|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Wetenschappers maken coronavirus look-a-like |
|
|
Scientias - Vivian Lammerse 22 juli 2020 |
|
|
|
|
|
Eén belangrijk verschil: de look-a-like is
veel veiliger om mee te werken. |
|
|
|
|
|
Talloze
wetenschappers onderzoeken momenteel het
nieuwe coronavirus SARS-CoV-2, dat zich
|
|
|
in rap tempo
over de wereld verspreidt. Deze studies
moeten ons meer inzicht verschaffen in
|
|
|
het virus en
uiteindelijk leiden tot een vaccin waarmee
de wereldbevolking ingeënt kan worden.
|
|
|
Onderzoek
naar het virus is echter niet zonder gevaar.
En daar hebben onderzoekers nu in een
|
|
|
nieuwe studie gepubliceerd in het vakblad Cell
Host & Microbe iets slims op
bedacht. |
|
|
|
|
|
Het virus SARS-CoV-2 dat de ziekte COVID-19
veroorzaakt kan alleen veilig worden
bestudeerd |
|
|
onder hoogwaardige
veiligheidsomstandigheden. Wetenschappers
die met het besmettelijke |
|
|
virus omgaan, moeten bijvoorbeeld
beschermende pakken dragen die het hele
lichaam |
|
|
omsluiten en werken in laboratoria met
gespecialiseerde ventilatiesystemen. Hoewel
deze |
|
|
voorzorgsmaatregelen nodig zijn, vertragen
ze tegelijkertijd de inspanningen om
medicijnen en |
|
|
vaccins voor COVID-19 te vinden. Want veel
wetenschappers hebben helemaal geen toegang
tot |
|
|
deze vereiste voorzieningen. “Eén van de
problemen bij de zoektocht naar een vaccin
is dat veel |
|
|
van de tests gedaan moeten worden in
speciale faciliteiten,” zegt onderzoeker
Michael |
|
|
Diamond. “De meeste klinische laboratoria en
bedrijven beschikken hier echter niet over.” |
|
|
|
|
|
Om dat te verhelpen, hebben onderzoekers nu
een coronavirus look-a-like ontwikkeld. Dit |
|
|
nagebootste coronavirus draagt de naam
VSV-SARS-CoV-2. Het virus lijkt in veel
opzichten |
|
|
sprekend op het echte SARS-CoV-2, met één
belangrijk verschil: het is veel veiliger om
mee te |
|
|
werken. “Met dit surogaatvirus kun je
analyses uitvoeren in elk laboratorium
zonder risico op |
|
|
infectie,” legt Diamond uit. “Tegelijkertijd
correleren de gegevens perfect met het
echte, |
|
|
infectieuze SARS-CoV-2.” |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Om deze dubbelganger van het coronavirus te
creëren, namen de onderzoekers het
vesiculaire |
|
|
stomatitisvirus (VSV). Dit is een mild virus
dat alom in de virologie gebruikt, omdat het
niet zo |
|
|
gevaarlijk en tegelijkertijd gemakkelijk
genetisch te manipuleren is. Vervolgens
vervingen de |
|
|
onderzoekers één van de genen van het virus
door één van SARS-CoV-2. Het resulterende
|
|
|
hybride virus infecteert cellen en wordt net
als SARS-CoV-2 door antilichamen herkend,
maar |
|
|
vereist niet de aangepaste voorzieningen
zoals het echte coronavirus. Dit betekent
dat er |
|
|
gewoon onder normale
laboratoriumomstandigheden met dit
nagebootste coronavirus gewerkt |
|
|
kan worden. |
|
|
|
|
|
Dit slimme, hybride virus is veelbelovend.
