aangetoond. Kikkert: “Ook over dit vaccin ben ik
		hoopvol gestemd. AstraZeneca en Oxford zijn partijen die hun sporen ruimschoots hebben
		verdiend. Daarnaast waren de tussentijdse resultaten eerder dit jaar bemoedigend.”

		Of AstraZeneca net zo hoog gaat scoren als Pfizer en Moderna, is volgens Kikkert nog maar
		de vraag. “Simpelweg omdat het vaccin op een heel andere, meer traditionele manier, wordt
		gemaakt. Dat maakt het allemaal zo interessant: hoe groot zijn de verschillen die we gaan
		zien tussen de verschillende vaccins?”

		Meerdere ingewijden vertellen dat AstraZeneca binnen enkele weken met groot vaccinnieuws
		komt. Via de officiële kanalen laat de farmaceut weten te hopen vóór het einde van het jaar
		de onderzoeksresultaten te kunnen publiceren. Net als dat van Moderna is ook dit vaccin
		inmiddels in rolling review bij het EMA.

3		Janssen (Johnson & Johnson (7,8 miljoen doses voor Nederland)
		De Leidense farmaceut Janssen, onderdeel van het Amerikaanse Johnson & Johnson, geldt als
		een relatief kleine speler op de farmaceutische markt. Het door Janssen ontwikkelde vaccin
		leek lange tijd echter alle wind in de zeilen te hebben en onderscheidt zich van de andere
		farmaceuten doordat slechts één injectie nodig is.

		Begin oktober moest de farmaceut de vaccinproeven echter stilleggen nadat een proefpersoon
		een beroerte had gekregen. Ingewijden meldden eind oktober aan The Washington Post dat
		een onderzoekscommissie heeft geconcludeerd dat de beroerte niet het gevolg was van het
		vaccin.

		Door het incident heeft Janssen naar schatting een maand vertraging opgelopen. De Centrale
		Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) liet vorige week pas weten dat de proeven
		hervat konden worden. Janssen hoopte, net als AstraZeneca, eind dit jaar of begin volgend jaar
		de onderzoeksresultaten te kunnen publiceren. Gezien de recente ontwikkelingen is de kans
		groot dat die er sowieso dit jaar niet meer komen.

4		Sanofi & GSK (11,7 miljoen doses voor Nederland)
		Het Franse Sanofi en Britse GlaxoSmithKline (GSK) lijkt een heus vaccindreamteam. De twee
		farmaceuten hebben ruimschootse ervaring in de ontwikkeling van vaccins en hebben voor de
		coronacrisis de krachten gebundeld.

		Dat gezegd hebbende, is de verwachting dat een coronavaccin uit die hoek nog wel even op zich
		laat wachten. Niet dat er sprake is van tegenvallers. Integendeel: waar de farmaceuten eerder
		nog aankondigden te mikken op een goedkeuring in de tweede helft van 2021, hebben ze de
		prognose inmiddels bijgesteld naar de eerste helft van het jaar.

		De reden: de twee farmaceuten zijn pas in september gestart met de klinische proeven, waarbij
		het vaccin op mensen wordt getest. Volgens deskundigen lijkt het vaccin van Sanofi en GSK nog
		het meest op een ouderwets griepvaccin. Dat heeft als grote voordeel dat het middel gewoon in
		een koelkast kan worden bewaard. Als het vaccin er eenmaal is, kan het hard gaan, beloven
		Sanofi en GSK. De twee farmaceuten hebben samen de capaciteit om liefst één miljard vaccins
		te produceren.

5		CureVac (8,8 miljoen doses voor Nederland)
		De Duitse farmaceut CureVac was de eerste die tijdens de coronacrisis alle ogen op zich gericht
		zag. Ongewild, wel te verstaan. De Amerikaanse president [...] zag in maart wel iets
		in de eerste voorzichtige vaccin-pogingen van CureVac en deed een verwoede poging om het
		bedrijf naar de Verenigde Staten te halen. CureVac ging niet in op de avances [...] en kreeg als
		dank van de Duitse bondskanselier Angela Merkel een subsidie van liefst 250 miljoen euro
		uitgekeerd.

		Sindsdien is het relatief stil rond de Duitsers. En in dit geval is geen nieuws, goed nieuws:
		CureVac vordert gestaag in de vaccinonderzoeken en hoopt in maart 2021 met
		onderzoeksresultaten te komen. Omdat de Duitsers gebruikmaken van dezelfde mRNA-
		techniek als Pfizer en Moderna, zijn de verwachtingen inmiddels behoorlijk hooggespannen.

		Het volledige artikel: Het Parool - Stephen Friedrichs 16 november 2020

		Farmaceut Moderna: Ons coronavaccin is voor 94,5 procent effectief
		Trouw / ANP / Redactie 16 november 2020

		Een coronavaccin van de Amerikaanse farmaceut Moderna is volgens voorlopige
		onderzoeksresultaten voor 94,5 procent effectief bij het voorkomen van een
		besmetting met het coronavirus.

		Moderna werkt aan het vaccin mRNA-1273. Europese landen hebben alvast tientallen miljoenen
		doses daarvan besteld, de Europese medicijnwaakhond is een versnelde beoordeling gestart.
		Voor de tests maakt Moderna gebruik van ongeveer 30.000 proefpersonen, waaronder ook veel
		kwetsbare en oudere mensen. Een deel krijgt het kandidaat-vaccin, een ander deel krijgt een
		placebo. In die controlegroep liepen negentig mensen het coronavirus op. Bij de mensen die het
		middel van Moderna kregen, raakten maar vijf personen besmet. Van die 95 besmette
		personen werden er elf ernstig ziek, allen uit de controlegroep van mensen die een placebo
		hadden gekregen. Volgens Moderna zijn er geen grote veiligheidsproblemen aan het licht
		gekomen tijdens de tests.

		Moderna is de tweede fabrikant die hoopvolle resultaten biedt in de ontwikkeling van een
		coronavaccin. Concurrent Pfizer meldde eerder dat zijn potentiële vaccin 90 procent effectief is.
		Daarnaast is er nog een handvol vaccins in de maak.

		Moderna gebruikt een nieuwe techniek waarbij een stukje genetische code van het coronavirus
		wordt geïnjecteerd. Het lichaam maakt daardoor virale eiwitten aan. Daar word je niet ziek van,
		maar het immuunsysteem reageert wel door afweerstoffen aan te maken.

		“De gegevens zien er veelbelovend uit”, reageert Eleanor Riley, hoogleraar immunologie aan de
		universiteit van Edinburgh, tegenover persbureau Reuters. “De bijwerkingen lijken ongeveer
		gelijk te zijn aan de gebruikelijke bijwerkingen van vaccinaties voor volwassenen, zoals het
		griepvaccin. Nog onduidelijk is of het vaccin ook de verspreiding van het virus verhindert, maar
		over het algemeen is dit uitstekend nieuws.” Bijwerkingen van het Moderna-vaccin zijn onder
		andere vermoeidheid, hoofdpijn en spierpijn bij enkele patiënten.

		Anthony Fauci, het wetenschappelijke gezicht van de Amerikaanse strijd tegen het virus, noemt
		de resultaten ‘indrukwekkend'. “We hebben nu twee vaccins die effectief zijn, dus dit is een
		belangrijke stap vooruit, willen we dit virus ooit onder controle krijgen.” Volgens Fauci kunnen er
		eind december vaccins beschikbaar zijn in de VS voor mensen in de risicogroep.

		Nederland kan 3 miljoen doses krijgen
		De Europese Unie heeft met Moderna een voorlopige deal voor 80 miljoen doses van het vaccin.
		Vaccins waarvoor contracten zijn afgesloten, worden na definitieve goedkeuring volgens een
		vaste verdeelsleutel aan de lidstaten toegekend. Nederland kan in dit geval rekenen op ruim 3
		miljoen stuks (3,89 procent).

		Zorgminister Hugo de Jonge spreekt van “hoopvolle tussentijdse onderzoeksresultaten”. Hij
		juicht het toe dat het Europese geneesmiddelenbureau EMA ook het vaccin van Moderna
		versneld wil beoordelen. “Zo houden we de vaart erin en is er straks snel duidelijkheid over de
		effectiviteit en veiligheid van de verschillende vaccins.”

		Het volledige artikel: Trouw / ANP / Redactie 16 november 2020

		Vaccins beschikbaar voor Nederland
		NOS Journaal 9 november 2020

		Nederland heeft ingetekend op:

1		BNT162b2 vaccin Pfizer / BioNTech: 11.7 miljoen vaccins - eind 2020 [2 injecties per persoon]
2		Oxford vaccin AstraZeneca: 15.6 miljoen vaccins - eind 2020
3		Janssen vaccin Johnson & Johnson: 15.6 miljoen vaccins - begin 2021
4		Moderna vaccin Moderna: 6.2 miljoen vaccins - begin 2021
		Trouw 16.11.2020: 'Nederland kan rekenen op ruim 3 miljoen Moderna-vaccins'.

		NOS Journaal 9 november 2020

		Koploper in vaccinrace overtreft verwachtingen
		NRC Handelsblad - Niki Korteweg, met medewerking van Pim van den Dool 9 november 2020

		Het vaccin van farmaceut Pfizer verlaagt het risico op Covid-19 met 90 procent.
		„Dat is hoger dan ik durfde hopen.”

		De allereerste resultaten van een van de koplopers in de wereldwijde race naar een coronavaccin
		overtreffen alle verwachtingen. Het kandidaatvaccin van de farmaceut Pfizer, dat het samen met
		het Duitse biotechbedrijf BioNTech ontwikkelt, beschermt voor meer dan 90 procent tegen de
		ziekte Covid-19. Dat meldt het bedrijf maandag op basis van een tussentijdse analyse van hun
		uitvoerige lopende studie onder ruim 43.500 proefpersonen. Ook zijn er tot zover geen ernstige
		bijwerkingen gezien. Het bedrijf heeft de onderliggende gegevens nog niet openbaar gemaakt.
		Maar het is de eerste aanwijzing dat de vaccins die nu in een razend tempo worden ontwikkeld,
		daadwerkelijk kunnen helpen om de pandemie in te dammen.

		„Negentig procent effectiviteit, dat had ik niet verwacht. Dit is heel hoopvol”, zegt Cécile van Els,
		immunoloog bij het RIVM en hoogleraar vaccinologie aan de Universiteit Utrecht. „We wisten dat
		dit de maand van de waarheid zou worden, waarin de eerste producenten hun tussentijdse
		resultaten krijgen. Dit is een hoger percentage dan ik had durven hopen.” Het is ook hoger dan
		de 50 procent bescherming die autoriteiten zoals de wereldgezondheidsorganisatie WHO en de
		Amerikaanse FDA minimaal zouden willen zien.

		De fase 3 studie van Pfizer startte op 27 juli. „Voor een vaccinonderzoek is twee, drie maanden
		niet lang. Deze conclusie klopt dus voor de periode dat ze hebben kunnen meten. Maar nog
		steeds is het indrukwekkend dat je dit verschil ziet”, zegt Van Els.

		Afgelopen zondag analyseerde een onafhankelijke commissie tussentijds de gegevens van de
		grote fase 3 studie van Pfizer. Toen bleek dat er in totaal 94 mensen ziek waren geworden na
		een besmetting met het coronavirus SARS-CoV-2. Minder dan 10 procent daarvan zat in de
		groep proefpersonen die twee doses van het testvaccin hadden gekregen. Het overige deel zat
		in de groep die een nepvaccin kreeg. Op basis van de getallen concludeert Pfizer dat het vaccin
		90 procent bescherming biedt. Die bescherming bood het vaccin al 28 dagen na de start van de
		vaccinatie: tussen de eerste en de tweede prik zaten 21 dagen, en een week later waren ze
		beschermd.

		In echte wereld minder bescherming
		Hoe hoog het percentage bij gebruik in de echte wereld zal zijn, zal nog moeten blijken. Vaak
		valt het dan wat lager uit. „De omstandigheden in een studie zijn optimaal: vlak na de
		vaccinatie is de afweer op zijn best, de groep proefpersonen is wel divers maar wel gezonder
		dan gemiddeld”, zegt Van Els. „Maar ook dan is het goed als je bij 90 begint. Hoe hoger dat
		percentage, hoe makkelijker het zal zijn om een groot deel van de mensen immuun te maken.”

		Ook op andere vlakken blijven nog vragen onbeantwoord. Het is bijvoorbeeld nog niet duidelijk
		hoe lang de bescherming blijft bestaan, of het ook beschermt tegen infectie met het virus (en
		dus niet alleen tegen ziek worden), en of er wellicht bijwerkingen aan het licht zullen komen na
		een langere tijd.

		Van Els verwacht niet dat de met het vaccin opgewekte immuniteit snel weer weg zal zakken. Die
		vrees bestaat bij sommige experts omdat af en toe mensen die al een keer Covid-19 hebben
		gehad, opnieuw worden besmet. „Dit is niet hetzelfde als na een infectie. Daarbij is soms het
		virus zelf de stoorzender die voorkomt dat er een normale immuniteit wordt opgebouwd.”

		Flinke opsteker
		De allereerste resultaten zijn een flinke opsteker voor alle producenten van kandidaatvaccins.
		„Alle koplopers hebben vergelijkbare resultaten in de diermodellen en in de afweerreacties die
		ze opwekken”, zegt Van Els. „Ik zou het heel raar vinden als daar grote verschillen bij komen.”

