|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Vaccin Janssen is met één prik effectief:
'Wij hebben het aangedurfd' |
|
|
|
Het Parool - Stephen Friedrichts & Chris van
Mersbergen 29 januari 2021 |
|
|
|
|
|
|
|
Met één prik beschermd tegen corona, het
lukt geen enkele farmaceut, op één
|
|
|
|
na: Janssen uit Leiden. Uit vrijdag
gepubliceerde cijfers blijkt het vaccin
|
|
|
|
gemiddeld genomen 66 procent effectief te
zijn tegen corona. Hoe een
|
|
|
|
Nederlands idee de gamechanger zou kunnen
zijn. |
|
|
|
|
|
|
|
Het vaccin scoort vooral enorm goed tegen
een ernstig ziekteverloop, aldus Janssen.
Tijdens |
|
|
|
de vaccinproeven - waaraan 44.000
proefpersonen deelnamen - belandde niemand
die het |
|
|
|
vaccin had gekregen wegens corona in het
ziekenhuis. Ook kwam niemand te overlijden.
Dat |
|
|
|
geldt ook, zo benadrukt de farmaceut, voor
proefpersonen die besmet raakten met de
Zuid- |
|
|
|
Afrikaanse of Braziliaanse mutatie van het
virus. |
|
|
|
|
|
|
|
En dat is een opluchting voor Hanneke
Schuitemaker, viroloog van beroep en
onderzoeksleider |
|
|
|
bij Janssen Vaccines. Ze geeft het grif toe:
het afgelopen jaar heeft ze best wat nachten |
|
|
|
wakker gelegen. Ze droeg de inhoudelijke
verantwoordelijkheid voor de beslissing om
te |
|
|
|
werken aan een coronavaccin waarbij slechts
één prik volstaat. Een unicum in vaccinland,
zo’n |
|
|
|
beetje alle vaccinprojecten gaan immers uit
van twee prikken. |
|
|
|
|
|
|
|
'Risico op falen' |
|
|
|
En dus voelde het de afgelopen maanden soms
alsof ze tegen het verkeer inreed op een
|
|
|
|
eenrichtingsweg, zegt Schuitemaker. Een
route die niet zonder risico is. “Je weet
dat je de |
|
|
|
nodige extra bochtjes moet maken als blijkt
dat iets niet klopt. Maar één prik heeft
zoveel |
|
|
|
voordelen dat we dachten: we móeten het
proberen. Met natuurlijk het risico dat we
zouden |
|
|
|
falen.” |
|
|
|
|
|
|
|
Ergens is het best gek: het vaccin van
Janssen lijkt enorm veel op dat van de
Zweeds-Britse |
|
|
|
farmaceut AstraZeneca, dat door onderzoekers
van de universiteit van Oxford is ontwikkeld
en |
|
|
|
onder meer in het Verenigd Koninkrijk al op
de markt is. Beide ‘virale vectorvaccins’
brengen |
|
|
|
een onschuldig verkoudheidsvirus aangekleed
met het gen dat codeert voor het spike-eiwit
van |
|
|
|
corona, naar binnen, zodat het lichaam heel
even het spike-eiwit gaat maken dat
vervolgens |
|
|
|
daartegen antistoffen opwekt. Maar waar het
Oxfordvaccin
twee prikken nodig heeft, doet |
|
|
|
Janssen het dus met eentje. |
|
|
|
|
|
|
|
Die discrepantie is waarschijnlijk te
verklaren door de opzet van de dierproeven,
waarbij het |
|
|
|
vaccin voor het eerst werd getest op apen,
vermoedt Schuitemaker. Bij die proeven met
het |
|
|
|
Janssen-vaccin
bleek dat relatief weinig antistoffen nodig
waren voor een goede bescherming |
|
|
|
tegen corona. En als dat bij apen zo blijkt
te zijn, zo klonk de hypothese, waarom dan
niet voor |
|
|
|
mensen? |
|
|
|
|
|
|
|
“Het waren nogal wat aannames,” erkent
Schuitemaker. “Maar wij hebben het
aangedurfd. Als |
|
|
|
we zouden falen, konden we altijd nog
terugvallen op proeven met twee prikken.” |
|
|
|
|
|
|
|
Milder ziekteverloop |
|
|
|
Daarvoor lijkt vooralsnog geen reden, hoewel
de resultaten door de gemuteerde varianten
nu |
|
|
|
lager uitvallen dan wellicht vooraf was
gehoopt. Vooral de Zuid-Afrikaanse variant
van het |
|
|
|
coronavirus is een lastige om te bestrijden,
zo blijkt: slechts in iets meer dan de helft
van de |
|
|
|
gevallen biedt het Janssen-vaccin daartegen
bescherming. Wel zorgt de prik ervoor dat
het |
|
|
|
ziektebeeld in bijna alle gevallen
aanzienlijk milder verloopt, als toch
besmetting volgt. |
|
|
|
|
|
|
|
Deskundigen in
Nederland
en ver daar buiten zijn daarom hoopvol
gestemd over het Janssen- |
|
|
|
vaccin. De Amerikaanse viroloog Florian
Krammer noemt het zelfs ‘het vaccin dat
mogelijk de |
|
|
|
grootste invloed zal hebben op bestrijding
van de pandemie’. Ook de Nederlandse
regering is |
|
|
|
enthousiast over de ontwikkelingen bij
Janssen. Zo zeer zelfs, dat minister De
Jonge |
|
|
|
(Volksgezondheid) begin december besloot 3,4
miljoen extra doses van het vaccin in te
kopen. |
|
|
|
Dat komt bovenop de 7,9 miljoen vaccins waar
Nederland conform de Europese afspraken al
|
|
|
|
recht op had. |
|
|
|
|
|
|
|
Een ingewijde op het Binnenhof noemt die
extra bestelling niet verrassend: “Wellicht
speelde |
|
|
|
ook wat chauvinisme mee, maar afgelopen
zomer liet De Jonge al doorschemeren dat
Janssen |
|
|
|
één van de vaccins was die hij er per se bij
wilde hebben.” |
|
|
|
|
|
|
|
Voordelen |
|
|
|
De voordelen van die ene prik zijn dan ook
makkelijk te benoemen. Het is goedkoper
(kosten |
|
|
|
per doses: circa 7 euro, de kosten van de
Moderna- en Pfizer-vaccins bedragen voor
twee |
|
|
|
prikken circa 40 euro), makkelijker qua
logistiek en mensen zijn nu eenmaal, zo weet
|
|
|
|
Schuitemaker, niet altijd even vaccintrouw.
Die tweede prik wordt dan ook lang niet
altijd |
|
|
|
gehaald, leert de ervaring. |
|
|
|
|
|
|
|
Daar komt nu nog een immens voordeel bij.
Sinds de mogelijk besmettelijkere Britse
variant |
|
|
|
Europa in een angstgreep houdt, kiezen
steeds meer landen ervoor om de tweede prik
bij de al |
|
|
|
toegelaten vaccins uit te stellen. Ook
minister De Jonge heeft aangekondigd dat de
pauze |
|
|
|
tussen de twee prikken van het Pfizer-vaccin
wordt uitgerekt van drie naar zes weken. |
|
|
|
|
|
|
|
Het lijkt een verantwoord risico. Maar, zo
zeggen deskundigen in koor, keihard bewijs
|
|
|
|
ontbreekt. En mutanten liggen op de loer.
Ook voor de vaccins van andere farmaceuten
moet |
|
|
|
de ingewikkelde knoop over het moment van de
tweede prik worden doorgehakt. |
|
|
|
|
|
|
|
Één prik |
|
|
|
Behalve bij Janssen, dus. Het kan dus zomaar
het enige vaccin worden waarbij straks
|
|
|
|
wetenschappelijk vaststaat dat één prik
volstaat. Naar verwachting doet Janssen in
februari een |
|
|
|
aanvraag voor noodgebruik bij de
FDA, de
Amerikaanse instantie die gaat over
goedkeuring |
|
|
|
van vaccins. |
|
|
|
|
|
|
|
Direct daarna volgt het
EMA, de
Europese evenknie. Als alles meezit, kan
Nederland in het |
|
|
|
tweede kwartaal gaan prikken met de
Janssen-vaccins. Het is dan het vierde
vaccin op de |
|
|
|
Europese markt:
Pfizer,
Moderna en
AstraZeneca gingen de Leidse farmaceut al
voor. |
|
|
|
|
|
|
|
Zorgen dat het Janssen-vaccin dan helemaal
niet meer nodig is, heeft Schuitemaker niet.
“Wij |
|
|
|
zijn heel erg gericht op de westerse wereld,
iedereen heeft de mouwen al opgestroopt.
Maar op |
|
|
|
het zuidelijk halfrond is nauwelijks nog een
prik gezet. Als je uitgaat van twee shots,
heb je 16 |
|
|
|
miljard doses nodig om de hele wereld te
vaccineren. Als je uit kunt gaan van één
shot, zijn het |
|
|
|
er een stuk minder.” |
|
|
|
|
|
|
|
Het Parool - Stephen Friedrichts & Chris van
Mersbergen 29 januari 2021 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Leids coronavaccin van Janssen beschermt
voor 66 procent tegen |
|
|
|
COVID-19 |
|
|
|
Nu.nl 29 januari 2021 |
|
|
|
|
|
|
|
Het coronavaccin dat door farmaceut Janssen
uit Leiden is ontwikkeld, biedt 66
|
|
|
|
procent bescherming tegen COVID-19, meldt moederbedrijf
Johnson & Johnson |
|
|
|
vrijdag op basis van proeven. Nederland
heeft 11,3 miljoen doses van dit vaccin
|
|
|
|
besteld. |
|
|
|
|
|
|
|
Het percentage is flink lager dan bij de al
goedgekeurde vaccins van
Pfizer/BioNTech
en |
|
|
|
Moderna.
Die bieden volgens onderzoek ongeveer 90
procent bescherming. |
|
|
|
|
|
|
|
Volgens
Johnson & Johnson
biedt het vaccin van Janssen wel voor 85
procent bescherming |
|
|
|
tegen ernstige COVID-19. |
|
|
|
|
|
|
|
Uit proeven in de
Verenigde Staten
kwam naar voren dat het vaccin gemiddeld
voor 72 procent |
|
|
|
effectief was. Uit de wereldwijde testen,
waarbij het vaccin ook op meerdere varianten
werd |
|
|
|
getest, bleek het vaccin 66 procent
bescherming te bieden. |
|
|
|
|
|
|
|
In Zuid-Afrika, waar een zorgwekkende
variant van het virus circuleert (ook wel de
Zuid- |
|
|
|
Afrikaanse variant of mutatie genoemd), was
het beschermingsniveau van het
Janssen-vaccin |
|
|
|
57 procent. Dat betekent volgens de
fabrikant dat het vaccin goed werkt tegen
deze variant. |
|
|
|
Wereldgezondheidsorganisatie WHO
eist een minimale werkzaamheid van 50
procent. |
|
|
|
|
|
|
|
Aan de klinische proeven deden in totaal
43.783 deelnemers mee. Een deel kreeg het
vaccin |
|
|
|
toegediend en een ander deel een
zoutoplossing als placebo. Van alle
proefpersonen hoefde |
|
|
|
niemand op de intensive care opgenomen te
worden of aan de beademing gelegd te worden. |
|
|
|
|
|
|
|
Eén prik is voldoende |
|
|
|
Het Janssen-vaccin is gebaseerd op een
verkoudheidsvirus dat bij mensen voorkomt.
Dit virus |
|
|
|
is aangepast, zodat je er niet ziek van kunt
worden én het ervoor zorgt dat er in het
lichaam |
|
|
|
stukjes van het coronavirus worden
aangemaakt. Die stukjes zorgen ervoor dat je
afweer |
|
|
|
opbouwt. |
|
|
|
|
|
|
|
De prik lijkt sterk op het vaccin van
AstraZeneca,
met als verschil dat het AstraZeneca-vaccin |
|
|
|
een virus bevat dat voorkomt bij
chimpansees. |
|
|
|
|
|
|
|
Als alles meezit, komt het Janssen-vaccin in
maart beschikbaar.
Nederland
krijgt in eerste |
|
|
|
instantie drie miljoen doses waarmee
verschillende groepen worden ingeënt. Bij
dit vaccin is |
|
|
|
één dosis voldoende. |
|
|
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Nu.nl 29 januari 2021 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
'Winnende formule' Oxfordvaccin is goed
nieuws voor Nederland |
|
|
Het Parool - Chris van Mersbergen 28
december 2020 |
|
|
|
|
|
De belofte van AstraZeneca-topman Pascal
Soriot dat de ‘winnende formule’ is
|
|
|
gevonden om met het Oxfordvaccin een
effectiviteit van 95 procent te bereiken,
|
|
|
zou ook voor Nederland héél goed nieuws
zijn. Alleen al in het eerste kwartaal
|
|
|
van 2021 verwacht het kabinet 4,5 miljoen
doses van dit vaccin. |
|
|
|
|
|
Soriot zei zondag in een interview met The
Sunday Times dat het in Oxford
ontwikkelde vaccin |
|
|
net als ‘concurrenten’ Pfizer-BioNTech en
Moderna een effectiviteit van rond de 95
procent zou |
|
|
kunnen bereiken. Dat zou betekenen dat 95
van de 100 mensen die het vaccin nemen, niet
|
|
|
ziek worden van het coronavirus. |
|
|
|
|
|
Het vaccin van AstraZeneca, dat momenteel
wordt geëvalueerd door de Britse
toezichthouder, |
|
|
biedt volgens Soriot zelfs ‘100 procent
bescherming’ tegen ernstige vormen van
Covid-19. Hij |
|
|
kan zijn positieve voorspellingen nog niet
onderbouwen. De nieuwe resultaten waar de
topman |
|
|
het over heeft, zijn nog niet gepubliceerd. |
|
|
|
|
|
Eerder kwam uit verschillende testen naar
voren dat het vaccin van AstraZeneca een
gemiddelde |
|
|
effectiviteit had van 70 procent. Dat steeg
later naar 90 procent, afhankelijk van de
dosering. |
|
|
Door de wisselende percentages was er nogal
wat onduidelijkheid over het vaccin. Nu
belooft |
|
|
Soriot dus nóg hogere percentages. |
|
|
|
|
|
Britten: 4 januari groen licht |
|
|
De farmaceut heeft voor kerst alle papieren
die nodig zijn voor goedkeuring ingeleverd
bij de |
|
|
Britse medicijnautoriteit MHRA. Die geeft
naar verluidt op maandag 4 januari groen
licht voor |
|
|
het vaccin, dat daarna spoedig kan worden
verspreid in het Verenigd Koninkrijk. |
|
|
|
|
|
Net als bij het vaccin van Pfizer-BioNTech
zijn de Britten daarmee een stuk sneller dan
de rest |
|
|
van de Europese Unie. De Europese
medicijnwaakhond EMA velt naar verwachting
pas eind |
|
|
januari een eindoordeel over het
Oxfordvaccin. |
|
|
|
|
|
Als geroepen |
|
|
Succesvolle resultaten en goedkeuring van
dit vaccin zouden ook voor de
Nederlandse
regering |
|
|
als geroepen komen. Alleen al in de eerste
drie maanden van 2021 verwacht het
kabinet 4,5 |
|
|
miljoen doses van het
Oxfordvaccin,
bijna twee keer zoveel als van het
Pfizervaccin (2,5 miljoen |
|
|
doses) en zelfs meer dan tien keer zoveel
als van Moderna (bijna 0,4 miljoen). |
|
|
|
|
|
Van al deze vaccins zijn overigens twee
prikken per persoon nodig. Van andere
farmaceuten, |
|
|
zoals die van
Janssen uit
Leiden, wordt in het eerste kwartaal van
2021 vooralsnog geen |
|
|
goedkeuring van de EMA verwacht. |
|
|
|
|
|
In het tweede kwartaal van 2021 rekent het
kabinet op nog eens 5,2 miljoen doses van
het |
|
|
AstraZeneca-vaccin. Daarmee is dit het
middel waarmee in de eerste helft van het
nieuwe jaar |
|
|
de meeste Nederlanders gevaccineerd zouden
moeten worden. Een voordeel bij de
verspreiding: |
|
|
het vaccin van AstraZeneca kan lange tijd op
koelkasttemperatuur worden vervoerd en
|
|
|
opgeslagen, iets wat niet geldt voor de
vaccins van Pfizer en Moderna. |
|
|
|
|
|
Advies Gezondheidsraad |
|
|
De verwachting is dat in de eerste maanden
vooral ouderen, kwetsbaren en zorgpersoneel
aan |
|
|
de beurt komen. Van Pfizer en Moderna is al
duidelijk dat hun vaccin ouderen goed
beschermt, |
|
|
maar van AstraZeneca is dat nog niet zeker. |
|
|
|
|
|
Daarom adviseerde de Gezondheidsraad aan
minister Hugo de Jonge om het Pfizer-vaccin
|
|
|
vooral voor ouderen te reserveren. De Jonge
negeert dat advies, en geeft de eerste doses
aan |
|
|
personeel van verzorgingshuizen,
instellingen voor beperkten en in de
thuiszorg. Het vaccin van |
|
|
Moderna gaat naar verwachting naar de
bewoners van zorginstellingen. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Het Parool - Chris van Mersbergen 28
december 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Interview
Hanneke Schuitemaker, vaccinmaker: 'Ik voel
me niet |
|
|
verslagen. We wisten dat we niet de eerste
zouden zijn' |
|
|
NRC Handelsblad - Niki Korteweg 23 december
2020 |
|
|
|
|
|
Hanneke Schuitemaker leidt bij Janssen
Vaccines in Leiden de hectische jacht
|
|
|
op een coronavaccin. Mission control room:
haar werkkamer in Amstelveen.
|
|
|
Andere farmaceuten brachten uiteindelijk
eerder resultaten naar buiten.
|
|
|
„Niemand had dit verwacht.” |
|
|
|
|
|
Stampvoetend loopt Hanneke Schuitemaker in
september door haar woonkeuken in |
|
|
Amstelveen. Acht maanden is met man en macht
toegewerkt naar de beslissende studie bij
|
|
|
zestigduizend proefpersonen. Een studie met
het meest kansrijke kandidaatvaccin tegen
Covid- |
|
|
19 dat onder haar leiding bij het
farmaceutische bedrijf Janssen in Leiden is
gemaakt. Er is een |
|
|
wereldwijde race naar een vaccin aan de
gang, de coronapandemie moet worden
ingedamd. |
|
|
Maar het besluit in de zojuist afgesloten
Zoomvergadering is onverbiddelijk. De start
van de |
|
|
studie gaat niet door. |
|
|
|
|
|
„De stoom kwam uit mijn oren”, vertelt ze
begin november, rechtop aan de robuuste, |
|
|
meterslange eettafel in diezelfde
woonkeuken. Het espressoapparaat op het
aanrecht pruttelt |
|
|
nog na, haar reusachtige zwarte labrador
snurkt zachtjes in zijn mand. „Wij hadden
ingeschat |
|
|
dat een hogere dosis vaccin een betere
afweerreactie zou opwekken, maar dat was
niet zo. De |
|
|
lagere dosis deed het al goed. Maar
inmiddels stonden tienduizenden flesjes met
die hogere |
|
|
dosis klaar om de fase 3-studie te starten.” |
|
|
|
|
|
„De vraag is dan: wat ga je doen? Want met
die lagere hoeveelheid verder gaan betekent
dat je |
|
|
twee keer zoveel doses hebt. Toen is
besloten om alles terug te halen, en de |
|
|
onderzoeksplekken opnieuw te bevoorraden met
flesjes met de lagere dosis. Maar daarvoor |
|
|
moesten we de start van de studie
an-der-halve week uitstellen. Jongens, come
on!, dacht |
|
|
ik.” Ze sloeg nog net niet met de vuist op
tafel. „Maar uiteindelijk zie ik ook dat het
een |
|
|
goede beslissing was.” |
|
|
|
|
|
Zelfs voor de nuchtere viroloog Schuitemaker
(56) is het een dollemansrit: een vaccin
maken |
|
|
tegen een onbekend virus, middenin een
pandemie, terwijl inzichten en eisen bijna
dagelijks |
|
|
verschuiven. Ze leidt het mondiale onderzoek
naar virale vaccins van het farmaceutische
bedrijf |
|
|
Janssen Vaccines in Leiden, dat onderdeel is
van een van ’s werelds grootste
farmaceutische |
|
|
bedrijven, het Amerikaanse Johnson&Johnson.
Haar hele loopbaan is gewijd aan vaccins
maken. |
|
|
Tegen de dodelijkste virussen zoals hiv en
ebola, tegen het rs-virus en tegen zika.
Maar nog |
|
|
nooit lag er zo veel druk op haar werk als
nu. |
|
|
|
|
|
|
|
|
WIE IS…? |
|
|
Hanneke Schuitemaker (Heerhugowaard, 1964)
is hoogleraar virologie aan de Universiteit
van |
|
|
Amsterdam en sinds 2011 hoofd virale
vaccinontwikkeling van Janssen Vaccines in
Leiden, |
|
|
onderdeel van de Amerikaanse farmaceut
Johnson&Johnson. Na haar studie medische
biologie |
|
|
aan de Vrije Universiteit Amsterdam stort ze
zich vanaf 1987 op het nieuwe en dodelijke
hiv- |
|
|
virus, dat aids veroorzaakt, bij het latere
bloedonderzoeksinstituut Sanquin. In 2003
verhuist ze |
|
|
met haar gezin voor een jaar naar San Diego
(VS) en verdiept zich aan het Scripps
Research |
|
|
Institute in de vaccinontwikkeling tegen hiv.
Terug in Nederland wordt ze in 2004
hoogleraar. In |
|
|
2010 start ze bij het Leidse biotechbedrijf
Crucell, het latere Janssen Vaccines.
Schuitemaker is |
|
|
gescheiden en woont in Amstelveen met de
jongste van haar drie zoons, een grote
labrador en |
|
|
een kat. |
|
|
|
|
|
Op deze novemberochtend in haar keuken oogt
ze ontspannen, terugblikkend op de hectische |
|
|
jacht
op een coronavaccin die ze dit jaar leidde. Mission
control room: haar werkkamer in |
|
|
Amstelveen, waar ze zeven dagen per week zit
van negen tot negen, met een Billy
boekenkast, |
|
|
een groene varen en een uitbundig behang met
envelopjes-dessin dat – tot haar ergernis –
|
|
|
haar achtergrond is in de aaneenrijging van
Zoomvergaderingen. „In Leiden zijn alleen de
|
|
|
mensen die er echt moeten zijn, vooral in
het lab. Johnson&Johnson houdt voor de
onderlinge |
|
|
afstand twee meter aan, het is een sterk
risicomijdend bedrijf. In sommige labs past
maar één |
|
|
persoon. Dan zie je de hele dag niemand –
nog minder leuk dan Zoom.” Ze zwaait even.
Haar |
|
|
jongste zoon, de laatste van de drie die nog
thuis woont, vertrekt met een rugzak op naar
zijn |
|
|
opleiding. |
|
|
|
|
|
Doelgerichtheid, dat is wat haar tien jaar
geleden naar het jonge Leidse biotechbedrijf
Crucell |
|
|
trok. Ze werkte sinds 2004 als hoogleraar
virologie in het AMC, waar ze onderzoek deed
naar |
|
|
vaccins tegen hiv. „Ik was toe aan concreet
onderzoek dat leidt tot een product, een
vaccin. |
|
|
Academisch werk is alleen het eerste kleine
stapje.” Veel collega’s op de universiteit
reageerden |
|
|
negatief op haar overstap naar het
bedrijfsleven, zegt ze lachend. „Ik ging
naar the dark side.” |
|
|
Zelf had ze na drie weken ook alweer spijt.
„Ik kwam erachter dat ook een biotechbedrijf
nooit |
|
|
zelf een vaccin in de markt kan zetten.
Daarvoor is een bedrijf nodig met het geld
en de |
|
|
middelen.” |
|
|
|
|
|
Tot haar grote vreugde wordt Crucell al snel
overgenomen door farmareus Johnson&Johnson. |
|
|
Haar woonplaats onder de rook van Schiphol
blijkt een uitkomst. Voor Janssen Vaccines,
zoals |
|
|
Crucell nu heet, vliegt ze jarenlang heen en
weer naar de VS. Maar dan breekt 2020 aan.
Sinds |
|
|
begin dit jaar werkt Janssen Vaccines
vrijwel uitsluitend aan een coronavaccin. |
|
|
|
|
|
Wanneer is jullie vaccin klaar? |
|
|
„Dat hangt er helemaal van af hoe de proeven
verlopen. Daaruit moet eerst nog maar
blijken of |
|
|
het werkt. De grote fase 3-test, met de
lagere dosis, is uiteindelijk eind september
gestart. We |
|
|
rekruteren ruim 40.000 mensen in
verschillende landen. Die studie moet
uitwijzen of het vaccin |
|
|
veilig is, en of het beschermt tegen
Covid-19. Die onderzoeken zijn geblindeerd:
vrijwel |
|
|
niemand weet wie het kandidaatvaccin krijgt
en wie een nepvaccin. Op het moment dat rond
150 |
|
|
proefpersonen Covid-19 hebben opgelopen, en
daar ook genoeg ouderen en ernstige Covid- |
|
|
gevallen bij zitten, kijkt een
onafhankelijke commissie in welke van die
twee groepen de zieken |
|
|
zijn gevallen. Als dat vooral in de
placebogroep is dan weet je dat het werkt.
Dat zullen we naar |
|
|
verwachting eind januari 2021 weten.
Intussen maken we de papieren alvast zo ver
mogelijk |
|
|
klaar voor de beoordeling door de
autoriteiten. We hebben al elfduizend
pagina’s.” |
|
|
|
|
|
Op 11 december is Schuitemaker, nu in een
Zoomgesprek, duidelijk vermoeider. In de
|
|
|
tussenliggende weken kwamen de farmaceuten
Pfizer, Moderna en AstraZeneca de een na de
|
|
|
ander naar buiten met de resultaten van hun
coronavaccins. Dat van Pfizer is al
goedgekeurd |
|
|
voor noodgebruik in verschillende landen, in
het Verenigd Koninkrijk zijn de eerste
prikken |
|
|
gezet. |
|
|
|
|
|
Wat ging er door u heen toen u de resultaten
van Pfizer hoorde? |
|
|
„Spéctaculair vond ik het. Niemand had dit
verwacht, de vaccins van zowel Pfizer als
Moderna |
|
|
bieden bijna 95 procent bescherming. We
dachten allemaal dat 70 procent al heel wat
zou zijn. |
|
|
En het biedt hoop. Dit verhoogt de kans dat
dat van ons ook werkt.” |
|
|
|
|
|
En dat van AstraZeneca? U zou een flesje
champagne ploppen als dat van hen werkte,
omdat |
|
|
hun type vaccin vergelijkbaar is met dat van
jullie. |
|
|
|
|
|
„De champagne is dicht gebleven. Zij hadden
90 procent en 62 procent, dat was te warrig
om |
|
|
iets uit te concluderen. Maar het goede
nieuws is dat ook hun vaccin werkt. Ze zagen
een wat |
|
|
lager percentage in Brazilië, maar Pfizer
had dat ook in die regio. In armere gebieden
kan de |
|
|
immuunrespons minder goed zijn omdat de
mensen minder gezond zijn.” |
|
|
|
|
|
Ziet u het als een concurrerende race of
meer als een gezamenlijke strijd? |
|
|
„Het heeft iets van allebei. Elke producent
weet dat hij nooit voldoende vaccins kan
maken om |
|
|
bijna acht miljard wereldbewoners meteen te
voorzien, dus in die zin is het niet
concurrerend. |
|
|
Maar het heeft wel consequenties als je niet
de eerste bent. Hoe zorg je dat mensen nog
in jouw |
|
|
studie willen? Het voordeel is dat je veel
kunt leren van de ervaringen van anderen. Er
is meer |
|
|
openheid dan gewoonlijk tussen vaccinmakers.
De Amerikaanse overheid heeft een denktank
|
|
|
opgericht waarin we met mensen van alle
vaccinfabrikanten, academici en mensen met
|
|
|
coördinerende functies belangrijke
onderwerpen bespreken. Je voelt je sterk
verbonden, zeker |
|
|
in deze situatie.” |
|
|
|
|
|
Is het niet demotiverend, het hele jaar zo
buffelen en dan al drie concurrenten over de
finish? |
|
|
„Nee, ik voel me niet verslagen. We wisten
dat we niet de eerste zouden zijn. Nu weten
we: de |
|
|
lat ligt hoog. Mensen kijken vooral naar dat
beschermingspercentage, maar een vaccin met
een |
|
|
iets lager percentage kan nog steeds
supergoed zijn vanwege andere aspecten. Ons
vaccin is |
|
|
het enige in een studie met één dosis in
plaats van twee, en het hoeft niet
opgeslagen te |
|
|
worden bij -80 graden Celsius zoals dat van
Pfizer, het is houdbaar in de koelkast. We
weten |
|
|
dat mensen niet trouw hun tweede prik halen,
zeker niet in ontwikkelingslanden.
Bovendien, als |
|
|
je niet voldoende hebt van een vaccin dat 90
procent werkt, en ook een vaccin hebt dat
|
|
|
bijvoorbeeld 70 procent beschermt, heeft het
toch veel zin om ook daarmee te vaccineren.