Want het kan wetenschappers helpen bij het |
|
|
evalueren van een reeks op antilichamen
gebaseerde preventieve middelen en
behandelingen |
|
|
voor COVID-19. Het nagebootste virus kan
bijvoorbeeld worden gebruikt om te
beoordelen of |
|
|
een experimenteel vaccin neutraliserende
antilichamen opwekt. Maar het kan ook
gebruikt |
|
|
worden om antilichamen te identificeren die
mogelijk tot antivirale geneesmiddelen
kunnen |
|
|
leiden. “Omdat het hybride virus er voor het
immuunsysteem uitziet als SARS-CoV-2 maar
geen |
|
|
ernstige ziekte veroorzaakt, is het een
potentieel kandidaat voor een vaccin,” zegt
Diamond. Op |
|
|
dit moment voeren de onderzoekers dan ook
verdere studies uit om de mogelijkheden in
kaart |
|
|
te brengen. |
|
|
|
|
|
Ondertussen stromen de aanvragen voor
VSV-SARS-CoV-2 binnen. “Ik heb nog nooit
zoveel |
|
|
aanvragen voor wetenschappelijk materiaal
gehad in zo’n korte tijd,” zegt onderzoeker
Sean |
|
|
Whelan. “We hebben het virus al geleverd aan
onderzoekers in Argentinië,
Brazilië,
Mexico, |
|
|
Canada en
de
Verenigde Staten.
Daarnaast hebben we verzoeken in behandeling
in het |
|
|
Verenigd Koninkrijk
en
Duitsland.
Nog voordat we de studie hadden
gepubliceerd, had het |
|
|
nieuws dat we met een coronavirus
look-a-like bezig waren zich verspreid en
druppelden de |
|
|
aanvragen binnen.” |
|
|
|
|
|
De hoop is dat we binnen afzienbare tijd een
vaccin tegen het nieuwe coronavirus hebben.
Want |
|
|
het virus
verspreidt zich nog altijd over de wereld.
Ook in Nederland neemt het aantal
|
|
|
besmettingen
weer toe. Het maakt opnieuw duidelijk dat
een vaccin de enige manier is om dit
|
|
|
virus er
voorgoed onder te krijgen. Er zijn echter al
wel enkele veelbelovende vaccins op het
|
|
|
toneel
verschenen, zoals het door de universiteit
van Oxford ontwikkelde AZD1222,
het |
|
|
Amerikaanse mRNA-1273 en dit
Chinese vaccin. Toch zijn we er
nog niet. Het is nog even |
|
|
afwachten of deze vaccins ook daadwerkelijk
op grote schaal ingezet zullen worden. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Scientias - Vivian Lammerse 22 juli 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Vaccins uit China en Oxford zijn veilig en
roepen afweerreactie op |
|
|
NRC Handelsblad - Sander Voormolen 20 juli
2020 |
|
|
|
|
|
De eerste resultaten van twee experimentele
vaccins tegen Covid-19 zijn
|
|
|
hoopvol. De vaccins moeten zich nu in
grotere groepen proefpersonen bewijzen. |
|
|
|
|
|
De eerste proeven in vrijwilligers met twee
experimentele vaccins tegen Covid-19 laten
zien dat |
|
|
beide middelen een krachtige afweer oproepen
tegen het nieuwe coronavirus SARS-CoV-2 en
|
|
|
dat ze veilig zijn zonder al te veel
bijwerkingen. Dat is het hoopvolle nieuws
dat maandag online |
|
|
werd gepubliceerd door het medische
vakblad The Lancet. |
|
|
|
|
|
Het gaat om het
vaccin van de
Universiteit van Oxford (waarvan
Nederland op voorhand al |
|
|
miljoenen doses bestelde) en een
vaccin dat door het Chinese bedrijf CanSino
in Wuhan is |
|
|
ontwikkeld. Beide vaccins zijn gebaseerd op
een voor mensen ongevaarlijk adenovirus, dat |
|
|
aan het oppervlak is voorzien van moleculen
van SARS-CoV-2, de zogeheten spike-eiwitten.