		Pfizer is van plan om na de derde week van november de aanvraag bij de FDA in te dienen voor
		een goedkeuring voor noodgebruik. Dan heeft de helft van de proefpersonen het testvaccin
		minimaal twee maanden geleden gekregen. Van Els schat in dat de FDA en ook de EMA, de
		Europese goedkeurende instantie, daar pakweg twee weken over doen. „Dan moet je daarna
		nog toestemming van de Europese Commissie hebben, die zullen daar ook maximaal twee
		weken over doen”, zegt Van Els.

		Het proefvaccin van Pfizer, BNT162b2, is een entstof op basis van genetisch materiaal van het
		coronavirus, mRNA, verpakt in minuscule vetdruppeltjes: nanopartikels. Ingespoten zorgt dat
		ervoor dat de lichaamscellen van de gevaccineerde zelf een stukje van een corona-eiwit maken,
		waartegen dan een immuunreactie op gang komt. Vaccins op basis van deze technologie zijn
		nog niet eerder toegelaten op de markt. Een van de andere koplopers in de race, het vaccin van
		het Amerikaanse bedrijf Moderna, is ook gebaseerd op mRNA.

		De productie en de distributie van een rna-vaccin zoals dat van Pfizer kunnen nog voor
		onvoorziene uitdagingen zorgen. Dergelijke vaccins zijn nog nooit op grote schaal geproduceerd
		en gebruikt. En ze moeten diepgevroren worden vervoerd en bewaard, wat bij gebruik in
		ontwikkelingslanden een probleem kan zijn.

		Nederland heeft binnen de Europese Unie met Pfizer en BioNTech in september afspraken
		gemaakt. Als het coronavaccin wordt goedgekeurd kan de EU 200 miljoen doses kopen, met
		een optie van nog eens 100 miljoen. De vaccins zullen naar rato worden verdeeld, Nederland
		zou dan tussen de 7,7 en 11,7 miljoen doses van het Pfizer-vaccin krijgen.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Niki Korteweg, met medewerking van Pim van den Dool
		9 november 2020

		'Enorme doorbraak' farmaceut Pfizer: Coronavaccin vaak 90 procent
		effectief én veilig
		AD - Stephen Friedrichs en Chris van Mersbergen 9 november 2020

		Pfizer lijkt als eerste met een vaccin tegen corona op de markt te gaan komen.
		Eind deze maand volgt een marktaanvraag, meldt de Amerikaanse farmaceut. Uit
		de nieuwste onderzoeksresultaten van Pfizer, die vandaag zijn gepubliceerd,
		blijkt dat het vaccin enorm goed aanslaat. Deskundigen reageren enthousiast,
		maar zien wel nog een addertje onder het gras.

		Het gaat om de eerste resultaten van het fase 3-onderzoek, het laatste stadium voordat een
		vaccin de markt op mag. In die fase wordt een vaccin op ruim 43.000 mensen getest. Uit een
		eerste analyse blijkt dat 94 proefpersonen het coronavirus kregen. Het overgrote deel daarvan
		zat echter in de placebogroep, meldt Pfizer, dat op basis van de getallen concludeert dat het
		vaccin voor 90 procent effectief lijkt te zijn.

		Dat percentage is veel hoger dan verwacht en nodig is om een vaccin op de markt te mogen
		brengen. Ter vergelijking: de meeste vaccins hebben een effectiviteitsgraad van rond de 80
		procent; in het geval van corona zijn gezondheidsautoriteiten al tevreden met een effectiviteit
		van meer dan 50 procent.

		Bijwerkingen
		Voorlopig zijn tijdens de studies van het vaccin ook nog geen grote problemen op het gebied
		van bijwerkingen ontstaan, meldt de Amerikaanse farmaceut.

		Hoewel nog niet alle resultaten binnen zijn, spreekt Pfizer-directeur Albert Bourla van een
		‘enorme doorbraak’: ,,Met dit nieuws zijn we een behoorlijke stap dichterbij een vaccin dat een
		einde moet maken aan deze wereldwijde gezondheidscrisis.”

		Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, noemt de
		resultaten van Pfizer ‘beter dan verwacht’: ,,Dit is goed nieuws, zeker op korte termijn. Het lijkt
		er nu echt op dat het vaccin in ieder geval voor enige tijd een goede bescherming biedt tegen
		het coronavirus.”

		Addertje onder het gras
		Toch is nog wel een addertje onder het gras, zegt Huckriede: ,,De vraagt blijft in hoeverre het
		vaccin op langere termijn werkzaam is. Dat is aan de hand van deze resultaten nog niet te
		zeggen.” Ze verwacht dat de hoge effectiviteit van ruim 90 procent ook geen stand houdt. ,,Dat
		zal op termijn wel iets gaan dalen.”

		Ook is de vraag wat het nieuws betekent voor andere vaccinprojecten, vervolgt Huckriede. ,,Op
		het moment dat je weet dat er een werkzaam vaccin tegen corona op de markt is, kun je je
		afvragen in hoeverre het nog ethisch is om bij andere vaccinonderzoeken proefpersonen een
		placebo voor te schotelen. Dat is een lastige discussie die nu binnen de wetenschap gaat spelen
		en waar niet zo snel een bevredigend antwoord op te geven is.”

		Ook Marjolein Kikkert, moleculair viroloog aan het Leiden University Medical Center (LUMC), is
		positief verrast door het nieuws. ,,Het lijkt er nu echt op dat we een werkzaam vaccin tegen
		corona hebben. Een effectiviteit van meer dan 90 procent is echt enorm hoog. Ook bijzonder:
		Pfizer maakt gebruikt van een mRNA-techniek, er is niet eerder aan de hand van mRNA een
		vaccin tegen een virus op de markt gebracht.”

		Het grote voordeel van mRNA: het is veilig - want er wordt geen gebruik gemaakt van bestaand
		virus - en makkelijk te produceren. Kikkert: ,,Ik verwacht daarom dat dit vaccin op korte termijn
		op grote schaal kan worden gedistribueerd, doch daarvoor moet wel eerst nog toestemming
		worden gegeven.”

		Aanvullende resultaten
		Pfizer, dat samenwerkt met de Duitse farmaceut BioNTech, hoopt de aankomende twee weken
		de aanvullende resultaten te publiceren. Ondertussen wil de farmaceut een marktaanvraag doen
		bij de FDA, de Amerikaanse gezondheidsautoriteiten. Die stellen als eis dat een vaccin minimaal
		50 procent effectief is: die doelstelling lijkt ruimschoots gehaald.

		Pfizer gaat door met de fase 3-studie tot 164 bevestigde coronagevallen hebben
		plaatsgevonden onder de studiegroep.

		Nederland
		Ook Nederland heeft, samen met de andere lidstaten van de Europese Unie, 200 miljoen doses
		van het Pfizer-vaccin besteld. In Europa worden vaccins gekeurd door het EMA, het Europees
		Geneesmiddelen Agentschap. Het vaccin is daar al in rolling review, laat een woordvoerder
		weten: ,,Daarbij analyseren we de data die wel al hebben, zo kunnen we snel handelen zodra
		alle resultaten binnen zijn.”

		Omdat Nederland recht heeft op 3,89 procent van de gekochte vaccins, mag ons land rekenen
		op een kleine 8 miljoen doses. Omdat er twee prikken nodig zijn, zouden daarmee dus een
		kleine 4 miljoen Nederlanders een vaccin kunnen krijgen.

		Productie
		Het is overigens niet zo dat alle vaccins meteen klaar zijn als het wordt toegelaten op de
		markt. Pfizer produceert het vaccin in onder meer de VS, België en Duitsland. Dit jaar zouden al
		100 miljoen doses beschikbaar kunnen zijn, meldde de farmaceut eerder. In 2021 zouden er
		1,3 miljard vaccins geproduceerd kunnen worden.

		Het is niet bekend hoeveel de Europese Commissie betaalt voor het vaccin. In de VS sloten
		Pfizer en BioNTech een deal van 1,95 miljard dollar voor 100 miljoen doses. Dat is dus 19,50
		dollar per injectie, en 39 dollar voor de benodigde twee.

		Niet tegen kostprijs
		Andere rijke landen hoeven niet op korting te rekenen, stelde het bedrijf eerder al. ,,Ik vind het
		ontzettend verkeerd”, zei Pfizer-baas Bourla zelfs over het leveren van vaccins tegen kostprijs.
		Zijn stelling: een bedrijf moet geld verdienen, ook in deze ongekende crisis. Niet onbelangrijk
		om te melden: Pfizer en BioNTech ontwikkelen hun vaccin naar eigen zeggen zonder subsidie.

		Pfizer gebruikt voor zijn vaccin de hypermoderne mRNA-techniek. Daarbij wordt op basis van
		genen van het Covid-19-virus een stukje genetisch materiaal gemaakt en ingespoten.

		Een mogelijk struikelblok, misschien niet voor rijke landen als Nederland maar wel voor armere
		landen met gebieden die moeilijker toegankelijk zijn: het mRNA-vaccin moet extreem koud
		worden bewaard, in het geval van Pfizer op temperaturen tot min 80 graden. Dat maakt de
		distributie veel complexer.

		Productie
		Lang lag de Brits-Zweedse farmaceut AstraZeneca met het aan de universiteit van Oxford
		ontwikkelde coronavaccin aan kop in de race om als eerste met een werkend middel te komen.
		AstraZeneca kreeg dit najaar echter te maken met tegenslag, toen een proefpersoon te maken
		kreeg met een niet meteen verklaarbare bijwerking. Daardoor lagen de studies met het vaccin
		vooral in de VS een hele tijd stil - inmiddels zijn ze weer hervat.

		AstraZeneca hoopt eind dit jaar met resultaten van de fase 3-studie onder duizenden mensen
		te komen. Ook het Amerikaanse Moderna en het Nederlands-Belgisch-Amerikaanse
		Janssen/Johnson&Johnson is goed op weg met een coronavaccins. Al deze vaccins zijn door de
		Europese Commissie gekocht. Nederland heeft recht op 3,89 procent van de bestelde vaccins. In
		totaal gaat het - mochten alle vaccins werken - om vele miljoenen doses.

		Het volledige artikel: AD - Stephen Friedrichs en Chris van Mersbergen 9 november 2020

		Alles over de coronavaccins 'Het duurt zeker tot de helft van 2021'
		Gezondheidsnet - Heleen Croonen 14/15 oktober 2020

		De nieuwe maatregelen van het kabinet maken de roep om een coronavaccin nog
		sterker. Wanneer zijn de eerste vaccins klaar? Niet alle vaccins werken goed bij
		ouderen, maar sommigen juist wel.

		Alle vaccins uit de kopgroep zijn gericht op de stekels (spikes) van het coronavirus. Het zijn
		injecties voor in de spier. In deze grafiek staat hoeveel vaccins er in productie zijn en wanneer
		we ze kunnen verwachten. Maar deze schattingen zijn positief, want deskundigen verwachten dat
		het zeker tot de helft van 2021 zal duren voor wij in Nederland een coronavaccin kunnen halen.
		Er kan nog van alles misgaan bij het onderzoek, de goedkeuring, de productie en de
		verspreiding.



I		Type: verkoudheidsvirus met een gen
		Het ‘recombinante vector vaccin’ gebruikt een verzwakt virus. Meestal is dat een
		verkoudheidsvirus, van dieren of van mensen. Virussen zijn gemaakt om te besmetten, dus ook
		dit virus zal binnendringen in onze cellen. In het virus zit een stukje erfelijk materiaal dat
		codeert voor de coronastekels. Gevolg: onze eigen cellen gaan de eiwitten van die stekels
		maken en daar treedt ons afweersysteem tegen op. Hiermee krijgen we afweer tegen het hele
		coronavirus.
		CanSino - China
		Universiteit van Oxford / Astra Zeneca - Groot Brittannië / Zweden [info.: Gezondheidsnet ]
		Janssen Pharmaceutical Companies - Nederland / Verenigde Staten [info.: Gezondheidsnet ]
		Gamaleya research Institute - Rusland [info.: Gezondheidsnet ]

II		Type: Stukjes van het coronavirus
		De zogenaamde ‘subunit eiwitvaccins’ bevatten bepaalde stukjes van het coronavirus, samen
		met een middel dat het vaccin extra goed laat werken, oftewel een ‘adjuvans’. Die stukjes van
		het coronavirus worden gemaakt door gistcellen, bacteriën of zelfs planten en insectencellen (zie
		Novavax). Voordeel: het mechanisme wordt al langer gebruikt. Het hepatitis B vaccin heeft dit
		mechanisme en is al sinds 1981 op de markt.
		Novavax - Verenigde Staten, Zweden [info.: Gezondheidsnet ]

III		Type: Stukjes RNA of DNA inspuiten
		Het werkingsmechanisme is bedrieglijk simpel: je spuit wat RNA of DNA in voor de stekel van het
		coronavirus en het menselijk lichaam gaat de stekels zelf aanmaken. Het immuunsysteem
		komt er vervolgens tegen in opstand. Nadeel: de vaccins moeten koel (-20 graden voor
		Moderna) tot zeer koel (-70 graden voor BioNtech) worden bewaard. Dat is lastig bij de
		distributie. Nog een nadeel: er zijn nog geen vaccins met de nieuwe RNA- of DNA -techniek op
		de markt, we weten dus nog weinig over de veiligheid of werkzaamheid.
		Moderna - Verenigde Staten [info.: Gezondheidsnet ]
		BioNtech / Fosun Pharma / Pfizer - Verenigde Staten / China / Duitsland [info.: Gezondheidsnet ]

IV		Type: Inactief gemaakt virus
		Dit is de klassieke vaccinatiemethode. Het coronavirus wordt geïnactiveerd en in kleine
		hoeveelheid toegediend. Het immuunsysteem komt in opstand en bouwt afweer op tegen een
		nieuwe virusaanval. Nadeel is dat de productie gevaarlijk is, het lab moet aan hoge eisen
		voldoen, zodat het geen brandhaard wordt voor het coronavirus.
		Sinovac - China [info.: Gezondheidsnet ]
		Sinopharm - China [info.: Gezondheidsnet ]

		En Inovio en Sanofi/GSK dan?
		De Europese Commissie heeft ook het Franse vaccin van Sanofi/GSK ingekocht, maar dit wordt
		nog niet getest bij grote groepen mensen. Het zit dus niet in de kopgroep. Ook het Inovio-
		vaccin zit niet in de kopgroep, omdat de grote onderzoeken niet zijn gestart, Het vaccin was
		supersnel gemaakt (binnen 3 uur na ontvangst van de genetische code van het virus), maar
		onderzoek bij mensen moet de werkzaamheid en veiligheid nog bewijzen, dus is het in dit
		overzicht niet meegenomen.