Om |
|
|
echt een klap op die pandemie te geven heb
je zoveel mogelijk vaccinaties nodig,
tegelijkertijd. |
|
|
Alleen zo bereiken we die groepsimmuniteit
waar we naar streven.” |
|
|
|
|
|
Pandemieën, vaccins; hoogleraar Schuitemaker
geeft er al jaren colleges over. Maar de
praktijk |
|
|
heeft haar toch verrast. „Wat ik beklemmend
vind: je kunt niet vluchten voor een
pandemie. Je |
|
|
kunt nergens heen om er even van verlost te
zijn.” Ze is dolblij dat ze, doelgericht,
kan |
|
|
bijdragen aan een mogelijke oplossing. „Dat
helpt me wel om het harde werken vol te
houden.” |
|
|
|
|
|
Het kandidaatvaccin van Janssen bestaat uit
een onschuldig verkoudheidsvirus met een
stukje |
|
|
genetische code van het coronavirus: die van
het karakteristieke uitsteeksel waarmee dat
virus |
|
|
onze cellen binnendringt. Na vaccinatie
maken cellen rond de prikplek dat
corona-onderdeel. |
|
|
Het afweersysteem ontdekt dat
lichaamsvreemde eiwit, maakt antistoffen
ertegen en bouwt een |
|
|
geheugen ervoor op. Wanneer dan het échte
coronavirus het lijf binnenkomt, staat de
afweer |
|
|
klaar om het op te ruimen. Janssen testte
dit systeem al bij 150.000 mensen met andere
|
|
|
experimentele vaccins, tegen bijvoorbeeld
ebola en hiv. Alleen het stukje coronavirus
is nieuw. |
|
|
„Daardoor weten we hoe mensen het verdragen,
en welke effecten het heeft op de |
|
|
immuunrespons.” Nederland heeft via de EU
een deal met Janssen gesloten om enkele
|
|
|
miljoenen doses af te nemen als het vaccin
werkt, net als met nog vijf andere
vaccinmakers, |
|
|
waaronder de drie koplopers. |
|
|
|
|
|
Het razendsnelle ontwikkeltraject zorgde
voor een zenuwslopende reeks keuzemomenten.
Voor |
|
|
de studies bij mensen überhaupt van start
konden, testte Schuitemakers team in maart
acht |
|
|
verschillende varianten van het vaccin bij
muizen, elk met een net iets ander stukje
corona- |
|
|
code erin. „Maar toen realiseerden we ons,
op basis van die eerste resultaten, dat een
negende |
|
|
variant nóg beter antistoffen zou moeten
opwekken. Alleen: die hadden we nog niet
getest in |
|
|
muizen. We wilden drie varianten kiezen om
alvast in productie te nemen, één ‘lead’, de
eerste |
|
|
keuze, en twee om op terug te vallen.
Daarmee win je ontzettend veel tijd, maar we
hadden dus |
|
|
nog niet alle gegevens. Deze negende leek op
papier de beste, dus we kozen die als lead.
Dat |
|
|
was verschrikkelijk spannend. Wat als het de
verkeerde keuze was? Dan zouden we weer
weken |
|
|
achterliggen. Op een vrijdagmiddag kreeg ik
een telefoontje van mijn medewerker met de
|
|
|
uitslag van een muizenstudie. ‘Hij doet het
beter dan de rest!’, zei ze. Toen kreeg ik
echt |
|
|
tranen in mijn ogen.” |
|
|
|
|
|
Stond iedereen achter die keuze? |
|
|
„Nee, mijn collega in de VS was helemaal
verliefd op een van de back-ups. Om hem te |
|
|
overtuigen hadden we voor de beslissende
Zoommeeting op maandag een enorme stapel
|
|
|
powerpointslides gemaakt. Maar op
zondagmiddag belde hij zelf al, met de
resultaten van de |
|
|
proef bij apen. Niet zijn favoriet, maar de
onze was de beste. Kristalhelder. Dat was
een heel l |
|
|
ekker moment. Niet om gelijk te krijgen,
maar omdat onze gedachtegang dus klopte.” |
|
|
|
|
|
Maar bij apen wekte jullie vaccinkandidaat
geen complete afweerreactie op. |
|
|
„En dat leverde weer een ontzettend spannend
moment op. We hebben de variant gekozen die |
|
|
bij apen de meeste antistoffen tegen het
coronavirus opwekte, en die het beste
beschermde |
|
|
tegen de infectie in zowel de neus als de
longen, al na één prik. Maar de Amerikaanse
|
|
|
geneesmiddelenautoriteit FDA had inmiddels
een extra eis gesteld. Een bepaalde groep |
|
|
immuuncellen moest ook gestimuleerd worden,
een bepaald type T-cellen. Die zijn nodig om
te |
|
|
voorkomen dat iemand na een vaccinatie juist
ernstiger ziek wordt na een infectie. Alleen
dan |
|
|
mocht je door naar een fase 3-studie bij
mensen.” |
|
|
|
|
|
„Dus toen wij met onze lead matige
T-cel-reacties in gevaccineerde apen zagen,
knepen we |
|
|
hem wel even. Wat als we dat ook zien bij
mensen? Maar gelukkig wekt ons vaccin best
goede |
|
|
T-cel-responsen op bij mensen, al na één
dosis.” |
|
|
|
|
|
Na al die enerverende momenten ging op 23
september eindelijk de grote uitgestelde
fase 3- |
|
|
studie van start. Maar slechts twee weken
later werd één van de deelnemers aan de
studie |
|
|
ernstig ziek. De studie werd stilgezet, naar
goed gebruik bij geneesmiddelenonderzoek, om
uit |
|
|
te zoeken of dit te maken kon hebben met het
kandidaatvaccin. |
|
|
|
|
|
Wat was er aan de hand met die deelnemer?
Amerikaanse media meldden dat het een |
|
|
twintiger was met een hersenbloeding door
een groot bloedstolsel. Dat klinkt
alarmerend? |
|
|
„Daar spreken wij niet over, omdat die
deelnemer dat niet wil. Maar er zijn altijd
mensen die |
|
|
toch een krant bellen. Er kunnen toevallig
nare dingen gebeuren in een mensenleven. Als
zoiets |
|
|
in een studie gebeurt, kijkt een
onafhankelijke veiligheidscommissie of de
persoon het vaccin |
|
|
heeft gekregen of een nepprik, en of de
gebeurtenis verband houdt met het vaccin.
Het bleek |
|
|
niet aannemelijk dat het door het vaccin
kwam. Maar we zijn wel alert, we doen
sindsdien ook |
|
|
aanvullend onderzoek naar bepaalde
bloedwaarden bij deelnemers.” |
|
|
|
|
|
Ligt het dan wereldwijd stil? |
|
|
„We hebben zelf besloten om alles stil te
leggen. Veiligheid is onze eerste
prioriteit. Maar dan |
|
|
kom je erachter wat dat betekent, nu vanwege
de pandemie alles tegelijkertijd loopt.
Anders |
|
|
dan normaal wordt de fase 3-studie gestart
terwijl de fase 1- en fase 2-proeven nog
lopen, die |
|
|
veiligheid en dosering testen bij kleinere
groepen mensen. Dan ligt met één gebeurtenis
ook |
|
|
álles stil. Niet alleen de fase 3-studie in
de VS, Zuid-Afrika, Brazilië, Peru en andere
Zuid- |
|
|
Amerikaanse landen. Ook de fase 1-studie in
België en de VS, en de fase 2-studie in
|
|
|
Nederland, Duitsland en Spanje. Dat had ik
me niet gerealiseerd van tevoren, hoe zo’n
trein tot |
|
|
stilstand komt, en hoe lang het duurt voor
je hem weer aan de gang hebt. De vertraging
is |
|
|
aanzienlijk, we zijn vier weken achter op
het oorspronkelijke schema. Maar het is wat
het is.” |
|
|
|
|
|
Het is nogal een hordenloop, deze
vaccinrace. Welke obstakels verwacht u nog? |
|
|
„Met het vaccin niets, als blijkt dat het
werkt. Maar het uitbreiden van de
productiecapaciteit, het |
|
|
vinden van voldoende plekken waar we het
vaccin in glazen flesjes kunnen stoppen,
zorgen dat |
|
|
het terecht komt waar het nodig is, mensen
ter plekke opleiden, dat zal wereldwijd nog
een hele |
|
|
oefening worden. Ik heb diep respect voor de
collega’s die dat stuk regelen. Bij ons is
de druk |
|
|
nu torenhoog omdat we de papieren voor de
FDA voorbereiden, maar ook zij moeten
leveren. |
|
|
Het is een enorme operatie. |
|
|
|
|
|
„Het vaccin wordt gemaakt in Nederland, en
straks door producenten in Italië, India, de
VS en |
|
|
Zuid-Afrika. Ze zijn nu aan het proefdraaien
en zullen begin 2021 starten.” |
|
|
|
|
|
Kerst vieren zit er niet in voor
Schuitemaker. „Ik wilde in de kerstvakantie
dat lelijke behang in |
|
|
mijn werkkamer eindelijk eens
overschilderen. Maar wij hebben helemaal
geen vakantie, alleen |
|
|
wie enigszins kan mag 24 december vrij
nemen, en 31 december. Maar het is oké, dit
is zo |
|
|
uitzonderlijk. Ik ben al blij als ik in die
periode even de rust heb om alle
achterstanden bij te |
|
|
werken.” |
|
|
|
|
|
De drieling van vaccinmaker Sarah Gilbert
kreeg al de AstraZeneca-kandidaat, een
dochter van |
|
|
Poetin het Russische vaccin. Heeft u of uw
zoon jullie vaccin al genomen? |
|
|
|
|
|
„Nee, wij mogen niet meedoen aan onze eigen
fase 1- of 2-studies. Wel aan een fase
3-studie, |
|
|
maar alleen als die in het land loopt waar
je woont. Helaas loopt hier in Nederland
alleen een |
|
|
fase 2-studie. We hebben er wel over gegrapt
dan ik maar wat mee moest nemen uit het lab, |
|
|
maar dat is onzin. Ik heb helemaal geen
toegang tot dat klinische materiaal, en je
mag ook |
|
|
niet je familieleden vaccineren. Bovendien:
ik weet nog niet of het werkt. Maar toen
Nederland in |
|
|
juni de eerste deal sloot, met AstraZeneca,
dachten wij wel, potverdrie, straks mogen we
niet |
|
|
eens ons eigen vaccin krijgen. Dat zou ik
toch jammer vinden.” |
|
|
|
|
|
Het volledig artikel:
NRC Handelsblad - Niki Korteweg 23 december
2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Deze coronavaccins komen nog naar Nederland:
'Resultaten zijn |
|
|
spectaculair' |
|
|
Het Parool - Stephen Friedrichs 16 november
2020 |
|
|
|
1 |
|
Moderna (3,1 miljoen doses voor Nederland) |
|
|
Eerst was er het goede nieuws over het
vaccin van de combinatie
BioNTech/Pfizer,
nu lijkt het |
|
|
Amerikaanse
Moderna als
tweede de eindstreep te halen. Dat mag een
verrassing heten, zeker |
|
|
met zulke cijfers: het vaccin lijkt een
effectiviteit van liefs 95 procent te
hebben. |
|
|
|
|
|
“De resultaten zijn écht spectaculair,” zegt
Marjolein Kikkert, moleculair viroloog aan
de |
|
|
Universiteit Leiden. “Zeker als je bedenkt
dat Moderna, net zoals Pfizer, gebruik heeft
gemaakt |
|
|
van de mRNA-techniek (door middel van mRNA
krijgt het lichaam met het vaccin bouwstenen
|
|
|
om afweer tegen het virus te creëren). Niet
eerder is dat op zo’n grote schaal voor |
|
|
infectieziekten toegepast.” |
|
|
|
|
|
De Europese medicijnwaakhond
EMA is
maandag begonnen met een rolling review van
het |
|
|
Modernavaccin, laat een woordvoerder weten.
“Daarbij wordt gekeken naar alle data die nu
al |
|
|
bekend zijn. Zo kan de marktaanvraag worden
versneld. Dat gebeurde dit najaar ook met
|
|
|
ontstekingsremmer
Remdesivir,
waarbij de aanvraag binnen vier weken was
afgerond.” |
|
|
|
|
|
Dat zou in theorie ook met het vaccin van
Moderna kunnen, waarna het – met een beetje
geluk |
|
|
–
nog voor de jaarwisseling in Europa de markt
op kan. Het grote voordeel van het vaccin
van |
|
|
Moderna ten opzichte van Pfizer is de
logistiek: waar het Pfizervaccin bewaard
moet worden op |
|
|
temperaturen tot minus 80 graden, gedijt dat
van Moderna tot dertig dagen op een |
|
|
koelkasttemperatuur van iets boven het
vriespunt. |
|
|
|
2 |
|
AstraZeneca (11,7 miljoen doses voor
Nederland) |
|
|
Het Brits-Zweedse
AstraZeneca
gold lange tijd als belangrijkste kandidaat
om als eerste met |
|
|
een vaccin op de markt te komen. Nu moet de
farmaceut, die samenwerkt met de
universiteit
|
|
|
van Oxford,
tandenknarsend toezien hoe
Pfizer en
Moderna
eerder hun marktaanvraag |
|
|
kunnen doen. |
|
|
|
|
|
“Dat is toch wel een verrassende
ontwikkeling,” constateert Kikkert.
Tegelijkertijd wil ze niet te |
|
|
veel waarde hechten aan de volgorde waarin
vaccins op de markt komen. “Het kan zijn dat |
|
|
AstraZeneca meer onderzoeksresultaten wil,
voordat ze naar buiten treden. Ook liepen de |
|
|
vaccinproeven vertraging op nadat een
proefpersoon ernstig ziek was geworden. Na
onderzoek |
|
|
bleek dat er geen verband kon worden
aangetoond. Kikkert: “Ook over dit vaccin
ben ik |
|
|
hoopvol gestemd. AstraZeneca en Oxford zijn
partijen die hun sporen ruimschoots hebben
|
|
|
verdiend. Daarnaast waren de tussentijdse
resultaten eerder dit jaar bemoedigend.” |
|
|
|
|
|
Of AstraZeneca net zo hoog gaat scoren als
Pfizer en Moderna, is volgens Kikkert nog
maar |
|
|
de vraag. “Simpelweg omdat het vaccin op een
heel andere, meer traditionele manier, wordt
|
|
|
gemaakt. Dat maakt het allemaal zo
interessant: hoe groot zijn de verschillen
die we gaan |
|
|
zien tussen de verschillende vaccins?” |
|
|
|
|
|
Meerdere ingewijden vertellen dat
AstraZeneca binnen enkele weken met groot
vaccinnieuws |
|
|
komt. Via de officiële kanalen laat de
farmaceut weten te hopen vóór het einde van
het jaar |
|
|
de onderzoeksresultaten te kunnen
publiceren. Net als dat van Moderna is ook
dit vaccin |
|
|
inmiddels in rolling review bij het EMA. |
|
|
|
3 |
|
Janssen (Johnson & Johnson (7,8 miljoen
doses voor Nederland) |
|
|
De Leidense farmaceut
Janssen,
onderdeel van het Amerikaanse Johnson &
Johnson, geldt als |
|
|
een relatief kleine speler op de
farmaceutische markt. Het door Janssen
ontwikkelde vaccin |
|
|
leek lange tijd echter alle wind in de
zeilen te hebben en onderscheidt zich van de
andere |
|
|
farmaceuten doordat slechts één injectie
nodig is. |
|
|
|
|
|
Begin oktober moest de farmaceut de
vaccinproeven echter stilleggen nadat een
proefpersoon |
|
|
een beroerte had gekregen. Ingewijden
meldden eind oktober aan The Washington
Post dat |
|
|
een onderzoekscommissie heeft geconcludeerd
dat de beroerte niet het gevolg was van het |
|
|
vaccin. |
|
|
|
|
|
Door het incident heeft Janssen naar
schatting een maand vertraging opgelopen. De
Centrale |
|
|
Commissie Mensgebonden Onderzoek
(CCMO) liet
vorige week pas weten dat de proeven |
|
|
hervat konden worden. Janssen hoopte, net
als
AstraZeneca,
eind dit jaar of begin volgend jaar |
|
|
de onderzoeksresultaten te kunnen
publiceren. Gezien de recente ontwikkelingen
is de kans |
|
|
groot dat die er sowieso dit jaar niet meer
komen. |
|
|
|
4 |
|
Sanofi & GSK (11,7 miljoen doses voor
Nederland) |
|
|
Het Franse
Sanofi en
Britse
GlaxoSmithKline (GSK)
lijkt een heus vaccindreamteam. De twee
|
|
|
farmaceuten hebben ruimschootse ervaring in
de ontwikkeling van vaccins en hebben voor
de |
|
|
coronacrisis de krachten gebundeld. |
|
|
|
|
|
Dat gezegd hebbende, is de verwachting dat
een coronavaccin uit die hoek nog wel even
op zich |
|
|
laat wachten. Niet dat er sprake is van
tegenvallers. Integendeel: waar de
farmaceuten eerder |
|
|
nog aankondigden te mikken op een
goedkeuring in de tweede helft van 2021,
hebben ze de |
|
|
prognose inmiddels bijgesteld naar de eerste
helft van het jaar. |
|
|
|
|
|
De reden: de twee farmaceuten zijn pas in
september gestart met de klinische proeven,
waarbij |
|
|
het vaccin op mensen wordt getest. Volgens
deskundigen lijkt het vaccin van Sanofi en
GSK nog |
|
|
het meest op een ouderwets griepvaccin. Dat
heeft als grote voordeel dat het middel
gewoon in |
|
|
een koelkast kan worden bewaard. Als het
vaccin er eenmaal is, kan het hard gaan,
beloven |
|
|
Sanofi en GSK. De twee farmaceuten hebben
samen de capaciteit om liefst één miljard
vaccins |
|
|
te produceren. |
|
|
|
5 |
|
CureVac (8,8 miljoen doses voor
Nederland) |
|
|
De Duitse farmaceut
CureVac was
de eerste die tijdens de coronacrisis alle
ogen op zich gericht |
|
|
zag. Ongewild, wel te verstaan. De
Amerikaanse president [...] zag in maart wel
iets |
|
|
in de eerste voorzichtige vaccin-pogingen
van CureVac en deed een verwoede poging om
het |
|
|
bedrijf naar de Verenigde Staten te halen.
CureVac ging niet in op de avances [...] en
kreeg als |
|
|
dank van de Duitse bondskanselier Angela
Merkel een subsidie van liefst 250 miljoen
euro |
|
|
uitgekeerd. |
|
|
|
|
|
Sindsdien is het relatief stil rond de
Duitsers. En in dit geval is geen nieuws,
goed nieuws: |
|
|
CureVac vordert gestaag in de
vaccinonderzoeken en hoopt in maart 2021 met |
|
|
onderzoeksresultaten te komen. Omdat de
Duitsers gebruikmaken van dezelfde mRNA- |
|
|
techniek als
Pfizer en
Moderna,
zijn de verwachtingen inmiddels behoorlijk
hooggespannen. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Het Parool - Stephen Friedrichs 16 november
2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Hervatting klinische proeven |
|
|
Algemeen Dagblad 24 oktober 2020 |
|
|
|
|
|
Het Amerikaanse farmaceutische bedrijf
Johnson & Johnson bereidt zich voor om de
|
|
|
klinische proeven met een mogelijk
coronavaccin te hervatten. Dat meldt het
bedrijf vrijdag. De |
|
|
testen werden vorige week tijdelijk
stilgelegd omdat één van de
deelnemers ziek is geworden. |
|
|
|
|
|
Het vaccin van Johnson & Johnson zit
momenteel in de zogenaamde derde fase van de
|
|
|
klinische proeven. Daaraan nemen 60.000
mensen nemen deel. Zij kregen hangende het
|
|
|
onderzoek geen nieuwe doses meer toegediend. |
|
|
|
|
|
,,Na een grondige evaluatie van een ernstige
medische gebeurtenis bij een deelnemer
|
|
|
werd geen duidelijke oorzaak vastgesteld'',
meldt de farmagigant. ,,Het bedrijf
heeft geen enkel |
|
|
bewijs gevonden dat het kandidaat-vaccin de
oorzaak van de gebeurtenis was.'' |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Algemeen Dagblad 24 oktober 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Een coronavaccin uit insectencellen |
|
|
Nemo Kennislink - Nicole van 't Wout 21
oktober 2020 |
|
|
|
|
|
Wageningse wetenschappers werken sinds april
aan een coronavaccin, gemaakt
|
|
|
met insectencellen. Hoe staat de
ontwikkeling er nu, bijna zes maanden later,
|
|
|
voor? NEMO Kennislink nam een kijkje in het
laboratorium. |
|
|
|
|
|
De cellen zijn afkomstig van nachtvlinders
en worden hier in het lab al jarenlang
gebruikt. Sinds |
|
|
april spelen ze ook een belangrijke rol in
de strijd tegen het coronavirus. Na maanden
werk, |
|
|
hebben de Wageningse onderzoekers hun eerste
product in handen. Dit is een van de |
|
|
bijna tweehonderd vaccinkandidaten die
wetenschappers wereldwijd maken. Terwijl het
ene |
|
|
vaccin nog in de kinderschoenen staat,
worden andere al getest op mensen. Het
vaccin van |
|
|
Wageningse bodem zal de komende weken getest
worden in muizen. Uit die muizenstudie
|
|
|
moet blijken of het vaccin het immuunsysteem
traint. Wellicht is dit het vaccin dat ons
straks |
|
|
gaat beschermen tegen het coronavirus – heel
bijzonder om dat productieproces van
dichtbij te |
|
|
kunnen bekijken. |
|
|
|
|
|
Hoe maak je nu een vaccin in
insectencellen?
De onderzoekers gebruiken de cellen van |
|
|
nachtvlinders als fabriekjes om kleine
spijker-vormige eiwitten na te maken die op
de |
|
|
buitenkant van het coronavirus zitten. Deze
spijkereiwitten vormen de basis van het
vaccin. Die |
|
|
plakken de wetenschappers vervolgens op
ronde piepkleine deeltjes, waardoor het
geheel lijkt |
|
|
op een virus, maar niet schadelijk is. Het
idee hierachter is dat ons immuunsysteem
deze |
|
|
eiwitten op de kleine deeltjes herkent als
indringer en er vervolgens antistoffen tegen
|
|
|
aanmaakt. Daarover slaat het een soort
notitie in zijn geheugen op. Als in de
toekomst dan ooit |
|
|
het echte coronavirus het lichaam
binnendringt, dan grijpt het immuunsysteem
in. Het herkent |
|
|
het coronavirus via de gemaakte notitie en
opent de aanval. |
|
|
|
|
|
Voor de kweek van vaccins in de
insectencellen, gebruiken de onderzoekers
ironisch genoeg een |
|
|
virus. Maar dan wel een voor mensen
onschadelijk insectenvirus: het zogeheten
baculovirus. |
|
|
Dat baculovirus is de boodschapper die
cellen aanspoort om spijkereiwitten te
maken. Dat is |
|
|
mogelijk doordat promovendus Linda van
Oosten het gen voor het spijkereiwit in het |
|
|
baculovirus plaatste. Zo dragen de genetisch
aangepaste virussen de blauwdruk van het |
|
|
vaccin bij zich. Vervolgens infecteren de
virologen de insectencellen in de flesjes
die Pijlman mij l |
|
|
liet zien. Het insectenvirus injecteert dan
de genetische code van de spijkereiwitten in
de |
|
|
insectencel, waarna de cellen dat DNA
aflezen en het spijkereiwit van het
coronavirus maken. |
|
|
“Zulke complexe spijkereiwitten kunnen onze
insectencellen in grote hoeveelheden
produceren”, |
|
|
aldus Pijlman. |
|
|
|
|
|
Het Wageningse team van zes personen staat
er niet alleen voor. Vanaf dag één werken ze
|
|
|
samen met
Deense
onderzoekers en verschillende bedrijven in
Europa. De Wageningse Pijlman |
|
|
werd in april benaderd door de Deense
wetenschappers, de initiatiefnemers van het
project. “Ze |
|
|
vroegen of ik mee wilde werken aan een
coronavaccin”, vertelt Pijlman enthousiast.
“Gezien de |
|
|
heftige wereldwijde uitbraak van het virus
hoefde ik daar niet lang over na te denken,
ik zei |
|
|
direct ja”. In Denemarken werken de
onderzoekers aan een soortgelijk vaccin,
maar dan met |
|
|
cellen van fruitvliegjes. Bovendien maken
zij net een ander deel van het virus na. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Nemo Kennislink - Nicole van 't Wout 21
oktober 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Alles over de coronavaccins 'Het duurt zeker
tot de helft van 2021' |
|
|
Gezondheidsnet - Heleen Croonen 14/15
oktober 2020 |
|
|
|
|
|
De nieuwe maatregelen van het kabinet maken
de roep om een coronavaccin nog
|
|
|
sterker. Wanneer zijn de eerste vaccins
klaar? Niet alle vaccins werken goed bij
|
|
|
ouderen, maar sommigen juist wel. |
|
|
|
|
|
Alle vaccins uit de kopgroep zijn gericht op
de stekels (spikes) van het coronavirus. Het
zijn |
|
|
injecties voor in de spier. In deze grafiek
staat hoeveel vaccins er in productie zijn
en wanneer |
|
|
we ze kunnen verwachten. Maar deze
schattingen zijn positief, want deskundigen
verwachten dat |
|
|
het zeker tot de helft van 2021 zal duren
voor wij in Nederland een coronavaccin
kunnen halen. |
|
|
Er kan nog van alles misgaan bij het
onderzoek, de goedkeuring, de productie en
de |
|
|
verspreiding. |
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
I |
|
Type: verkoudheidsvirus met een gen |
|
|
Het ‘recombinante vector vaccin’ gebruikt
een verzwakt virus. Meestal is dat een
|
|
|
verkoudheidsvirus, van dieren of van mensen.
Virussen zijn gemaakt om te besmetten, dus
ook |
|
|
dit virus zal binnendringen in onze cellen.
In het virus zit een stukje erfelijk
materiaal dat |
|
|
codeert voor de coronastekels. Gevolg: onze
eigen cellen gaan de eiwitten van die
stekels |
|
|
maken en daar treedt ons afweersysteem tegen
op. Hiermee krijgen we afweer tegen het hele
|
|
|
coronavirus. |
|
|
CanSino - China |
|
|
Universiteit van Oxford / Astra Zeneca -
Groot Brittannië / Zweden
[info.:
Gezondheidsnet
] |
|
|
Janssen Pharmaceutical Companies - Nederland
/ Verenigde Staten
[info.:
Gezondheidsnet
] |
|
|
Gamaleya research Institute - Rusland
[info.:
Gezondheidsnet
] |
|
|
|
II |
|
Type: Stukjes van het coronavirus |
|
|
De zogenaamde ‘subunit eiwitvaccins’
bevatten bepaalde stukjes van het
coronavirus, samen |
|
|
met een middel dat het vaccin extra goed
laat werken, oftewel een ‘adjuvans’. Die
stukjes van |
|
|
het coronavirus worden gemaakt door
gistcellen, bacteriën of zelfs planten en
insectencellen (zie |
|
|
Novavax). Voordeel: het mechanisme wordt al
langer gebruikt. Het hepatitis B vaccin
heeft dit |
|
|
mechanisme en is al sinds 1981 op de markt. |
|
|
Novavax - Verenigde Staten, Zweden
[info.:
Gezondheidsnet
] |
|
|
|
III |
|
Type: Stukjes RNA of DNA inspuiten |
|
|
Het werkingsmechanisme is bedrieglijk
simpel: je spuit wat RNA of DNA in voor de
stekel van het |
|
|
coronavirus en het menselijk lichaam gaat de
stekels zelf aanmaken. Het immuunsysteem
|
|
|
komt er vervolgens tegen in opstand. Nadeel:
de vaccins moeten koel (-20 graden voor
|
|
|
Moderna) tot zeer koel (-70 graden voor
BioNtech) worden bewaard. Dat is lastig bij
de |
|
|
distributie. Nog een nadeel: er zijn nog
geen vaccins met de nieuwe RNA- of DNA
-techniek op |
|
|
de markt, we weten dus nog weinig over de
veiligheid of werkzaamheid. |
|
|
Moderna - Verenigde Staten
[info.:
Gezondheidsnet
] |
|
|
BioNtech / Fosun Pharma / Pfizer - Verenigde
Staten / China / Duitsland
[info.:
Gezondheidsnet
] |
|
|
|
IV |
|
Type: Inactief gemaakt virus |
|
|
Dit is de klassieke vaccinatiemethode. Het
coronavirus wordt geïnactiveerd en in kleine
|
|
|
hoeveelheid toegediend. Het immuunsysteem
komt in opstand en bouwt afweer op tegen een
|
|
|
nieuwe virusaanval. Nadeel is dat de
productie gevaarlijk is, het lab moet aan
hoge eisen |
|
|
voldoen, zodat het geen brandhaard wordt
voor het coronavirus. |
|
|
Sinovac - China
[info.:
Gezondheidsnet
] |
|
|
Sinopharm - China
[info.:
Gezondheidsnet
] |
|
|
|
|
|
En Inovio en Sanofi/GSK dan? |
|
|
De Europese Commissie heeft ook het Franse
vaccin van
Sanofi/GSK
ingekocht, maar dit wordt |
|
|
nog niet getest bij grote groepen mensen.