|
|
|
De bedoeling is dat een injectie met zo’n
biotechnologisch verbouwd virus de afweer
activeert |
|
|
zodat iemand die in aanraking komt met het
echte SARS-CoV-2, het virus meteen
onschadelijk |
|
|
wordt gemaakt. Of de vaccins die bescherming
ook daadwerkelijk bieden, moet blijken uit
|
|
|
grootschaliger onderzoek. |
|
|
|
|
|
De publicaties in The Lancet beschrijven in
beide gevallen de eerste proeven in mensen
van het |
|
|
onderzoek (fase 1 en 2) waarin vooral de
veiligheid en bijwerkingen van het vaccin
wordt |
|
|
getoetst. Maar de onderzoekers maakten ook
van de gelegenheid gebruik om het effect van
|
|
|
het vaccin op het immuunsysteem te meten. |
|
|
|
|
|
Het
Oxford-vaccin
liet een goede activatie van zowel
afweercellen (T-lymfocyten) als |
|
|
antilichamen zien. Na respectievelijk 14 en
28 dagen na de injectie bereikten die hun
piek in |
|
|
het bloed. Dat wijst erop dat het vaccin een
brede afweer tot stand kan brengen die in
staat is |
|
|
om zowel het virus zelf op te ruimen als ook
geïnfecteerde cellen in het lichaam. Dat is |
|
|
bemoedigend, maar nog niet het definitieve
bewijs voor een goede bescherming. Eerder
|
|
|
onderzoek met resusapen die met het vaccin
werden geïnjecteerd liet ook al zien dat het
een |
|
|
brede afweerreactie tot stand brengt, maar
ook dat het niet kon voorkomen dat de dieren
bij |
|
|
blootstelling toch geïnfecteerd raakten door
SARS-CoV-2. Wel was de infectie bij
gevaccineerde |
|
|
dieren minder ernstig en werden ze minder
ziek. |
|
|
|
|
|
Bij het
Chinese vaccin
was de afweerrespons bij de ruim 500
vrijwilligers in Wuhan iets minder |
|
|
goed. Ongeveer de helft had een goede
antilichaamreactie, en 80 tot 90 procent een
goede T- |
|
|
celreactie. De onderzoekers verklaren dat
uit het feit dat zeker de helft van de
deelnemers |
|
|
vooraf al een zekere immuniteit tegen het
dragervirus had, een adenovirus dat
verkoudheid |
|
|
veroorzaakt. Bij het Oxfordvaccin speelde
dat niet of minder omdat daar een adenovirus
van |
|
|
chimpansees werd gebruikt, een virus dat
normaal niet bij mensen voorkomt. Het
Chinese |
|
|
vaccin werd daarnaast ook getest in een
deels oudere populatie (mensen van boven de
55) bij |
|
|
wie de afweer mogelijk minder sterk reageert
op een vaccin. |
|
|
|
|
|
Het vervolgonderzoek (fase 3) van het
Oxfordvaccin onder 10.000 vrijwilligers is
begin deze |
|
|
maand begonnen in
het
Verenigd Koninkrijk,
Brazilië en
Zuid-Afrika.
Ook de Chinezen zeggen |
|
|
dat zij verder gaan met een fase-3-onderzoek
met het CanSino-vaccin. Daarvoor
zullen ze |
|
|
40.000 vrijwilligers
werven in
Rusland,
Brazilië, Chili en Saudi-Arabië. |
|
|
|
|
|
De vaccins van Oxford en CanSino zijn het
verst gevorderd. Op dit moment zijn er al
meer dan |
|
|
250 kandidaatvaccins tegen Covid-19 in
ontwikkeling. 23
daarvan worden nu in klinische
|
|
|
onderzoeken bij mensen getest. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
NRC Handelsblad - Sander Voormolen 20 juli
2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Oxfordvaccin geeft 'extreem bemoedigende'
resultaten |
|
|
De Volkskrant - Maarten Keulemans 20 juli
2020 |
|
|
|
|
|
Het Oxfordse kandidaatvaccin waarvan
Nederland alvast 300 miljoen doses bestelde,
lijkt te |
|
|
doen wat men ervan verlangt. In een
proef bij ruim duizend Britse
vrijwilligers bleek de inenting |
|
|
nauwelijks bijwerkingen te geven en
beschermende ‘neutraliserende antistoffen’
en T-cellen op |
|
|
te wekken. |
|
|
|
|
|
Dat is ‘extreem bemoedigend’, liet
hoofdredacteur Richard Horton van The
Lancet weten, het |
|
|
blad dat de resultaten maandagmiddag
onthulde. Bij eerdere apenexperimenten gaf
het vaccin |
|
|
nogal wiebelig resultaat: de inenting
beschermde de dieren wel tegen de ergste
|
|
|
ziekteverschijnselen, maar ze konden nog wel
met het virus geïnfecteerd raken en er
anderen |
|
|
mee besmetten. |
|
|
|
|
|
De nieuwe resultaten maken duidelijk dat de
bescherming in elk geval stevig genoeg is
voor |
|
|
vervolgonderzoek. Het vaccin wapent het
immuunsysteem zowel met antistoffen die het
virus bij |
|
|
de lurven grijpen, als met T-cellen die de
reactie steunen en cellen opruimen waarin
het virus |
|
|
zich toch nog weet te nestelen. |
|
|
|
|
|
Ook de bijwerkingen vallen mee: sommige
proefpersonen werden koortsig of kregen
hoofdpijn, |
|
|
maar alle klachten waren met een
paracetamolletje te verhelpen, aldus de
onderzoekers van |
|
|
het Oxfordse Jenner Instituut in The Lancet.