		De Wereldgezondheidsorganisatie WHO houdt de stand van het onderzoek naar de mogelijke
		coronavaccins bij. In dit fase-drie-onderzoek wordt het vaccin gegeven aan grote groepen
		mensen. Als het daarin veilig en werkzaam blijkt, volgens de Europese registratie-autoriteit EMA,
		mag het op de markt komen. De vereniging van microbiologen KNVM heeft ook een zeer
		informatief overzicht van de meest kansrijke vaccins.

		Het volledige artikel: Gezondheidsnet - Heleen Croonen 14/15 oktober 2020

Wetenschappers maken coronavirus look-a-like

Scientias - Vivian Lammerse 22 juli 2020

Eén belangrijk verschil: de look-a-like is veel veiliger om mee te werken.

Talloze wetenschappers onderzoeken momenteel het nieuwe coronavirus SARS-CoV-2, dat zich

in rap tempo over de wereld verspreidt. Deze studies moeten ons meer inzicht verschaffen in

het virus en uiteindelijk leiden tot een vaccin waarmee de wereldbevolking ingeënt kan worden.

Onderzoek naar het virus is echter niet zonder gevaar. En daar hebben onderzoekers nu in een

nieuwe studie gepubliceerd in het vakblad Cell Host & Microbe iets slims op bedacht.

Het virus SARS-CoV-2 dat de ziekte COVID-19 veroorzaakt kan alleen veilig worden bestudeerd

onder hoogwaardige veiligheidsomstandigheden. Wetenschappers die met het besmettelijke

virus omgaan, moeten bijvoorbeeld beschermende pakken dragen die het hele lichaam

omsluiten en werken in laboratoria met gespecialiseerde ventilatiesystemen. Hoewel deze

voorzorgsmaatregelen nodig zijn, vertragen ze tegelijkertijd de inspanningen om medicijnen en

vaccins voor COVID-19 te vinden. Want veel wetenschappers hebben helemaal geen toegang tot

deze vereiste voorzieningen. “Eén van de problemen bij de zoektocht naar een vaccin is dat veel

van de tests gedaan moeten worden in speciale faciliteiten,” zegt onderzoeker Michael

Diamond. “De meeste klinische laboratoria en bedrijven beschikken hier echter niet over.”

Om dat te verhelpen, hebben onderzoekers nu een coronavirus look-a-like ontwikkeld. Dit

nagebootste coronavirus draagt de naam VSV-SARS-CoV-2. Het virus lijkt in veel opzichten

sprekend op het echte SARS-CoV-2, met één belangrijk verschil: het is veel veiliger om mee te

werken. “Met dit surogaatvirus kun je analyses uitvoeren in elk laboratorium zonder risico op

infectie,” legt Diamond uit. “Tegelijkertijd correleren de gegevens perfect met het echte,

infectieuze SARS-CoV-2.”

Om deze dubbelganger van het coronavirus te creëren, namen de onderzoekers het vesiculaire

stomatitisvirus (VSV). Dit is een mild virus dat alom in de virologie gebruikt, omdat het niet zo

gevaarlijk en tegelijkertijd gemakkelijk genetisch te manipuleren is. Vervolgens vervingen de

onderzoekers één van de genen van het virus door één van SARS-CoV-2. Het resulterende

hybride virus infecteert cellen en wordt net als SARS-CoV-2 door antilichamen herkend, maar

vereist niet de aangepaste voorzieningen zoals het echte coronavirus. Dit betekent dat er

gewoon onder normale laboratoriumomstandigheden met dit nagebootste coronavirus gewerkt

kan worden.

Dit slimme, hybride virus is veelbelovend. Want het kan wetenschappers helpen bij het

evalueren van een reeks op antilichamen gebaseerde preventieve middelen en behandelingen

voor COVID-19. Het nagebootste virus kan bijvoorbeeld worden gebruikt om te beoordelen of

een experimenteel vaccin neutraliserende antilichamen opwekt. Maar het kan ook gebruikt

worden om antilichamen te identificeren die mogelijk tot antivirale geneesmiddelen kunnen

leiden. “Omdat het hybride virus er voor het immuunsysteem uitziet als SARS-CoV-2 maar geen

ernstige ziekte veroorzaakt, is het een potentieel kandidaat voor een vaccin,” zegt Diamond. Op

dit moment voeren de onderzoekers dan ook verdere studies uit om de mogelijkheden in kaart

te brengen.

Ondertussen stromen de aanvragen voor VSV-SARS-CoV-2 binnen. “Ik heb nog nooit zoveel

aanvragen voor wetenschappelijk materiaal gehad in zo’n korte tijd,” zegt onderzoeker Sean

Whelan. “We hebben het virus al geleverd aan onderzoekers in Argentinië, Brazilië, Mexico,

Canada en de Verenigde Staten. Daarnaast hebben we verzoeken in behandeling in het

Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Nog voordat we de studie hadden gepubliceerd, had het

nieuws dat we met een coronavirus look-a-like bezig waren zich verspreid en druppelden de

aanvragen binnen.”

De hoop is dat we binnen afzienbare tijd een vaccin tegen het nieuwe coronavirus hebben. Want

het virus verspreidt zich nog altijd over de wereld. Ook in Nederland neemt het aantal

besmettingen weer toe. Het maakt opnieuw duidelijk dat een vaccin de enige manier is om dit

virus er voorgoed onder te krijgen. Er zijn echter al wel enkele veelbelovende vaccins op het

toneel verschenen, zoals het door de universiteit van Oxford ontwikkelde AZD1222, het

Amerikaanse mRNA-1273 en dit Chinese vaccin. Toch zijn we er nog niet. Het is nog even

afwachten of deze vaccins ook daadwerkelijk op grote schaal ingezet zullen worden.

Het volledige artikel: Scientias - Vivian Lammerse 22 juli 2020

		Amerikaans vaccin tegen coronavirus zorgt voor antistoffen
		Trouw 15 juli 2020

		Een Amerikaans experimenteel vaccin tegen het coronavirus heeft goed aangeslagen bij de 45
		proefpersonen en heeft bij allen voor antistoffen gezorgd. Daarnaast hebben de proefpersonen
		geen last gehad van noemenswaardige neveneffecten. Dat stellen Amerikaanse wetenschappers
		over het vaccin van het farmaceutische bedrijf Moderna.

		Anthony Fauci, de directeur van het nationaal Instituut voor Allergieën en Infectieziekten, wiens
		wetenschappers het mogelijke vaccin voor Moderna hebben ontwikkeld, noemt de resultaten
		goed nieuws. Volgens de medisch topadviseur van president Trump heeft het vaccin een
		"redelijk hoog" niveau bereikt van voor het virus dodelijke antistoffen.

		Het vaccin is in fase 1 getest bij 45 vrijwilligers in de leeftijden 18 tot 55 jaar en wordt
		momenteel fase 2 ook getest bij 120 vrijwilligers met daarbij ook volwassenen ouder dan 55
		jaar, die meer risico lopen bij een besmetting met het coronavirus. Op 27 juli wil het bedrijf fase
		3 starten, waarbij het vaccin getest wordt op 30.000 mensen om te zien welke neveneffecten er
		optreden.

		Het volledige artikel: Trouw 15 juli 2020

		Zo weten we wanneer er een vaccin tegen COVID-19 is
		National Geographics - Roxanne Khamsi 3 juli 2020

		Gezondheidsautoriteiten hebben precies vastgesteld hoe efficiënt en veilig een vaccin tegen
		COVID-19 moet zijn, maar het is soms een uitdaging om dat aan het brede publiek uit te
		leggen.

		Nu de hele wereld in gevecht is met COVID-19 en er aan meer dan 140 verschillende
		vaccins wordt gewerkt om de wereldbevolking tegen de ziekte te beschermen, doemt de vraag
		op: wanneer weten we dat een vaccin efficiënt en veilig genoeg is om het als inentingsmethode
		aan de bevolking aan te raden?

		Hoewel het normaliter jaren duurt voordat er een vaccin tegen een nieuwe ziekteverwekker is
		gevonden en getest, worden de vaccins voor deze pandemie in een nooit eerder vertoond
		tempo ontwikkeld. Tenminste één veelbelovende kandidaat, van het biotech-bedrijf Moderna,
		zal deze maand al aan Fase 3-tests worden onderworpen. In mei lanceerde de Amerikaanse
		regering ‘Operation Warp Speed’, waarbij miljarden dollars worden ingezet om het ontwikkelen
		en testen van mogelijke vaccins vele malen sneller te doen verlopen.

		De grootste uitdaging die wetenschappers en beleidsmakers de komende maanden wacht, is
		het vaststellen van precieze doelstellingen voor een COVID-19-vaccin dat goed genoeg is om op
		grote schaal te worden ingezet. Daarbij moeten ze ervoor zorgen dat zo’n vaccin aan de juiste
		veiligheidstests is onderworpen – anders lopen ze het risico op een herhaling van de fouten die
		in 1976 werden gemaakt en raken ze het vertrouwen van de bevolking kwijt.

		In het geval van een COVID-19-vaccin zou de ideale kandidaat tenminste zeventig procent van
		de bevolking, waaronder oudere mensen, immuun tegen de ziekte moeten maken. Deze
		doelstelling werd in april vastgelegd door de WHO. Op 28 juni verklaarde Anthony Fauci,
		directeur van het National Institute of Allergy and Infectious Diseases in Maryland, dat hij
		eveneens zou inzetten op een vaccin met een beschermingsgraad van 70 tot 75 procent.

		De WHO daarentegen zegt dat een COVID-19-vaccin goedgekeurd zou kunnen worden dat
		slechts vijftig procent van de ingeënte mensen bescherming biedt. Deze week weerspiegelde de
		Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) deze richtlijn in een rapport waarin dezelfde
		minimumvereiste werd geformuleerd. Maar sommige onderzoekers zijn het daar niet mee eens:
		“Vijftig procent zou vreselijk zijn,” zegt Byram Bridle, viraal immunoloog aan het Ontario
		Veterinary College van de University of Guelph in Canada. “Om de pandemie tot staan te
		brengen, moeten we groepsimmuniteit zien te bereiken,” zegt hij. Een vaccin dat in slechts
		vijftig procent van de gevallen werkzaam is, is niet goed genoeg om die doelstelling te halen.

		In de Fase 1-tests voor het Moderna-vaccin tegen COVID-19 werd bij 4 van de 45 proefpersonen
		die met het nieuwe vaccin waren ingeënt, medisch significante bijwerkingen geconstateerd; één
		man kreeg hoge koorts en viel flauw. Maar de onderzoekers wisten al dat mRNA-vaccins het
		afweersysteem soms te veel kunnen aanzwengelen, en drie van de vier personen met
		bijwerkingen hadden tijdens de test de hoogste doses ontvangen. Die hoge doses worden niet
		langer toegediend.

		Het oorspronkelijke artikel is op 30 juni 2020 in het Engels verschenen op
		National Geographic.com Dit artikel is geactualiseerd om de nieuwe richtlijnen van Amerikaanse
		Food and Drug Administration (FDA) te weerspiegelen.

		Het volledige artikel: National Geographics - Roxanne Khamsi 3 juli 2020

		Welk coronavaccin heeft de overheid voor ons gekocht? 5 feiten over
		het Oxford-vaccin
		Gezondheidsnet - Heleen Croonen 24 juni 2020

		De Nederlandse overheid heeft samen met Frankrijk, Italië en Duitsland een contract gesloten
		met farmaceutisch bedrijf AstraZeneca. Het gaat over de aankoop van 300 miljoen stuks van
		het Oxford-vaccin, dat mogelijk beschermt tegen het coronavirus. Vijf feiten over dit Oxford-
		vaccin en de race naar een werkzaam vaccin.

1		Feit 1: Het Oxford-vaccin is onaf
		Het vaccin is nog niet klaar. Het is niet goedgekeurd om bij mensen te gebruiken, daarvoor is
		nog meer onderzoek nodig. Het Oxford-vaccin is een onschadelijk gemaakt verkoudheidsvirus
		met de stekels van het coronavirus op de buitenkant. De hoop is dat het immuunsysteem
		antilichamen maakt tegen die stekels. Komt het echte virus langs, dan ben je beschermd.