Het zit dus niet in de kopgroep. Ook het
Inovio- |
|
|
vaccin zit
niet in de kopgroep, omdat de grote
onderzoeken niet zijn gestart, Het vaccin
was |
|
|
supersnel gemaakt (binnen 3 uur na ontvangst
van de genetische code van het virus), maar
|
|
|
onderzoek bij mensen moet de werkzaamheid en
veiligheid nog bewijzen, dus is het in dit
|
|
|
overzicht niet meegenomen. |
|
|
|
|
|
De Wereldgezondheidsorganisatie WHO houdt de
stand van het onderzoek naar de
mogelijke |
|
|
coronavaccins bij. In dit
fase-drie-onderzoek wordt het vaccin gegeven
aan grote groepen |
|
|
mensen. Als het daarin veilig en werkzaam
blijkt, volgens de Europese
registratie-autoriteit EMA, |
|
|
mag het op de markt komen. De vereniging van
microbiologen KNVM heeft ook een zeer |
|
|
informatief overzicht van
de meest kansrijke vaccins. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Gezondheidsnet - Heleen Croonen 14/15
oktober 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Johnson & Johnson pauzeert vaccinonderzoek |
|
|
NRC Handelsblad - Jurriaan van Eerten 13
oktober 2020 |
|
|
|
|
|
Farmabedrijf Johnson & Johnson legt
tijdelijk alle klinische studies met hun
coronavaccin stil, |
|
|
omdat een deelnemer door een nog onbekende
oorzaak ziek is geworden. Dat maakte het
|
|
|
bedrijf in de nacht van maandag op dinsdag via
de eigen website bekend. |
|
|
|
|
|
Het gaat hierbij onder andere om het
onderzoek dat wordt uitgevoerd door het
Leidse Janssen |
|
|
Pharmaceutica, dat onderdeel is van het
Amerikaanse moederbedrijf. Zij hebben een fase-3- |
|
|
studie lopen,
waarbij tot 60.000 deelnemers op drie
verschillende continenten betrokken zijn. |
|
|
|
|
|
Johnson & Johnson heeft geen verdere
toelichting over de pauzering gegeven, naar
eigen |
|
|
zeggen omwille van privacy van de betrokken
deelnemer. Zij willen het geval eerst nog
zelf |
|
|
verder onderzoeken. Daarna zullen ze meer
informatie geven. |
|
|
|
|
|
Vorige week werd bekend dat de Europese
Commissie 200 miljoen doses van het nog te
|
|
|
ontwikkelen vaccin heeft aangeschaft, met
een optie op nog eens diezelfde hoeveelheid.
|
|
|
Volgens de planning zou het vaccin in het
tweede kwartaal van 2021 klaar moeten zijn. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
NRC Handelsblad - Jurriaan van Eerten 13
oktober 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Alleen maar goed nieuws over Leids
coronavaccin: 'Eén dosis is
|
|
|
genoeg' |
|
|
Welingelichte Kringen - Désirée du Roy 24
september 2020. |
|
|
Bron Algemeen Dagblad. |
|
|
|
|
|
Het gaat de goede kant op met het
coronavaccin dat door het Leidse Janssen
Vaccines is |
|
|
ontwikkeld. Kon niet beter zelfs. ,,Tot nu
toe krijgen we alleen maar goed nieuws”,
zegt viroloog |
|
|
Hanneke Schuitemaker in het AD. |
|
|
|
|
|
Onder leiding van Schuitemaker ontwikkelde
Janssen Vaccines, onderdeel van ‘s werelds
|
|
|
grootste farmaceut Johnson & Johnson, een
vaccin dat succesvol door de eerste
onderzoeksfase |
|
|
kwam en nu getest wordt op 60.000 mensen.
,,We zien dat de proefpersonen het vaccin
goed |
|
|
verdragen”, vertelt Schuitemaker. 98 procent
bouwde genoeg antistoffen op om het virus te
|
|
|
kunnen neutraliseren. ,,Dat lijkt ook te
gelden voor de eerste groep ouderen in de
studie, hun |
|
|
immuunrespons lijkt vergelijkbaar met die
van jongeren.” |
|
|
|
|
|
En de resultaten zijn op meer vlakken
hoopgevend. ,,Wat verder heel goed nieuws
is, is dat één |
|
|
dosis van het vaccin genoeg immuunrespons
blijkt te geven. Dat hadden we bij de
proeven op |
|
|
apen al gezien, maar dat zien we nu dus ook
bij mensen.” |
|
|
|
|
|
Sommige mensen zijn bang dat de
veiligheidsprocedures worden ingekort omdat
er zoveel |
|
|
haast is bij de ontwikkeling van een vaccin.
Dat ontkent Schuitemaker ten stelligste.
,,Ik kan |
|
|
met volle overtuiging zeggen dat er bij het
ontwikkelen van de vaccins geen enkele bocht
wordt |
|
|
afgesneden, als het gaat om veiligheid. Er
hoeft in het eerste stadium van de
dierproeven maar |
|
|
één muis glazig uit zijn ogen te kijken, of
alle signalen gaan bij ons op rood.” |
|
|
|
|
|
,,Wat ik kan zeggen, is dat we nergens op
bezuinigen, integendeel. We investeren juist
veel |
|
|
meer, al onze mensen zijn aan het werk om
dit vaccin te ontwikkelen. De risico’s zijn
financieel, |
|
|
doordat we honderden miljoenen doses vaccin
produceren die misschien niet blijken te
werken. |
|
|
Maar risico’s nemen met veiligheid, dat
zullen we nooit doen.” |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Welingelichte Kringen - Désirée du Roy 24
september 2020. |
|
|
Bron Algemeen Dagblad. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Leids coronavaccin lijkt te werken: 'Tot nu
toe alleen maar goed |
|
|
nieuws' |
|
|
Het Parool - Chris van Mersbergen 23
september 2020 |
|
|
|
|
|
Het coronavaccin dat door Janssen Vaccines
in Leiden is ontwikkeld, wordt sinds deze
week |
|
|
getest op 60.000 mensen in de VS,
Zuid-Amerika en Zuid-Afrika. Komt het ei van
Columbus |
|
|
straks dan echt uit Nederland? We vragen het
viroloog Hanneke Schuitemaker, die de |
|
|
ontwikkeling van het vaccin leidt. “Tot nu
toe krijgen we alleen maar goed nieuws.” |
|
|
|
|
|
Johnson & Johnson, de grootste farmaceut ter
wereld en het moederbedrijf van Janssen,
hoopt |
|
|
dat het coronavaccin begin 2021 op de markt
kan komen. Het bedrijf liet vanochtend weten
dat |
|
|
het vaccin goede tussentijdse resultaten
heeft geboekt in onderzoeksfase 1/2a. Dat is
het |
|
|
eerste onderzoek onder een veel kleinere
groep mensen, waarbij wordt bekeken of het
vaccin |
|
|
veilig is en of mensen die het toegediend
hebben gekregen, antistoffen opbouwen tegen
het |
|
|
coronavirus. |
|
|
|
|
|
De tussentijdse resultaten worden binnenkort
gepubliceerd. Maar viroloog Hanneke |
|
|
Schuitemaker - onder haar leiding werd het
vaccin bij Janssen Vaccines in Leiden
ontwikkeld - |
|
|
kan wel een tipje van de sluier oplichten. |
|
|
|
|
|
Het veiligheidsprofiel en de immuniteit
blijken bij de meeste proefpersonen
positief, |
|
|
meldde
Johnson & Johnson. Hoe positief? |
|
|
“We zien dat de proefpersonen het vaccin
goed verdragen. Sommige deelnemers aan de
studie |
|
|
ontwikkelden koorts, maar dan kortdurend. We
weten nog niet of zij het kandidaat-vaccin
|
|
|
kregen of de placebo. Maar daar bleef het
bij. Verder bouwde 98 procent genoeg
antistoffen op |
|
|
om het virus te kunnen neutraliseren. Dat
lijkt ook te gelden voor de eerste groep
ouderen in |
|
|
de studie, hun immuunrespons lijkt
vergelijkbaar met die van jongeren. Voor de
Amerikaanse |
|
|
medicijnautoriteit, de FDA, is dat reden
geweest om ook meteen toestemming te geven
om |
|
|
ouderen in de fase 3-studie mee te nemen.
Wat verder heel goed nieuws is, is dat één
dosis |
|
|
van het vaccin genoeg immuunrespons blijkt
te geven. Dat hadden we bij de proeven op
apen al |
|
|
gezien, maar dat zien we nu dus ook bij
mensen.” |
|
|
|
|
|
Alleen maar goed nieuws dus? |
|
|
“Eigenlijk wel, tot nu toe. We krijgen
steeds alle resultaten die we hadden
gehoopt.” |
|
|
|
|
|
Jullie zijn de enige vaccinmaker die maar
één dosis nodig heeft. En sommige andere
vaccins |
|
|
laten bij ouderen duidelijk minder
antistoffen zien dan bij jongeren. Hoe
verklaart u dat bij |
|
|
jullie
vaccin de resultaten tot nu toe zó goed
zijn? |
|
|
“Elk vaccin biedt hetzelfde zogenaamde
spike-eiwit aan aan het lichaam. Daaromheen
zijn |
|
|
variaties mogelijk, het gaat er ook om hoe
je het aanbiedt. Wij lijken er in geslaagd
om een |
|
|
vaccin te ontwikkelen dat het lichaam een
heleboel biedt dat helpt om het coronavirus
te |
|
|
bestrijden.” |
|
|
|
|
|
Onlangs werd de fase 3-studie van het
Oxfordvaccin van AstraZeneca tijdelijk
stilgelegd toen |
|
|
een proefpersoon een zeldzame
ruggenmergontsteking opliep. Schrok u
daarvan? |
|
|
“Nee, eigenlijk niet. Natuurlijk wil je
weten wat er aan de hand is, en hoe het
verder gaat met de |
|
|
studie, maar verder is dit gewoon hoe het
systeem werkt. Het hele protocol rond |
|
|
vaccinontwikkeling is zo ingericht dat dit
soort gevallen aan het licht kan komen, en
dat je |
|
|
vervolgens beoordeelt of de aandoening iets
met het vaccin te maken heeft. Dat hoeft
niet zo |
|
|
te zijn. Het kan ook zo zijn dat je ontdekt
dat het vaccin voor mensen met een bepaalde
|
|
|
onderliggende aandoening niet geschikt is.
Dan kun je het besluit nemen om die mensen
het |
|
|
vaccin niet te geven.” |
|
|
|
|
|
Vier weken geleden werd bekend dat jullie
het vaccin ook op Nederlanders gingen
testen, in de |
|
|
fase 2-studie. Hoe kan het dat fase 3 al
begint als fase 2 pas net begonnen is? |
|
|
“Het is niet automatisch zo dat je eerst
fase 1 doet, dan fase 2 en dan pas fase 3.
In fase 2 |
|
|
testen we of we ook een lagere dosis vaccin
kunnen toedienen. Omdat we tijdwinst willen
|
|
|
boeken, start fase 3 parallel.” |
|
|
|
|
|
Waarom kiezen jullie voor 60.000
proefpersonen? Andere farmaceuten gaan uit
van 30.000. |
|
|
“In ons geval is 60.000 het maximum. Wat je
wil, is dat tijdens de studie genoeg mensen
het |
|
|
coronavirus oplopen om betrouwbare
uitspraken te kunnen doen over de veiligheid
en |
|
|
werkzaamheid van een vaccin. Daarbij ben je
ook afhankelijk van de mate waarin het
|
|
|
coronavirus in een gebied rondwaart. Pfizer,
een andere farmaceut, heeft inmiddels al
|
|
|
aangekondigd het aantal proefpersonen te
verhogen van 30.000 naar 44.000.” |
|
|
|
|
|
Hoeveel proefpersonen moeten uiteindelijk
het coronavirus oplopen? |
|
|
“We gaan uit van 150 tot 160. Dat lijkt
misschien weinig, maar in de statistiek is
dat echt meer |
|
|
dan voldoende. Als je kunt aantonen dat 150
mensen die een placebo (medicijn zonder
|
|
|
werkzame bestanddelen, red.) hebben gekregen
ziek zijn geworden en niemand die het vaccin
|
|
|
kreeg ook maar ergens last van heeft, dan
kun je wel vaststellen dat het vaccin werkt.
Maar dat |
|
|
is wel een heel ideale situatie. Er kan ook
sprake zijn van een verhouding 100-50,
waarbij dus |
|
|
honderd mensen met een placebo ziek zijn en
vijftig met een vaccin. Dan kun je, als het
virus |
|
|
goed verdeeld over je studiegroep heeft
rondgewaard, toch nog vaststellen dat mensen
met het |
|
|
vaccin twee keer zo goed beschermd zijn als
mensen met de placebo. Dat is ook een mooi
|
|
|
resultaat.” |
|
|
|
|
|
Kunt u inmiddels iets zeggen over de kans
dat het vaccin de eindstreep haalt? |
|
|
“Nee, sorry, dan moet ik nog steeds mijn
vaste riedeltje afsteken. Negen van de tien
vaccins |
|
|
falen in fase 3, dat is gewoon zo. En
daarvóór kun je gewoon geen zinnig woord
zeggen over de |
|
|
slagingskans. Wel denk ik dat als er één
vaccin succesvol blijkt, dat voor meer
vaccins zal |
|
|
gelden. Omdat iedereen met hetzelfde
spike-eiwit werkt. Maar er is nog geen enkel
vaccin door |
|
|
fase 3 heen.” |
|
|
|
|
|
Er zijn nogal wat mensen die argwaan
koesteren tegen een vaccin dat zo snel wordt |
|
|
ontwikkeld.
Heeft u nog een boodschap voor hen? |
|
|
“Zeker. Ik kan met volle overtuiging zeggen
dat er bij het ontwikkelen van de vaccins
geen |
|
|
enkele bocht wordt afgesneden, als het gaat
om veiligheid. Er hoeft in het eerste
stadium van |
|
|
de dierproeven maar één muis glazig uit zijn
ogen te kijken, of alle signalen gaan bij
ons op |
|
|
rood. We betrachten echt de allergrootste
zorgvuldigheid, zoals altijd. Maar al die
details die |
|
|
mensen normaal nooit horen of lezen, komen
ze nu wel te weten, omdat er zóveel aandacht
|
|
|
voor is. Dat legt het vergrootglas op wat we
doen. Wat ik kan zeggen, is dat we nergens
op |
|
|
bezuinigen, integendeel. We investeren juist
veel meer, al onze mensen zijn aan het werk
om |
|
|
dit vaccin te ontwikkelen. De risico’s zijn
financieel, doordat we honderden miljoenen
doses |
|
|
vaccin produceren die misschien niet blijken
te werken. Maar risico’s nemen met
veiligheid, dat |
|
|
zullen we nooit doen.” |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Het Parool - Chris van Mersbergen 23
september 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Proefpersoon ziek: onderzoek Oxfordvaccin
tijdelijk gestaakt. Wat |
|
|
nu? |
|
|
De Volkskrant - Maarten Keulemans 9
september 2020 |
|
|
|
|
|
Het onderzoek naar het ‘Oxfordvaccin’ tegen
corona is gepauzeerd nadat een
|
|
|
proefpersoon volgens bronnen gedeeltelijk
verlamd is geraakt. Farmaceut
|
|
|
AstraZeneca noemt het een ‘routineactie’,
maar verontrustend nieuws is het wel
|
|
|
degelijk. De stand van zaken, aan de hand
van vier vragen. |
|
|
|
|
|
Dinsdagavond maakte AstraZeneca bekend dat
het ‘standaard controleproces een pauze in
de |
|
|
vaccinatie heeft veroorzaakt om het
controleren van de veiligheidsgegevens
mogelijk te |
|
|
maken’. Achter die wollige formulering
schuilt een Britse proefdeelnemer die te
kampen heeft |
|
|
met een mogelijke serieuze bijwerking. |
|
|
|
|
|
Die woordkeus, ‘serious adverse event’, is
belangrijk: in het vaccinjargon betekent het
namelijk |
|
|
dat de deelnemer ziekenhuisopname behoefde.
Een ‘onverklaarde ziekte’, zegt AstraZeneca
|
|
|
verderop in zijn verklaring. Wat de
proefpersoon precies mankeert, is namelijk
nog onduidelijk. |
|
|
|
|
|
Volgens een anonieme bron, opgevoerd
door de New York Times, zou het
gaan om ‘myelitis |
|
|
transversa’, een zeldzame ontsteking van het
ruggenmerg waardoor men gedeeltelijk verlamd
|
|
|
kan raken. Wel gaat men ervan uit dat de
persoon in kwestie weer zal herstellen,
aldus een |
|
|
andere bron dichtbij de zaak, geciteerd
door medische
nieuwssite STAT. |
|
|
|
|
|
Oei. Dus dat is einde oefening voor het
vaccin |
|
|
Nee, dat gaat te snel. AstraZeneca wijst
erop dat je bij het inenten van duizenden
mensen mag |
|
|
verwachten dat er ook door puur toeval wel
eens iemand onwel zal worden vlak na de
inenting. |
|
|
Dat maakt het onzeker of de ‘bijwerking’ wel
echt een bijwerking is – al is |
|
|
ruggenmergontsteking, een aandoening die
vaker opduikt als bijwerking van vaccins,
wel erg |
|
|
verdacht. |
|
|
|
|
|
Zelfs als aan het licht komt dat het
incident werd veroorzaakt door het vaccin,
kan er nog van |
|
|
alles gebeuren. Misschien had de
proefpersoon wel een bepaalde onderliggende
aandoening, |
|
|
misschien zijn er andere omstandigheden die
de medische tegenslag kunnen verklaren,
zoals |
|
|
de leeftijd van de proefpersoon. |
|
|
|
|
|
Toch is dit wel een alarmsignaal’, vindt
Huub Savelkoul, hoogleraar immunologie in
|
|
|
Wageningen. ‘Dit is precies de reden waarom
zoveel vaccins uiteindelijk toch de
eindstreep niet |
|
|
halen. In eerste instantie zie je
fantastische resultaten, maar als je de
grote stap maakt naar |
|
|
grote groepen mensen, komen vaak de
onhebbelijkheden van vaccins naar boven.’ |
|
|
|
|
|
In eerdere proeven, waarbij het vaccin aan
ruim duizend vrijwilligers werd toegediend,
heette het |
|
|
nog dat het vaccin ‘veilig en goed te
verdragen’ was. Wel kreeg zo’n 60 procent
lichte klachten |
|
|
zoals hoofdpijn, verhoging of pijn rond de
prikplek. |
|
|
|
|
|
Volgens AstraZeneca is de stillegging
‘standaard’, iets dat vaak gebeurt. Klopt
dat? |
|
|
Ja. In 2014 staakte Merck tijdelijk het
onderzoek naar zijn ebolavaccin, nadat vier
deelnemers |
|
|
gewrichtspijn kregen, om maar eens een
voorbeeld te noemen. Het vaccin werd
uiteindelijk in |
|
|
december alsnog goedgekeurd. |
|
|
|
|
|
AstraZeneca zal nu een onafhankelijk panel
van wetenschappers naar de gegevens laten
kijken, |
|
|
om na te gaan of het wel verantwoord is de
proeven voort te zetten. Daarbij zal men ook |
|
|
afwegen of de bijwerking, als het dat is,
opweegt tegen de voordelen. |
|
|
|
|
|
Er zijn geen echte regels of afspraken over
wat voor bijwerkingen we acceptabel vinden’,
zegt |
|
|
Savelkoul. Uiteindelijk is dat aan de
toelatingsautoriteiten die aan het einde van
de rit het |
|
|
onderzoeksdossier van het nieuwe vaccin
moeten beoordelen. |
|
|
|
|
|
Het
Oxfordse vaccin
maakt deel uit van een kopgroep van negen
vaccins die al op grote schaal |
|
|
worden getest op mensen in een zogeheten
fase-drie-onderzoek. Het vaccin, én een
nepvaccin |
|
|
ter controle, worden in die fase aan
tienduizenden gewone burgers toegediend om
te |
|
|
onderzoeken of het het virus in de ‘echte
wereld’ ook afweert. |
|
|
|
|
|
Het vaccin uit Oxford had van meet af aan al
een voorsprong, omdat de groep die het
|
|
|
ontwikkelde toevallig al werkte aan een
vaccin tegen het mersvirus, een virus dat
nauw aan het |
|
|
nieuwe coronavirus verwant is. Men hoefde
dat vaccin, gebaseerd op een onschuldig
|
|
|
verkoudheidsvirus, bij wijze van spreken
alleen maar wat aan te passen. |
|
|
|
|
|
Er zijn andere redenen waarom juist het
Oxfordvaccin zo belangrijk is. Zo is het één
van de |
|
|
vaccins waarvan Nederland, samen met
Frankrijk, Italië en Duitsland, alvast 300
miljoen doses |
|
|
heeft besteld. Een andere reden is
wetenschappelijk: het vaccin is ruwweg
gebaseerd op |
|
|
hetzelfde principe als de voornaamste
Nederlandse kandidaat, het vaccin van het
Leidse |
|
|
biotechbedrijf
Janssen. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
De Volkskrant - Maarten Keulemans 9
september 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
'J&J
gaat coronavaccin testen op 60.000 mensen' |
|
|
IEX 20 augustus 2020 |
|
|
|
|
|
NEW BRUNSWICK (AFN) - Farmaceut Johnson &
Johnson (J&J) gaat zijn coronavaccin eind
|
|
|
september testen op maximaal 60.000 mensen,
schrijft de Amerikaanse krant Wall Street
|
|
|
Journal. Het vaccin, dat bij dochterbedrijf
Janssen Vaccines in Leiden wordt ontwikkeld,
wordt |
|
|
daarmee op veel meer mensen getest dan
concurrerende vaccins van onder meer Moderna,
|
|
|
Pfizer en AstraZeneca. Die bedrijven gaan
met 30.000 mensen testen. |
|
|
|
|
|
Doel van de test is het vaststellen dat het
vaccin veilig is voor mensen, effectief is
en een |
|
|
duurzaam effect heeft. Ook moet in de test
worden vastgesteld wat de optimale
doseringen |
|
|
voor het vaccin zijn. Momenteel loopt al een
eerdere test van het vaccin op mensen, in de |
|
|
Verenigde Staten en België. |
|
|
|
|
|
Johnson & Johnson kreeg al diverse orders
voor zijn vaccin in het geval dat het middel
effectief |
|
|
blijkt tegen het coronavirus. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
IEX 20 augustus 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
VS verzekeren zich van 100 miljoen doses 'Leids'
coronavaccin |
|
|
Trouw 5 augustus 2020 |
|
|
|
|
|
De
Verenigde Staten
hebben zich verzekerd van de levering van
100 miljoen |
|
|
doses van een
mogelijk vaccin tegen het nieuwe coronavirus
van farmaceut |
|
|
Johnson & Johnson. Aan dat vaccin
zit een Nederlands tintje, want het middel
|
|
|
wordt ontwikkeld onder leiding van
dochteronderneming
Janssen Vaccines
in |
|
|
Leiden. |
|
|
|
|
|
Johnson & Johnson levert de vaccins in het
geval dat het middel definitief wordt
goedgekeurd |
|
|
voor het voorkomen van Covid-19. Ook als de
Amerikaanse geneesmiddelenautoriteit FDA |
|
|
versneld groen licht geeft voor de
toediening van het vaccin gaat de deal door.
De |
|
|
Amerikaanse regering heeft verder een optie
om nog eens 200 miljoen doses van het vaccin |
|
|
af te nemen van Johnson & Johnson. |
|
|
|
|
|
Financiële details over de overeenkomst zijn
niet bekendgemaakt. Wel maakte Johnson & |
|
|
Johnson eind maart bekend samen met het
Amerikaanse ministerie van Volksgezondheid 1 |
|
|
miljard dollar te investeren de ontwikkeling
van het vaccin. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Nederlands vaccin beschermt apen tegen
corona en is klaar voor de
|
|
|
volgende stap: mensproeven |
|
|
De Volkskrant - Maarten Keulemans 31 juli
2020 |
|
|
|
|
|
Met mooie rapportcijfers gaat het
‘Nederlandse’ coronavaccin van de Leidse
|
|
|
farmaceut Janssen de volgende onderzoeksfase
in: die van testen op de mens.
|
|
|
Bij apen bleek het vaccin vijf van de zes
ingeënte apen volledig te beschermen
|
|
|
tegen het virus, en één nagenoeg volledig. |
|
|
|
|
|
Dat belooft veel goeds, zeggen ook
onafhankelijke vaccinwatchers. ‘Dit zijn de
eerste data die |
|
|
we van ze zien. En het ziet er heel goed
uit, beter eigenlijk nog dan het Oxfordse
vaccin’, zegt |
|
|
Cécile van Els, immunoloog bij het RIVM en
hoogleraar vaccinologie aan de Universiteit
Utrecht. |
|
|
I like the J&J vaccine’, schrijft de
vooraanstaande farmacieblogger Derek Lowe,
in |
|
|
een bespreking van
vijf vaccinkandidaten. ‘J&J’ staat voor
Johnson & Johnson, moederbedrijf |
|
|
van het Leidse
Janssen. |
|
|
|
|
|
Naar nu blijkt, heeft Janssen achter de
schermen niet één, maar liefst zeven vaccins
getest, elk |
|
|
met een iets andere moleculaire lading aan
boord. Het vaccin dat eruit springt is het
vaccin met |
|
|
de aanduiding ‘S.PP’ op het etiket. Al na
één prik bleek de inenting apen te
beschermen tegen |
|
|
pogingen ze met het echte coronavirus te
besmetten. |
|
|
|
|
|
Daarmee kan het vaccin door naar de volgende
fase: een ronde waarin men het vaccin in |
|
|
verschillende doseringen test op de mens, op
bijwerkingen en werkzaamheid. Momenteel
rondt |
|
|
Janssen daartoe de werving af van 375
menselijke deelnemers. ‘Ik verwacht wel dat
dit vaccin |
|
|
iets gaat doen’, zegt Van Els. |
|
|
|
|
|
Hoopgevend is vooral dat het vaccin er bij
apen voor zorgde dat het virus zich niet
meer kan |
|
|
nestelen in de neus. ‘Dat is heel
bemoedigend, omdat we weten dat bescherming
in de neus |
|
|
echt heel ingewikkeld is’, zegt Hanneke
Schuitemaker, hoofd virale vaccins bij
Janssen. ‘Als dit |
|
|
resultaat een vertaling krijgt in de mens,
zou dat ook de overdracht van het virus van
mens |
|
|
naar mens remmen.’ |
|
|
|
|
|
Uit de resultaten die het Leidse team
donderdag online
publiceerde in Nature, blijkt dat
het |
|
|
vaccin in elk geval antistoffen opwekt die
het virus wegvangen. Veel minder aanwezig
zijn de |
|
|
zogeheten T-cellen, de ‘bezemploeg’ die al
geïnfecteerde cellen moeten opruimen en
helpen bij |
|
|
de opbouw van de immuunrespons. |
|
|
|
|
|
Maar Van Els verbaast dat niet. ‘Dit is wat
je hoopt te zien’, zegt ze. ‘Antistoffen
lekken ook door |
|
|
naar de slijmvliezen van de luchtwegen, waar
ze gaan zitten wachten: komt er een virus
binnen? |
|
|
Dat Schuitemaker weinig T-cellen vond, kan
volgens Van Els komen door het moment waarop
|
|
|
men de apen onderzocht. ‘Het zou zomaar
kunnen dat de T-cellen toen alweer weg waren
uit |
|
|
het bloed.’ |
|
|
|
|
|
Het vaccin bestaat uit een onschuldig
verkoudheidsvirus, dat met genetische
technieken is |
|
|
verkleed als coronavirus. Daarop kan het
immuunsysteem ‘oefenen’ om het echte
coronavirus |
|
|
te herkennen. |
|
|
|
|
|
Een van de cruciale vervolgvragen, denkt Van
Els, is hoe het vaccin zich gedraagt bij |
|
|
verschillende leeftijdsgroepen. ‘Vooral bij
ouderen. We weten dat vaccins bij hen altijd
wat |
|
|
lastiger aanslaan. Terwijl dit de doelgroep
is die er het meest aan zal hebben.’ |
|
|
|
|
|
Op dit moment zijn er wereldwijd een kleine
200 vaccins in ontwikkeling, waarvan er 37
worden |
|
|
getest op mensen. Volgens Janssen zou het
Leidse vaccin begin 2021 gereed kunnen zijn
voor |
|
|
gebruik. |
|
|
|
|
|
Zover is het nog niet, waarschuwt Van Els.
‘De teller gaat nu weer op nul. We zullen
stap voor |
|
|
stap moeten zien hoe dit vaccin uitpakt bij
de mens. Er zijn nog een hoop horden die we
|
|
|
moeten nemen voordat we echt kunnen zeggen:
we hebben hem.’ |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
De Volkskrant - Maarten Keulemans 31 juli
2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Leidse farmaceut begonnen met testen
coronavaccin op mensen |
|
|
NOS Nieuws 27 juli 2020 |
|
|
|
|
|
De in Leiden gevestigde farmaceut
Janssen Vaccines
is begonnen met het
|
|
|
testen
van een
potentieel vaccin tegen het coronavirus op
mensen. |
|
|
|
|
|
Eerder dacht het bedrijf pas in september te
kunnen beginnen met de zogenoemde klinische
|
|
|
testfase. Maar de ontwikkeling van het
vaccin is door een voorspoedige,
preklinische fase |
|
|
versneld. De Nederlandse viroloog Hanneke
Schuitemaker (hoofd virale vaccins bij
Janssen) |
|
|
leidt die ontwikkeling. |
|
|
|
|
|
Johnson & Johnson, het moederbedrijf van
Janssen, liet vorige maand al weten dat er
eerder |
|
|
begonnen zou worden met de klinische tests
"op basis van de bemoedigende preklinische
|
|
|
gegevens en de samenwerking met de
autoriteiten". |
|
|
|
|
|
Het vaccin wordt in eerste instantie getest
op 1045 gezonde volwassenen in de
VS en
België in
|
|
|
de leeftijd van 18 tot boven de 65 jaar. |
|
|
|
|
|
In de klinische fase wordt voornamelijk
getest of het vaccin veilig is en wat de
mogelijke |
|
|
bijwerkingen zijn. In een latere fase wordt
de daadwerkelijke werking van het vaccin pas
getest, |
|
|
zegt Johan Van Hoof, hoofd van het
vaccinprogramma van Janssen, tegen de
Vlaamse omroep |
|
|
VRT. |
|
|
|
|
|
"We hopen die fase in september al te kunnen
opstarten", zegt hij. "Dan gaan er veel meer |
|
|
mensen gerekruteerd worden en dan gaan we
echt kijken of het vaccin echt beschermt
tegen |
|
|
het virus, of een ernstige ziekte ten
gevolge van het virus voorkomt." |
|
|
|
|
|
Mochten die resultaten bemoedigend zijn, dan
zou het vaccin er in de eerste helft van
2021 |
|
|
kunnen zijn. |
|
|
|
|
|
Op dit moment zijn er wereldwijd minstens
163 potentiële coronavaccins in
ontwikkeling. Zeker |
|
|
23 daarvan worden op dit moment bij mensen
getest, de rest zit nog in de fase van |
|
|
laboratoriumtests en dierproeven. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
NOS Nieuws 27 juli 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Ons immuunsysteem
gefopt
en aan de bak tegen covid19 met nep-spikes |
|
|
Scientias - Monique Siemsen 26 juli 2020 |
|
|
|
|
|
Wereldwijd wordt met man en macht aan een
coronavaccin gewerkt. Men werkt daarbij met
RNA, |
|
|
mRNA en nu ook:
nagemaakte spikes van
de corona-partikel. Zal dit de doorbraak
zijn, die we |
|
|
zo hard nodig hebben? |
|
|
|
|
|
Wetenschappers van het Laboratorium voor
Virologie van Wageningen University Research
|
|
|
hopen het van harte. Het onderzoek is een
Europees initiatief van de farmaceutische
industrie |
|
|
en de universiteiten in
Kopenhagen
en
Tübingen, die de hulp inriepen van
Wageningen, maar |
|
|
ook van het Leids
Universitair Medisch Centrum. Daar heeft men
de knowhow in huis om met |
|
|
het infectieuze coronavirus te werken. Met
als gevolg een aanpak, die anders blijkt dan |
|
|
anderen: de wetenschappers werken aan de
fabricatie van de inmiddels zo bekende
spikes, die |
|
|
op de corona-partikel prijken. |
|
|
|
|
|
De bedoeling is dat ons
immuunsysteem
alarm slaat en antistoffen gaat aanmaken
tegen het |
|
|
coronavirus, zonder dat dit virus zelf
verwerkt hoeft te worden in een vaccin. Het |
|
|
immuunsysteem hoeft slechts de spikes te
herkennen van de infectieuze boosdoener,
zonder |
|
|
daar daadwerkelijk mee te maken te krijgen.
Als het immuunsysteem antistoffen aanmaakt |
|
|
tegen de nep-spikes, zullen deze antistoffen
aan het werk gaan, als zij de echte spikes
van |
|
|
het schadelijke virus
ontwaren en is er dus immuniteit. |
|
|
|
|
|
De spikes-eiwitten worden gemaakt van
insectencellen, een methode die bij de WUR
ook |
|
|
gebruikt wordt in het maken van vaccins
tegen bijvoorbeeld het zikavirus. Volgens
viroloog dr. ir. |
|
|
Gorben Pijlman van de
Universiteit Wageningen, zitten daar
duidelijke voordelen aan. “Met
|
|
|
insectencellen kunnen snel en veilig grote
hoeveelheden eiwitten worden aangemaakt. In |
|
|
Wageningen gebruiken we cellen uit de
nachtvlinder Spodoptera frugiperda. Daarin
wordt de |
|
|
DNA-code geïntroduceerd van de
spikes, die op de buitenkant van het
coronavirus zitten.” |
|
|
|
|
|
De methode zal zich prima lenen voor
fabricage op grote schaal, wat natuurlijk
belangrijk is als |
|
|
het gaat om een vaccin, dat in grote
hoeveelheden gemaakt moet kunnen worden. “In
ons lab |
|
|
hebben we bioreactoren van één tot vijftien
liter. Die zijn voldoende groot om snel
testeiwitten |
|
|
te maken voor dierproeven. Als blijkt dat de
methode van ons consortium succesvol is en
je |
|
|
het daadwerkelijk als vaccin op de markt
wilt gaan brengen, wordt opgeschaald naar
grotere |
|
|
bioreactoren. In de industrie werken ze bij
dit soort kweekprocessen bijvoorbeeld met
reactoren |
|
|
die tot wel tweeduizend liter groot zijn,”
aldus Pijlman. |
|
|
|
|
|
Het kan nog wel anderhalf jaar duren voordat
een hierop gebaseerd vaccin, ingezet kan
worden. |
|
|
Mogelijk zijn er al eerder andere vaccins
beschikbaar. Dat is geen zorg voor Pijlman.
“We zien |
|
|
dit niet als een wedstrijd. Er is grote
saamhorigheid en openheid onder
onderzoekers. Het is |
|
|
alleen maar goed dat er verschillende
methodes zijn, waarmee nu een vaccin wordt
ontwikkeld. |
|
|
Daarnaast leveren alle strategieën
uiteindelijk wellicht een gecombineerde
aanpak op. |
|
|
Bijvoorbeeld een
combinatie van twee vaccins die een
verschillend werkingsmechanisme hebben, |
|
|
en elkaar zo versterken.” |
|
|
|
|
|
Overigens is het niet zo dat het werk met de
nep-spikes tot de ontwikkeling van alleen
een |
|
|
vaccin hoeft te leiden. Het onderzoek is ook
geschikt voor andere toepassingen, zoals het |
|
|
ontwikkelen van tests. Er kan mee in kaart
worden gebracht of mensen al immuun zijn.
Als |
|
|
iemand namelijk al antistoffen van
het virus heeft aangemaakt, zullen deze
antistoffen ook |
|
|
reageren op de nep-spikes.
Op basis van die feiten, kunnen er dus heel
goed corona-tests |
|
|
ontwikkeld worden met dit
onderzoek. |
|
|
|
|
|
De vraag is nu wanneer het vaccin gereed zou
zijn en ingezet kan worden. Pijlman meent
dat |
|
|
het project goed op schema ligt. “Binnen ons
consortium zijn al de eerste succesvolle |
|
|
dierproeven gedaan met een kandidaat-vaccin,
dat is gebaseerd op het RBD oftewel receptor- |
|
|
bindend
domein van de spikes. Dit is het
belangrijkste onderdeel van de spikes en kan
|
|
|
mogelijk op zichzelf al voldoende herkend
worden door het immuunsysteem. De spikes die
in |
|
|
Wageningen en bij andere partners worden
ontwikkeld, zijn groter en completer en dus
nog |
|
|
beter herkenbaar dan het RBD, maar zijn
ook wat lastiger om te produceren. We
verwachten dat |
|
|
onze spikes na de zomer ook getest zullen
worden. Vervolgens is het afwachten of het RBD- |
|
|
vaccin goede resultaten
geeft bij klinische testen. Als dat niet zo
is, kunnen we, mits de |
|
|
dierproeven succesvol zijn, terugvallen op
de completere spikes van ons of van collega- |
|
|
onderzoekers.” |
|
|
|
|
|
Waar we de spikes van het virus-partikel
gedurende lange tijd niet konden luchten of
zien, |
|
|
kijken we nu dan reikhalzend uit naar
het succes van de kunstmatige versies. En
naar de |
|
|
vaccins en testen die ermee gemaakt kunnen
worden. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Scientias - Monique Siemsen 26 juli 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Het coronavaccin komt misschien wel uit
Nederland
[deel 1] |
|
|
FD - Thieu Vaessen 12 juli
2020 |
|
|
|
|
|
Pas als er een vaccin tegen het coronavirus
beschikbaar komt, keert het openbare leven
terug |
|
|
naar normaal. Ook Nederlandse bedrijven
werken hard aan de ontwikkeling van zo'n
vaccin. Dit |
|
|
zijn vijf van de belangrijkste
ondernemingen. |
|
|
|
|
|
In het kort |
|
|
Zeker vijf Nederlandse bedrijven spelen een
belangrijke rol bij de ontwikkeling van een
mogelijk |
|
|
coronavaccin. |
|
|
Staatsbedrijf Intravacc uit Bilthoven werkt
aan drie vaccins. |
|
|
In Leiden beschikken zowel Janssen als Halix
over een grote productiefaciliteit. |
|
|
|
1 |
|
Intravacc, stille kracht uit Bilthoven |
|
|
Koploper van drie kandidaten is een vaccin
dat bestaat uit OMV's (outer-membrane
vesicles) |
|
|
hele kleine blaasjes die door een bacterie
worden geproduceerd. |
|
|
Aan de blaasjes kunnen de
Intravacc-wetenschappers een klein stukje
van een |
|
|
eiwit koppelen dat een afweerreactie
oproept. En nu komt het bijzondere: de
nanodeeltjes |
|
|
activeren niet zoals gebruikelijk
antistoffen, ze activeren witte bloedcellen
om de ziekte te |
|
|
bestrijden. |
|
|
|
|
|
In zekere zin is het een minder ambitieus
vaccin. De injectie verhindert besmetting
niet volledig, |
|
|
maar de afweerreactie van de witte
bloedcellen kan wel voorkomen dat covid-19
ernstig |
|
|
verloopt. 'Patiënten zouden niet meer aan
covid-19 overlijden en ook niet meer op de
intensive |
|
|
care belanden', aldus Groen. 'Dat zou
natuurlijk een enorme verlichting geven.' |
|
|
|
|
|
Een groot voordeel van dit OMV-vaccin is dat
het snel in grote hoeveelheden is te
produceren. |
|
|
Daarom heeft het vaccin bij Intravacc
prioriteit gekregen, vertelt Elly van Riet,
een Intravacc- |
|
|
wetenschapper die ook is aangeschoven. |
|
|
Later dit jaar hoopt Van Riet het vaccin al
voor het eerst op mensen te testen, op
veiligheid. In |
|
|
het beste geval zouden dan volgend jaar
onderzoeken volgen die moeten nagaan of het
vaccin |
|
|
inderdaad voldoende effectief is. |
|
|
|
2 |
|
Halix, nieuwe fabriek uit Leiden |
|
|
Halix heeft niet lang hoeven zoeken naar
klanten die hier hun medicijnen of vaccins
willen laten |
|
|
maken. Midden in de coronacrisis meldde zich
AstraZeneca, een van de grootste
farmaceutische |
|
|
bedrijven ter wereld. AstraZeneca behoort
tot de koplopers, dankzij zijn samenwerking
met de |
|
|
universiteit van Oxford. Hun vaccin komt
mogelijk al dit jaar beschikbaar. |
|
|
|
3 |
|
Mymetics, outsider uit Leiden |
|
|
|
|
|
Vanuit Leiden werkt Mymetics aan vaccins
tegen onder meer hiv en malaria. De
onderneming |
|
|
onderneemt ook diverse pogingen om een
vaccin tegen het coronavirus te ontwikkelen.
|
|
|
'We maken vaccins op basis van virosomen,
hele kleine deeltjes. Die kunnen geschikt
zijn voor |
|
|
het bestrijden van het coronavirus, omdat ze
een goede immuunrespons opwekken.' |
|
|
|
4 |
|
Janssen, grootmacht uit Leiden |
|
|
De grootste bijdrage van Nederland aan de
ontwikkeling van een coronavaccin komt van
|
|
|
Janssen.
Zij behoort niet tot de kopgroep van
bedrijven die het verst zijn met een
potentieel |
|
|
coronavaccin, maar geldt wel als een
hoofdrolspeler. De eerste testen op mensen -
ruim |
|
|
duizend vrijwilligers in België en de VS -
vinden later deze maand plaats. |
|
|
|
5 |
|
Viroclinics, onderaannemer uit Rotterdam |
|
|
Viroclinics is een servicebedrijf uit
Rotterdam dat farmabedrijven veel werk uit
handen neemt, |
|
|
vooral bij het verzamelen en verwerken van
data uit testen op menselijke proefpersonen.
De |
|
|
onderneming opereert wereldwijd en is door
meerdere farmabedrijven ingeschakeld voor de
|
|
|
ontwikkeling van medicijnen en vaccins tegen
het coronavirus. |
|
|
|
|
|
Maar eerder dit jaar kwam wel naar buiten
dat het bedrijf in Nederland dierproeven
uitvoerde |
|
|
voor de universiteit van Queensland. De
Australiërs
werken aan een vaccin dat kenners als |
|
|
veelbelovend hebben bestempeld. Het
experimentele vaccin is getest op hamsters.
Soms |
|
|
fungeren ook fretten en konijnen als
proefdieren. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
FD - Thieu Vaessen 12 juli
2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Uniek: dit Nederlandse bedrijf ontwikkelt 4
coronavaccins |
|
|
Het Parool - Bas Soetenhorst en Jop van
Kempen 4 juli 2020 |
|
|
|
|
|
Het Nederlandse staatsbedrijf Intravacc, dat
tot voor kort in de uitverkoop stond,
ontwikkelt op |
|
|
het moment maar liefst vier coronavaccins.
Het maakt het bedrijf uniek in de wereld. |
|
|
|
|
|
Volg de
verkeersborden naar het RIVM en je belandt op een
uitgestrekt bedrijfsterrein in |
|
|
Bilthoven, waar ook Intravacc huist. Voor
het grote publiek onbekend, maar in
internationaal |
|
|
opzicht bijzonder vanwege het aantal
potentiële coronavaccins dat hier wordt
ontwikkeld. |
|
|
|
|
|
Afgelopen woensdag was het weer zover: een
persbericht waarin Intravacc een
kandidaatvaccin |
|
|
in het vooruitzicht stelde; het vierde
waaraan het werkt. Jan Groen, directeur van
Intravacc en |
|
|
als viroloog van het Erasmus MC in het
verleden de rechterhand van Ab Osterhaus,
vindt het |
|
|
niet te veel van het goede. “Gemiddeld haalt
ongeveer 1 op 10 vaccins-in-ontwikkeling de
|
|
|
eindstreep, vooral omdat de
gebruiksveiligheid door bijwerkingen niet
voldoende is,” zegt hij. |
|
|
“Daarom is het goed verschillende opties te
onderzoeken.” |
|
|
|
|
|
Voor het verkrijgen van een vaccin wedt de
Nederlandse overheid op verschillende
paarden, ook |
|
|
buiten Intravacc. Met Duitsland, Frankrijk
en Italië is al voor 300 miljoen euro een
nog |
|
|
onbewezen middel ingekocht van de
universiteit van Oxford. Ook maakte
Nederland 50 miljoen |
|
|
over aan
Cepi, de
Coalition for Epidemic Preparedness
Innovations. |
|
|
|
|
|
Bij geen van beide investeringen ging de
overheid eerst te rade bij Intravacc, zegt
Groen |
|
|
desgevraagd. “We hebben er de kennis voor.”
Waarom Intravacc niet is geraadpleegd? Groen
|
|
|
houdt zich op de vlakte: “Ik ken de
afwegingen van het kabinet niet.” |
|
|
|
|
|
Niemand kan garanderen dat er een vaccin
komt, benadrukt hij. Tegen sommige |
|
|
infectieziekten, denk aan aids, is er nog
altijd geen inenting. En hoewel hij de hoop
niet de |
|
|
kop wil indrukken, stelt Groen dat er
behalve het gevreesde coronavirus meer dan
tweehonderd |
|
|
andere virussen rondwaren die griepachtige
verschijnselen geven en waartegen slechts
één |
|
|
vaccin op de markt is: een griepvaccin. |
|
|
|
|
|
Toch geeft hij Intravacc – 150 werknemers –
een kans. Al is het maar vanwege de
verschillende |
|
|
soorten vaccins die er in ontwikkeling zijn.
Zoals een zogenaamd vectorvaccin, dat
functioneert |
|
|
door na inenting met een onschuldig
verkoudheidsvirus mee de cel in te liften
om daar een |
|
|
immuniteitsreactie op gang brengen. Ook is
een vaccin in ontwikkeling dat niet werkt
met een |
|
|
prik, maar dat via de slijmvliezen in de
neus belandt. Zo’n vaccin kan de
immuunreactie verder |
|
|
versterken en heeft nauwelijks bijwerkingen. |
|
|
|
|
|
Naast traditionele vaccins, die gezonde
mensen immuniteit beloven, ontwikkelt
Intravacc een |
|
|
noodvaccin, zo toont Groen tijdens een
powerpointpresentatie die onlangs ook
minister voor |
|
|
Medische Zorg Martin van Rijn kreeg
voorgeschoteld bij een werkbezoek. Het
noodvaccin is |
|
|
bedoeld voor mensen die al corona hebben.
Het moet over een maand of zes al klaar
zijn, |
|
|
zodat het de ic’s kan ontlasten bij een
mogelijke tweede golf. Ook de andere
kandidaat- |
|
|
coronavaccins worden sneller ontwikkeld dan
de vele jaren die daar normaal gesproken
voor |
|
|
staan. |
|
|
|
|
|
Intravacc is een vreemde eend in de bijt van
vaccinontwikkelaars. Allereerst is het een
publiek |
|
|
instituut, volledig in handen van de
Nederlandse staat. Ten tweede kan het wel
vaccins maken, |
|
|
maar niet grootschalig produceren.
Desondanks is het onmisbaar voor
veelbelovende |
|
|
initiatieven. |
|
|
|
|
|
“Wij zijn de verbindende schakel tussen
slimme uitvindingen op universiteiten en
|
|
|
vaccinproductie op grote schaal,” zegt
Groen. In de zogenoemde fase 1 en fase
2-studies |
|
|
kan Intravacc bepalen of de nieuwe vondsten
veilig en effectief zijn bij bijvoorbeeld
muizen en |
|
|
hamsters. Of dat ook het geval is bij mensen
– fase 3 – moet elders blijken. Daarom werkt
|
|
|
Intravacc samen met kenniscentra,
vaccinproducenten, farmabedrijven en |
|
|
liefdadigheidsorganisaties als de Bill &
Melinda Gates Foundation. Wereldwijd zijn
twee |
|
|
kandidaat-vaccins in fase 3 – in China en in
Engeland. |
|
|
|
|
|
In zijn soort is Intravacc uniek, aldus
Groen. “We zijn de Taj Mahal van de
vaccinontwikkeling. |
|
|
We hebben de meest geavanceerde apparatuur
ter wereld.” |
|
|
|
|
|
Dat Groen verwijst naar het Indiase
mausoleum, is geen toeval. Intravacc heeft
in Bilthoven een |
|
|
Indiase buurman: Bilthoven Biologicals,
gespecialiseerd in vaccinproductie. Dat
bedrijf is |
|
|
eigendom van het Serum Institute of
India, in
volume de grootste vaccinproducent ter
wereld. |
|
|
|
|
|
Intravacc en Bilthoven Biologicals waren tot
2012 onderdeel van het toenmalige Nederlands
|
|
|
Vaccin Instituut (NVI), dat een
staatsbedrijf was. Vaccinontwikkeling en
-productie waren vroeger |
|
|
een overheidstaak. |
|
|
|
|
|
Nederland
had een leidende positie in de wereld en
‘Bilthoven’ was internationaal een begrip,
|
|
|
met name vanwege de poliovaccins die er voor
de hele wereld werden geproduceerd. Nog
altijd |
|
|
komt zo’n 60 procent van alle poliovaccins
hier vandaan. Omdat de overheid jaarlijks
zo’n 20 |
|
|
miljoen euro moest bijleggen op de
vaccinproductie en de kwaliteit ter
discussie stond, werd het |
|
|
Vaccin Instituut – met uitzondering van de
onderzoeks- en ontwikkelingstak – voor 32
miljoen |
|
|
euro verkocht aan het Indiase Serum, dat het
in een openbare aanbesteding won van een
|
|
|
Chinese partij en het Amerikaanse Johnson &
Johnson. |
|
|
|
|
|
Serum kocht in 2012 maar meteen het hele
bedrijfsterrein op, waardoor de Indiërs nu
huisbaas |
|
|
zijn van zowel Intravacc als het RIVM. Intravacc
was ooit onderdeel van het RIVM en is nu het |
|
|
laatste publieke restant van Nederlands
roemrijke vaccinverleden. Na de verkoop van
het Vaccin |
|
|
Instituut werd de onderzoeks- en
ontwikkelingstak in 2013 een onafhankelijk
instituut: |
|
|
Intravacc. Vanwege de financiële
onzekerheden deed de overheid Intravacc
begin 2018 ook in |
|
|
de verkoop. |
|
|
|
|
|
Om de aantrekkingskracht te vergroten,
besloot de topambtenaar die het
verkoopproces |
|
|
begeleidde, Nico Oudendijk, tot een
opknapbeurt. Het laboratorium werd
gemoderniseerd. |
|
|
Dit voorjaar volgde de aanzet tot de vorming
van een wetenschappelijke adviesraad,
waarvoor |
|
|
vooraanstaande namen zijn benaderd, zoals
Marien de Jonge, microbioloog in het Radboud |
|
|
MC, en Martin Friede, coördinator
vaccinonderzoek bij de
Wereldgezondheidsorganisatie. |
|
|
|
|
|
Een Saoedisch bedrijf en twee Nederlandse
partijen meldden zich vorig jaar als |
|
|
overnamekandidaten voor Intravacc. Begin dit
jaar was een deal met een private partij uit
|
|
|
Nederland zo goed als rond en toen kwam de
coronacrisis. Half april zette minister De
Jonge |
|
|
de verkoop van Intravacc ‘on hold’. Bij
nader inzien was het misschien toch niet
zo’n goed plan |
|
|
het bedrijf af te stoten. Jan Groen was net
twee weken in dienst als directeur, het
besluit |
|
|
overviel hem niet. “Ik wist dat het kon
gebeuren toen ik werd aangesteld.” |
|
|
|
|
|
Toch is het niet de bedoeling dat Intravacc
voor altijd in staatshanden blijft, aldus
Groen. Wel is |
|
|
het cruciaal dat de staat ook na de verkoop
van Intravacc kan blijven beschikken over de |
|
|
kennis die er wordt opgedaan, omdat het van
belang kan zijn voor de Nederlandse
bevolking. |
|
|
Bouwt de regering garanties in om te
voorkomen dat Intravacc in buitenlandse
handen belandt? |
|
|
Groen wil er niet over speculeren, maar:
“Het Nederlandse belang kan tot vier punten
achter de |
|
|
komma juridisch worden geregeld.” |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Het Parool - Bas Soetenhorst en Jop van
Kempen 4 juli 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Petitie: zeg nee tegen
geaborteerde-foetusvaccin |
|
|
Reformatorisch Dagblad - Maarten Costerus 24
juni 2020 |
|
|
|
|
|
Ze is niet tegen vaccinatie, maar heeft wel
grote moeite met vaccins die worden
ontwikkeld met |
|
|
behulp van cellen van geaborteerde
foetussen. Leontien Bakermans, drijvende
kracht achter |
|
|
een online petitie:
„Deze vaccins gebruiken dus cellen van
bewust gedood menselijk leven. Een |
|
|
ware gruwel.” |
|
|
|
|
|
Binnen twee dagen werd de maandag
gelanceerde petitie door bijna 5000 mensen
–het |
|
|
streefgetal– ondertekend. Bakermans,
gepensioneerd apotheker: „We willen daarmee
ingaan |
|
|
tegen het gebruik van foetale, menselijke
cellijnen.
Oxford was
de trigger.” Ze doelt daarmee |
|
|
op een vaccin ontwikkeld door de
universiteit van Oxford en farmaceut
AstraZeneca. |
|
|
Zorgminister Hugo de Jonge deelde 13 juni in
een brief mee om samen met Italië, Duitsland
en |
|
|
Frankrijk niet minder dan 750 miljoen euro
in dit middel te investeren. Dit bedrag is
goed voor |
|
|
300 miljoen doses, waarvan de eerste
mogelijk eind dit jaar beschikbaar komen.
Mits het vaccin |
|
|
veilig en effectief is, want dat is volgens
de topman van het bedrijf nog onzeker. |
|
|
|
|
|
Eerder toonde De Jonge al interesse in een
vaccin van eigen bodem: van de Leidse
farmaceut |
|
|
Janssen.
Bakermans: „Dat is ook gebaseerd op een
foetale cellijn.” |
|
|
|
|
|
Bij het vaccin uit Oxford is gebruikgemaakt
van de zogenaamde HEK-293-cellijn, die
afkomstig |
|
|
is van niercellen van een foetus die in 1972
is geaborteerd. Het Leidse vaccin maakt
gebruik |
|
|
van de PER.C6-cellijn, die afstamt van
netvliescellen van een 18 weken oude foetus
die in |
|
|
1985 is geaborteerd. „Dat is weliswaar lang
geleden, maar dat maakt het er niet minder
erg |
|
|
om.” |
|
|
|
|
|
Niet dat er voor de productie van deze
vaccins bij herhaling geaborteerd weefsel
nodig is. Ook |
|
|
bevat het vaccin zelf geen menselijke
cellen. De verre nakomelingen van deze
cellen worden |
|
|
echter gebruikt als fabriekjes om het
dragervirus in te kweken. Dit is een
onschuldig |
|
|
verkoudheidsvirus met een ingebouwd stukje
corona-DNA. Als dit virus bij iemand wordt
|
|
|
ingespoten, activeert dit het immuunsysteem
en bouwt het lichaam weerstand op tegen
corona |
|
|
– althans, in theorie. |
|
|
|
|
|
Bakermans voelt het als haar plicht om te
protesteren tegen deze vaccins. „Als je je
stem niet |
|
|
laat horen, keur je deze werkwijze in feite
goed. Beter kun je vooraf bezwaar uiten dan |
|
|
achteraf, als
de vaccins eenmaal gekozen zijn. Ze willen dat iedereen
straks aan een vaccin |
|
|
meedoet. Laten ze dan ook tegemoetkomen aan
de mensen die het krijgen.” |
|
|
|
|
|
Waarschijnlijk komen er straks meerdere
types coronavaccins op de markt. „Doe er dan
ook een |
|
|
prolifevaccin bij, zou ik zeggen. Er zijn
genoeg alternatieven, zoals het vaccin van
de
Franse |
|
|
farmaceut Sanofi.” |
|
|
|
|
|
Bakermans startte de petitie namens One of
Us, een stichting die zich op Europees
niveau |
|
|
inspant tegen het gebruik van menselijk
embryonaal weefsel voor onderzoek. Ook in
Engeland, |
|
|
Duitsland
en
België zal
de organisatie binnenkort petities lanceren
tegen vaccins gebaseerd op |
|
|
geaborteerde foetussen. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Reformatorisch Dagblad - Maarten Costerus 24
juni 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Janssen wil kandidaat-vaccin eind september
testen in gebied met |
|
|
grote virusverspreiding |
|
|
De Standaard België 17 juni 2020 |
|
|
|
|
|
Als alles volgens planning verloopt, zal
farmabedrijf
Janssen Farmaceutica
in de tweede helft |
|
|
van september een werkzaamheidsstudie
uitvoeren met het kandidaat-vaccin tegen
covid-19. |
|
|
Dat moet in een gebied waar het virus op dat
moment nog breed verspreid is. |
|
|
|
|
|
Johan Van Hoof, globaal hoofd van de
afdeling Vaccinaties bij het bedrijf, noemt
Johnson & |
|
|
Johnson ‘één van de koplopers’ in de race
naar een vaccin voor het coronavirus. ‘Dat
komt door |
|
|
de unieke combinatie van ervaring en
faciliteiten van ons bedrijf. We hebben onze
tijd genomen |
|
|
om een geschikte kandidaat te selecteren,
maar kunnen snel grootschalige productie
opzetten |
|
|
als ons vaccin geschikt blijkt.’ |
|
|
|
|
|
Half juli start de klinische fase van het
ontwikkelingsproces, waarbij testpersonen
zullen |
|
|
gevaccineerd worden in
België en
de
Verenigde Staten.
De zoektocht naar testpersonen loopt |
|
|
heel vlot, zo zei Paul Stoffels,
wetenschappelijk directeur van de
overkoepelende groep |
|
|
Johnson & Johnson, woensdagnamiddag al bij
een bezoek van koning Filip. ‘In België
hebben |
|
|
we in totaal zo’n 500 testpersonen nodig en
er stelden zich al 400 mensen kandidaat. Dat
wil |
|
|
niet zeggen dat al die mensen ook geschikt
zijn, maar het is in ieder geval
bemoedigend.’ |
|
|
|
|
|
Halverwege september verwachten we daarover
de eerste resultaten’, zegt Van Hoof. ‘Zijn
die |
|
|
positief, dan kunnen we in de tweede helft
van september starten met de |
|
|
werkzaamheidsstudie.’ |
|
|
|
|
|
In die fase wordt een grote massa
gevaccineerd, om te beginnen tienduizend met
het vaccin en |
|
|
tienduizend met een placebo. ‘Dat moet
gebeuren in een gebied met genoeg infecties’
zegt |
|
|
Van Hoof. ‘Op dit moment kunnen we nog niet
zeggen waar in de wereld dat zal zijn. We |
|
|
werken samen met epidemologische teams en
kijken naar de modellen van academici om dat |
|
|
te bepalen.’ |
|
|
|
|
|
Johnson & Johnson wil begin 2021 starten met
het verdelen van vaccins en zegt tegen het
einde |
|
|
van dat jaar een miljard vaccins te kunnen
produceren. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
De Standaard België 17 juni 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Nederland neemt gok in wereldwijde race naar
het vaccin |
|
|
NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki
Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres 15
juni 2020 |
|
|
|
|
|
Vijf vragen over: het
coronavaccin. Nederland gaat 300 miljoen
doses inkopen van een kansrijk |
|
|
coronavaccin dat in
Oxford
wordt ontwikkeld. Waarom zet Nederland op
dit vaccin in? En nog vier |
|
|
vragen over de zoektocht naar een vaccin. |
|
|
|
1 |
|
Welk vaccin wil
Nederland, met drie andere landen,
aanschaffen en waarom? |
|
|
|
2 |
|
Welke andere vaccinkandidaten zijn kansrijk? |
|
|
Naast het
Oxford-vaccin
worden negen andere kandidaten al getest bij
mensen. Het |
|
|
Amerikaanse bedrijf
Moderna
hoopt in juli te starten met een
grootschalige test bij |
|
|
proefpersonen met hun vaccin mRNA-1273. Dat
bestaat uit erfelijk materiaal van het
|
|
|
coronavirus, rna. Een gevaccineerde maakt
aan de hand daarvan zelf een stukje
corona-eiwit |
|
|
aan, dat vervolgens de afweerreactie in het
lichaam opwekt. De eerste 45 vrijwilligers
die het |
|
|
vaccin in hun arm kregen, maakten
neutraliserende antistoffen aan, meldt het
bedrijf. Moderna |
|
|
start in juli met productie. Vaccins op
basis van deze technologie zijn nog niet op
de markt. |
|
|
|
|
|
Het vaccin van het
Amerikaans-Zweedse
bedrijf
Novavax is de enige van de tien
kandidaten dat |
|
|
bestaat uit een los stukje coronavirus-eiwit.
„Met deze vaccins is veel ervaring, dat
heeft |
|
|
voordelen”, zegt Huckriede. |
|
|
|
|
|
Het biotechbedrijf
Janssen
maakt in Leiden een vaccin dat, net als de
Oxford-kandidaat, is |
|
|
gebaseerd op een verzwakt verkoudheidsvirus.