		Volgens het overzicht van de WHO van 9 juni is dit vaccin wel het verst gevorderd van allemaal.
		Daar kun je over twisten, want de concurrerende vaccins zijn ook druk bezig met het organiseren
		van de zogenaamde 'fase 3- onderzoeken', oftewel de laatste grote horde voor goedkeuring
		van een medicijn of vaccin.

2		Feit 2: Het Oxford-vaccin wordt bij grote groepen mensen onderzocht
		Het vaccin hoort tot de kopgroep van vaccins, maar half mei was er teleurstellend nieuws dat
		het vaccin tegenviel bij het onderzoek bij een klein onderzoek bij resusapen. Daarna kwamen er
		juist weer positievere berichten over het vaccin, zoals de goedkeuring voor uitbreiding van het
		onderzoek van 1000 naar 10.000 mensen. Daar komt bij dat er een onderzoek gepland staat
		met nog eens 30.000 mensen. Of het Oxford-vaccin de eindstreep haalt, en inderdaad wordt
		goedgekeurd bij mensen, blijft echter onzeker.

3		Feit 3: Er zijn ook andere kansrijke vaccins
		Er zijn pakweg 10 vaccins die nu worden getest bij mensen, volgens het nieuwste WHO-overzicht.
		Komende maanden zal bekend worden welke vaccins veilig zijn en beschermen tegen het
		coronavirus en welke niet. Andere kanshebbers zijn bijvoorbeeld het Amerikaanse ‘Moderna-
		vaccin’ en het eveneens Amerikaanse Innovio-vaccin. In Duitsland test Pfizer een RNA-vaccin.
		Novavax is weer van Amerikaans/Zweedse makelij. De rest van de lijst bestaat uit Chinese
		vaccins. Hierover weten we helaas niet zoveel.

		De alliantie van de vier Europese landen is ook in gesprek met andere farmaceutische
		bedrijven, aldus het persbericht van de overheid. Mogelijk wordt daar ook zo’n contract mee
		gesloten. Deskundigen denken dat er meerdere vaccins op de markt zullen komen. De ene
		doelgroep zal beter reageren op het ene vaccin, dan het andere.

4		Feit 4: Het vaccin is op zijn vroegst eind dit jaar beschikbaar
		Het onderzoek loopt nog tot mei 2021, dus het duurt nog wel even voor je de prik kan halen.
		Maar AstraZeneca heeft aangegeven dat in september al duidelijk kan zijn of het Oxford-vaccin
		überhaupt werkt. Een ding is nog wel lastig: om te testen of het vaccin beschermt moet er
		coronavirus rondgaan in de bevolking. In Nederland is het virus zo ver ingedamd, dat hier geen
		onderzoek kan worden gedaan naar het Oxford-vaccin. Dat gebeurt in landen waar nog veel
		mensen besmet raken, zoals Brazilië.

5		Feit 5: Als Nederlander heb je grote kans op een vaccin
		Het klinkt cru, maar als inwoner van een rijk land als Nederland heb je best een goede kans op
		een coronavaccin dit jaar of volgend jaar. Het contract gaat over 300 miljoen vaccins, mogelijk
		later uit te breiden naar 400 miljoen vaccins. Ruim genoeg voor 17 miljoen Nederlanders, 60
		miljoen Italianen, 67 miljoen Fransen en 83 miljoen Duitsers uit deze alliantie. De Europese
		Commissie was kritisch op dit contract van de vier landen en had liever ineens een afspraak
		gemaakt voor heel Europa. Maar in het contract staat ook dat andere Europese landen met
		dezelfde afspraken inkopen kunnen doen bij AstraZeneca. Het is een echte race naar de eerste
		vaccins. De Amerikaanse en de Britse overheid hebben ook grote hoeveelheden van het Oxford-
		vaccin gereserveerd en staan waarschijnlijk nog voor ons in de rij.

		Bronnen: Rijksoverheid, WHO, Volkskrant, Algemeen Dagblad en NOS

		Het volledige artikel: Gezondheidsnet - Heleen Croonen 24 juni 2020

		Curevac mag als tweede Duitse bedrijf corona-vaccin op mensen
		testen
		Innovations Origins - Maurits Kuypers 17 juni 2020

		Het biotechbedrijf Curevac uit Tübingen krijgt als tweede Duitse bedrijf en elfde wereldwijd groen
		licht voor een klinische test met een corona-vaccin. Dat heeft het hiervoor verantwoordelijke
		Paul-Ehrlich instituut vandaag bekendgemaakt tijdens een gezamenlijke persconferentie.

		Het nieuws komt slechts enkele dagen nadat de Duitse regering bekendmaakte dat het voor
		300 miljoen euro een belang heeft genomen in Curevac van 23%, iets wat uiterst zelden is in
		de EU. Eerder dit jaar was er ook grote interesse vanuit de VS voor een overname van Curevac,
		maar daar stak de verantwoordelijk minister van economische zaken, Peter Altmaier, toen gelijk
		een stokje voor.

		Volgens bestuursvoorzitter Franz-Werner Haas van Curevac kan er nog deze maand begonnen
		worden met testen. De proeven met dieren zijn allemaal goed verlopen. De testen op mensen
		zullen plaatsvinden in vier Europese steden: Tübingen, Hannover, München en Gent.

		In de eerste fase zullen er 168 deelnemers zijn, waarvan een deel een placebo krijgt
		toegediend. Er wordt gewerkt met drie verschillende doses om te kijken welke hoeveelheid het
		beste werkt. De deelnemers aan de studie krijgen twee injecties: een op de eerste dag van de
		studie en een tweede na 29 dagen. Alle deelnemers zullen verder tot een jaar na de inenting
		intensief worden gevolgd.

		Eerste resultaten van de studie worden verwacht in september of oktober. Voor de definitieve
		toelating moet er daarna nog een veel grotere test plaatsvinden met minstens 10.000
		deelnemers. Volgens Haas kan Curevac direct nadat het vaccin groen licht heeft gekregen
		honderden miljoenen doses produceren. In samenwerking met enkele partners – waaronder de
		Europese Unie dat een krediet van 75 miljoen beschikbaar stelt – denkt het bedrijf dit na
		verloop van tijd op te kunnen schalen naar “miljarden doses”.

		Curevac is het tweede Duitse bedrijf dat de klinische fase in mag. Het andere is Biontech dat zijn
		vergunning eind april kreeg. De internationaal meest vergevorderde vaccins zijn volgens velen
		een van de Universiteit van Oxford (ChAdOx1 nCoV-19) in samenwerking met farmaconcern
		AstraZeneca en een in Leiden ontwikkeld vaccin door de firma Janssen Biologics, een dochter
		van Johnson & Johnson.

		De Nederlandse regering zet tot nu toe vooral in op het Oxford-vaccin. Dat bleek vorige week
		toen bekend werd gemaakt dat er samen met Frankrijk, Duitsland en Italië een contract is
		gesloten voor de levering van tenminste 300 miljoen doses van de producent AstraZeneca. Het
		is onbekend hoeveel geld dit heeft gekost. Het Oxford-vaccin bestaat uit een verzwakt
		chimpansee-verkoudheidsvirus, dat is uitgerust met het eiwit-uitsteeksel van het coronavirus
		SARS-CoV-2.

		Volgens de president van het Paul-Ehrlich instituut, Klaus Cichutek, zijn er nu in totaal ruim 130
		bedrijven of instituten bezig met een SARS-CoV-2-vaccin. Curevac is het elfde dat de klinische
		fase ingaat. Wanneer er een vaccin voor het grote publiek beschikbaar zal zijn, is volgens
		Cichutek moeilijk te zeggen. Zijn instituut doet er nu in ieder geval het maximaal mogelijke aan
		om het proces van testen en toelaten zo snel mogelijk te laten verlopen, uiteraard zonder
		daarbij nodeloze risico’s te nemen.

		Hij is wel positief over Curevac, onder meer vanwege hun eerdere resultaten met een
		hondsdolheid-vaccin.

		Curevac werkt net als Biontech niet aan een klassiek vaccin, zoals dat van de Universiteit van
		Oxford en Janssen, waarbij met verzwakte virussen wordt gewerkt. Curevac en Biontech richten
		zich op de nog vrij nieuwe mRNA-techniek. Zij krijgen daarbij vanuit de VS concurrentie
		van Moderna.

		Het volledige artikel: Innovations Origins - Maurits Kuypers 17 juni 2020

		Nederland neemt gok in wereldwijde race naar het vaccin
		NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres 15 juni 2020

		Vijf vragen over: het coronavaccin. Nederland gaat 300 miljoen doses inkopen van een kansrijk
		coronavaccin dat in Oxford wordt ontwikkeld. Waarom zet Nederland op dit vaccin in? En nog vier
		vragen over de zoektocht naar een vaccin.

1		Welk vaccin wil Nederland, met drie andere landen, aanschaffen en waarom?

2		Welke andere vaccinkandidaten zijn kansrijk?
		Naast het Oxford-vaccin worden negen andere kandidaten al getest bij mensen. Het
		Amerikaanse bedrijf Moderna hoopt in juli te starten met een grootschalige test bij
		proefpersonen met hun vaccin mRNA-1273. Dat bestaat uit erfelijk materiaal van het
		coronavirus, rna. Een gevaccineerde maakt aan de hand daarvan zelf een stukje corona-eiwit
		aan, dat vervolgens de afweerreactie in het lichaam opwekt. De eerste 45 vrijwilligers die het
		vaccin in hun arm kregen, maakten neutraliserende antistoffen aan, meldt het bedrijf. Moderna
		start in juli met productie. Vaccins op basis van deze technologie zijn nog niet op de markt.

		Het vaccin van het Amerikaans-Zweedse bedrijf Novavax is de enige van de tien kandidaten dat
		bestaat uit een los stukje coronavirus-eiwit. „Met deze vaccins is veel ervaring, dat heeft
		voordelen”, zegt Huckriede.

		Het biotechbedrijf Janssen maakt in Leiden een vaccin dat, net als de Oxford-kandidaat, is
		gebaseerd op een verzwakt verkoudheidsvirus. Van de proefdierstudies zijn nog geen resultaten
		bekend, maar doel is om deze zomer de eerste proeven bij mensen te doen. De farmaceut laat
		alvast een grote hoeveelheid vaccins maken.

		Veel vaccins falen op het lange pad van de ontwikkeling, die normaal gesproken jarenlang
		duurt. Er is nog nooit een vaccin binnen een jaar ontworpen, getest, geproduceerd en
		grootschalig in gebruik genomen.

3		Wat heeft het Nederlandse kabinet besloten? Gokt het nu alleen op dit project of
		ook op andere?

4		Hoe reageert het VK op het vaccinproject van eigen bodem?

5		Waarom wordt er in Brussel gemord?

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres
		15 juni 2020

		Rusland begint als eerste grote test Corona-medicijn op mensen
		Fact.nl 4 juni 2020

		Rusland wordt waarschijnlijk het eerste land dat een Corona-medicijn gaat testen op mensen.
		Een groep soldaten is het haasje. President Poetin heeft persoonlijk druk uitgeoefend op de
		makers van het medicijn en op het leger om samen te werken. Enkele onderzoekers in Ruland
		hadden de remedie eerder op zichzelf geprobeerd.

		Ook de Amerikanen beginnen binnenkort grootschalige tests. Zo’n dertigduizend mensen
		krijgen in de eerste week van juli een middel dat is ontwikkeld door het bedrijf Moderna. De VS
		is al 100 miljoen doses van dat middel aan het maken, zodat het bij eventuele goedkeuring
		deze winter in overvloed beschikbaar is.

		Het volledige artikel: Fact.nl 4 juni 2020

		Tien Covid-19 kandidaatvaccins liggen voorop
		NRC Handelsblad - Sander Voormolen 3 juni 2020

		Een vaccin kan de wereld verlossen van de pandemie. Tien kandidaatvaccins worden al bij
		vrijwilligers getest.

		Wereldwijd worden er al tien verschillende kandidaten voor een Covid-19-vaccin bij vrijwilligers
		getest. Dat blijkt uit een overzicht dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bijhoudt. Het
		gaat om vaccins die al in klinische studies bij mensen getest worden op veiligheid en
		effectiviteit. Daarnaast zijn er volgens de WHO nog 128 andere kandidaatvaccins in
		ontwikkeling.

		Één goed vaccin zou de wereld al uit de brand helpen. Maar welk vaccin het beste zal werken is
		niet te voorspellen. Bovendien zijn de vaccins die in ontwikkeling zijn gebaseerd op verschillende
		principes met ieder hun eigen voor- en nadelen. Het is niet onwaarschijnlijk dat er straks
		meerdere vaccins tegen SARS-CoV-2 naast elkaar bestaan.

		Vaccinfabrikanten en -instituten zijn verwikkeld in een koortsachtige race om als eerste een
		werkend vaccin op de markt te brengen. Het verst gevorderd lijkt een vaccin dat Oxford
		University, ontwikkelt in samenwerking met AstraZeneca, gevolgd door een kandidaat van het
		Amerikaanse bedrijf Moderna.

		Het Oxford-vaccin is gebaseerd op een verkoudheidsvirus van chimpansees dat door genetische
		aanpassingen niet meer in staat is zich te vermenigvuldigen. Het vaccinvirus bevat ook het
		spike-eiwit van SARS-CoV-2; dat moet de afweerrespons oproepen. Het zal nu verder getest
		worden in een groep van 10.000 vrijwilligers, waarbij de helft het coronavaccin krijgt en de
		andere helft een meningokokkenvaccin, ter controle.