Van de proefdierstudies zijn nog geen
resultaten |
|
|
bekend, maar doel is om deze zomer de eerste
proeven bij mensen te doen. De farmaceut
laat |
|
|
alvast een grote hoeveelheid vaccins maken. |
|
|
|
|
|
Veel vaccins falen op het lange pad van de
ontwikkeling, die normaal gesproken
jarenlang |
|
|
duurt. Er is nog nooit een vaccin binnen een
jaar ontworpen, getest, geproduceerd en |
|
|
grootschalig in gebruik genomen. |
|
|
|
3 |
|
Wat heeft het Nederlandse kabinet besloten?
Gokt het nu alleen op dit project of
|
|
|
ook op andere? |
|
|
|
4 |
|
Hoe reageert het VK op
het vaccinproject van eigen bodem? |
|
|
|
5 |
|
Waarom wordt er in Brussel gemord? |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki
Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres
|
|
|
15 juni 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Nederlandse vaccinbedrijven maken zich
zorgen om bedrijfsspionage
|
|
|
in race naar coronavaccin |
|
|
HLN België
11 juni 2020 |
|
|
|
|
|
In de race naar een coronavaccin liggen ook
spionnen op de loer. De Nederlandse |
|
|
inlichtingendienst let scherp op pogingen
van met name
China om
kostbare vaccinkennis te |
|
|
roven, zeggen experts in de krant De
Telegraaf. |
|
|
|
|
|
De Nederlandse geheime dienst AIVD (Algemene
Inlichtingen- en Veiligheidsdienst) |
|
|
waarschuwde vooral voor spionage om
technische kennis te stelen, maar
farmacologische |
|
|
knowhow is in belang enorm toegenomen. Het
land dat als eerste een vaccin ontwikkelt en
het |
|
|
virus verslaat, kan daarmee de rol van
wereldleider pakken, zeggen de experts. |
|
|
|
|
|
In
Nederland
werken tal van laboratoria aan een vaccin
tegen corona. Farmabedrijf
Janssen in |
|
|
Leiden is een van de koplopers in de race
waaraan meer dan honderd instellingen
meedoen. |
|
|
Het bedrijf meldt dat het “alert” is op
spionage. Het personeel is ingelicht over de
risico’s. Ook |
|
|
bij het universitair ziekenhuis Erasmus MC
in Rotterdam, waar gewerkt wordt aan
antistoffen
|
|
|
tegen corona, is men extra oplettend. Het
ziekenhuis werkt samen met Z-Cert, het
nationale |
|
|
Computer Emergency Response Team voor de
zorg. “Helaas hebben wij geconstateerd dat
de |
|
|
gezondheidszorg, zowel nationaal als
internationaal, ten tijde van de
coronacrisis extra wordt |
|
|
aangevallen”, laat het ziekenhuis weten. |
|
|
|
|
|
Ook de
Amerikaanse
inlichtingendienst FBI waarschuwde eerder al
voor hackers die zouden |
|
|
proberen om “waardevolle intellectuele
eigendom” en gegevens met betrekking tot het
|
|
|
onderzoek naar het coronavirus te
stelen. “De mogelijke diefstal van deze
informatie brengt de |
|
|
levering van veilige, effectieve en
efficiënte behandelingsopties in gevaar”, zo
verklaarde de FBI |
|
|
vorige maand. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
HLN België
11 juni 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Leids coronavaccin al in juli op mensen
getest |
|
|
De Limburger - Chris
van Mersbergen 10 juni 2020 | bron AD |
|
|
|
|
|
Het coronavaccin dat door het bedrijf
Janssen Vaccines
in Leiden wordt ontwikkeld, kan zo’n zes
|
|
|
weken eerder op mensen worden getest dan
gedacht. In plaats van in september starten
de |
|
|
klinische tests nu in de tweede helft van
juli. |
|
|
|
|
|
Het naar voren halen van ‘fase 1 en 2a’ van
het onderzoek, komt door de positieve
resultaten |
|
|
die tot nu toe zijn geboekt in de
ontwikkeling van het vaccin, stelt de Belg
Paul Stoffels van het |
|
|
Amerikaanse bedrijf Johnson & Johnson, de
eigenaar van Janssen. De |
|
|
geneesmiddelenautoriteiten hebben het
bedrijf daarom toestemming gegeven om eerder
te |
|
|
beginnen. |
|
|
|
|
|
De studie zal plaatsvinden onder 1045
gezonde volwassenen tussen de 18 en 55 jaar
in
België
|
|
|
en de
Verenigde Staten.
Bij hen wordt bekeken of het vaccin veilig
is, hoe het lichaam erop |
|
|
reageert en, ontzettend belangrijk, hoe de
immuunrespons is. |
|
|
|
|
|
Janssen en Johnson & Johnson hopen ook fase
3 van het vaccinonderzoek, een test onder
nog |
|
|
grotere aantallen mensen, naar voren te
kunnen halen. |
|
|
|
|
|
Tegelijk blijft Johnson & Johnson zich
inspannen om de productie van het vaccin op
te hogen, |
|
|
zelfs nu nog niet duidelijk is of het middel
ook echt werkt. Het doel is om in de loop
van 2021 |
|
|
wereldwijd 1 miljard doses te kunnen
produceren. Stoffels: ,,Ons doel is om de
wereld een |
|
|
vaccin te geven en mensen overal te
beschermen tegen deze pandemie.” |
|
|
|
|
|
De Amerikaanse overheid draagt zo’n half
miljard dollar bij aan de ontwikkeling van
het ‘Leidse |
|
|
vaccin’. Nederland investeert er geen geld
in. Wel wil ons kabinet de ontwikkeling en
productie |
|
|
van het vaccin van Janssen ‘stimuleren en
faciliteren’. De productie van het vaccin
zou straks in |
|
|
Leiden, de VS en mogelijk in Azië plaats
moeten vinden. |
|
|
|
|
|
Het onderzoek bij Janssen wordt geleid door
hoofd virale vaccins Hanneke Schuitemaker,
tevens |
|
|
hoogleraar virologie aan de Universiteit van
Amsterdam. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
De Limburger - Chris
van Mersbergen 10 juni 2020 | bron AD |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Nederland, Duitsland, Frankrijk en Italië
willen Europees |
|
|
coronavaccin |
|
|
RTL Nieuws 3 juni 2020 |
|
|
|
|
|
Nederland
gaat samenwerken met
Duitsland,
Frankrijk
en
Italië in
de zoektocht naar een vaccin |
|
|
tegen het coronavirus. De vier landen
geloven dat ze door samen te onderhandelen
en te |
|
|
investeren, een grotere kans hebben de
eventuele kanshebber te kunnen overtuigen
zijn vaccin |
|
|
op Europese bodem te produceren. |
|
|
|
|
|
Het is een van de hete hangijzers in de
coronacrisis: wie vindt als eerste een
vaccin, en welke |
|
|
landen krijgen dat vaccin als eerste? Met
drie andere Europese landen meldt Nederland
zich |
|
|
vandaag wat nadrukkelijker in de strijd. |
|
|
|
|
|
Samen met Duitsland, Frankrijk en Italië
vormt ons land vanaf nu de 'Inclusieve
Vaccin |
|
|
Alliantie'. De landen willen samen
investeren in kansrijke initiatieven. In
ruil daarvoor zou de |
|
|
productie van een vaccin op Europese bodem
moeten plaatsvinden. Zo willen de landen
zorgen |
|
|
voor een 'breed toegankelijk, beschikbaar en
betaalbaar' vaccin en vooraan staan wanneer
het |
|
|
vaccin daadwerkelijk de markt op komt. |
|
|
|
|
|
Eerder droeg Nederland al 50 miljoen bij aan
de Coalition for Epidemic Preparedness
|
|
|
Innovations (CEPI), een organisatie die via
donaties internationaal onderzoek naar
|
|
|
coronavaccins financiert. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
RTL Nieuws 3 juni 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Intravacc en EpiVax gaan samen noodvaccin
tegen COVID-19 |
|
|
ontwikkelen |
|
|
Analyst.be 2 juni 2020 |
|
|
|
|
|
Intravacc [Bilthoven],
een van ‘s werelds meest toonaangevende
translationele |
|
|
vaccinonderzoeks- en
ontwikkelingsinstituten met een breed track
record in het ontwikkelen van |
|
|
virale en bacteriële
vaccins, en EpiVax,
een biotechnologie-onderneming gevestigd in
Providence
|
|
|
[Rhode Island, US]
met expertise in het ontwikkelen van vaccins
en therapeutica, hebben een |
|
|
samenwerkingsovereenkomst gesloten voor de
verdere ontwikkeling van een nieuw vaccin
tegen |
|
|
COVID-19, gebaseerd op Intravacc's
gepatenteerde Outer Membrane Vesicles (OMV)
- |
|
|
technologieplatform. |
|
|
|
|
|
Voor dit gezamenlijke
onderzoeksproject zal Intravacc zijn veilige
en immunogene OMV- |
|
|
toedieningsplatform combineren met
synthetisch geproduceerde COVID-19-epitopen |
|
|
(eiwitallergenen). Deze epitopen zijn door
EpiVax ontworpen en geoptimaliseerd met
behulp |
|
|
van geavanceerde
immuno-informatica-instrumenten voor het
genereren van een veilige en |
|
|
zeer effectieve T-cel-respons tegen
SARS-CoV-2 en verwante coronavirussen. Er
zullen per direct |
|
|
preklinische onderzoeken starten voor de
selectie van de beste kandidaat-peptiden
voor het |
|
|
vaccin. Intravacc zal voor de klinische
(fase I) studies, die naar verwachting in
het vierde |
|
|
kwartaal van 2020 zullen starten, haar eigen
pilot-scale faciliteit gebruiken voor de GMP- |
|
|
productie van het OMV-peptidevaccin. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Analyst.be 2 juni 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Maak werk van prolifevaccin tegen Covid-19 |
|
|
Reformatorisch Dagblad
- Diederik van Dijk en Elise van
Hoek-Burgerhart 27 mei 2020 |
|
|
|
|
|
Het gebruik van geaborteerde foetussen voor
de ontwikkeling van vaccins is ethisch
verwerpelijk. |
|
|
Daarom moeten hiervoor alternatieven worden
aangewend. |
|
|
|
|
|
„Wat ik fascinerend vind, is dat jullie
werken met het netvlies dat uit een
geaborteerd embryo is |
|
|
gehaald.” Zo begint Rick Nieman, presentator
in WNL op zondag, zijn gesprek over een
|
|
|
coronavaccin met hoogleraar Virologie
Hanneke Schuitemaker. Zij is tevens hoofd
|
|
|
vaccinonderzoek bij farmaceut
Janssen in
Leiden. Zo
ligt op tafel wat normaal verborgen blijft
in |
|
|
de buisjes en schaaltjes van het
laboratorium. Want uit het netvlies van dit
geaborteerde kind |
|
|
groeide een unieke cellijn, met de naam
PER.C6. En elke cel is een uniek fabriekje
om een |
|
|
vaccin op te testen. |
|
|
|
|
|
Janssen maakt gebruik van deze cellijn,
afkomstig van een achttien weken oude,
gezonde |
|
|
foetus die in 1985 is geaborteerd. De moeder
gaf toestemming voor het gebruik van het |
|
|
weefsel, maar of ze ook weet dat vervolgens
de PER.C6-lijn werd ontwikkeld, is onzeker.
Van |
|
|
cellen uit het netvlies die in kweek
gebracht zijn, is een cel door behandeling
met een |
|
|
adenovirus zich blijven delen en zo werd een
cellijn gevormd. De cellijn werd eigendom
van het |
|
|
Leidse bedrijf Crucell, dat geld verdiende
door de cellen te verveelvoudigen en aan
farmaceuten |
|
|
te verhandelen. In 2011 werd Crucell voor
ruim 2 miljard dollar overgenomen door
farmareus |
|
|
Johnson & Johnson uit de VS. |
|
|
|
|
|
Wereldwijd wordt hard gewerkt aan de
productie van een vaccin tegen Covid-19. Er
zijn meer dan |
|
|
160 vaccins in ontwikkeling, waarvan enkele
zich in een eerste testfase bevinden. In het
geheel |
|
|
van vaccinontwikkeling wordt slechts in
enkele gevallen een cellijn gebruikt
afkomstig van |
|
|
geaborteerd foetaal weefsel. Belangrijk punt
is dat voor de productie van een vaccin niet
bij |
|
|
herhaling geaborteerd weefsel nodig is, maar
gebruik gemaakt wordt van een cellijn
afkomstig |
|
|
van één abortus. De cellen zitten zelf niet
in het vaccin, maar de verre ‘nakomelingen’
ervan |
|
|
worden gebruikt als fabriek om het
dragervirus te produceren. Of één van de
coronavaccins |
|
|
daadwerkelijk bij Janssen vandaan zal komen
en geproduceerd is op PER.C6-cellen, is dus
nog |
|
|
de vraag. Janssen wil echter snel zijn: ook
in deze testfase ontwikkelt het bedrijf al
een |
|
|
miljoenenvoorraad, nog voor zeker is of het
coronavaccin überhaupt werkt. „Als we falen,
zullen |
|
|
we alles moeten vernietigen.” |
|
|
|
|
|
De laatste jaren zijn we ons toenemend
bewust hoe ‘ethisch’ ons voedsel, onze
kleding en ook |
|
|
onze techniek, zoals de smart-phone, worden
geproduceerd. Dit achterhalen is niet altijd |
|
|
eenvoudig, maar wanneer we ons van
misstanden bewust zijn, motiveert ons dat
daarin |
|
|
verandering te brengen. Dit geldt evenzeer
voor geaborteerd foetaal weefsel. Brandpunt
van de |
|
|
ethische discussie bij de PER.C6-cellijn is
de vraag of de ethiek van abortus provocatus
kan |
|
|
worden ‘losgekoppeld’ van de ethiek van het
gebruik van foetaal weefsel. Kun je, met
andere |
|
|
woorden, bij een opvatting over het gebruik
van weefsel van de dode foetus de ethiek van
de |
|
|
voorafgaande abortus provocatus buiten
beschouwing laten? Wereldwijd wordt daarover
|
|
|
nagedacht. We laten
drie visies
de revue passeren. |
|
|
|
|
|
Het gebruik van geaborteerde foetussen voor
de ontwikkeling van vaccins is ethisch
verwerpelijk. |
|
|
Daarom moeten hiervoor alternatieven worden
aangewend. Hoewel het persoonlijk gebruik
van |
|
|
een dergelijk vaccin op zichzelf ethisch
aanvaardbaar kan zijn, wordt met deze
alternatieven |
|
|
tevens voorkomen dat mensen in gewetensnood
raken door gebruik van een vaccin waarvoor
|
|
|
geaborteerd foetaal weefsel is benut. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Reformatorisch Dagblad
- Diederik van Dijk en Elise van
Hoek-Burgerhart 27 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Amsterdams vaccin moet coronavirus
'ontkronen' |
|
|
Het Parool / ANP 26 mei 2020 |
|
|
|
|
|
Een onderzoeksteam van het Amsterdam UMC wil
het coronavirus ‘ontkronen’, zoals het |
|
|
academische ziekenhuis het noemt. Hoogleraar
en oncologisch onderzoeker Arjan Griffioen
|
|
|
ontwikkelt een vaccin dat zich specifiek
richt op de uitsteeksels die het virus zijn
kenmerkende |
|
|
kroonachtige vorm geven. |
|
|
|
|
|
“We weten dat het lichaam wel antistoffen
maakt tegen het coronavirus, maar die werken
slecht |
|
|
of pas in een laat stadium. Daarom maken we
het immuunsysteem kwaad tegen moleculen die
|
|
|
normaal niet of nauwelijks herkend worden,”
legt Griffioen uit. Het is de bedoeling dat
door het |
|
|
vaccin antistoffen worden aangemaakt die
zich hechten aan de uitsteeksels van het
virus, de |
|
|
zogeheten spikes. Op die manier willen de
Amsterdamse onderzoekers voorkomen dat het
|
|
|
virus cellen binnendringt en zich verder
vermenigvuldigt in het lichaam. |
|
|
|
|
|
Over vijf tot zes maanden hoopt Griffioen
het eerste
vaccin
klaar te hebben, dat dan eerst op |
|
|
dieren moet worden getest en daarna op
menselijke proefpersonen. De hoogleraar wil
het vaccin |
|
|
op zo’n manier ontwikkelen dat het zich
tegen meerdere onderdelen van het
spike-eiwit richt en |
|
|
daarmee wellicht ook bescherming biedt tegen
andere coronavirussen. Daarom kijken de
|
|
|
onderzoekers ook goed naar de kennis over
sars en mers, coronavirussen waar de wereld
al |
|
|
eerder mee te maken kreeg. |
|
|
|
|
|
Het coronavaccin is een zogeheten
conjugaat-vaccin, een vaccin dat werkt tegen
eiwitten die in |
|
|
eerste instantie langs het immuunsysteem
glippen. De techniek erachter gebruikt
Griffioen bij
|
|
|
de ontwikkeling van vaccins tegen kanker,
zijn vertrouwde onderzoeksterrein. |
|
|
|
|
|
Voor het onderzoek is 1,3 miljoen euro
subsidie toegekend. Amsterdam UMC werkt erin
samen |
|
|
met het bedrijf CimCure. Het is een van de
vele initiatieven die wereldwijd in volle
gang zijn om |
|
|
zo snel mogelijk een vaccin tegen het virus
te ontwikkelen. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Het Parool / ANP 26 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
De kanshebbers voor een vaccin tegen
Covid-19 |
|
|
Beursduivel.be / Belegger.nl 21 mei 2020 |
|
|
|
|
|
Er lopen nu meer dan 100
verschillende programma's om een vaccin
tegen het coronavirus te
|
|
|
ontwikkelen. De meeste daarvan zullen het
niet redden, maar de ondernemingen die een
|
|
|
succesvol vaccin weten te ontwikkelen zullen
hun koersen fors zien stijgen. |
|
|
|
|
|
Zo steeg de S&P 500-index in
april met 2,7% nadat
Gilead Sciences
positieve resultaten meldde |
|
|
in een klinische studie van zijn antivirale
middel
remdesivir tegen Covid-19. |
|
|
|
|
|
Hoewel het nog te vroeg is om de winnaars en
verliezers te kiezen in de grote
coronavaccinrace, |
|
|
vooral omdat
er tot nu toe voornamelijk op dieren is
getest, zette Barron’s de
belangrijkste en |
|
|
meest veelbelovende kandidaten op een rij. |
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
De hazen |
|
|
Vaccins werken door iemand een minieme
hoeveelheid van een specifieke
ziekteverwekker toe |
|
|
te dienen, zodat het
immuunsysteem zelf antistoffen gaat
aanmaken.
|
|
|
De snelste vaccinprogramma's
proberen stukjes SARS-CoV-2, het virus dat
Covid-19 |
|
|
veroorzaakt, in het lichaam
aan te laten maken, in plaats van in het
lab.
Moderna,
Pfizer en |
|
|
anderen doen dat met een
molecuul dat boodschapper-RNA (mRNA) wordt
genoemd. |
|
|
Het Amerikaanse
Johnson & Johnson
en een project van
Oxford
University in Engeland in |
|
|
samenwerking met AstraZeneca
doen het met een genetisch gemanipuleerd
verkoudheids |
|
|
(adeno-)virus (de vector),
dat de stekels van het coronavirus heeft
gekregen zodat het |
|
|
immuunsysteem die leert
herkennen. Omdat ervoor gezorgd is dat het
gemanipuleerde virus |
|
|
zich niet kan
vermenigvuldigen, worden mensen er niet ziek
van: een non-replicating viral |
|
|
vector. |
|
|
Vandaag werd bekend dat AstraZeneca via de
Biomedical Advanced Research and Development
|
|
|
Authority meer dan een miljard dollar aan
Amerikaanse overheidsfinanciering heeft
ontvangen |
|
|
voor de doorontwikkeling van dit vaccin. |
|
|
|
` |
|
Moderna |
|
|
De bedrijven die werken
met boodschapper-RNA lijken het snelste
goede resultaten te boeken.
|
|
|
Moderna verwacht in de zomer met een Fase
3-onderzoek te kunnen beginnen, en hoopt
|
|
|
volgend jaar een vaccin aan de Amerikaanse
autoriteiten voor te leggen voor
goedkeuring. Het |
|
|
streeft naar een productie van een miljard
doses per jaar. Mochten de klinische
proeven, |
|
|
gepland voor deze zomer, zeer voorspoedig
verlopen, dan zou Moderna deze herfst al een
|
|
|
noodgebruikvergunning aan kunnen vragen. |
|
|
|
|
|
Pfizer |
|
|
Farmaciereus Pfizer zei
onlangs dat zijn Covid-19-vaccin tegen
oktober klaar zou kunnen zijn
|
|
|
voor een noodvergunning of een versnelde
goedkeuringsprocedure. Het bedrijf
ontwikkelt zijn |
|
|
mRNA-vaccin samen met
BioNTech uit
Duitsland.
Terwijl Moderna een enkel kandidaat-vaccin
|
|
|
test, onderwerpt Pfizer momenteel vier
afzonderlijke versies van zijn vaccin aan
klinische |
|
|
proeven. Volgens Mikael Dolsten, hoofd
wetenschap van Pfizer, zal rond oktober aan
zo’n 8000 |
|
|
mensen het vaccin zijn toegediend, en zal
het bedrijf miljoenen doses klaar hebben
voor |
|
|
bijvoorbeeld zorgmedewerkers en mensen in
risicogroepen. Het bedrijf zegt dat het
honderden |
|
|
miljoenen doses zal maken in 2021. |
|
|
|
|
|
Johnson & Johnson |
|
|
Het Amerikaanse Johnson & Johnson is van
plan om in september te beginnen met Fase 1- |
|
|
proeven met zijn Covid-19 vaccin. Het
bedrijf streeft ernaar begin volgend jaar
een |
|
|
noodvergunning te krijgen en denkt dan
tientallen miljoenen doses beschikbaar te
hebben. |
|
|
|
|
|
|
|
|
Stel dat geen van de ‘hazen’
het redt, dan is er nog een grote groep
‘schildpadden’ over die de |
|
|
vaccinrace vanuit de
achterhoede zouden kunnen winnen. Neem het
Franse Sanofi en het Britse |
|
|
GlaxoSmithKline, die een alliantie zijn
aangegaan om een vaccin te vinden. De
bedrijven |
|
|
verkopen gezamenlijk zo’n twee miljard
vaccins per jaar, en dat levert goudgeld op.
Sanofi |
|
|
verkocht vorig jaar voor 2.1 miljard dollar
aan griepvaccins terwijl GlaxoSmithKline een
omzet |
|
|
behaalde van 2.4 miljard dollar met een
vaccin tegen gordelroos. Sanofi en
GlaxoSmithKline |
|
|
hopen Fase 1 van de klinische proeven te
starten in de tweede helft van dit jaar, met
als doel |
|
|
volledige goedkeuring tegen het midden van
volgend jaar. |
|
|
|
|
|
Novavax |
|
|
Verder is biotechbedrijf
Novavax van plan om deze maand te
beginnen met een Fase 1-
|
|
|
onderzoek naar zijn Covid-19-vaccin. Het
heeft daarvoor inmiddels een flinke subsidie
gekregen |
|
|
van de Coalition for Epidemic Preparedness
Innovations. Novavax streeft naar
toestemming |
|
|
voor noodgebruik tegen het einde van het
jaar, en zegt tegen die tijd 100 miljoen
doses klaar |
|
|
te kunnen hebben. |
|
|
|
|
|
Een paar winnaars |
|
|
Naar verwachting zullen er uiteindelijk
meerdere vaccins op de markt komen. Dat is
volgens |
|
|
experts een goede zaak, omdat het onmogelijk
is voor een bedrijf om de hele wereld van
|
|
|
vaccins te voorzien. “We hebben meerdere
vaccins nodig om vooruit te komen, omdat we
op dit |
|
|
moment niet weten welke de veiligste, de
meest effectieve, de meest duurzame en de
best |
|
|
inzetbare zullen zijn,” zei Dr. Dan Barouch,
een wetenschapper die betrokken is bij het
|
|
|
vaccinproject van Johnson & Johnson. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Beursduivel.be / Belegger.nl 21 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Vrijwilligers bereid zich met coronavirus te
laten besmetten voor |
|
|
vaccinonderzoek |
|
|
NOS - Rinke van den Brink 18 mei 2020 |
|
|
|
|
|
Bij de
Amerikaanse
organisatie 1DaySooner hebben zich ruim
23.000 mensen uit 102 landen |
|
|
gemeld om zich, zodra dat mogelijk is, te
laten vaccineren tegen het coronavirus en
zich |
|
|
vervolgens ermee te laten besmetten. Volgens
De Telegraaf hebben zich ook veertig |
|
|
Nederlanders gemeld. |
|
|
|
|
|
1DaySooner is een samenwerkingsverband van
verschillende Amerikaanse universiteiten met |
|
|
overwegend Amerikaanse farmaceuten. De
vrijwilligers en 1DaySooner willen de
ontwikkeling |
|
|
van een vaccin versnellen. |
|
|
|
|
|
De Amerikaanse organisatie claimt dat er
wereldwijd 7000 mensenlevens gered worden
als er |
|
|
één dag eerder een vaccin is. Een week
eerder zou 55.000 mensenlevens sparen, een
maand |
|
|
eerder 220.000. |
|
|
|
|
|
Maar ook met vrijwilligers die zich voor het
wetenschappelijk onderzoek willens en wetens
laten |
|
|
besmetten met het coronavirus, blijft
vaccinontwikkeling een langdurig proces. |
|
|
"Normaal kost het een jaar tot achttien
maanden om een virusstam te maken voor zo'n |
|
|
onderzoek", zegt Hanneke Schuitemaker, hoofd
virale vaccins bij Janssen Pharmaceuticals
in |
|
|
Leiden. "Je
moet een verzwakte stam maken, helemaal
steriel, en uitzoeken hoeveel je moet |
|
|
toedienen, want mensen
moeten er wel ziek van kunnen worden." |
|
|
|
|
|
Na zo'n human challenge trial waarbij
gezonde mensen zich vrijwillig laten
besmetten is een |
|
|
traditioneel 'fase drie onderzoek' nodig
waarbij grote groepen mensen in een gebied
waar het |
|
|
virus rondgaat gevaccineerd worden en
anderen niet. "Zo is het tot nu toe in ieder
geval altijd |
|
|
gegaan", zegt Schuitemaker. |
|
|
|
|
|
Dat onderzoek is nodig om de precieze
werkzaamheid van een vaccin te bepalen. "Bij |
|
|
zo'n human challenge trial kun je
meestal niet aantonen dat het vaccin ook
werkt tegen de |
|
|
ernstigste vormen van de ziekte, in dit
geval in de longen. Je vindt dat het werkt
in de neus en |
|
|
dan is het logisch dat het in de longen ook
enige bescherming biedt, maar dat weet je
niet |
|
|
zeker." |
|
|
|
|
|
Schuitemaker benadrukt dat inzet van gezonde
vrijwilligers die zich laten besmetten
normaal |
|
|
pas overwogen wordt als er een behandeling
is voor mensen die onverhoopt toch erg ziek |
|
|
worden. "Janssen overweegt om zo'n onderzoek
te gaan doen, maar vanwege de lange |
|
|
voorbereidingstijd hoeven we de beslissing
pas over acht maanden te nemen. Hopelijk is
er |
|
|
dan een medicijn beschikbaar
of een antilichaam waarmee je patiënten kunt
behandelen." |
|
|
|
|
|
Het initiatief 1DaySooner lijkt ook bereid
proefkonijnen in te zetten, zonder dat er
een |
|
|
behandeling beschikbaar is. Deelnemers
verblijven wel in een gecontroleerde
omgeving, worden |
|
|
nauwlettend in de gaten
gehouden en krijgen bij ziekte alle
behandelingen die voorhanden zijn. |
|
|
|
|
|
Een van de mensen die graag dat risico
neemt, is de in Canada woonachtige
Nederlander |
|
|
Andrew Dasselaar. Hij is 44, fit
en heeft geen partner of kinderen. "Ik zie
andere mensen om |
|
|
mij heen ook risico's nemen", zegt hij.
"Mijn zus, verpleegkundige, werd ook
overgeplaatst naar |
|
|
de intensive care, hoewel dat haar vak niet
is. Andere cruciale beroepen, zoals
vakkenvullers, |
|
|
nemen ook meer risico om de samenleving
draaiende te houden. Op deze manier wil ik
wat |
|
|
doen." |
|
|
|
|
|
Ethici hebben bedenkingen bij deze methode.
"Zijn we bereid om principes die we sinds de
|
|
|
Tweede Wereldoorlog hebben opgebouwd nu te
laten varen? Ik kan me dat niet
voorstellen", |
|
|
zegt Rieke van der Graaf,
medisch-ethicus aan het UMC Utrecht. "De
geschiedenis kent veel |
|
|
voorbeelden van dingen die in de tijdsgeest
een goed idee leken, maar dat achteraf niet |
|
|
waren." |
|
|
|
|
|
Van der Graaf noemt het voorbeeld van de Willowbrook
State School in New York. In die |
|
|
instelling voor mensen met een
verstandelijke beperking besmetten artsen
vanaf halverwege |
|
|
de jaren 50 jonge mentaal geretardeerde
patiënten met hepatitis A. Ouders gaven
weliswaar |
|
|
geïnformeerde toestemming, maar hadden
weinig andere mogelijkheden om hun kinderen
te |
|
|
laten opnemen. |
|
|
|
|
|
De artsen verdedigden hun experiment met het
argument dat het hepatitisvirus alom
aanwezig |
|
|
was in de instelling. Maar de experimenten
gelden nu als een zwarte bladzijde uit de |
|
|
Amerikaanse medische
geschiedenis. |
|
|
|
|
|
In Van der Graafs ogen moeten we ervoor
waken dat we mensen louter als middel voor |
|
|
wetenschappelijke doelen gebruiken. "Ook in
een pandemie moeten we ethische standaarden |
|
|
hoog houden. Niet alles is dan ineens
geoorloofd", zegt ze. |
|
|
|
|
|
"Zo lang er onvoldoende bekend is over de
risico's, ook bij gezonde jonge volwassenen, |
|
|
moeten we het niet doen. Op dit moment vind
ik het een no-go. Er is geen behandeling |
|
|
beschikbaar voor als mensen toch heel erg
ziek worden." |
|
|
|
|
|
Van der Graafs collega Annelien Bredenoord
is het daarmee eens. "Als je geen
behandeling |
|
|
hebt, betwijfel ik of de afweging van het
risico tegenover de eventuele baten
acceptabel is. De |
|
|
risico's voor individuele vrijwilligers voor
zo'n onderzoek moeten opwegen tegen wat het |
|
|
oplevert. En hoeveel dat misschien ook is,
er is een morele ondergrens aan risico's die
je met |
|
|
individuen mag nemen. Zeker als er
alternatieve onderzoeksopzetten zijn. Dat
staat in de |
|
|
Nederlandse wet en alle
internationale ethische codes." |
|
|
|
|
|
Bredenoord snijdt ook nog een andere
ethische kwestie aan. "Welke voordelen zijn
er voor het |
|
|
bedrijf dat het eerst een vaccin ontwikkelt?
Welke voor het land waar dat gebeurt? Is
erover |
|
|
nagedacht hoe een vaccin
dat er op deze manier komt voor iedereen
toegankelijk wordt?" |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
NOS - Rinke van den Brink 18 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Is een vaccin straks veilig? 'Paar trajecten
zien er hoopvol uit' |
|
|
Het Parool - Chris van Mersbergen 17 mei 2020 |
|
|
|
|
|
We willen het zo graag, een vaccin dat ons
kan verlossen van lockdowns en volle ic’s.
Aan |
|
|
Leonoor Wijnans de taak om op de rem te
trappen waar nodig. ‘In september een
vaccin: het |
|
|
zou kunnen. Maar het kan ook nog twee jaar
duren.’ |
|
|
|
|
|
Farmaceuten en onderzoekers over de hele
wereld geven de wereld steeds meer hoop dat
het |
|
|
vaccin tegen het coronavirus weleens
gevonden zou kunnen worden. Als we de meest
recente |
|
|
berichten mogen geloven, liggen vaccinmakers
in
Groot-Brittannië
en in
China aan
kop bij de |
|
|
ontwikkeling van een middel. In Oxford
geloven ze zelfs dat er in september een
werkend |
|
|
vaccin kan liggen. |
|
|
|
|
|
We willen het met z’n allen zo graag, een
middel dat ons kan verlossen van lockdowns
en volle |
|
|
ic’s. Maar de weg van een hoopvol onderzoek
naar een werkend vaccin is vol hobbels en |
|
|
onzekerheden. Leonoor Wijnans weet er alles
van. Namens het
College ter Beoordeling van |
|
|
Geneesmiddelen (CBG), de Nederlandse
medicijnautoriteit, houdt ze als senior
beoordelaar en |
|
|
vaccinexpert de vinger aan de pols van de
wereldwijde vaccinontwikkeling. Pas als
Wijnans en |
|
|
haar Europese collega’s het bewijs dat een
vaccin werkt en veilig genoeg is overtuigend |
|
|
vinden, komt het in de EU op de markt. |
|
|
|
|
|
Ze heeft contact met de ontwikkelaars, tot
in China aan toe, en vertelt hen aan welke
eisen een |
|
|
vaccin moet voldoen. “We bekijken wat ze
doen en hoe ze dat doen. Een aantal
trajecten ziet |
|
|
er inderdaad veelbelovend uit. En de
hoopvolle verwachtingen die farmaceuten
uitspreken, |
|
|
zouden uit kunnen komen, als alles goed
gaat. Maar dat is een grote als.” |
|
|
|
|
|
Waarom die grote als? |
|
|
“De studies die ze willen doen op grotere
groepen mensen, moeten wel uitvoerbaar zijn.
Op dit |
|
|
moment zit iedereen in het Verenigd
Koninkrijk - ik woon er zelf met mijn gezin
- binnen. En in |
|
|
heel Europa zie je het aantal
coronabesmettingen dalen. Dan wordt het heel
lastig om een |
|
|
studie op te zetten met genoeg cases. Als
medicijnautoriteit zijn wij er om te
controleren of |
|
|
het effect van een vaccin echt kan worden
aangetoond. Pas als je voldoende |
|
|
besmettingsgevallen in je
onderzoekspopulatie hebt, heb je genoeg
power om dat aan te |
|
|
tonen.” |
|
|
|
|
|
Is dat probleem de komende maanden überhaupt
op te lossen? |
|
|
“Er zijn natuurlijk altijd nog gebieden waar
mogelijk meer besmettingen zullen zijn,
bijvoorbeeld |
|
|
doordat mensen zich minder aan social
distancing en quarantainemaatregelen houden.
Maar |
|
|
het lastige is: zo’n studie opzetten kost
tijd, en de ontwikkeling van deze pandemie
is moeilijk |
|
|
te voorspellen. Dus dat is een uitdaging.” |
|
|
|
|
|
Mag je mensen bewust het virus toedienen om
een vaccin te testen? |
|
|
“Dat is iets waar nu wel over wordt
nagedacht. Wereldgezondheidsorganisatie WHO
heeft een |
|
|
advies uitgebracht waarin staat onder welke
voorwaarden dat eventueel zou mogen
gebeuren. |
|
|
In dat geval werk je met gezonde
vrijwilligers die je eerst vaccineert en
vervolgens blootstelt |
|
|
aan een verzwakte vorm van het virus. Maar
ook het opzetten van zo’n studie heeft tijd
nodig. |
|
|
En het is een ander model dan het testen van
je vaccin ‘op straat’. Dan is voor ons weer
de |
|
|
vraag: hoe moet je de resultaten van zo’n
onderzoek interpreteren? Dus er zitten haken
en |
|
|
ogen aan.” |
|
|
|
|
|
Zijn er andere aspecten waar u bezorgd om
bent? |
|
|
“De veiligheid. Er zijn nog zo veel dingen
van het coronavirus die we niet weten. We
maken ons |
|
|
zorgen over de vraag of een vaccin mogelijk
juist kan leiden tot een verergerd
ziektebeeld, |
|
|
door een verkeerde reactie van het
immuunsysteem. Het is heel moeilijk om dat
vooraf uit te |
|
|
sluiten, dus dat is echt een punt van
aandacht. Ook is het de vraag hoe je snel op
de rem |
|
|
kunt trappen, als dat tijdens een studie op
mensen zou gebeuren.” |
|
|
|
|
|
Is op de korte termijn waarin we nu denken
al goed te beoordelen wat voor werking een
vaccin |
|
|
op lange termijn heeft? |
|
|
“Ook dat is een belangrijk punt. We moeten
niet alleen de kortetermijnveiligheid in de
gaten |
|
|
houden. Na vaccinatie zou het zo kunnen zijn
dat na verloop van tijd het aantal
antilichamen |
|
|
daalt, waardoor het beschermingsniveau tegen
corona minder wordt. We weten niet eens of
en |
|
|
hoelang iemand die Covid-19 gehad heeft,
immuun is tegen het virus. Laat staan dat we
dat |
|
|
weten voor een vaccin dat er nog niet is.” |
|
|
|
|
|
Hebben we hiermee dan alle bezwaren gehad? |
|
|
“De productie kan echt nog een bottleneck
gaan worden. Er zijn vaccins in ontwikkeling
die snel |
|
|
op grote schaal geproduceerd zouden kunnen
worden. Maar voor andere technieken die
worden |
|
|
toegepast, is dat echt lastig. Het zou
kunnen dat het eerste vaccin dat blijkt te
werken, niet |
|
|
meteen grootschalig beschikbaar is.” |
|
|
|
|
|
Kun je een vaccin van de ene farmaceut
makkelijk in een fabriek van een andere
produceren? |
|
|
“Nee, in de meeste gevallen is dat een
moeilijk verhaal. Zelfs als het wel kan, is
het nóg een |
|
|
uitdaging om aan te tonen dat het vaccin dat
je in de andere fabriek produceert, precies |
|
|
hetzelfde vaccin is, met dezelfde werking en
dezelfde veiligheid. Kleine wijzigingen in
het |
|
|
productieproces kunnen een enorme impact
hebben.” |
|
|
|
|
|
De nood is hoog. De Duitse farmaceut
CureVac
stelde dat er misschien alvast een vaccin
voor |
|
|
medisch personeel kan worden ontwikkeld,
waarbij niet meteen aan de normale
|
|
|
veiligheidsstandaarden wordt voldaan. Is dat
een optie? |
|
|
“Onzekerheden door het weglaten van grote
klinische studies zullen we niet accepteren.
Een |
|
|
vaccin moet bewezen werken en het moet
bewezen veilig zijn, punt uit. Wat misschien
wel zou |
|
|
kunnen: dat je versneld een hoopvol vaccin,
waarbij eerder onderzoek goede signalen
afgeeft |
|
|
over werkzaamheid en veiligheid, beschikbaar
stelt in studieverband. Zo haal je
uiteindelijk |
|
|
ook de data binnen die je nodig hebt om echt
te weten of een vaccin werkt.” |
|
|
|
|
|
Nu toch maar de vraag van 1 miljoen, u zit
tenslotte dicht op het vuur: wanneer is er
een |
|
|
vaccin? |
|
|
“Het is gewoon heel moeilijk te zeggen, tot
je data hebt van onderzoeken onder mensen.
Mijn |
|
|
ervaring is dat vaccins die het in de eerste
fase heel goed doen, uiteindelijk toch tegen
kunnen |
|
|
vallen. Ik hoop natuurlijk dat ze het
allemaal geweldig doen. En in september een
vaccin, het |
|
|
zou kunnen. Maar het kan ook nog twee jaar
duren.” |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Het Parool - Chris van Mersbergen 17 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Bewust besmetten met corona voor vaccintest
komt dichterbij |
|
|
FD - Thieu Vaessen 14 mei 2020 |
|
|
|
|
|
Nu de coronacrisis aanhoudt, gaan wereldwijd
stemmen op om de ontwikkeling van een
vaccin |
|
|
te versnellen door proefpersonen bewust te
besmetten met het coronavirus. Het gaat om
een |
|
|
precair debat: is het ethisch gezien wel
toelaatbaar om vrijwilligers bloot te
stellen aan een |
|
|
ziekte die deze proefpersonen het leven kan
kosten? |
|
|
|
|
|
Tot de voorstanders behoort de
Wereldgezondheidsorganisatie WHO,
die wel een reeks |
|
|
voorwaarden stelt. Ook Congresleden in de
Verenigde Staten
pleiten voor zogenoemde |
|
|
'blootstellingsstudies'. Inmiddels bekijkt
het medische onderzoeksagentschap National |
|
|
Institutes of Health (NIH) van de
Amerikaanse regering of het bewust
blootstellen van |
|
|
vrijwilligers aan het coronavirus
uitvoerbaar is. |
|
|
|
|
|
De verantwoordelijke instantie in Nederland,
de
Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek |
|
|
(CCMO) sluit een Nederlandse blootstellingsstudie naar het coronavirus
niet bij voorbaat uit. |
|
|
'Maar
dergelijke studies moeten aan strenge eisen
voldoen', zegt Joop van Gerven, voorzitter |
|
|
van de CCMO. |
|
|
|
|
|
Wetenschappers werken aan circa honderd
mogelijke vaccins tegen het coronavirus. Een
klein |
|
|
aantal vaccins wordt inmiddels getest op
menselijke vrijwilligers, vooral op
bijwerkingen. |
|
|
Onderzoek naar de effectiviteit van de
geboden bescherming is veel lastiger, zolang
het min |
|
|
of meer toeval is of proefpersonen in
aanraking komen met het virus. |
|
|
|
|
|
Blootstellingsstudies kunnen volgens de WHO
grote voordelen hebben, met name doordat de |
|
|
resultaten veel sneller beschikbaar zijn.
Een ander voordeel is dat onderzoekers de
effectiviteit |
|
|
van verschillende vaccins beter met elkaar
kunnen vergelijken, zo schrijft de
organisatie in een |
|
|
document dat eerder deze maand is
gepubliceerd. |
|
|
|
|
|
De organisatie doet een aantal suggesties om
de risico's te beperken. Een van de ideeën
is |
|
|
om alleen jonge volwassenen tot 30 jaar aan
de onderzoeken te laten deelnemen. Als de |
|
|
proefpersonen toch Covid-19 oplopen, is de
kans op een ernstig ziekteverloop bij deze |
|
|
jonge volwassenen klein. |
|
|
|
|
|
In
Nederland
reageren deskundigen terughoudend. 'Echt nog
te riskant', oordeelt virologe |
|
|
Marion Koopmans van het ErasmusMC.
Bewuste besmetting met het coronavirus is
volgens |
|
|
haar pas acceptabel als er zicht is op een
succesvolle behandeling van proefpersonen
die |
|
|
ziek worden. |
|
|
|
|
|
Net als Koopmans wijst ook Van Gerven van de
CCMO op de risico's voor proefpersonen. |
|
|
Vrijwilligers moeten volgens hem goed
worden geïnformeerd over de gevaren. Ook
moeten de |
|
|
onderzoeksresultaten 'een betrouwbare
voorspelling' geven over de beschermende
werking |
|
|
van een vaccin. 'De geschiedenis leert dat
deze waarden juist in een crisis snel in de |
|
|
verdrukking komen', aldus Van Gerven, tevens
hoogleraar neuropsychofarmacologie bij het
|
|
|
LUMC in Leiden. |
|
|
|
|
|
Toch gooit Van Gerven de deur niet dicht.
Hij wijst erop dat de CCMO in het verleden
al eens |
|
|
groen licht heeft gegeven voor een onderzoek
naar een malariavaccin, waarbij
proefpersonen |
|
|
zich lieten prikken door malariamuggen. Het
ging om een malariavariant die goed te |
|
|
behandelen is. |
|
|
|
|
|
Nederland speelt een belangrijke rol bij de
ontwikkeling van een vaccin tegen Covid-19.
Dat |
|
|
komt met name doordat de
Amerikaanse multinational Johnson & Johnson
honderden |
|
|
miljoenen dollars investeert in
vaccinontwikkeling door zijn dochterbedrijf
Janssen in Leiden. |
|
|
De onderneming liet onlangs weten dat ze
zeker een blootstellingsstudie zal
overwegen, |
|
|
indien toezichthouders daar toestemming voor
geven. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
FD - Thieu Vaessen 14 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Frankrijk vindt voorrang VS op corona-vaccin
onacceptabel |
|
|
Noordhollands Dagblad 14 mei 2020 |
|
|
|
|
|
De
Franse
overheid vindt het "onacceptabel" dat Sanofi
de
Verenigde Staten
voorrang geeft op |
|
|
het vaccin tegen het coronavirus dat de
Franse farmaceut produceert. "Het is
onaanvaardbaar |
|
|
dat bepaalde landen om financiële redenen
bevoorrecht worden", zei Franse
onderminister van |
|
|
Economische Zaken Agnes Pannier-Runacher
donderdag op de radio. |
|
|
|
|
|
De
Britse
topman van Sanofi, Paul Hudson, zei woensdag
dat Amerikanen als eersten ter wereld |
|
|
het coronavaccin in handen krijgen wanneer
het succesvol is ontwikkeld, omdat het land
als |
|
|
eerste het vaccinonderzoek van Sanofi
financierde. |
|
|
|
|
|
Franse gezondheidsorganisaties waren niet
blij met die opmerkingen van Hudson, onder
meer |
|
|
omdat Sanofi de afgelopen jaren tientallen
miljoenen euro's aan onderzoeksfinanciering
ontving |
|
|
van de Franse staat. Pannier-Runacher zei
dat ze onmiddellijk contact had gezocht met
de |
|
|
farmaceut. "Het hoofd van de Franse afdeling
van Sanofi bevestigde dat er in elk land een
|
|
|
vaccin beschikbaar zou zijn en uiteraard ook
in Frankrijk, omdat het medicijn daar immers
wordt |
|
|
geproduceerd", aldus de onderminister. |
|
|
|
|
|
In april sloot Sanofi zich aan bij het
Britse GlaxoSmithKline om aan een virus te
werken. Hun |
|
|
project wordt gedeeltelijk gefinancierd door
het Amerikaanse ministerie van
Volksgezondheid. |
|
|
Een succesvol vaccin wordt op zijn vroegst
eind volgend jaar verwacht. |
|
|
|
|
|
Sanofi is een van de grotere spelers onder
de tientallen farmaceutische bedrijven die
op zoek |
|
|
zijn naar een coronavaccin. Branchegenoten
als
Johnson & Johnson
en
Inovio Pharmaceuticals
|
|
|
zijn eveneens in de race. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
Noordhollands Dagblad 14 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Wetenschappers pleiten voor lessen leren van
polio |
|
|
Universiteit Utrecht Nieuws 11 mei 2020 |
|
|
|
|
|
Bij de grote verscheidenheid aan
ziekteverschijnselen is het waarschijnlijk
dat het coronavirus |
|
|
ook zwakke varianten in de gelederen heeft.
Speur deze op en gebruik ze voor de
ontwikkeling |
|
|
van een vaccin. Een internationale groep
wetenschappers uit elf landen pleit voor
deze |
|
|
benadering. Indertijd bij polio bleek ze als
eerste succesvol. Prof. dr. Ineke Braakman en dr.
|
|
|
Peter van der Sluijs van de Universiteit
Utrecht sloten zich aan bij het initiatief
van de in
Milaan |
|
|
werkzame Nederlandse onderzoeker dr. Eelco
van Anken. |
|
|
|
|
|
De groep wetenschappers denkt dat aandacht
voor de mogelijk zwakke broeders onder het
virus |
|
|
onderbelicht is. Zij zouden wel eens de
ideale grondstof kunnen zijn voor op grote
schaal toe te |
|
|
passen vaccinatie. Bij de huidige beperkte
mate van groepsimmuniteit is dit van groot
|
|
|
economisch en levensbelang. Op deze manier
een vaccin ontwikkelen kan mogelijk sneller
dan |
|
|
er kunstmatig eentje ontwerpen. Het is
minder kostbaar bovendien, wat belangrijk is
|
|
|
voor wereldwijde toepassingen daarmee voor
indamming van de pandemie. |
|
|
|
|
|
De natuurlijke evolutie van het virus kan de
wetenschap helpen om in de voetsporen te
treden |
|
|
van de poliobestrijding. De geschiedenis van
virussen leert dat de middelmatig sterke de |
|
|
grootste kans op voortbestaan hebben.
Virussen hebben er immers geen baat bij dat
hun |
|
|
gastgevers overlijden. Dus muteren ze naar
een stam die een tandje minder ingrijpend te |
|
|
werk gaat. En de zwakke vallen af omdat ze
bij het aanvallen van de cel de wedstrijd |
|
|
verliezen: ze doven als het ware uit. |
|
|
|
|
|
Was het vinden van een zwak virus bij polio
nog een gelukkige toevalstreffer, met de
huidige |
|
|
technieken is het mogelijk gericht op zoek
te gaan. Tot nu toe is, voor zover bij de
groep |
|
|
wetenschappers bekend, meestal slechts een
deel van het erfelijk materiaal van de
ziekmaker |
|
|
bekeken en bovendien niet gekoppeld aan het
ziekteverloop van de patiënt. Zij bevelen
aan |
|
|
om bij besmette mensen met milde
ziekteverschijnselen het volledige erfelijke
materiaal van |
|
|
de virusvarianten te bepalen. De zo
geïdentificeerde zwakke virussen kunnen – zo
nodig |
|
|
verder ongevaarlijk gemaakt – dienen voor de
productie van vaccins. |
|
|
|
|
|
Het onderzoek naar geschikte mildere
varianten zou zich met name moeten richten
op |
|
|
besmettingen in risicogroepen. Als
getroffenen het virus wonderwel zonder
kleerscheuren |
|
|
overleefd hebben en de afwijkende signatuur
van dat virus bekend is, is de stap naar een
|
|
|
mogelijk vaccin er een van techniek en
zorgvuldig testen. Net als bij polio kan het
virus z’n |
|
|
eigen vaccin opleveren. Mensen moedwillig
met een milde variant besmetten maait het
gras |
|
|
voor de voeten weg bij ziekmakende
exemplaren. Het helpt groepsimmuniteit op te
bouwen. |
|
|
De beperkte risico’s van werken meteen
verzwakt virus vragen om goede monitoring,
zoals nu |
|
|
al bij vaccins voor bof, mazelen en rode
hond. |
|
|
|
|
|
Meer informatie:
The Sane Project |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
Universiteit Utrecht Nieuws 11 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Hoe Nederland de kennis voor een kansrijk
coronavaccin uit handen |
|
|
gaf |
|
|
Het Parool - Jop van Kempen, Bas Soetenhorst
9 mei 2020 |
|
|
|
|
|
Een kansrijk coronavaccin waaraan een
Amerikaanse farmaceut werkt, is gebaseerd op |
|
|
Nederlands
onderzoek. Die kennis had hier kunnen
blijven, maar de overheid bedankte ervoor. |
|
|
Wat rest, is afwachten wanneer het vaccin
deze kant op komt. |
|
|
|
|
|
Van de ruim 100 kandidaat-vaccins, die er
volgens de Wereldgezondheidsorganisatie nu
zijn, |
|
|
dichten veel ingewijden Johnson & Johnson de
beste papieren toe. En juist dat vaccin is |
|
|
gebaseerd op in Nederland ontwikkelde
biomedische technologieën: AdVac en PER.C6. |
|
|
|
|
|
Dinko Valerio (63), Lex van der Eb (86) en
Ronald Brus (56) stonden aan de basis van
die |
|
|
succesvolle technologieën, waarbij met name
Van der Ebs pionierswerk doorslaggevend was. |
|
|
|
|
|
Door de overname van het Nederlandse
biotechbedrijf Crucell in 2011 door het
Amerikaanse |
|
|
farmabedrijf Johnson & Johnson, het grootste
ter wereld, is nu de
VS in de
race om het |
|
|
coronavaccin te ontwikkelen. |
|
|
|
|
|
Als Johnson & Johnson succesvol blijkt, is
het maar de vraag wanneer Nederland het
vaccin kan |
|
|
gebruiken – terwijl het vaccin is gebaseerd
op aan de Leidse universiteit ontwikkelde
kennis én |
|
|
een deel van het onderzoek nog steeds
plaatsvindt op Nederlandse bodem: in Leiden,
waar de |
|
|
ex-medewerkers van Crucell nu in een
dochteronderneming van Johnson & Johnson
opereren, |
|
|
Janssen Vaccines. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
Het Parool - Jop van Kempen, Bas Soetenhorst
9 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
We zijn dichter bij een vaccin dan we denken |
|
|
NPO Radio 1 EO - Wouter Kempenaar 8 mei 2020 |
|
|
|
|
|
Volgens celbioloog Eelco van Anken en
professor cellulaire eiwitchemie Ineke
Braakman is de |
|
|
oplossing voor de bestrijding van COVID-19
dichterbij dan we denken. In Dit is de
Dag praten |
|
|
de twee wetenschappers over andere
perspectieven op de bestrijding van het
virus. |
|
|
|
|
|
Braakman denkt dat we een verzwakte vorm van
het virus moeten vinden om zo het virus
tegen |
|
|
te gaan. "Eigenlijk is een verzwakt virus
het allerbeste vaccin, er zijn namelijk wel
meer levende |
|
|
verzwakte virussen. Bij een levend verzwakt
virus is de immuunrespons het meest |
|
|
vergelijkbaar met een echt virus", aldus de
hoogleraar. |
|
|
|
|
|
Volgens Van Anken is het niet gevaarlijk om
mensen te infecteren met een verzwakt virus,
om |
|
|
zo het afweersysteem te activeren."Het virus
gaat zijn eigen vaccin bedenken, de test is
|
|
|
eigenlijk al gedaan." |
|
|
|
|
|
Braakman denkt dat de kans groot is dat dit
slaagt: "Als we alle informatie aan elkaar
koppelen |
|
|
dan kunnen we op korte termijn stammen
identificeren waarmee we dit kunnen doen."
|
|
|
Braakman denkt dat mensen wel bereid zijn om
mee te helpen. "Er zijn nu al veel mensen
die |
|
|
zeggen: geef mij dat virus maar, dan help ik
met de groepsimmuniteit." |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
NPO Radio 1 - Wouter Kempenaar 8 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Instituut in Bilthoven ontwikkelt drie
mogelijke coronavaccins |
|
|
Het Parool - Bas Soetenhorst 4 mei 2020 |
|
|
|
|
|
Onderzoeksinstituut Intravacc uit Bilthoven
ontwikkelt drie mogelijke coronavaccins. Dit
zegt |
|
|
Jan Groen, de net aangetreden CEO van
Intravacc. |
|
|
|
|
|
Er zijn ‘verkennende gesprekken’ gaande met
andere partijen over de productie en
distributie, |
|
|
aldus Groen. Intravacc staat niet vermeld op
een lijst van de
Wereldgezondheidsorganisatie |
|
|
(WHO), die inmiddels meer dan honderd namen
bevat van bedrijven en instellingen die
bezig |
|
|
zijn
met een mogelijk vaccin tegen Covid-19.
Volgens Groen is het een kwestie van tijd |
|
|
voordat Intravacc ook op die lijst staat. |
|
|
|
|
|
Intravacc is in handen van de overheid en
valt onder het
ministerie van
Volksgezondheid. Tot |
|
|
vorige maand was het de bedoeling dat het
onderzoeksinstituut zou worden
geprivatiseerd, |
|
|
zoals al in 2012 gebeurde met het Nederlands
Vaccin Instituut. Intravacc was tot dat
moment |
|
|
de onderzoekstak van die eveneens in
Bilthoven gevestigde staatsvaccinfabriek.
Deze is nu in |
|
|
handen van het Indiase Serum Institute, de
grootste vaccinproducent ter wereld. |
|
|
|
|
|
Intravacc presenteert zich als ‘een brug’
tussen universiteiten en de farma-industrie.
De drie |
|
|
mogelijke coronavaccins zijn gebaseerd op
wetenschap die ook wordt gebruikt voor onder |
|
|
andere poliovaccins. Deze gelden al als
veilig voor mensen, waardoor de mogelijke
vaccins |
|
|
sneller in gebruik zouden kunnen worden
genomen. |
|
|
|
|
|
Een van de vaccins maakt Intravacc samen met
de universiteit van Wageningen. “De |
|
|
ontwikkeling hiervan zal ongeveer 21 maanden
duren tot aan fase 1,” aldus Groen. In die
fase |
|
|
wordt, als alles volgens plan verloopt,
uiteindelijk een kleine groep proefpersonen
blootgesteld |
|
|
aan het vaccin. In fase 2 gaat het doorgaans
om enkele duizenden mensen. |
|
|
|
|
|
Voor de andere vaccins neemt fase 1 naar
verwachting respectievelijk 9 en 14 maanden
in |
|
|
beslag. “Uiteraard kunnen we zaken
versnellen door een aantal stappen parallel
te laten |
|
|
verlopen,” aldus Groen. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
Het Parool - Bas Soetenhorst 4 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Wageningse onderzoekers gebruiken insecten
voor coronavaccin, |
|
|
eerste resultaten hoopgevend |
|
|
De Stentor - Stephen Friedrichs 29
april 2020 |
|
|
|
|
|
In de luwte van grote internationale
vaccinonderzoeken is ook de Wageningen
University (WUR) |
|
|
druk bezig met de ontwikkeling van een
vaccin tegen corona. Bijzonder: de
Wageningse |
|
|
onderzoekers maken daarbij gebruik van
insecten. De eerste resultaten zijn
hoopgevend. |
|
|
|
|
|
De Wageningse universiteit is aangesloten
bij een Europees onderzoeksteam dat onder
leiding |
|
|
staat van een Deens bedrijf. Het vaccin dat
deze onderzoekers voor ogen hebben, is
volledig |
|
|
anders dan dat van bijvoorbeeld de Oxford
University, vertelt de Wageningse viroloog
Linda |
|
|
van Oosten. |
|
|
|
|
|
,,Wij richten ons op de spikes (stekels) aan
de buitenzijde van het coronavirus. Die
spikes |
|
|
zorgen ervoor dat het virus zich kan hechten
aan cellen in een lichaam en schade kan
|
|
|
aanrichten.’’ |
|
|
|
|
|
Als iemand het virus
heeft gehad, herkent het lichaam bij een
volgende besmetting de spikes,
|
|
|
zo luidt de hypothese.
Van Oosten: ,,Het afweersysteem weet dan:
dat is foute boel. Zo krijgt |
|
|
corona niet nog een keer de kans om binnen
te dringen.’’ |
|
|
|
|
|
De onderzoekers maken nu precies die spikes
van het coronavirus na met behulp van het |
|
|
baculovirus, dat voor mensen volstrekt
onschuldig is. Dat doen zij in cellen van
insecten. |
|
|
|
|
|
Mogelijk reageert een mensenlichaam op de
namaak-spikes hetzelfde als op een
coronavirus, |
|
|
waardoor na vaccinatie het afweersysteem het
coronavirus direct al buiten de deur houdt.