		Het vaccin van de Amerikaanse concurrent Moderna is gebaseerd op mRNA, een stukje erfelijk
		materiaal van SARS-CoV-2, dat ervoor zorgt dat het lichaam van de gevaccineerde zelf een
		stukje van het SARS-CoV-2-spike-eiwit maakt, wat de afweer in gang zet. Deze aanpak is nog
		experimenteel: er is momenteel nog geen vaccin op de markt dat volgens dit principe werkt,
		maar de eerste testresultaten waren positief.

		In een interview dinsdag met het medische vakblad JAMA zei Anthony Fauci, de directeur van de
		Amerikaanse National Institutes of Health dat de laatste onderzoeksfase met het Moderna-
		vaccin in juli zal beginnen. Het vaccin zal dan getest worden in 30.000 vrijwilligers, waarbij de
		helft ter controle een placebo-injectie krijgt. Hoe lang het duurt voordat duidelijk is of en in
		welke mate het vaccin effectief beschermt tegen Covid-19 hangt af van hoeveel besmettingen
		er zijn in de gebieden waar het vaccin getest wordt.

		Een tekort aan infecties speelt Chinese ontwikkelaars van coronavaccins parten. Het
		bedrijf CanSino Biologics was op 16 maart de eerste die een klinische studie met een vaccin
		tegen het nieuwe coronavirus startte. Net als Oxford gebruikt het een verkoudheidsvirus als
		drager van een SARS-CoV-2 eiwit. CanSino gaat de laatste fase van het onderzoek in Canada
		uitvoeren, aangezien er in China momenteel niet voldoende infecties zijn.

		Sinovac, een ander Chinees bedrijf met een vergevorderd kandidaatvaccin, is in onderhandeling
		met Groot-Brittannië om daar de laatste test met vrijwilligers uit te voeren. Dit vaccin bestaat uit
		een dood coronavirus.

		Fauci vertelde tegen JAMA dat hij erop rekent dat „tegen het einde van de zomer wereldwijd vier
		of vijf vaccins” in de cruciale laatste testfase zullen zitten. Hij is „voorzichtig optimistisch” dat
		een vaccin een einde kan maken aan de pandemie van het coronavirus. Waar Fauci zich zorgen
		over maakt is hoe lang de bescherming van een vaccin in stand zal blijven. „We zien dat
		mensen hun weerstand tegen goedaardige coronavirussen snel weer verliezen.”

		Een vaccin zal, ook als het maar gedeeltelijk of tijdelijk werkt, de ontwikkeling van
		groepsimmuniteit in de bevolking een zet in de rug geven. Vanaf een niveau waarop zes op de
		tien mensen in de samenleving afweer hebben tegen het virus, zal iedere uitbraak vanzelf
		uitdoven, denken deskundigen. De opbouw van immuniteit door natuurlijke infecties gaat in de
		praktijk traag. Woensdag rapporteerde bloedbank Sanquin dat het aandeel van mensen met
		antilichamen tegen Covid-19 in Nederland gestegen was tot 5,5 procent begin mei, ten opzichte
		van 3 procent begin april.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Sander Voormolen 3 juni 2020

		Hoe Moderna zich met een corona-vaccin op de kaart zet
		Frank News - Ralph Rozema 29 mei 2020

		Het is de lieveling van Amerikaanse investeerders: biotechbedrijf Moderna dat een corona-vaccin
		aan het ontwikkelen is. Er zijn enige positieve resultaten, maar het bedrijf vertelt vooral heel
		veel niet. Moderna ziet zichzelf als techbedrijf en platform, vergelijkbaar met Amazon en Tesla.

		Moderna (of Moderna Therapeutics) geldt als voorloper in de race om het corona-vaccin, maar
		valt ook op door de geheimzinnigheid rond het bedrijf. Zo heeft CEO Stéphane Bancel er een
		grondige hekel aan om bevindingen te publiceren in wetenschappelijke tijdschriften. Liever zoekt
		hij grote nieuwsmedia op als CNBC of CNN waar hij niet in details hoeft te treden.

		In gesprekken toont Bancel zijn vaardigheden als verkoper. Hij is als geen ander in staat
		ingewikkelde concepten in alle eenvoud te verwoorden. Zijn uitlatingen zitten vol met
		uitdrukkingen die we kennen uit de techwereld van Silicon Valley. Moderna gebruikt 'Messenger
		RNA' om in het lichaam antistoffen te laten maken. „Het is als software," verklaart Bancel. „Als
		het bij één ziekte werkt, kan je het ook tegen duizenden andere ziektes inzetten."

		Veelbelovend platform
		Moderna, gevestigd in Cambridge bij Boston, geldt als lieveling van investeerders in biotech.
		„Het is een veelbelovend nieuw platform," zegt Anthony Fauci, de bekende
		gezondheidsautoriteit in de VS. Hun methode kan snel worden aangepast om nieuwe vaccins op
		grote schaal te maken, voegt hij toe.
		Tot dusver is nog geen van de vaccins waar Moderna aan werkt op de markt gekomen. Wel
		geldt het als voorloper in de race om het corona-vaccin,waardoor sinds begin dit jaar de
		aandelen met 250 procent zijn gestegen. De Amerikaanse regering heeft het bedrijf een
		bedrag tot 483 miljoen dollar toegezegd om de ontwikkeling van het vaccin te versnellen.

		Moderna lijkt op Tesla en Amazon
		Het bedrijf maakt in mei bekend dat bij een test bij acht mensen antilichamen zijn
		aangetroffen. Dat nieuws leidt opnieuw tot stijging van de aandelenkoers. Maar Fauci benadrukt
		dat acht een erg klein getal is. „Het is zo beperkt dat ik niet enthousiast kan zijn, al blijf ik
		voorzichtig optimistisch." Moderna wil geen nadere informatie geven, waardoor medici de claim
		niet kunnen beoordelen. De zorg is, schrijft The New York Times, dat het bedrijf testresultaten
		gebruikt om de aandelen een steun in de rug te geven.

		De opkomst van Moderna sinds de oprichting in 2010 leest als die van een startup in
		SiliconValley die in een mum tijd de wereld verovert. Denk aan Tesla, Facebook of Amazon.
		Maar laten we het eerst kort hebben over de medische kant, want wat doet Moderna precies?
		Het is een revolutionaire aanpak, waarbij menselijke cellen worden omgevormd tot kleine
		medicijnfabrieken, vat gezondheidssite Stat news het samen. „In plaats van het vaccin buiten
		het lichaam te maken, laat je de patiënt zelf het vaccin maken," zegt immunoloog Ross Kedl
		in The Verge.

		Een vaccin als een softwareprogramma
		Moderna zet daarvoor genetisch materiaal in met de naam messenger RNA (mRNA) om
		bepaalde eiwitten te laten produceren, die het immuunsysteem in werking stellen. Zorg dat het
		mRNA de juiste instructies geeft, dan leren de cellen hoe ze een ziekte kunnen voorkomen. De
		uitdaging daarbij is, schrijft tijdschrift Science, dat het mRNA stabiel genoeg moet zijn. Daar
		werken ze bij Moderna hard aan.

		Het verklaart veel van de opwinding rond Moderna. Want als de methode voor één ziekte werkt,
		wordt het eenvoudig ook voor andere ziektes vaccins te ontwikkelen. Daar komt de vergelijking
		met een softwareprogramma vandaan: als het programma eenmaal werkt, kan je het op veel
		problemen toepassen.

		Roerende begintijd
		CEO Bancel maakt vanaf de start duidelijk dat Moderna's plan moet werken. En dat iedereen die
		dat niet voor elkaar krijgt, maar beter kan vertrekken. „Vanaf het begin hebben we de zwakste
		tien procent van het personeel ontslagen," vertelt een voormalige Moderna-manager. „Dat is
		waarschijnlijk het grootste verschil met andere biotechbedrijven, waar ze praten over het
		ontwikkelen van hun mensen." Onder de ontslagen zitten grote namen, die eerder hun sporen
		hadden verdiend bij de ontwikkeling van medicijnen tegen kanker. „Je vraagt je af," schrijft
		biotechblogger Derek Lowe, „Als Moderna werkelijk het ruimteschip is dat een nieuwe formatie
		medicijnen gaat brengen, waarom verlaten dan al die topmensen het bedrijf?"

		Uiteindelijk laat president Stephen Hoge weten dat Moderna wat gaat doen aan het verloop. Hij
		gaat langs bij Facebook en andere bedrijven in Silicon Valley om te kijken hoe zij het doen.
		Sommige werknemers vinden het keiharde personeelsbeleid overigens geen probleem. „Het is
		ook een geluk bij een ongeluk," zegt een senior medewerker. „We onderscheiden ons van de
		rest."

		Samenwerking met farmaciereuzen
		De eerste jaren is het vooral overleven met 25 werknemers. De ommezwaai komt in 2013 als
		Moderna zo'n 240 miljoen dollar krijgt door een partnership met farmagigant Astra Zeneca. Niet
		eerder stak een farmaciebedrijf zoveel geld in medicijnen die nog niet op mensen getest zijn.
		The New York Times uit grote twijfel: „Astra Zeneca gokt op een onbewezen techniek."

		Vanaf dat moment staan investeerders in de rij. Want ook al is er niks bewezen, Moderna moet
		wel een grote belofte zijn. Inmiddels telt het bedrijf meer dan 800 werknemers en heeft het
		een waarde van meer dan een miljard.

		Opschalen
		In Silicon Valley heeft de term growthhacking een bijna legendarische betekenis. De groei en
		marketing van een bedrijf begint al ruim voordat een product beschikbaar is. Vooral bij software
		geldt dat zodra het product er is, je het over de hele wereld kan verkopen. Daarom moet je de
		marketing in een vroeg stadium beginnen.

		CEO Bancel van Moderna is gefascineerd door de techindustrie. Hij is onder de indruk van
		bedrijven als Uber en Amazon die erin zijn geslaagd hun producten in een mum van tijd over
		de wereld te verspreiden. Moderna kan straks hetzelfde doen met hun messenger RNA en de
		vaccins die daaruit voortkomen.

		Coronavaccin onder vergrootglas
		Maar zover is het nog niet. De testen met het coronavaccin bij mensen hebben het eerste
		positieve resultaat opgeleverd. Bij acht mensen zijn antistoffen ontwikkeld. Moderna komt er
		groots mee naar buiten. Maar zonder details, constateert The New York Times: „Geen grafieken,
		geen cijfers, niets erover in een wetenschappelijk tijdschrijft." Ook Forbes schrijft over de twijfels
		die wetenschappers hebben. Vakgenoten kunnen niet reageren en niemand krijgt een idee hoe
		ver het onderzoek echt is. Het is een marketingtechniek die effectief kan werken om je bedrijf
		op de kaart te zetten: goed nieuws brengen over je projecten en over de wereld. Maar dit is niet
		zomaar nieuws. Want wie wil niet horen over een nieuwe stap in de ontwikkeling van een corona-
		vaccin? Iedereen hoopt erop dat een vaccin zo snel mogelijk komt.

		En nu blijft openheid uit. Wekt het bedrijf valse verwachtingen? Moderna trekt zich de kritiek aan
		en belooft beterschap. „We zijn tijdens de coronacrisis onder een vergrootglas komen te
		liggen," erkent medeoprichter Noubar Afeyan. „We kunnen de informatie aan het publiek niet
		meer onthouden." Gezondheidsexpert Fauci is niet overtuigd, want de belangrijkste vraag is
		nog steeds onbeantwoord: gaat het vaccin werken?

		Het volledige artikel: Frank News - Ralph Rozema 29 mei 2020

		Race om eerste coronavaccin: succes en tegenslag
		Reformatorisch Dagblad - Maarten Costerus 27 mei 2020

		Een goedwerkend coronavaccin: dat is de heilige graal voor veel wetenschappers. Wereldwijd zijn
		er 113 vaccins in de maak, waarvan er nu 11 op mensen worden getest. Enkele koplopers
		eruitgelicht.

		Eerst een tegenvaller: een vaccin ontwikkeld door een onderzoeksgroep van de gerenommeerde
		universiteit van Oxford. Toen vorige week de technische details van de studie naar buiten
		kwamen, bleken de resultaten vies tegen te vallen. De gevaccineerde apen hadden evenveel
		virus in hun neus als niet-ingeënte dieren. Intussen gaat het onderzoek naar dit middel bij
		mensen gewoon door. Ook heeft de Britse overheid aangegeven de productie van 30 miljoen
		vaccins op zich te willen nemen. In India is een grote farmaceut het middel zelfs al aan het
		maken.

		Drie andere vaccins lijken meer kans van slagen te hebben: Ad5-nCoV van een
		onderzoeksinstituut in Peking, mRNA-1273 van het Amerikaanse biotechbedrijf Moderna
		Therapeutics en BNT162 van de Duitse farmaceuten BioNTech en Pfizer. Deze vaccins kwamen
		goed door de dierproeven heen en worden nu op mensen getest. Alle drie de vaccins berusten
		op hetzelfde principe: ze bevatten genetische instructies voor de uitsteeksels –de spikes– van
		het coronavirus. Als het vaccin in het lichaam wordt ingespoten, instrueert het cellen om kopieën
		van de spike-eiwitten te maken. Immuuncellen leren zo de uitsteeksels beter te herkennen en
		kunnen bij een virusinfectie –hopelijk– snel in actie komen.