Klinkt |
|
|
allemaal abstract, maar dat is het niet. Op
eenzelfde wijze werd eerder het nu volop |
|
|
beschikbare vaccin
voor baarmoederhalskanker ontwikkeld. |
|
|
|
|
|
,,En ook nu zijn de eerste signalen
hoopgevend’’, zegt van Oosten. ,,De
aankomende |
|
|
maanden willen we al een start maken met
testen op muizen. Mocht dat allemaal goed
gaan, |
|
|
kan eind dit jaar een proef worden gedraaid
met mensen.” |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
De Stentor - Stephen Friedrichs 29
april 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Vijf manieren om een vaccin te maken. En hoe
lastig dat is |
|
|
NRC Handelsblad - Niki Korteweg 24 april 2020 |
|
|
|
|
|
Met een vaccin tegen het coronavirus kunnen
we terug naar het oude normaal. Meer dan
tachtig |
|
|
zijn er in ontwikkeling. Welke maakt de
meeste kans? En is er echt nog dit jaar een
klaar? |
|
|
|
|
|
Ruim tachtig zijn er in de maak volgens een
lijst die de wereldgezondheidsorganisatie
WHO op |
|
|
23 april actualiseerde. En internationaal
coördinator en subsidieverstrekker
Cepi telde op 9 |
|
|
april 115
initiatieven, waarvan 78 serieuze kandidaten
uit
allerlei landen. Ook
Nederland doet
|
|
|
mee, met een vaccin van biotechbedrijf Janssen uit
Leiden. |
|
|
|
|
|
De lijst bevat verschillende soorten
aspirantvaccins. De meeste zijn nog niet
klaar om al in |
|
|
mensen getest te worden, maar zes kandidaten
uit de
Verenigde Staten,
China, het
Verenigd
|
|
|
Koninkrijk
en
Duitsland
al wel. En het CEPI meldt nog twee Chinese
kandidaten die al bij |
|
|
proefpersonen testen. Deze lopen voorop,
maar de race is zeker nog niet gelopen. De
weg naar |
|
|
een nieuw vaccin is lang, en vol obstakels. |
|
|
|
|
|
Opvallend is de grote variatie in typen
vaccins op de WHO-lijst. Elke universiteit,
elk bedrijf kiest |
|
|
zijn eigen strategie, gebaseerd op de kennis
die al in huis is. Er zijn grofweg vijf
manieren om |
|
|
een vaccin te maken. Hoe werken die? Welke
is er het snelst en biedt de meeste kansen? |
1 |
|
Dood virus [4 kandidaat-vaccins] |
2 |
|
Levend, maar verzwakt virus [2
kandidaat-vaccins] |
3 |
|
Een stukje viruseiwit [28 kandidaat-vaccins] |
4 |
|
Ander virus met corona-gen [22
kandidaat-vaccins, w.o. het Leidse Janssen] |
5 |
|
Genetisch materiaal van virus [20
kandidaat-vaccins] |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
NRC Handelsblad - Niki Korteweg 24 april 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Vier vragen over vaccins tegen covid-19 |
|
|
Medisch Contact - Henk Maassen
24 april 2020 |
|
|
|
|
|
Meer dan honderd kandidaat-vaccins tegen
covid-19 heeft de WHO inmiddels geteld. Een |
|
|
handvol bevindt zich al in de eerste
klinische fasen van onderzoek. Wat kunnen we
verwachten? |
|
|
Moleculair-viroloog Marjolein Kikkert (LUMC)
onderscheidt een viertal categorieën. |
|
|
|
|
|
Cécile van Els, hoogleraar Vaccinologie (UU
en RIVM): ‘Uiteindelijk moeten we een
dossier |
|
|
krijgen met preklinische en klinische data
die samen de bewijsvoering vormen voor de
veiligheid |
|
|
en de werkzaamheid van het vaccin. De
totstandkoming van dat dossier is wel te
versnellen. |
|
|
Onderzoeksfasen die we normaal serieel
doorlopen, zouden we nu parallel kunnen
uitvoeren. |
|
|
Dus bijvoorbeeld preklinisch
proefdieronderzoek tegelijk met
fase-1-onderzoek bij |
|
|
proefpersonen. Je kunt ook de
productiecapaciteit al eerder starten. Ik
verwacht dat dit allemaal |
|
|
gaat gebeuren.’ |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
Medisch Contact - Henk Maassen
24 april 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Kabinet ziet af van verkoop van
onderzoeksinstituut naar vaccin |
|
|
|
|
|
Nederland doet een onderzoeksinstituut voor
vaccins in Bilthoven voorlopig toch niet van
de |
|
|
hand. Het kabinet heeft zich bedacht nu alle
landen vanwege coronapandemie op zoek zijn |
|
|
naar vaccins. |
|
|
|
|
|
De vaccinfabriek van het Bilthovense
instituut is in 2012 al geprivatiseerd, en
het overgebleven |
|
|
onderzoekscentrum Intravacc zou binnenkort
volgen. Het kabinet ziet daar nu vanaf. "Het
stond |
|
|
in de verkoop, maar we zetten dat on hold",
zegt minister De Jonge. "Juist in het licht
van de |
|
|
ontwikkelingen." |
|
|
|
|
|
De fabriek is verkocht aan het Indiase Serum
Institute. Volgens het radioprogramma Argos en
|
|
|
De Groene Amsterdammer zette minister
Schippers de verkoop door ondanks
waarschuwingen |
|
|
van experts. Het kabinet verzekerde volgens
Argos en De Groene destijds ten onrechte dat
|
|
|
Nederland in geval van nood weer een beroep
zou kunnen doen op de fabriek. Het Serum
|
|
|
Institute heeft gezegd niets van zo'n
afspraak te weten. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
NOS 16 april 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Podcast De Dag: Tussenstand: de wetenschap
versus corona |
|
|
NPO Radio 1 17 april 2020 |
|
|
|
|
|
Veel mensen zien de komst van een vaccin
tegen corona als dé oplossing voor de crisis
die de |
|
|
pandemie wereldwijd veroorzaakt. |
|
|
|
|
|
Aan zo'n vaccin, dat besmettingen moet
voorkomen, wordt dan ook met man en macht
gewerkt: |
|
|
volgens de wereldgezondheidsorganisatie
worden er momenteel ongeveer 70
coronavaccins |
|
|
ontwikkeld, waarvan er acht veelbelovend
uitzien. Daarnaast zijn er talloze
onderzoeken naar |
|
|
bestaande geneesmiddelen die mogelijk kunnen
helpen om tegen het virus te vechten als
|
|
|
iemand besmet is geraakt. In podcast De
Dag een update van hoe ver de wetenschap
inmiddels |
|
|
gevorderd is. |
|
|
|
|
|
Viroloog Hanneke Schuitemaker van
farmaceutisch bedrijf Janssen Vaccines uit
Leiden weet alles |
|
|
over de ontwikkeling van de vaccins. Zij
leidt het team van één van die acht
veelbelovende |
|
|
onderzoeken en houdt ondertussen zo goed
mogelijk in de gaten welke vorderingen er
elders in |
|
|
de wereld worden gemaakt. |
|
|
|
|
|
Mark de Boer, internist-infectioloog in het
Leids Universitair Medisch Centrum,
onderzoekt sinds |
|
|
februari samen met een grote groep
deskundigen de ontwikkelingen op het gebied
van |
|
|
geneesmiddelen die mogelijk kunnen helpen
bij de bestrijding van corona. Naast het
|
|
|
veelbesproken malariamiddel
hydroxycholoroquine, waar [de US president]
vol op inzet, zijn er |
|
|
volgens hem meer middelen interessant om te
bestuderen. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
NPO Radio 1 17 april 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Nederlandse wetenschappers ontdekken:
Java-apen inzetbaar in |
|
|
strijd tegen coronavirus |
|
|
AD - Sebastiaan Quekel
17 april 2020 /
Science 17 april 2020 |
|
|
|
|
|
De krabbenetende makaak, beter bekend als de
Java-aap, is inzetbaar om nieuwe medicijnen
|
|
|
en experimentele vaccins te testen in de
strijd tegen het coronavirus. Dat blijkt uit
onderzoek |
|
|
van onder meer het Nederlandse apencentrum
Biomedical Primate Research Centre (BPRC), |
|
|
zo valt te lezen in het wetenschappelijke
tijdschrift
Science. |
|
|
|
|
|
Java-apen blijken bevattelijk voor het
coronavirus. De onderzoekers, die onder meer
|
|
|
samenwerkten met het Erasmus MC, troffen het
virus na blootstelling aan in de longen,
|
|
|
darmen, neus- en keelvocht en in de milt. |
|
|
|
|
|
De longen van de apen bleken bovendien
beschadigd. "Het onderzoek toont aan dat een
|
|
|
infectie met COVID-19 inderdaad kan leiden
tot een longziekte, vergelijkbaar met
COVID-19 |
|
|
bij de mens", schrijven de onderzoekers.
"Hiermee laten we zien dat Java-apen
inzetbaar zijn |
|
|
in de strijd tegen de COVID-19-pandemie." |
|
|
|
|
|
De resultaten van het onderzoek bieden
(internationale) wetenschappers de
mogelijkheid |
|
|
hun experimentele vaccins en medicijnen te
evalueren, meldt BPRC. |
|
|
|
|
|
Uit Chinees onderzoek kwam naar voren dat
apen maar één keer besmet kunnen worden |
|
|
en dat ze dus inderdaad door antistoffen
beschermd worden tegen het virus. |
|
|
|
|
|
Het BPRC, een van de grootste met publiek
geld gefinancierde apenproefdiercentra in
Europa, |
|
|
werkt al langer nauw samen met het Erasmus
MC en het Nederlands Herseninstituut (NIN).
|
|
|
Vanwege de coronacrisis wordt die
samenwerking dit jaar geïntensiveerd. Het
aantal proeven |
|
|
met apen zal in 2025 met maar liefst 40
procent worden teruggebracht. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
AD - Sebastiaan Quekel
17 april 2020 /
Science 17 april 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Nederland draagt 50 miljoen bij aan
onderzoek naar coronavaccin |
|
|
Welingelichte Kringen / ANP 16 april 2020 |
|
|
|
|
|
Nederland trekt 50 miljoen uit voor
onderzoek naar een vaccin tegen het
coronavirus. |
|
|
Dat schrijft minister Hugo de Jonge
(Volksgezondheid) in een brief aan de Tweede
Kamer. |
|
|
|
|
|
Het geld gaat naar CEPI, de Coalition for
Epidemic Prepraredness Innovations. Deze
stichting uit |
|
|
Noorwegen verzamelt donaties uit de hele
wereld om onderzoek naar vaccins tegen |
|
|
infectieziekten te financieren. |
|
|
|
|
|
Andere Europese landen dragen ook geld bij
via CEPI. Tot dusver gaat het in totaal om
ruim |
|
|
632 miljoen euro. De stichting denkt in 2020
ruim 800 miljoen nodig te hebben. Voor 2021 |
|
|
gaat het waarschijnlijk om een bedrag in
dezelfde orde van grootte. "Ook in de
volgende |
|
|
onderzoeksfase zal Nederland gaan
investeren", aldus De Jonge. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
Welingelichte Kringen / ANP 16 april 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Eerste gehonoreerde onderzoeksprojecten subsidieregeling
COVID-19 |
|
|
ZonMw 14
april 2020 |
|
|
|
|
|
Op korte termijn starten acht projecten die
direct effect hebben op het verloop van de
uitbraak |
|
|
van het coronavirus (COVID-19) en de
volksgezondheid. Dit is het eerste resultaat
van de |
|
|
opdracht van het ministerie van VWS aan
ZonMw om acuut onderzoek te financieren met
directe |
|
|
impact op de huidige corona pandemie. |
|
|
|
|
|
Vrijwel alle
projecten zijn samenwerkingsverbanden van
meerdere universitair medische centra, |
|
|
universiteiten en andere
onderzoeksinstellingen. Het is van belang
dat zij zo snel mogelijk |
|
|
kunnen
starten. Uitgebreidere projectinformatie
volgt op
ZonMw |
|
|
|
|
|
Uit de gehonoreerde projecten:
'Medicijnontwikkeling: studies naar
veiligheid en werkzaamheid |
|
|
van
antilichamen
tegen het coronavirus'. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
ZonMw 14
april 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Coronavirologen hebben de grootste moeite om
geld te krijgen van de Europese Unie voor |
|
onderzoek naar een medicijn tegen het
coronavirus. Dat zei viroloog Lia van der
Hoek, leider van |
|
de Europese onderzoeksgroep naar
coronavirussen. |
|
|
|
Van der Hoek, zelf verbonden aan het
Amsterdam Universitair Medisch Centrum,
leidt een team |
|
van vijftien Europese promovendi dat
coronavirussen onderzoekt. 'Als
onderzoeksgroep zijn we al |
|
jaren bezig met het in kaart brengen van het
coronavirus. Nog voordat het virus in
Nederland was, |
|
had ons team al een synthetische versie
liggen in Zwitserland.' |
|
|
|
Toen het virus begin dit jaar in China een
groot probleem werd, nam Van der Hoek
contact op met |
|
de EU. 'Ik heb gezegd dat wij al jaren
onderzoek doen naar coronavirussen en
gevraagd wat de |
|
mogelijkheden zijn om te helpen, maar de EU
wilde geen geld voor ons beschikbaar
stellen.' Tot |
|
grote verbazing van Van der Hoek bleek
enkele weken later al het geld te zijn
uitgedeeld aan |
|
andere aanvragers die minder expertise
hebben. |
|
|
|
Van der Hoek pleitte er in Dit is de Dag
voor alle experts in Europa bij elkaar te
zetten om een |
|
oplossing te vinden voor de coronacrisis. Nu
gebeurt dat volgens haar te versnipperd. |
|
|
|
Volledig artikel:
zorgnu.avrotros.nl |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De voorzitter van de Europese Commissie
denkt dat tegen het einde van het jaar een
vaccin |
|
ontwikkeld is tegen het nieuwe coronavirus.
Tot die tijd moet de bevolking rekening
houden |
|
met beperkende maatregelen, zegt Ursula von
der Leyen tegen Bild am Sonntag. |
|
|
|
Volgens Von der Leyen zijn twee van de meest
veelbelovende onderzoeksteams in Europa
bezig |
|
met het ontwikkelen van een vaccin. "Zij
zijn van plan binnenkort met klinische tests
te |
|
beginnen", zegt ze. Daarna volgen nog enkele
stappen om een vaccin goedgekeurd en massaal |
|
geproduceerd te krijgen, geeft Von der Leyen
aan. De Europese Unie is al met fabrikanten
in |
|
gesprek over de productie om een snelle
vaccinatiecampagne mogelijk te maken. |
|
|
|
Zolang er nog geen vaccin is, verwacht Von
der Leyen dat er beperkingen blijven
gelden voor een |
|
bezoek aan bijvoorbeeld een verpleeghuis.
"Zonder vaccin moeten contacten van ouderen
zoveel |
|
mogelijk beperkt worden. Ik weet dat dat
moeilijk is", aldus de Europees
Commissievoorzitter. |
|
"We zullen vele maanden, waarschijnlijk tot
volgend jaar, moeten leren leven met het
virus." |
|
|
|
Volledig artikel:
Het Parool / NRC / AD et al. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Onderzoekers van
het Radboudumc (Nijmegen, Nederland) lijken een essentieel
mechanisme te |
|
hebben gevonden in
het ziekteproces van COVID-19, dat tot nu toe over het hoofd is
gezien. |
|
Bradykinin,
waardoor bloedvaten gaan lekken, is misschien de ontbrekende
schakel. Als dit |
|
inzicht klopt,
heeft het waarschijnlijk belangrijke gevolgen voor de
behandeling van de ziekte. |
|
In internationaal
samenwerkingsverband wordt nu onderzocht of de nieuwe inzichten
en |
|
behandelingen
inderdaad effect hebben in de praktijk. |
|
|
|
Volledig artikel:
Innovation Origins |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bij ernstig zieke
Covid-19-patiënten raken bloedvaten in longen lek en stromen
longen vol vocht. |
|
Als dat inzicht
bevestigd wordt, biedt dat perspectief op behandeling. |
|
|
|
Onderzoekers in
Nijmegen zijn mogelijk op het spoor van het ziekteproces dat
Covid-19 in |
|
sommige gevallen
zo ernstig maakt. Het coronavirus bindt diep in de longen
massaal aan |
|
receptoren op de longcellen, waardoor de bloedvaten gaan lekken
op de plaats van de infectie. |
|
Er
komt vocht in de longen waardoor de patiënt kortademig wordt.
Het is nog een hypothese |
|
die door verder onderzoek bevestigd moet worden. |
|
|
|
Volledig artikel:
NRC - Sander Voormolen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wie kan het
coronavirus uitschakelen? Misschien wel Batavia Biosciences, een
Leids bedrijf in |
|
biotechnologie dat
ruim tien jaar geleden mede is opgericht door Alphenaar Menzo
Havenga. |
|
In laboratoria
wordt op dit moment druk gesleuteld aan antistoffen die corona
kunnen uitroeien. |
|
|
|
Batavia
Biosciences heeft ook vestigingen in Woburn (Verenigde Staten)
en Hongkong. In de |
|
Leidse labs op het Bio Science Park wordt een basis gelegd voor
de productie van vaccins. 'Je |
|
groeit cellen, die heb je nodig om te infecteren met het virus',
legt viroloog Matthijs Baart uit. |
|
'Dat gaat zich op die cellen vermenigvuldigen. En dat is
eigenlijk de basis voor de ontwikkeling |
|
van een vaccin. Meer cellen, meer virus, waardoor we meer
vaccins kunnen maken.' |
|
|
|
Volledig artikel:
Omroep West
- Haniff Harharah |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Er komt een
snellere vergunningsprocedure voor bedrijven en laboratoria die
medicijnen en |
|
vaccins met
genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s) willen testen. De
ministerraad heeft |
|
er op voorstel van
minister Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat mee
ingestemd |
|
om deze procedure
voor de meeste toepassingen te versnellen van 120 dagen nu tot
maximaal |
|
56 dagen. Hierdoor
kunnen deze farmaceutische bedrijven hun nieuw ontwikkelde |
|
gentherapieën en vaccins sneller in de praktijk testen door
middel van klinisch onderzoek. |
|
|
|
Volledige informatie:
Rijksoverheid
Nederland |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Uit allerlei
disciplines zouden wetenschappers zich moeten buigen over
mogelijke exitstrategieën |
|
uit de
coronapandemie, schrijft een groep onderzoekers in een brief
aan NRC. |
|
|
|
Om Nederland zo
goed mogelijk uit de coronacrisis te manoeuvreren, moet er
onmiddellijk een |
|
nationaal
onderzoeksplatform komen. Wetenschappers van allerlei
disciplines zouden zich hierin |
|
gezamenlijk moeten
buigen over mogelijke uitwegen uit de pandemie, de ‘exitstrategieën’. |
|
|
|
Deze oproep doet
een groep onderzoekers in een brief aan NRC. De groep, die nu
het RIVM |
|
ondersteunt met
het doorrekenen van exitstrategieën, bestaat uit circa veertig
epidemiologen, |
|
modelleurs,
wiskundigen en psychologen. „Maar we moeten ook
gedragswetenschappers, |
|
economen en
biologen erbij betrekken”, zegt Denny Borsboom, hoogleraar
psychologische |
|
methodenleer aan
de Universiteit van Amsterdam. Hij is initiatiefnemer van de
brief. |
|
|
|
In het uiterste
geval, zegt Borsboom, zou de overheid 150 tot 200 wetenschappers
kunnen |
|
„vorderen” om zich
non-stop met exitstrategieën bezig te houden. „Maar het is beter
om het |
|
wetenschappers op
eigen initiatief te laten doen.” |
|
|
|
Onderzoekfinanciers NWO en ZonMW laten weten een
multidisciplinaire aanpak te steunen. |
|
Vorige week werd
bekend dat NWO 42 miljoen euro heeft gekregen van het kabinet en
die gaat |
|
verdelen om „de
meest urgente coronavragen” beantwoord te krijgen. Ook de
gezamenlijke |
|
universiteiten (VSNU)
steunen het plan. |
|
|
|
Volledig artikel:
NRC - Marcel aan de Brugh |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Nieuwe experimentele technieken kunnen ertoe
leiden dat er bij een nieuw virus sneller
een |
|
vaccin komt. |
|
|
1 |
De eerste groep kandidaten: DNA- en
RNA-vaccins |
|
De vaccinbedrijven die we al als eerste in
de media zagen verschijnen met hun studies
hebben |
|
veelbelovende namen als Inovio, Moderna,
BioNTech en
CureVac. Deze vaccins bestaan
allemaal |
|
uit een klein stukje erfelijk materiaal van
het coronavirus, DNA
of RNA. Door
dat te introduceren |
|
in onze eigen lichaamscellen, maakt het
lichaam zelf de eiwitten aan van de
ziekteverwekkers. |
|
Dit is wezenlijk anders dan de bestaande
vaccins. Die bestaan allemaal uit levende
verzwakte of |
|
gedode ziekteverwekkers of alleen een
attribuut van de ziekteverwekker, een stukje
van een |
|
eiwit of een onderdeel van zijn jas. Er
volgt een stevige afweerrespons, die
vervolgens in het |
|
immuungeheugen terechtkomt en de
gevaccineerde onkwetsbaar maakt voor een
infectie met |
|
de echte ziekteverwekker. |
|
Die reactie is niet wezenlijk anders dan een
infectie met een echt coronavirus. Ook daar |
|
presenteren de cellen van ons lichaam een
stukje eiwit van de ziekteverwekker op hun |
|
buitenkant om als het ware het immuunsysteem
een signalement te geven van de vijand. Door |
|
te vaccineren met RNA, of DNA, of een ander
‘voertuig’ dat dat stukje ziekteverwekker in
het |
|
lichaam introduceert, zet je hetzelfde
mechanisme in werking, maar dan zonder de |
|
gevaccineerde ziek te maken. |
|
Een belangrijk voordeel van deze technologie
is de snelheid waarmee je bij een uitbraak
als |
|
deze nieuwe vaccins kunt ontwerpen en
produceren. De vaccinmakers hadden het virus
zelf |
|
niet eens nodig om te beginnen met het
ontwerp. Met de genetische code konden ze
aan de |
|
slag. Het probleem is dat er nog nooit een
vaccin geproduceerd is met deze technologie,
en |
|
dus grootschalig bij mensen is getest en
voor massavaccinatie is goedgekeurd. |
|
|
2 |
De tweede groep kandidaten: een virus
bevechten met een ander virus |
|
In totaal zijn er nu 44 vaccins in de
running om deze pandemie een halt toe te
roepen. Ze |
|
maken gebruik van een tiental verschillende
vaccinatietechnologieën. |
|
Sommige van die technologieën kennen we uit
de vaccins in ons Rijksvaccinatieprogramma. |
|
Zo wordt er gewerkt aan een zogenaamd
‘geïnactiveerd’ vaccin, dat bestaat uit
virusdeeltjes die |
|
worden gedood. Ook worden er vaccins
ontwikkeld die bestaan uit alleen een (deel
van een) |
|
eiwit van het virus, waartegen een
immuunrespons wordt opgewekt, zoals bij ons
HPV-vaccin. |
|
Ook de typische mazelentechniek wordt
onderzocht waarin levende, sterk verzwakte |
|
virusdeeltjes zitten die mensen niet meer
ziek kunnen maken, maar die wel immuniteit |
|
geven tegen the real deal. |
|
|
|
Janssen Vaccines and Prevention Leiden |
|
Het Leidse bedrijf Janssen Vaccines and
Prevention, onderdeel van de Amerikaanse
farmagigant |
|
Johnson & Johnson, werkt aan een vaccin
tegen covid-19. In hun vaccin maken zij
gebruik van |
|
een zogenoemd adenovirus, dat kreupel is
gemaakt zodat het mensen niet ziek kan
maken. In |
|
het lab worden ze genetisch aangepast zodat
ze zich niet meer kunnen vermenigvuldigen in
de |
|
cellen van het menselijk lichaam. Er is maar
een uitzondering, dat zijn de menselijke
cellen die |
|
groeien in de productiefaciliteit van
Janssen zelf. Die cellen dragen het
ontbrekende stukje |
|
genetisch materiaal bij zich zodat de
virussen daar wel kunnen repliceren en er
genoeg virus |
|
kan worden gemaakt voor de vaccins. Je kan
zo’n virus ‘laden’ met erfelijk materiaal
van |
|
allerlei ziekteverwekkers. Als je er
bijvoorbeeld een stukje coronavirus in zet,
en het inspuit, |
|
dan gaat het menselijk lichaam dat
onschuldige corona-eiwit zelf maken. En dat
resulteert |
|
in die essentiële afweerrespons met
bijbehorend geheugen: immuniteit! |
|
Deze adenovirussen werden al eerder ingezet
als onderdeel van een ebolavaccin. Dat
vaccin is |
|
inmiddels al verder gevorderd, het werd al
ingezet voor vaccinaties in gebieden net
buiten de hot |
|
zone van de ebola-uitbraak in Rwanda en de
Democratische Republiek Congo. Het wacht |
|
momenteel bij het Europees
Geneesmiddelenbureau (EMA) op toelating tot
de markt. |
|
In het lab worden ze genetisch aangepast
zodat ze zich niet meer kunnen
vermenigvuldigen in |
|
de cellen van het menselijk lichaam. Er is
maar een uitzondering, dat zijn de
menselijke cellen |
|
die groeien in de productiefaciliteit van
Janssen zelf. Die cellen dragen het
ontbrekende stukje |
|
genetisch materiaal bij zich zodat de
virussen daar wel kunnen repliceren en er
genoeg virus |
|
kan worden gemaakt voor de vaccins. |
|
|
|
Van alle vaccinkandidaten maakt bijna de
helft gebruik van een nieuwe flexibele
technologie, die |
|
snel op te schalen is en waar
vaccinproductie kan beginnen op basis van
een bestandje met de |
|
genetische code. |
|
|
|
Volledig
artikel:
De Correspondent -
Rosanne
Hertzberger |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Viroloog Lia van
der Hoek (55) [Amsterdam UMC] doet volop onderzoek naar een
antiviraal |
|
middel tegen
Covid-19 – een race tegen de klok. Schamel lichtpuntje: ‘Extreem
agressieve |
|
virussen sterven
snel uit.’ |
|
|
|
“Het coronavirus
verspreidt zich opvallend snel en als je het kweekt in een
laboratorium is het |
|
zeer agressief om
mee te werken. De cellen waarop je het loslaat zijn in een dag
of twee, drie |
|
dood. Je kunt het
makkelijk kweken. Niet zo gek, want het gedraagt zich behoorlijk
promiscue en |
|
totaal niet
selectief: het komt van vleermuizen, zit zomaar in een
dierenmarkt, gaat makkelijk |
|
van mens tot mens,
de tijgers van een New Yorkse dierentuin zijn ook al
geïnfecteerd… Terwijl |
|
de
verkoudheidscoronavirussen helemaal niet makkelijk te kweken
zijn. Die moet je bijna |
|
smeken iets te doen met een cel.” |
|
|
|
“Er verstrijken
vele jaren voor je een vaccin op de markt hebt. En dan is maar
de vraag hoe goed |
|
het beschermt,
want daar kom je pas achter als een ziekte flink woekert; alleen
dan kun je een |
|
vaccin testen met
een groep die het krijgt en een controlegroep die je het niet
geeft. Als we |
|
straks een vaccin
hebben, woekert er misschien wel helemaal niets. Als je dan ziet
hoe |
|
succesvol we zijn
met antivirale therapie voor infectieziektes als hiv en
hepatitis C, vestig ik |
|
mijn hoop toch
daarop.” |
|
|
|
“Ik vermoed dat we
Covid-19 nooit meer kwijtraken. Wel denk ik dat het zijn
agressiviteit zal |
|
verliezen omdat
vrijwel iedereen er de komende jaren mee in aanraking komt en
wij onze |
|
geheugenimmuniteit
hebben. Mede daardoor kan het mogelijk even mild worden als de
vier |
|
verkoudheidscoronavirussen die we al kennen.” |
|
|
|
“Het meeste
vertrouwen valt te halen uit de evolutieleer, de survival of the
fittest van Darwin. |
|
Extreem agressieve
virussen waaraan mensen snel doodgaan, zijn niet de fittest,
want die |
|
sterven snel uit.
De sterkste virussen zijn zij die hun gastheer zo mild
behandelen dat hij kan |
|
blijven rondlopen
en verspreiden. Onder druk van de leer van Darwin is de kans
groot dat Sars- |
|
Cov-2 een
verkoudheidsvirus wordt. Ik acht dat veel aannemelijker dan dat
het zich ontwikkelt |
|
tot iets zeer
agressiefs.” |
|
|
|
Volledig artikel:
Het Parool - Els Quaegebeur |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Farmaceut Janssen
in Leiden: Het ontwikkelen van een vaccin kan niet zonder een
goed begrip |
|
van de
wisselwerking tussen virus en antilichamen. Dat vergt de
ontwikkeling van een model |
|
waarvoor we tools
als artificiële intelligentie en machine learning inzetten. Die
technologieën |
|
gebruiken we ook
voor het ontwikkelen van het productieproces. We kunnen een
digitale versie |
|
van onze productie
– een digital twin - maken en vele duizenden data-punten daarin |
|
analyseren om in
een vroeg stadium alle mogelijke knelpunten te kunnen
identificeren. |
|
|
|
De AdVac® en
PER.C6®-platformtechnologieën, ontwikkeld door Janssen
Pharmaceutical |
|
Companies in
Leiden, onderdeel van het Amerikaanse farmaceutische concern
Johnson & |
|
Johnson, zijn dé
instrumenten die gebruikt worden om snel een COVID19-vaccin te
ontwikkelen |
|
Veel sneller dan
de 18 tot 24 maanden die daar normaal gesproken voor nodig zijn,
vertelt Dirk |
|
Redlich, Vice
President, Head CMC Development and Clinical Trial Material (CTM)
Production. |
|
|
|
Dat platform,
aldus zijn collega Paul Ives, Senior Director Drug Substance
Development, ook in de |
|
conference call
aanwezig, is vergelijkbaar met het platform waarmee autobouwers
werken: ‘Daarin |
|
is vastgelegd wat
de configuratie is van het chassis. Daar bovenop kunnen dan
verschillende |
|
carrosserieën
gebouwd worden, sedan, hatchback of cabriolet – in dit geval
zijn dat verschillende |
|
kandidaat vaccin
vectors. In 2014-2015 hebben wij in Leiden datzelfde platform
gebruikt voor de |
|
ontwikkeling van
het vaccin tegen Ebola. Heel veel zaken liggen dus al op zijn
plaats, vandaar |
|
dat we nu veel
snelheid kunnen maken in de ontwikkeling van een COVID-19
vaccin.’ Snel |
|
betekent in dit
geval dat reeds in september de eerste klinische testen op
mensen zullen |
|
plaatsvinden en al
begin volgend jaar de eerste dosissen van het vaccin voor
gebruik in |
|
noodgevallen kan
plaatsvinden om de pandemie de kop in te drukken. |
|
|
|
Maar het is verre
van een gelopen race, zo maken beide mannen ook duidelijk. Er is
op dit |
|
moment met het
AdVac-platform een kandidaat vaccin geselecteerd dat momenteel
in dieren |
|
getest wordt.