1		Bij het Chinese vaccin is de eerste klinische studie achter de rug. Daarbij kregen 108 gezonde
		vrijwilligers een lage, gemiddelde of hoge dosis toegediend. Twee weken later lieten alle
		deelnemers een zekere mate van een immuunrespons tegen het virus zien. Na 28 dagen had
		bijna iedereen antilichamen in het bloed die binden aan het coronavirus. Inmiddels zijn de
		Chinese wetenschappers een vervolgonderzoek bij 500 deelnemers gestart. Hierin wordt onder
		meer gekeken naar de bijwerkingen van het vaccin tot zes maanden na toediening.

2		Ook het Amerikaanse vaccin mRNA-1273 lijkt effectief. Proefpersonen die het vaccin kregen,
		maakten volgens de producent minstens zoveel antistoffen tegen het virus aan als mensen
		die daadwerkelijk het virus hebben opgelopen.

3		Het Duitse project –met de pretentieuze naam ”Lightspeed”– loopt nu bij 200 gezonde
		proefpersonen. Hierbij wordt onder meer onderzocht welke van vier varianten het beste werkt.

		Ontwikkeling vaccin roept ethische vragen op
		De ontwikkeling van een vaccin, die door de meeste wetenschappers en politici wordt
		toegejuicht, plaatst voor allerlei ethische vragen. Zo maakt de NPV zich zorgen over bepaalde
		vaccins waarbij gebruik wordt gemaakt van cellen uit geaborteerde foetussen. In
		deze cellijnen worden zogenaamde dragervirussen vermenigvuldigd die genetisch materiaal van
		het coronavirus bevatten.

		Om mensen die tegen abortus zijn niet voor extra dilemma’s te plaatsen, pleit de NPV
		[Nederlandse Patiëntenvereniging] voor het ontwikkelen van prolife-vaccins die niet berusten op
		deze foetale cellijnen.

		De reformatorische ethicus prof. Henk Jochemsen merkte in een eerder interview met het RD op
		dat de cellijnen die vaccinproducenten gebruiken over het algemeen zo ver afstaan van het
		oorspronkelijke geaborteerde weefsel dat ze ethisch niet meer belast zijn door de abortus.

		Het volledige artikel: Reformatorisch Dagblad - Maarten Costerus 27 mei 2020

		Thailand wil betaalbaar coronavaccin ontwikkelen
		HLN 25 mei 2020

		Thailand is begonnen met vaccins tegen het nieuwe coronavirus te testen op apen, in de hoop
		die tegen eind 2021 op de markt te kunnen brengen. Dat zegt Suchinda Malaivitjitnond,
		directrice van het Thaise centrum voor onderzoek op primaten.

		Er zijn op dit moment wereldwijd een honderdtal onderzoeken aan de gang naar een vaccin. Acht
		ervan worden al getest op mensen, zegt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

		We hopen een vaccin te produceren “dat op de markt kan gebracht worden aan een beter
		betaalbare prijs” dan in Europa of in de VS, zegt Malaivitjitnond. Na positieve tests op muizen
		kreeg zaterdag een eerste groep van dertien apen injecties toegediend.

		Het team van Malaivitjitnond werkt samen met de Universiteit van Pennsylvania in de VS. Ze
		gebruikt een technologie die nooit eerder is gebruikt om een vaccin te produceren: messenger
		RNA of mRNA. Het mRNA brengt de genetische code van DNA over naar cellen.

		Het lichaam krijgt via deze methode de genetische informatie waar het behoefte aan heeft om
		zich preventief te weren tegen het coronavirus. Een van de meest geavanceerde experimentele
		vaccins ter wereld, dat van het Amerikaanse biotechbedrijf Moderna, gebruikt de technologie
		ook. De Amerikaanse regering zegde Moderna bijna een half miljard dollar (zo’n 443 miljoen
		euro) toe.

		Als de tests op apen positief zijn, kan het vaccin in oktober getest worden op mensen. Binnen
		anderhalf jaar zou het vaccin dan klaar kunnen zijn, zegt Kiat Ruxrungtham van de Universiteit
		van Chulalongkorn in Bangkok, een partner van het project. Zijn droom is om een coronavaccin
		te ontwikkelen voor de armste landen uit de regio, zoals Cambodja, Laos en Myanmar.

		Het volledige artikel: HLN 25 mei 2020

		Covid-19-vaccins in de pijplijn
		Medisch Contact - Henk Maassen 25 mei 2020

		Twee nieuwe, met elkaar verbonden studies bij makaken laten volgens de betrokken
		onderzoekers zien dat vaccinatie de dieren in principe beschermt tegen infectie met SARS-CoV-
		2. Beide onderzoeken verschenen in Science.

		SARS-CoV-2 infection protects against rechallenge in rhesus macaques
		DNA vaccine protection against SARS-CoV-2 in rhesus macaques

		Abishek Chandrashekar e.a. testten negen volwassen dieren die met het virus geïnfecteerd
		waren, maar waarbij geen virusdeeltjes meer te vinden waren toen ze 35 dagen later opnieuw
		werden blootgesteld aan het virus. Ze bleken beschermd tegen de tweede infectie. In
		een tweede onderzoek van nagenoeg hetzelfde team (Jingyou Yu e.a.) werd een
		experimenteel vaccin getest dat zes verschillende vormen van het SARS-CoV-2-spike-eiwit tot
		expressie brengt. Dat is het eiwit dat, zoals bekend, door SARS-CoV-2 wordt gebruikt om
		cellen binnen te dringen. Yu e.a. vaccineerden 35 makaken, die zes weken nadien
		intranasaal met SARS-CoV-2 werden geïnfecteerd. Resultaat: ze bleken over voldoende
		antilichamen te beschikken om het virus binnen twee weken effectief te neutraliseren.

		Ook het veelbesproken Oxford-vaccin – een verzwakte versie van een adenovirus dat
		luchtweginfecties veroorzaakt bij chimpansees en dat zodanig genetisch is veranderd dat het
		een coronavirus-proteïne produceert – beschermde apen tegen longontsteking. Maar de
		neuzen van de dieren bevatten daarna opmerkelijk genoeg nog steeds evenveel SARS-CoV-2
		als die van niet-gevaccineerde apen. Niettemin is een fase-I-proef met gezonde, volwassen
		vrijwilligers begonnen in april. Er zijn meer dan 1000 immunisaties voltooid en de follow-up is
		momenteel aan de gang. Hierna worden 250 mensen gerekruteerd, waarbij deelnemers één of
		twee doses van het vaccin of een meningitisvaccin dat fungeert als controle zullen krijgen.

		Verder maakte het biotech bedrijf Moderna deze week de eerste resultaten bekend van een op
		RNA gebaseerd vaccin. Het bedrijf zegt dat onderzoekers antilichamen bij 25 proefpersonen
		hebben vastgesteld; de niveaus zouden vergelijkbaar zijn met die in het bloed van mensen die
		zijn hersteld van covid-19. De vraag is alleen wat dat zegt: het is onzeker of mensen bij wie de
		ziekte een mild verloop had voldoende neutraliserende antilichamen hebben om een tweede
		infectie het hoofd te bieden. Diezelfde twijfel geldt mogelijk ook voor het Oxford-vaccin. Steeds
		geldt: het is niet alles goud wat er blinkt.

		Moderna start niettemin een fase-II-proef met 600 deelnemers. Het hoopt in juli een fase-III-
		werkzaamheidsonderzoek te starten om te testen of het vaccin ziekten bij risicogroepen, zoals
		gezondheidswerkers en mensen met onderliggende medische problemen, kan voorkomen.

		Het volledige artikel: Medisch Contact - Henk Maassen 25 mei 2020

		De kanshebbers voor een vaccin tegen Covid-19
		Beursduivel.be / Belegger.nl 21 mei 2020

		Er lopen nu meer dan 100 verschillende programma's om een vaccin tegen het coronavirus te
		ontwikkelen. De meeste daarvan zullen het niet redden, maar de ondernemingen die een
		succesvol vaccin weten te ontwikkelen zullen hun koersen fors zien stijgen.

		Zo steeg de S&P 500-index in april met 2,7% nadat Gilead Sciences positieve resultaten meldde
		in een klinische studie van zijn antivirale middel remdesivir tegen Covid-19.

		Hoewel het nog te vroeg is om de winnaars en verliezers te kiezen in de grote coronavaccinrace,
		vooral omdat er tot nu toe voornamelijk op dieren is getest, zette Barron’s de belangrijkste en
		meest veelbelovende kandidaten op een rij.



		De hazen
		Vaccins werken door iemand een minieme hoeveelheid van een specifieke ziekteverwekker toe
		te dienen, zodat het immuunsysteem zelf antistoffen gaat aanmaken.
		De snelste vaccinprogramma's proberen stukjes SARS-CoV-2, het virus dat Covid-19
		veroorzaakt, in het lichaam aan te laten maken, in plaats van in het lab. Moderna, Pfizer en
		anderen doen dat met een molecuul dat boodschapper-RNA (mRNA) wordt genoemd.
		Het Amerikaanse Johnson & Johnson en een project van Oxford University in Engeland in
		samenwerking met AstraZeneca doen het met een genetisch gemanipuleerd verkoudheids
		(adeno-)virus (de vector), dat de stekels van het coronavirus heeft gekregen zodat het
		immuunsysteem die leert herkennen. Omdat ervoor gezorgd is dat het gemanipuleerde virus
		zich niet kan vermenigvuldigen, worden mensen er niet ziek van: een non-replicating viral
		vector.
		Vandaag werd bekend dat AstraZeneca via de Biomedical Advanced Research and Development
		Authority meer dan een miljard dollar aan Amerikaanse overheidsfinanciering heeft ontvangen
		voor de doorontwikkeling van dit vaccin.

`		Moderna
		De bedrijven die werken met boodschapper-RNA lijken het snelste goede resultaten te boeken.
		Moderna verwacht in de zomer met een Fase 3-onderzoek te kunnen beginnen, en hoopt
		volgend jaar een vaccin aan de Amerikaanse autoriteiten voor te leggen voor goedkeuring. Het
		streeft naar een productie van een miljard doses per jaar. Mochten de klinische proeven,
		gepland voor deze zomer, zeer voorspoedig verlopen, dan zou Moderna deze herfst al een
		noodgebruikvergunning aan kunnen vragen.

		Pfizer
		Farmaciereus Pfizer zei onlangs dat zijn Covid-19-vaccin tegen oktober klaar zou kunnen zijn
		voor een noodvergunning of een versnelde goedkeuringsprocedure. Het bedrijf ontwikkelt zijn
		mRNA-vaccin samen met BioNTech uit Duitsland. Terwijl Moderna een enkel kandidaat-vaccin
		test, onderwerpt Pfizer momenteel vier afzonderlijke versies van zijn vaccin aan klinische
		proeven. Volgens Mikael Dolsten, hoofd wetenschap van Pfizer, zal rond oktober aan zo’n 8000
		mensen het vaccin zijn toegediend, en zal het bedrijf miljoenen doses klaar hebben voor
		bijvoorbeeld zorgmedewerkers en mensen in risicogroepen. Het bedrijf zegt dat het honderden
		miljoenen doses zal maken in 2021.

		Johnson & Johnson
		Het Amerikaanse Johnson & Johnson is van plan om in september te beginnen met Fase 1-
		proeven met zijn Covid-19 vaccin. Het bedrijf streeft ernaar begin volgend jaar een
		noodvergunning te krijgen en denkt dan tientallen miljoenen doses beschikbaar te hebben.

		De schildpadden
		Stel dat geen van de ‘hazen’ het redt, dan is er nog een grote groep ‘schildpadden’ over die de
		vaccinrace vanuit de achterhoede zouden kunnen winnen. Neem het Franse Sanofi en het Britse
		GlaxoSmithKline, die een alliantie zijn aangegaan om een vaccin te vinden. De bedrijven
		verkopen gezamenlijk zo’n twee miljard vaccins per jaar, en dat levert goudgeld op. Sanofi
		verkocht vorig jaar voor 2.1 miljard dollar aan griepvaccins terwijl GlaxoSmithKline een omzet
		behaalde van 2.4 miljard dollar met een vaccin tegen gordelroos. Sanofi en GlaxoSmithKline
		hopen Fase 1 van de klinische proeven te starten in de tweede helft van dit jaar, met als doel
		volledige goedkeuring tegen het midden van volgend jaar.

		Novavax
		Verder is biotechbedrijf Novavax van plan om deze maand te beginnen met een Fase 1-
		onderzoek naar zijn Covid-19-vaccin. Het heeft daarvoor inmiddels een flinke subsidie gekregen
		van de Coalition for Epidemic Preparedness Innovations. Novavax streeft naar toestemming
		voor noodgebruik tegen het einde van het jaar, en zegt tegen die tijd 100 miljoen doses klaar
		te kunnen hebben.

		Een paar winnaars
		Naar verwachting zullen er uiteindelijk meerdere vaccins op de markt komen. Dat is volgens
		experts een goede zaak, omdat het onmogelijk is voor een bedrijf om de hele wereld van
		vaccins te voorzien. “We hebben meerdere vaccins nodig om vooruit te komen, omdat we op dit
		moment niet weten welke de veiligste, de meest effectieve, de meest duurzame en de best
		inzetbare zullen zijn,” zei Dr. Dan Barouch, een wetenschapper die betrokken is bij het
		vaccinproject van Johnson & Johnson.

		Het volledige artikel: Beursduivel.be / Belegger.nl 21 mei 2020

		Eerste experimenten met coronavaccin mRNA-1273 leveren mooie
		resultaten op
		Scientias - Caroline Kraaijvanger 19 mei 2020

		De resultaten versterken het idee dat het vaccin kan voorkomen dat het nieuwe coronavirus
		mensen infecteert.

		Dat maakt het Amerikaanse bedrijf Moderna bekend, dat het vaccin ontwikkeld heeft en
		momenteel test. De voorlopige resultaten van de experimenten onder mensen suggereren dat
		het vaccin effectief is; mensen die het vaccin toegediend kregen, maakten ongeveer net zoveel
		of zelfs meer antistoffen tegen het virus aan als mensen die daadwerkelijk door het virus
		geïnfecteerd zijn geraakt. Bovendien wijzen de voorlopige resultaten erop dat het vaccin veilig
		is; proefpersonen hadden hooguit kortstondig wat last van roodheid en pijn rond de plek waar
		het vaccin werd toegediend.

		Het zijn hoopgevende resultaten, zeker als je er de resultaten van gelijktijdig uitgevoerde
		experimenten onder muizen bij pakt. Die experimenten suggereren namelijk dat het vaccin
		ervoor zorgt dat de dieren antistoffen aanmaken die de virusdeeltjes neutraliseren. “Deze
		gegevens versterken het idee dat mRNA-1273 COVID-19 kan voorkomen,” stelt Moderna-
		onderzoeker Tal Zaks, verwijzend naar de resultaten van de experimenten onder muizen en
		mensen. En toch is enige voorzichtigheid nog op zijn plaats. Want het vaccin is tot op heden
		slechts aan enkele tientallen mensen toegediend.

		De eerste fase – waar de beschreven onderzoeksresultaten uitrollen – is vrij kleinschalig en
		vooral ontworpen om te kijken of het vaccin überhaupt een reactie oproept, in welke dosis het
		vaccin dat doet en of het vaccin veilig is. De tweede fase – waarbij men dus doses van 50 en
		100 microgram gaat toedienen en de nadruk nog meer op de effectiviteit van het vaccin rust –
		zou binnen enkele maanden moeten starten. De derde en laatste fase hoopt Moderna in juli te
		starten. Dan zou het vaccin aan een nog grotere groep mensen moeten worden toegediend om
		nogmaals kritisch naar de effectiviteit en veiligheid te kunnen kijken. En eigenlijk kan er na die
		fase pas met enige zekerheid geconcludeerd worden of het vaccin werkt of niet.

		Het volledige artikel: Scientias - Caroline Kraaijvanger 19 mei 2020

		Oxfords 'apenvaccin' stelt teleur, spotlight zwaait naar Amerikaans
		bedrijf Moderna
		De Volkskrant - Maarten Keulemans 19 mei 2020

		Een bejubeld kandidaat-vaccin tegen corona, uit Oxford, blijkt bij nader inzien toch niet zo
		lekker te werken. Maakt het vaccin van het Amerikaanse bedrijf Moderna meer kans?

		Voorlopig heeft een vaccin van het Amerikaanse bedrijf Moderna meer succes. Althans, dat
		beweert Moderna zelf, in een persbericht. Moderna diende zijn kandidaat-vaccin, een stof met
		de catalogusnaam mRNA-1273, in drie doseringen toe aan 45 proefpersonen. Die maakten
		vervolgens neutraliserende antistoffen aan, bloedeiwitten waarmee het lichaam virusinfectie
		tegengaat. Of dit genoeg is om besmetting te voorkomen, is nog onduidelijk: het was nog
		maar een veiligheidstest.

		Op het eerste oog lijkt die test geslaagd. Van de proefpersonen die de hoogste dosering
		kregen, liepen er enkele ‘systemische reacties’ op. Dat moet zoiets zijn als koorts of uitslag,
		maar Moderna gaat niet in op de details. In de lagere dosering waarin Moderna het vaccin wil
		testen bij een vervolggroep vrijwilligers, bestond de ergste bijwerking slechts uit wat roodheid
		rondom de prikplek.

		‘Bescheiden maar beloftevol’, omschrijft medisch chemicus en industriewatcher Derek Lowe op
		zijn weblog In the Pipeline. ‘Dit is wat je verwacht te zien bij een vaccin dat werkt. Alleen hebben
		we nog niet genoeg informatie om te kunnen zeggen of het werkt, of hoe goed.’ Ook Moderna
		testte zijn vaccin eerder op proefdieren: niet op apen, maar op de minder op de mens lijkende
		muis.

		Het bedrijf heeft inmiddels toestemming voor vervolgonderzoek en zegt zelf al in juli met een
		‘fase-3-studie’ te willen beginnen, het stadium waarin een middel echt als vaccin wordt getest
		op een forse groep mensen. Daarmee is het een van de inmiddels ongeveer tien kandidaat-
		vaccins die op menselijke proefpersonen worden uitgeprobeerd.

		Het volledige artikel: De Volkskrant - Maarten Keulemans 19 mei 2020

		Uitstekend nieuws! ‘Proef met corona-vaccin belooft veel goeds: 45
		van de 45 patiënten maakt antilichamen aan!’
		DDS De Dagelijkse Standaard - Tim Engelbart 19 mei 2020

		De wereld lijkt in een hoog tempo op weg naar een vaccin tegen het coronavirus. Een test met
		proefpersonen laat zien dat mensen succesvol en consistent antilichamen aanmaken tegen het
		coronavirus als ze een vaccin van het Amerikaanse bedrijf Moderna krijgen toegediend.

		De Amerikaanse vice-president Mike Pence kon vanochtend vroeg goed nieuws geven: het in
		het Amerikaanse Massachusetts gevestigde biotechbedrijf Moderna boekt grote voortgang met
		het testen van een vaccin tegen het coronavirus. Dat heeft Pence gehoord van de vermaarde
		viroloog Dr. Anthony Fauci – één van de belangrijkste leden van de Amerikaanse versie van het
		OMT. Pence schrijft op social media:
		“In ons gesprek met de gouverneurs vandaag heeft Dr. Fauci geweldig nieuws van het
		biotechbedrijf Moderna gepresenteerd. Het eerste potentiële vaccin tegen het coronavirus heeft
		veelbelovende resultaten laten zien in een klinische proef. 45 proefpersonen kregen een
		dubbele dosis van het vaccin, en alle 45 hebben antilichamen geproduceerd.”

		Het volledige artikel: DDS De Dagelijkse Standaard - Tim Engelbart 19 mei 2020

		Hoopvolle resultaten corona-vaccin in Amerikaanse proef
		Leeuwarder Courant 18 mei 2020

		De eerste fase van een Amerikaanse proef voor een experimenteel corona-vaccin leverde
		hoopvolle resultaten op. Farmaceut Moderna meldde dat alle 45 proefpersonen, die aan fase
		1-studie meededen, antistoffen ontwikkelden die het longvirus konden 'neutraliseren'.

		Mensen die betrokken waren bij de proef kregen drie doses van het vaccin. Bij iedere volgende
		prik kon het afweersysteem krachtiger optreden tegen het virus. Het niveau van antistoffen in
		het bloed was vergelijkbaar aan dat van coronapatiënten die hersteld zijn van Covid-19,
		toonden de voorlopige resultaten.

		Het vaccin, genaamd mRNA-1273, was verder relatief veilig en veroorzaakten geringe
		bijwerkingen, aldus de farmaceut.

		De volgende fase van de proef begint naar verwachting in juli. Als het vaccin uiteindelijk zichzelf
		nuttig bewijst kan het relatief vlug goedkeuring krijgen van de Amerikaanse zorgautoriteiten.
		Die verleenden al eerder een versnelde goedkeuringsprocedure aan Moderna.

		Het volledige artikel: Leeuwarder Courant 18 mei 2020

		Xi belooft: Chinees vaccin wereldwijd beschikbaar
		NRC Handelsblad 18 mei 2020

		Het Amerikaanse Moderna meldde maandag dat een eerste test op acht proefpersonen
		succesvol is verlopen. Het vaccin zou bij alle proefpersonen antistoffen oproepen en veilig
		werken. Prompt steeg het aandeel van Moderna op de Amerikaanse beurs met 22 procent.
		Hierna volgen nog twee testfases, met grotere groepen proefpersonen.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad 18 mei 2020

		De vaccinrace: welke variant haalt de eindstreep?
		Trouw - Joep Engels 16 mei 2020

		Ruim honderd vaccins tegen het coronavirus worden ontwikkeld. Welke variant haalt de
		eindstreep? ‘Op papier werken ze mooi, maar je moet ze in het lichaam aan de praat krijgen.’

		De naam verraadt de nodige ambitie. Met de Operatie Warp Speed (‘sneller dan het licht’) wil
		de US president vaart zetten achter de productie van een vaccin tegen het nieuwe coronavirus.
		Details van het project ontbreken, maar ook hier is het motto ‘America first’, schreef
		wetenschapsblad Science deze week. In januari 2021 moeten er 300 miljoen doses klaarliggen,
		precies genoeg voor de hele Amerikaanse bevolking.

		Dit plan botst, zacht uitgedrukt, met het streven van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
		om van de zoektocht naar een coronavaccin een gezamenlijke inspanning te maken. De WHO
		probeert het internationale onderzoek te coördineren en afspraken te maken voor de
		eventuele verdeling van vaccins. Volgens de WHO zijn er nu 110 vaccins in ontwikkeling,
		waarvan acht de klinische fase hebben bereikt, wat wil zeggen dat ze op mensen worden
		getest. Dat aantal van 110 moet met een korreltje zout worden genomen, zei een ingewijde in
		datzelfde Science-artikel: “De helft van die projecten wordt gerund door bedrijfjes van drie
		onderzoekers, een secretaresse en een hond”.

		Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan de RU Groningen en Cécile van Els, immunoloog
		bij het RIVM en tevens hoogleraar vaccinologie aan de Universiteit Utrecht zijn het meest
		enthousiast over de vaccins waarbij genetische informatie van het coronavirus met een ander,
		onschuldige virus wordt ingebracht. Van Els: “Die hebben toch enige virale activiteit waardoor ze
		alle linies aanboren.” Ze kunnen sneller door het ontwikkelingsproces, zegt Huckriede. “De
		producenten hebben ervaring met dit principe, en hebben met vergelijkbare vaccins tegen
		andere infectieziektes al enkele tests doorlopen. Het ziet er hoopvol uit. In Oxford, waar ze met
		dit type vaccin de klinische fase zijn begonnen, schatten ze de kans dat het gaat lukken op 80
		procent. Dan zouden ze eind dit jaar enkele miljoenen doses kunnen hebben. Het is een
		gerenommeerd lab, ik heb geen reden om aan die uitspraak te twijfelen.”

		Het volledige artikel: Trouw - Joep Engels 16 mei 2020

		Deze coronavaccins worden nu op mensen getest
		nu.nl 2 mei 2020

		Uit een overzicht van gezondheidsorganisatie WHO blijkt dat er op dit moment meer dan
		honderd kandidaat-vaccins zijn, waarvan er acht op mensen getest mogen worden. De
		universiteit van Oxford loopt hierin voorop en liet deze week weten dat ze hoopt dat ze in
		september al een werkend vaccin kan produceren.

1		University of Oxford - Verenigd Koninkrijk
2		CanSino Biologics Inc./Beijing Institute of Biotechnology - China
3		BioNTech/Fosun Pharma/Pfizer - Duitsland
4		INOVIO Pharmaceuticals - Verenigde Staten
5		Sinopharm - China
6		Sinovac - China
7		Moderna/NIAID - Verenigde Staten

		Volledig artikel: nu.nl 2 mei 2020

9 april 2020

RTL Z - Maarten Veeger

.
Farmaceuten trekken alles uit de kast om
vaccin te maken: 'Oogkleppen op en gaan'

"Er zijn echter bedrijven die al een stapje verder zijn met de ontwikkeling van een vaccin. Volgens

de Wereldgezondheidsorganisatie WHO zijn dat er twee. Het Amerikaanse Moderna en het

Chinese CanSino Bio. Deze twee doen al eerste testen van het vaccin bij mensen. Maar dat wil

nog niet zeggen dat ze het vaccin straks ook als eerste beschikbaar hebben." Gideon Kersten,

wetenschappelijk directeur van Intravacc, een onderzoeksinstituut dat vaccins ontwikkelt en

verbetert.

Volledige bron: RTL Z - Maarten Veeger

9 april 2020

De Correspondent - Rosanne Hertzberger

.
Hoe vaccinmakers zich wapenen
tegen een volgende uitbraak

Nieuwe experimentele technieken kunnen ertoe leiden dat er bij een nieuw virus sneller een

vaccin komt.

De eerste groep kandidaten: DNA- en RNA-vaccins

De vaccinbedrijven die we al als eerste in de media zagen verschijnen met hun studies hebben

veelbelovende namen als Inovio, Moderna, BioNTech en CureVac. Deze vaccins bestaan allemaal

uit een klein stukje erfelijk materiaal van het coronavirus, DNA of RNA. Door dat te introduceren

in onze eigen lichaamscellen, maakt het lichaam zelf de eiwitten aan van de ziekteverwekkers.

Dit is wezenlijk anders dan de bestaande vaccins. Die bestaan allemaal uit levende verzwakte of

gedode ziekteverwekkers of alleen een attribuut van de ziekteverwekker, een stukje van een

eiwit of een onderdeel van zijn jas. Er volgt een stevige afweerrespons, die vervolgens in het

immuungeheugen terechtkomt en de gevaccineerde onkwetsbaar maakt voor een infectie met

de echte ziekteverwekker.