Parrallel daaraan wordt de productie opgeschaald waarvoor de ook
in Leiden |
|
ontwikkelde
PER.C6®-technologie belangrijk is. Die cellijn geeft een hoge
‘opbrengst, zo duidt |
|
Redlich. ‘Dankzij
die hoge kwaliteit van de output kunnen wij onze productie snel
opschalen, |
|
van de
gebruikelijk 10 liter naar 1000 liter. Daarvoor hebben we binnen
Johnson & Johnson |
|
voldoende
capaciteit in mensen en middelen beschikbaar. Naast de
productiefaciliteit in |
|
Leiden zijn we er
ook een aan het opzetten in de VS en in andere plaatsen in de
wereld.’ |
|
|
|
Volledig artikel:
Link magazine |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Een project om met
een puzzelgame de zoektocht naar een vaccin tegen het
coronavirus te |
|
versnellen, is de
winnaar van de Nederlandse hackathon in de categorie Zorg &
Welzijn. |
|
|
|
Tijdsbesparing van
een jaar en tien keer minder inzet van wetenschappelijke
medewerkers. Dat |
|
zijn de
doelstellingen van AnalysisMode,
een tool die helpt bij de zoektocht naar een vaccin |
|
tegen het
coronavirus. Het systeem ziet eruit als een puzzel game, die
gespeeld kan worden |
|
door leken. Zij
moeten visuele patronen herkennen. |
|
|
|
De oplossingen van
de gamers vormen de input voor een algoritme. Dat algoritme werd
eerder al |
|
gevalideerd door
de technische universiteit van Denemarken. Een internationaal
team probeert |
|
de gamification nu
verder van de grond te krijgen. Het winnen van de Nederlandse |
|
hackathon levert
drieduizend euro op. Daarnaast krijgen het winnende team ook
hulp van onder |
|
meer de TU Delft
om het concept verder in productie te nemen. |
|
|
|
Nederland was bij
lange niet het enige land waar afgelopen weekend innovatieve
teams zich 48 |
|
uur stortten op
een corona-gerelateerd probleem. In 52 andere landen gebeurde
hetzelfde. De |
|
beweging #hackthecrisis
begon drie weken geleden met een hackathon is Estland, maar
groeide |
|
snel uit tot een
wereldwijd verschijnsel. Steeds meer grote spelers, zoals
Microsoft, Google en |
|
Philips, stellen
middelen en expertise ter beschikking. Voor volgende week staat
een hackathon |
|
op wereldschaal op
het programma. De organisatie mikt op een miljoen deelnemers. |
|
|
|
Meer over de
Nederlandse hackathon en de bijbehorende innovaties is te lezen
bij Zorgvisie. |
|
|
|
Volledig artikel:
Skipr - Sytse Wilman |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Volgens de NOS zijn er wereldwijd al ruim 40
bedrijven en academische instellingen die
werken |
|
aan een vaccin. De ‘race’ is dus in volle
gang. |
|
|
|
Vier bedrijven die volgens experts voorop
lopen in de ontwikkeling van een
coronavaccin: |
1 |
Moderna: biotechbedrijf
uit Boston
(VS)
die in de Amerikaanse stad Seattle als
eerste is gestart |
|
met klinische tests. |
2 |
Janssen Biologics: dochterbedrijf
van Johnson & Johnson die op basis van
dierproeven een |
|
geschikt kandidaat-vaccin heeft
geselecteerd. |
3 |
Pfizer
&
BioNTech SE: Amerikaans
en Duits bedrijf die samenwerken bij de
ontwikkeling van |
|
een vaccin. |
4 |
CureVac: een
ander Duits biotechbedrijf dat goed op
weg lijkt te zijn naar een werkzaam vaccin. |
|
|
|
Een eerste belangrijke stap naar een vaccin
werd gezet door het Peter Doherty Institute
for |
|
Infection and Immunity in
Australië.
Door de onderzoekers werden vier soorten
immuuncellen |
|
geïdentificeerd die COVID-19 kunnen
bestrijden. Dit is belangrijke informatie,
want een vaccin |
|
moet precies dezelfde immuuncellen
activeren.
Science Alert |
|
|
|
Volgens onderzoekers van de Johns Hopkins
University Applied Physics Laboratory
muteert het |
|
coronavirus zich nauwelijks. Dat is goed
nieuws voor de ontwikkeling van een vaccin,
omdat deze |
|
dan langdurig bescherming biedt. Zo muteert
het griepvirus zich veel sneller. Vaccins
die |
|
daarvoor worden ontwikkeld, bieden dan ook
slechts tijdelijk bescherming. Vandaar dat
veel |
|
kwetsbaren ieder jaar een griepprik krijgen.
New York Post |
|
|
|
Volledig artikel:
Zorgwijzer - Koen Kuijper |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wat maken we toch weinig spullen in dit
land. Wat zijn we toch afhankelijk en
kwetsbaar. |
|
Alles moet worden geïmporteerd. |
|
We lopen over van het voedsel. Maar we
hebben geen honger, we hebben ademnood en
griep, |
|
we hebben medische apparatuur nodig en
bovenal vaccins. |
|
|
|
En nu? Nu werkt Janssens V&P in Leiden aan
een belangrijk kandidaatvaccin voor corona.
Een |
|
vaccin met de adenovirussen en bijbehorende
cellijn die ooit groot werden gemaakt door
Crucell, |
|
het Nederlandse biotechwonder. Alleen is het
geen Nederlands vaccin meer. Janssens is |
|
onderdeel van de Amerikaanse megafirma
Johnson&Johnson (J&J). |
|
|
|
Volledig artikel:
NRC Handelsblad - Rosanne Hertzberger |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Het is dé oplossing tegen het coronavirus:
een vaccin. Maar wanneer is dat er? |
|
Het is een race tegen de klok: wie heeft het
eerst een vaccin tegen corona? |
|
In deze video leggen we uit wat de status is
van die zoektocht. |
|
|
|
Universiteiten en farmaceutische bedrijven
over de hele wereld werken er hard aan. Ook
de |
|
farmaceut Janssen uit Leiden is in de race.
Zij kozen deze week welk mogelijk vaccin
tegen |
|
corona zij definitief verder gaan
ontwikkelen. Maar; de weg naar succes is
lang. En ook |
|
anderen willen zo snel mogelijk hun vaccins
gaan testen. |
|
|
|
Wat moet er nog gebeuren voor we een
definitief coronavaccin kunnen verwachten?
|
|
|
|
Volledige uitzending:
NOS op 3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De
Nederlandse
'nationale supercomputer' Cartesius en de
Belgische
BrEniac zijn met voorrang |
|
beschikbaar voor wetenschappelijk onderzoek
naar het nieuwe coronavirus en een vaccin
tegen |
|
de covid-19-ziekte. |
|
|
|
De ict-samenwerkingsorganisatie van
onderwijs- en onderzoeksinstellingen van
Nederland SURF |
|
biedt wetenschappers samen met de NWO een fasttrackprocedure aan
om met voorrang van |
|
de high performance computing-faciliteiten
van de organisatie gebruik te kunnen maken
voor |
|
aan corona gerelateerd onderzoek. Het gaat
dan onder andere om gebruik van de |
|
supercomputers Cartesius, het LISA-cluster
en de HPC Cloud. Daarnaast leveren de |
|
organisaties op verzoek opslag, kennis en
ondersteuning. |
|
|
|
Om in aanmerking te komen, moet onderzoek
aanvullend zijn op bestaande studies van het |
|
RIVM of de
WHO. |
|
|
|
Volledig artikel:
Tweakers |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Over de hele wereld wordt in labs
koortsachtig gewerkt aan hét vaccin tegen
Corona. Zo ook in |
|
een lab in Leiden van farmaceut Janssen
Vaccines. Die zoektocht wordt geleid door
hoofd vaccin |
|
ontwikkeling Hanneke Schuitemaker. Zal het
langverwachte vaccin tegen corona van
Nederlandse |
|
bodem komen? Schuitemaker vertelde erover
bij Op1. |
|
|
|
Volledige uitzending:
Op1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Roel Coutinho: ‘Kijk, dat Nederlands
Vaccininstituut, dat is een heel ander
hoofdstuk. In het |
|
verleden was het maken van vaccins een
overheidstaak. Het RIVM heeft daar een zeer |
|
belangrijke rol in gespeeld, die hadden een
enorm goede vaccinproductie, daar stonden ze |
|
internationaal om bekend. Toch was ik er
helemáal niet voor om die vaccinproductie te |
|
handhaven. Ik zei toen ook tijdens
discussies daarover: dat kan de overheid
niet meer, die tijd |
|
is
voorbij, een overheidsorganisatie is daar te
log voor. Je moet het nu hebben van grote |
|
farmaceutische bedrijven en van kleine
innovatieve nieuwe bedrijven die als
start-ups |
|
beginnen. Dat is nu eenmaal de realiteit op
dit moment. |
|
|
|
Uiteindelijk is de vaccinproductie door de
Indiërs overgenomen, en een klein stukje,
waarin veel |
|
kennis zat over afweer, is naar het Centrum
voor Infectieziektebestrijding gekomen. Daar
was ik |
|
ook wel voor, omdat die kennis niet verloren
moest gaan. Daardoor is het CIb inhoudelijk |
|
versterkt, maar niet met een vaccinbedrijf.’ |
|
|
|
Het is een te grote investering voor een
overheid om vaccins te maken, waar veel te
veel risico’s |
|
aan verbonden zijn. Heel veel vaccins halen
het nooit. Een van de redenen om dat |
|
Vaccininstituut in Nederland nog zo lang in
stand te houden was dat ze bepaalde vaccins |
|
maakten die goed verkochten, maar het maken
van nieuwe vaccins is veel lastiger. De
ideeën |
|
voor nieuwe vaccins komen vaak voort uit
universiteiten, die doen het voorbereidende, |
|
fundamentele onderzoek. Voor de productie
zijn de grote farmaceutische bedrijven
nodig, die |
|
hebben ook sterke onderzoeksafdelingen. Daar
kan je als overheidsbedrijf gewoon niet meer
|
|
tegenop. |
|
|
|
Volledig artikel:
De Groene Amsterdammer -
Margreet Fogteloo en Emy Koopman |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Portret van viroloog, hoogleraar en hoofd
virale vaccins Hanneke Schuitemaker, Zij
leidt bij |
|
Janssen Vaccines in Leiden [Johnson &
Johnson] het onderzoek naar een vaccin tegen
corona, |
|
met
een team van rondhonderd mensen. De
ontwikkeling van het virus gaat sneller dan |
|
gedacht,
al is het de vraag of het vaccin er komt
voor de verwachte tweede golf besmettingen.
|
|
|
|
Schuitemaker kan als een van haar prestaties
haar vaccin tegen ebola aanvoeren, het virus
|
|
dat West-Afrika al jaren treft. |
|
|
|
Volledig artikel:
FD
Financieele Dagblad - Alex Ruitenbeek |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
In Nederland zorgt het College ter
Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG), die
beoordelen of |
|
een medicijn betrouwbaar is, ervoor dat
onderzoeksdossiers in het kader van COVID-19
sneller |
|
worden beoordeeld. |
|
|
|
Daarnaast heeft het Europese
geneesmiddelenbureau EMA, dat toezicht houdt
op de kwaliteit |
|
van geneesmiddelen
voor mens en dier binnen de Europese Unie,
een richtlijn -
pdf
- opgesteld. |
|
Daarin is onder meer vastgelegd hoe in
uitzonderlijke situaties, bijvoorbeeld als
proefpersonen |
|
in isolatie moeten, de kwaliteit van de
onderzoeksdata gewaarborgd kan worden. Ook
staat in |
|
de richtlijn welke onderzoeksdata nodig zijn
om tot een vaccin of medicijn te komen dat
op de |
|
markt gebracht kan worden. |
|
|
|
Virusdeskundige Leonoor Wijnans van het CBG
en lid van de EMA-taskforce: |
|
Een voordeel is dat veel vaccins die nu
ontwikkeld worden, gebaseerd zijn op bekende |
|
vaccinconstructen. Een goed voorbeeld
hiervan is het vaccin waarmee de Leidse
farmaceut |
|
Janssen bezig is. Het bedrijf gebruikt
dezelfde werkwijze voor de ontwikkeling van
een vaccin |
|
tegen COVID-19 als bij een vaccin tegen
ebola. Van deze vaccinconstructen bestaan al
veel |
|
veiligheidsdata en daarom zijn bepaalde
dierstudies niet meer nodig. |
|
|
|
Volledig artikel:
nu.nl |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ondanks waarschuwingen en verzet van experts
heeft de Nederlandse overheid de afgelopen
tien |
|
jaar de productie van en onderzoek naar
vaccins bewust uit handen gegeven aan de
industrie. |
|
Dat blijkt uit een reconstructie die het
onderzoeksjournalistieke platform Investico
maakte |
|
voor Argos en De Groene Amsterdammer. |
|
|
|
Volledige artikels / uitzending:
VPRO Argos,
De Groene Amsterdammer,
NPO Radio 1 |
Human | VPRO | Argos |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
We weten nog zo weinig over het
#Coronavirus. Daarom stellen we €42 miljoen
beschikbaar voor |
|
wetenschappelijk onderzoek. Bijvoorbeeld
onderzoek naar medicatie of de impact van
|
|
maatregelen
op de samenleving.
https://lnkd.in/enZd4eC |
|
Door Hugo de Jonge, minister van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport |
vicepremier |
|
|
|
Volledig artikel:
Linkedin - Hugo de Jonge |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De universiteit Leiden is de
crowdfundingsactie #wakeuptocorona gestart.
De universiteit wilt twee |
|
miljoen euro ophalen om onderzoekers in het
LUMC te steunen met bijvoorbeeld
virusremmers, |
|
geneesmiddelen en kandidaat-vaccins. |
|
|
|
De gebruikelijke procedures voor het
aanvragen van financiering vindt de
universiteit te lang |
|
duren. Door de crowdfundingsactie kan
noodzakelijk en urgent onderzoek direct en
in een hogere |
|
versnelling worden uitgevoerd. |
|
|
|
Volledig artikel:
unity.nu |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Hanneke Schuitemaker, hoofd virale vaccins
bij farmaceut Janssen, zegt geen garanties
te |
|
kunnen bieden, maar vol vertrouwen te zijn
dat het bedrijf in Leiden op dit moment een |
|
werkend vaccin tegen het coronavirus
ontwikkelt. |
|
|
|
Maandag werd bekend dat de farmaceut uit
tien opties voor een vaccin er een heeft
gekozen |
|
die het positiefste resultaat had op basis
van dierproeven en daarnaast op grote schaal
|
|
geproduceerd kan worden. |
|
|
|
"Uit de tests bleek dat dit vaccin
antistoffen aanmaakt die zich kunnen hechten
aan het |
|
coronavirus en dit kunnen neutraliseren",
vertelt Schuitemaker.
Het gaat nog om resultaten |
|
in de eerste
testfase. |
|
|
|
Toch besloot het Amerikaanse moederbedrijf
van Janssen, Johnson en Johnson in
samenwerking |
|
met de Biomedical Advanced Research and
Development Authority (BARDA), onderdeel van
het |
|
Amerikaanse ministerie van gezondheid,
diezelfde maandag ruim 1 miljard dollar
(zo'n 900 |
|
miljoen euro) te investeren in de
ontwikkeling van het vaccin. |
|
|
|
Volledig artikel / volledige uitzending:
nu.nl
| NOS |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Amsterdamse academische fondsen hebben hun
krachten gebundeld in een gezamenlijk Corona |
|
Research Fonds. Met het geld uit dit fonds
kunnen wetenschappers bij het academisch
ziekenhuis |
|
Amsterdam UMC zo snel mogelijk aan de slag
met corona-onderzoek. |
|
|
|
De samenwerkende stichtingen van Amsterdam
UMC slaan samen met de fondsen van de |
|
Universiteit van Amsterdam en de Vrije
Universiteit, het Amsterdams
Universiteitsfonds en de |
|
VUvereniging de handen ineen in de strijd
tegen het coronavirus. Doel van dit Corona
Research |
|
Fonds is om wetenschappers in Amsterdam UMC
die een (klinische) studie willen doen, de
kans |
|
te geven om versneld aan de slag te gaan. |
|
|
|
Volledig artikel:
Zorg Krant |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Moderna | NIAID US |
|
De klinische tests
zijn begonnen van een mogelijk vaccin dat door Moderna en de
National |
|
Institute of
Allergy and Infectious Diseases (NIAID) is ontworpen: mRNA-1273
[messenger-RNA]. |
|
Het is een vorm
van RNA die als ‘boodschapper’ (messenger) twee processen met
elkaar |
|
verbindt: de
transcriptie, waarbij een stuk DNA (een gen) overgeschreven
wordt tot mRNA, en |
|
de translatie,
waarbij het mRNA wordt vertaald naar een keten van aminozuren
(een eiwit). |
|
|
|
Met deze
mRNA-technologie worden fragmenten van genetische code in de
spieren van een |
|
persoon
geïnjecteerd, zodat de spiercellen zelf het virale eiwit gaan
produceren om immuniteit |
|
te creëren, met
dat verschil dat het mRNA alleen de instructies levert voor hoe
je cel dat eiwit |
|
kan maken. En als
het eenmaal is gemaakt, neemt het immuunsysteem het over en doet
het |
|
zijn werk. |
|
|
|
De aanpak van het
RNA-vaccin heeft één groot voordeel: snelheid. Wetenschappers
hoeven |
|
alleen maar de
genetische sequentie van het virus te kennen en ze kunnen de
productie van |
|
een RNA-vaccin
binnen enkele weken synthetiseren en opschalen. |
|
Zolang het goed is
geformuleerd, wordt RNA beschouwd als bijna onschadelijk om in
mensen |
|
te injecteren, en
een fase 1-onderzoek als dit is dan ook gemakkelijk te starten.
We weten in |
|
ieder geval dat
het RNA de mensen in de proef niet schaadt. |
|
|
|
Janssen NL |
Johnson & Johnson US |
|
Bij Janssen
onderzoeken ze momenteel een minder experimentele aanpak: het
ontwikkelt |
|
een op vectoren
gebaseerd vaccin, een methode die leidde tot het ebolavaccin. In
wezen is het |
|
gebouwd op een
niet-replicerend verkoudheidsvirus (of virale vector) waaraan
een beetje |
|
coronavirusgenetica is toegevoegd. Het vaccin zou in de spieren
van een persoon worden |
|
geïnjecteerd, waar
het geïnjecteerde virus een eiwit genereert. Als dat eiwit
correct ‘vouwt’ (de |
|
juiste vorm
bereikt), kan het een immuunrespons veroorzaken. Het virus dat
als vector wordt |
|
gebruikt, kan
trouwens niemand ziek maken. Het stukje corona dat erin zit moet
ervoor |
|
zorgen dat een
lichaam antistoffen gaat maken. |
|
|
|
Volledig artikel: Newsmonkey
- Mick van Loon |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Om snelle
beschikbaarheid mogelijk te maken, gaat Johnson & Johnson $1 mrd
investeren in de |
|
ontwikkeling en
productie van het vaccin. Een belangrijk deel van dat geld gaat
naar de vestiging |
|
in Leiden [Janssen
V&P, red.], waar het bedrijf zijn vaccinactiviteiten heeft
geconcentreerd. |
|
|
|
De investering van
$1 mrd is ook bestemd voor uitbreiding van de
productiecapaciteit naar 1 |
|
miljard doses per
jaar. De huidige fabriek in Leiden kan 300 miljoen doses
produceren. Johnson |
|
& Johnson is van
plan om in ieder geval in de Verenigde Staten een tweede
vaccinfabriek te |
|
bouwen. |
|
|
|
Hanneke
Schuitemaker, hoofd virale vaccins: "Vandaag hebben we het
interessantste kandidaat- |
|
vaccin uitgekozen,
dat nu verder onderzocht wordt. Daarnaast hebben we twee
reserve-kandidaten |
|
geselecteerd. Dat
maakt de kans het grootst dat het juiste vaccin rootschalig in
productie kan." |
|
|
|
De verwachting is
dat in september klinische studies bij mensen starten. Begin
volgend jaar hoopt |
|
de farmaceut de
eerste vaccins te kunnen leveren. "Dat is wel in het meest
gunstige geval", zegt |
|
Schuitemaker. "Dat
zou dan gaan om gebruik in noodsituaties, dus dat is ook
afhankelijk van |
|
hoe de pandemie er
tegen die tijd uitziet." |
|
|
|
Bij de
ontwikkeling van zijn coronavaccin krijgt Janssen steun van de
Amerikaanse overheid, met
|
|
name van het
Amerikaanse agentschap Barda. Het agentschap betaalt ook een
deel van de |
|
investeringssom
van $1 mrd. |
|
|
|
Nu één
kandidaat-vaccin is geselecteerd, gaat Janssen in Leiden
beginnen met grootschalige |
|
productie van het
middel. Een vroegtijdige start is noodzakelijk, omdat gebruik
wordt gemaakt |
|
van biologische
processen die niet snel zijn op te schalen. Een goedgekeurd
vaccin zal uiteindelijk |
|
tegen kostprijs
ter beschikking komen. Het middel zal 'betaalbaar' zijn. |
|
|
|
De eerste testen
met het vaccin op mensen zullen buiten Nederland plaatsvinden.
Janssen |
|
besloot al eerder
in principe uit te wijken naar de
Verenigde Staten en het
Verenigd Koninkrijk, |
|
omdat de
Nederlandse procedures te tijdrovend zouden zijn. |
|
|
|
Volledig artikel / volledige uitzending:
FD
Financieele Dagblad - Thieu Vaessen,
NOS |
NRC |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Volgens Commandant der Strijdkrachten Rob
Bauer plegen landen als
Rusland en
China |
|
cyberaanvallen op
Nederlandse
universiteiten en onderzoekscentra. Hiermee
proberen ze |
|
informatie te bemachtigen over het
coronavirus en een mogelijk vaccin.
“Iedereen is op zoek |
|
naar vaccins”, zei de defensiechef. |
|
|
|
Bauer reageert op het feit dat er een groei
is in het aantal cyberaanvallen. “Het
bijzondere van |
|
deze vijand is dat hij overal is, ook bij
traditionele vijanden. De Russen zijn voor
de NAVO een |
|
tegenstander, maar ook zij hebben last van
het coronavirus. Iedereen is op zoek naar
vaccins. |
|
Als er dus ergens onderzoek wordt gedaan
naar een vaccin, dan zie je dus dat er
landen via |
|
cyber op zoek zijn naar de resultaten van
het onderzoek.” |
|
|
|
Op de vraag of hij op landen als Rusland en
China doelt, antwoordt Bauer bevestigend. |
|
|
|
Volledige uitzending:
WNL NPO 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Het farmaceutisch bedrijf Janssen Vaccines [Johnson & Johnson] uit
Leiden denkt een mogelijk |
|
corona-vaccin in september op
mensen te kunnen gaan testen. Dat is eerder dan verwacht. |
|
Het startsignaal was in januari
2020, toen China met de genetische code van het coronavirus naar
|
|
buiten kwam. "De afgelopen twee
maanden hebben we gekeken wat voor afweerreactie het |
|
opwekt in dieren. Normaal duurt die
fase twee jaar." |
|
|
|
Vanaf nu gaat het
Leidse bedrijf het materiaal produceren dat het vanaf september
in mensen |
|
gaat testen.
Hoofd
virale vaccins Hanneke Schuitemaker: "Parallel daaraan gaan we ook alvast |
|
opstarten met het
produceren van vaccins. Dat doen we at
risk, we weten niet of ons vaccin gaat |
|
werken. Maar als
het werkt, dan hebben we alvast een
voorraadje. Dat is onze strategie." |
|
|
|
In december weten
de onderzoekers dan hopelijk of het vaccin een goede
afweerreactie geeft. |
|
Maar daarmee is er
nog altijd geen vaccin dat massaal verspreid kan worden. "Dan
volgt juist het |
|
monnikenwerk.
Zorgen dat je goed kunt produceren en aantonen dat het vaccin
effectief is en |
|
beschermt, dat is
nog een heel lang traject. Voordat er een vaccin op grote schaal
beschikbaar is, |
|
zijn we zeker zo'n
anderhalf jaar verder." |
|
|
|
Het kabinet zei
vandaag dat de overheid veel sneller toestemming gaat geven aan
bedrijven om |
|
mogelijke
coronavaccins op mensen te testen. Maar Janssen is al in gesprek
met de Amerikaanse |
|
overheid om in de
VS te gaan testen: "De Amerikaanse overheid heeft veel ervaring
met ons type |
|
vaccin. Zij kennen
ons dossier, zij weten precies waar ze op moeten letten. Het is
echt in het |
|
belang van de
snelheid om daar nu die studie, in ieder geval voor een deel, te
doen. Voor de |
|
beschikbaarheid
van het vaccin maakt het niet uit waar de studies worden gedaan.
Als het vaccin |
|
werkt, wordt het
beschikbaar gesteld voor de hele wereld.
Amerika heeft er straks niet
meer recht |
|
op dan een ander
land. Overheden moeten met elkaar afspreken welke risicogroepen
als eerste |
|
een vaccin
krijgen." |
|
|
|
Volledig artikel / volledige uitzending:
NOS Nieuwsuur artikel,
NOS
Nieuwsuur uitzending |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
In Leiden wordt er
met meer dan honderd mensen gewerkt aan een coronavaccin. Het |
|
farmaceutische dochterbedrijf Janssen van het Amerikaanse
medische concern Johnson & Johnson |
|
zal dat vaccin vermoedelijk niet
in Nederland op mensen testen. De regels voor klinische testen |
|
op mensen zijn in Nederland strenger
dan in andere landen en zouden volgens het concern |
|
vertraging
opleveren. Om snelheid te
maken, wordt het Leidse vaccin waarschijnlijk in de |
|
Verenigde Staten
en het Verenigd Koninkrijk getest. |
|
|
|
Volgens Janssen is
het wenselijk dat Nederland 'snel grote stappen zet om de regels
aan te |
|
passen'. Het farmabedrijf
ontwikkelde in Leiden al eerder vaccins tegen Ebola en hiv. Ook
die |
|
vaccins zijn
alleen buiten Nederland
op mensen getest. Janssen onderstreept dat het bedrijf voor
|
|
klinische testen
niet afhankelijk is van
Nederland. |
|
|
|
Volledig artikel:
FD
Financieele Dagblad - Thieu Vaessen |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
In totaal zijn er
nu 44 vaccins in de running om de corona-pandemie een halt toe
te roepen, een |
|
overzicht d.d. 20
maart 2020 is gepubliceerd op de
website van WHO. |
|
|
|
Volledig overzicht:
WHO |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Het Laboratorium
voor Virologie van de Universiteit van
Wageningen gaat speciale,
complexe |
|
eiwitten maken in cellen
van insecten. Die eiwitten zijn een noodzakelijk bestanddeel van
een |
|
experimenteel vaccin, dat wordt
ontwikkeld door een consortium, geleid door het
Deense bedrijf |
|
Expres2ion
Biotechnologies. Ook het
Leidse LUMC is bij het initiatief betrokken. |
|
|
|
De Wageningse
virologen hebben jarenlange ervaring met het produceren van
complexe eiwitten. |
|
Ze doen dit met
behulp van technologie die ook gebruikt wordt voor het vaccin
tegen |
|
baarmoederhalskanker, wat opgenomen is in het
rijksvaccinatieprogramma. |
|
Bij de Wageningse
aanpak worden de coronavirus eiwitten gemaakt in insectencellen,
wat ervoor |
|
zorgt dat snel,
veilig en grote hoeveelheden gemaakt kunnen worden. |
|
|
|
In het consortium
worden een aantal verschillende prototype vaccins gemaakt,
waarvan de beste |
|
uiteindelijk zal
worden doorontwikkeld. De verwachting is dat die keuze in het
najaar gemaakt |
|
wordt.
Financiering van het onderzoek door de Europese Commissie. |
|
|
|
Volledig artikel:
Wageningen
University & Research |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Het farmaceutische
bedrijf Janssen kwam, net als een aantal van zijn concurrenten,
al half januari |
|
in actie, nadat de
Chinezen de genetische code van het nieuwe coronavirus hadden
gepubliceerd. |
|
Die openheid was een
zegen. De informatie stelde wetenschappers van meerdere
bedrijven in |
|
staat direct te gaan werken aan
potentiële vaccins. |
|
|
|
In Leiden werkt
Janssen met tien verschillende
kandidaatsvaccins, die op een
reeks criteria |
|
worden getest. Uit het
onderzoek zal één 'leidende kandidaat' naar voren komen. Dit
vaccin kan |
|
dan in het najaar voor het
eerst op mensen worden getest, in eerste instantie vooral op |
|
bijwerkingen.
Janssen hoopt de
resultaten van dat onderzoek begin volgend jaar beschikbaar te |
|
hebben. Dit jaar al zal
Janssen zijn experimentele vaccin waarschijnlijk in productie
nemen en |
|
daar treft het bedrijf nu
voorbereidingen voor. Want het is niet verantwoord te wachten op
de |
|
resultaten van het onderzoek naar
bijwerkingen en effectiviteit, omdat de productie van het vaccin |
|
een tijdrovend
proces is. De werkzame
stof moet in bioreactoren stapsgewijs worden opgekweekt. |
|
'Dat is als kijken
naar het groeien van gras.' |
|
|
|
Janssen gaat dit
jaar dus waarschijnlijk miljoenen doses van een vaccin
produceren, terwijl het |
|
middel mogelijk
onvoldoende effectief zal blijken of om een andere reden niet
wordt |
|
goedgekeurd. In
dat onverhoopte geval
moet het bedrijf de hele productie vernietigen. |
|
|
|
Volledig artikel:
FD
Financieele Dagblad - Thieu Vaessen |
|
|
|
|
|
|