Die reactie is niet wezenlijk anders dan een infectie met een echt coronavirus. Ook daar

presenteren de cellen van ons lichaam een stukje eiwit van de ziekteverwekker op hun

buitenkant om als het ware het immuunsysteem een signalement te geven van de vijand. Door

te vaccineren met RNA, of DNA, of een ander ‘voertuig’ dat dat stukje ziekteverwekker in het

lichaam introduceert, zet je hetzelfde mechanisme in werking, maar dan zonder de

gevaccineerde ziek te maken.

Een belangrijk voordeel van deze technologie is de snelheid waarmee je bij een uitbraak als

deze nieuwe vaccins kunt ontwerpen en produceren. De vaccinmakers hadden het virus zelf

niet eens nodig om te beginnen met het ontwerp. Met de genetische code konden ze aan de

slag. Het probleem is dat er nog nooit een vaccin geproduceerd is met deze technologie, en

dus grootschalig bij mensen is getest en voor massavaccinatie is goedgekeurd.

De tweede groep kandidaten: een virus bevechten met een ander virus

In totaal zijn er nu 44 vaccins in de running om deze pandemie een halt toe te roepen. Ze

maken gebruik van een tiental verschillende vaccinatietechnologieën.

Sommige van die technologieën kennen we uit de vaccins in ons Rijksvaccinatieprogramma.

Zo wordt er gewerkt aan een zogenaamd ‘geïnactiveerd’ vaccin, dat bestaat uit virusdeeltjes die

worden gedood. Ook worden er vaccins ontwikkeld die bestaan uit alleen een (deel van een)

eiwit van het virus, waartegen een immuunrespons wordt opgewekt, zoals bij ons HPV-vaccin.

Ook de typische mazelentechniek wordt onderzocht waarin levende, sterk verzwakte

virusdeeltjes zitten die mensen niet meer ziek kunnen maken, maar die wel immuniteit

geven tegen the real deal.

Janssen Vaccines and Prevention Leiden

Het Leidse bedrijf Janssen Vaccines and Prevention, onderdeel van de Amerikaanse farmagigant

Johnson & Johnson, werkt aan een vaccin tegen covid-19. In hun vaccin maken zij gebruik van

een zogenoemd adenovirus, dat kreupel is gemaakt zodat het mensen niet ziek kan maken. In

het lab worden ze genetisch aangepast zodat ze zich niet meer kunnen vermenigvuldigen in de

cellen van het menselijk lichaam. Er is maar een uitzondering, dat zijn de menselijke cellen die

groeien in de productiefaciliteit van Janssen zelf. Die cellen dragen het ontbrekende stukje

genetisch materiaal bij zich zodat de virussen daar wel kunnen repliceren en er genoeg virus

kan worden gemaakt voor de vaccins. Je kan zo’n virus ‘laden’ met erfelijk materiaal van

allerlei ziekteverwekkers. Als je er bijvoorbeeld een stukje coronavirus in zet, en het inspuit,

dan gaat het menselijk lichaam dat onschuldige corona-eiwit zelf maken. En dat resulteert

in die essentiële afweerrespons met bijbehorend geheugen: immuniteit!

Deze adenovirussen werden al eerder ingezet als onderdeel van een ebolavaccin. Dat vaccin is

inmiddels al verder gevorderd, het werd al ingezet voor vaccinaties in gebieden net buiten de hot

zone van de ebola-uitbraak in Rwanda en de Democratische Republiek Congo. Het wacht

momenteel bij het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) op toelating tot de markt.

In het lab worden ze genetisch aangepast zodat ze zich niet meer kunnen vermenigvuldigen in

de cellen van het menselijk lichaam. Er is maar een uitzondering, dat zijn de menselijke cellen

die groeien in de productiefaciliteit van Janssen zelf. Die cellen dragen het ontbrekende stukje

genetisch materiaal bij zich zodat de virussen daar wel kunnen repliceren en er genoeg virus

kan worden gemaakt voor de vaccins.

Van alle vaccinkandidaten maakt bijna de helft gebruik van een nieuwe flexibele technologie, die

snel op te schalen is en waar vaccinproductie kan beginnen op basis van een bestandje met de

genetische code.

Volledig artikel: De Correspondent - Rosanne Hertzberger

6 april 2020

Zorgwijzer - Koen Kuijper

Coronavaccin: de stand van zaken

Volgens de NOS zijn er wereldwijd al ruim 40 bedrijven en academische instellingen die werken

aan een vaccin. De ‘race’ is dus in volle gang.

Vier bedrijven die volgens experts voorop lopen in de ontwikkeling van een coronavaccin:

Moderna: biotechbedrijf uit Boston (VS) die in de Amerikaanse stad Seattle als eerste is gestart

met klinische tests.

Janssen Biologics: dochterbedrijf van Johnson & Johnson die op basis van dierproeven een

geschikt kandidaat-vaccin heeft geselecteerd.

Pfizer & BioNTech SE: Amerikaans en Duits bedrijf die samenwerken bij de ontwikkeling van

een vaccin.

CureVac: een ander Duits biotechbedrijf dat goed op weg lijkt te zijn naar een werkzaam vaccin.

Een eerste belangrijke stap naar een vaccin werd gezet door het Peter Doherty Institute for

Infection and Immunity in Australië. Door de onderzoekers werden vier soorten immuuncellen

geïdentificeerd die COVID-19 kunnen bestrijden. Dit is belangrijke informatie, want een vaccin

moet precies dezelfde immuuncellen activeren. Science Alert

Volgens onderzoekers van de Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory muteert het

coronavirus zich nauwelijks. Dat is goed nieuws voor de ontwikkeling van een vaccin, omdat deze

dan langdurig bescherming biedt. Zo muteert het griepvirus zich veel sneller. Vaccins die

daarvoor worden ontwikkeld, bieden dan ook slechts tijdelijk bescherming. Vandaar dat veel

kwetsbaren ieder jaar een griepprik krijgen. New York Post

Volledig artikel: Zorgwijzer - Koen Kuijper

3 april 2020

The Guardian - Laura Spinney

When will a coronavirus vaccine be ready?

Vaccinproeven met mensen beginnen binnenkort - maar zelfs als ze goed gaan en er een

remedie wordt gevonden, zijn er veel belemmeringen voordat wereldwijde immunisatie haalbaar

is. Ongeveer 35 bedrijven en academische instellingen racen om een corona vaccin te maken,

waarvan er minstens vier al kandidaten hebben die ze op dieren hebben getest. De eerste

hiervan - geproduceerd door het in Boston gevestigde biotechbedrijf Moderna - zal binnenkort

menselijke proeven ondergaan.

Alle vaccins werken volgens hetzelfde basisprincipe. Ze presenteren een deel of het geheel van de

ziekteverwekker aan het menselijke immuunsysteem, meestal in de vorm van een injectie en in

een lage dosis, om het systeem ertoe aan te zetten antilichamen tegen de ziekteverwekker te

produceren. Antilichamen zijn een soort immuungeheugen dat, nadat het eenmaal is opgewekt,

snel weer kan worden gemobiliseerd als de persoon in zijn natuurlijke vorm wordt blootgesteld

aan het virus.

Traditioneel werd immunisatie bereikt met levende, verzwakte vormen van het virus, of een deel

of het geheel van het virus nadat het is geïnactiveerd door hitte of chemicaliën. Deze methoden

hebben nadelen. De levende vorm kan zich blijven ontwikkelen in de gastheer, bijvoorbeeld door

een deel van zijn virulentie te heroveren en de ontvanger ziek te maken, terwijl hogere of

herhaalde doses van het geïnactiveerde virus nodig zijn om de noodzakelijke mate van

bescherming te bereiken. Sommige van de Covid-19-vaccinprojecten gebruiken deze beproefde

benaderingen, maar andere gebruiken nieuwere technologie. Een meer recente strategie,

bijvoorbeeld die van Novavax, is het construeren van een "recombinant" vaccin. Dit omvat het

extraheren van de genetische code voor de eiwitpiek op het oppervlak van Sars-CoV-2, het

deel van het virus dat hoogstwaarschijnlijk een immuunreactie bij mensen veroorzaakt.

Andere benaderingen, zelfs nieuwer, omzeilen het eiwit en bouwen vaccins op basis van de

genetische instructie zelf. Dit is het geval voor Moderna en een ander bedrijf dat aanwezig is in

Boston, CureVac, die beide Covid-19-vaccins bouwen uit messenger-RNA.

Volledig artikel: The Guardian - Laura Spinney

31 maart 2020

Wikipedia

COVID-19 vaccine

Er zijn ongeveer 35 bedrijven en academische instellingen¹ betrokken bij onderzoeksactiviteiten

om een vaccin te ontwikkelen, waarvan er drie steun krijgen van de Coalition for Epidemic

Preparedness Innovations (CEPI), waaronder projecten van de biotechnologiebedrijven Moderna²,

en Inovio Pharmaceuticals, en de University of Queensland.

Volgens een rapport op 10 maart 2020 zijn er wereldwijd ongeveer 300 onderzoeken in een vroeg

stadium gaande.³

'In early March 2020, CEPI announced a US$2 billion funding goal in a global partnership between

public, private, philanthropic, and civil society organisations to accelerate development of COVID-

19 vaccines, with commitments to date by the governments of Denmark, Finland, Germany,

Norway, and the UK.'

¹ Spinney, Laura (18 March 2020). "When will a coronavirus vaccine be ready?". The Guardian. Retrieved

18 March2020.

² Ziady, Hanna (26 February 2020). "Biotech company Moderna says its coronavirus vaccine is ready for first

tests". CNN. Archived from the original on 28 February 2020. Retrieved 2 March 2020.

³ Devlin, Hannah; Sample, Ian (10 March 2020). "Hopes rise over experimental drug's effectiveness against

coronavirus". The Guardian. Retrieved 19 March 2020.

Volledig artikel: Wikipedia

30 maart 2020

.Newsmonkey - Mick van Loon

.
Zoektocht naar coronavaccin
lijkt sneller te verlopen dan verwacht

Moderna | NIAID US

De klinische tests zijn begonnen van een mogelijk vaccin dat door Moderna en de National

Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID) is ontworpen: mRNA-1273 [messenger-RNA].

Het is een vorm van RNA die als ‘boodschapper’ (messenger) twee processen met elkaar

verbindt: de transcriptie, waarbij een stuk DNA (een gen) overgeschreven wordt tot mRNA, en

de translatie, waarbij het mRNA wordt vertaald naar een keten van aminozuren (een eiwit).

Met deze mRNA-technologie worden fragmenten van genetische code in de spieren van een

persoon geïnjecteerd, zodat de spiercellen zelf het virale eiwit gaan produceren om immuniteit

te creëren, met dat verschil dat het mRNA alleen de instructies levert voor hoe je cel dat eiwit

kan maken. En als het eenmaal is gemaakt, neemt het immuunsysteem het over en doet het

zijn werk.

De aanpak van het RNA-vaccin heeft één groot voordeel: snelheid. Wetenschappers hoeven

alleen maar de genetische sequentie van het virus te kennen en ze kunnen de productie van

een RNA-vaccin binnen enkele weken synthetiseren en opschalen.

Zolang het goed is geformuleerd, wordt RNA beschouwd als bijna onschadelijk om in mensen

te injecteren, en een fase 1-onderzoek als dit is dan ook gemakkelijk te starten. We weten in

ieder geval dat het RNA de mensen in de proef niet schaadt.

Volledig artikel: Newsmonkey - Mick van Loon

17 maart 2020

RTL Nieuws

.
Nieuwe stap in race om vaccin:
eerste mensen getest

In de Verenigde Staten zijn voor het eerst mensen getest op een experimenteel coronavaccin.

Vier gezonde vrijwilligers hebben ieder een eerste dosis van het vaccin gekregen, dat is

ontwikkeld door Amerikaanse wetenschappers na de uitbraak van Covid-19 in China [de

gebruikelijke dierproeven worden overgeslagen - Welingelichte Kringen 18 maart 2020].

Het zal nog zeker maanden duren voordat duidelijk is of het vaccin veilig en effectief is.

In totaal zullen vijfenveertig vrijwilligers tussen de 18 en 55 jaar de komende maanden

meedoen aan het onderzoek. Zij krijgen ieder twee keer een dosis toegediend, met

daartussen een maand rust.

Een vaccin is doorgaans een directe, zeer afgezwakte vorm van een virus. De Amerikaanse

mogelijke oplossing [door het bedrijf Moderna, red.] werkt anders: wetenschappers hebben het

vaccin op basis van een deel van de genen van het virus ontwikkeld.

Het vaccin moet ervoor zorgen dat het lichaam een bepaald eiwit aanmaakt. Dat is

opzichzelfstaand onschuldig, maar het eiwit zorgt er wel voor dat Covid-19 zich vervolgens in

menselijke cellen vestigt. De gedachte is dat antistoffen het eiwit zullen aanvallen. Als het

lichaam dat voortaan doet, kan het eiwit in de toekomst niet meer succesvol Covid-19 in de

cellen laten nestelen.

Volledig artikel: RTL Nieuws

↑ Back to Top

Vaccins en medicijnen tegen coronavirus SARS-CoV-2 | Liliane Limpens | Disclaimer | update 06 juli 2021