‘Het vaccin was veilig en werd goed
getolereerd.’ |
|
|
|
|
|
Het middel kan nu de volgende onderzoeksfase
in, om te testen of het inderdaad werkt. |
|
|
Daartoe wordt het de komende maanden getest
op nog eens drieduizend Britten, vijfduizend |
|
|
Brazilianen
en tweeduizend
Zuid-Afrikanen
– landen waar covid-19 nog volop huishoudt. |
|
|
|
|
|
Daarnaast komt er een test op 30 duizend
Amerikanen
en wil het Jenner Instituut een |
|
|
‘uitdagingsproef’ doen. Bij die enigszins
omstreden methode ent men een klein groepje
|
|
|
gezonde vrijwilligers in met het vaccin en
stelt ze dan expres bloot aan het virus. |
|
|
|
|
|
Al ergens in het najaar hoopt het
onderzoeksteam uitsluitstel over de
werkzaamheid te kunnen |
|
|
geven. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
De Volkskrant - Maarten Keulemans 20 juli
2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Mogelijk is het door Nederland
vooruitbestelde coronavaccin uit
|
|
|
Oxford al in september beschikbaar |
|
|
Business Insider - Thomas Colson 16 juli
2020 |
|
|
|
|
|
Een team Britse wetenschappers claimt een
doorbraak in het onderzoek naar een
coronavaccin, |
|
|
na een geslaagde test met vrijwilligers. Het
door Nederland al vooruitbestelde vaccin zou
|
|
|
uiteindelijk zelfs “dubbele bescherming”
kunnen bieden tegen het virus. |
|
|
|
|
|
Onderzoekers van de
Universiteit van
Oxford
begonnen in april met het testen van hun
|
|
|
coronavaccin op
mensen. Bloedmonsters van de groep van 500
Britse vrijwilligers die het vaccin
|
|
|
kregen, tonen aan dat ze zowel antilichamen
als T-cellen hebben aangemaakt, meldt The
Daily |
|
|
Telegraph. |
|
|
|
|
|
T-cellen kunnen een virus doden en ook de
cellen die door het virus zijn geïnfecteerd.
Daarmee |
|
|
zijn T-cellen een belangrijk onderdeel van
de afweerreactie van het lichaam op virale
infecties. |
|
|
|
|
|
Als het vaccin dat in Oxford wordt
ontwikkeld inderdaad T-cellen kan activeren,
is dat een |
|
|
belangrijke doorbraak. Twee recente
onderzoeken hebben aangetoond dat zogenoemde
|
|
|
antilichamen – dat zijn eiwitten die ook in
staat zijn om virussen onschadelijk te maken
– |
|
|
binnen enkele weken of maanden uit het bloed
kunnen verdwijnen, terwijl T-cellen veel
langer |
|
|
in het lichaam kunnen blijven. |
|
|
|
|
|
Volgens voorzitter David Carpenter van het
Berkshire Research Ethics Committee, dat het
|
|
|
testprogramma van Oxford heeft goedgekeurd,
ligt het onderzoeksteam “absoluut op koers” |
|
|
en is het vaccin mogelijk al in september
beschikbaar. |
|
|
|
|
|
“Niemand kan een bepaalde datum garanderen,
want er kunnen dingen fout gaan. Maar |
|
|
vanwege de samenwerking met een grote
farmaceut kan het vaccin in september al
breed |
|
|
beschikbaar zijn en dat is wat we ons ook
tot doel hebben gesteld”, zegt hij. |
|
|
|
|
|
Op dit moment vindt er in
Brazilië
een omvangrijkere test plaats met het
Oxford-vaccin
op |
|
|
vijfduizend vrijwilligers. Medicijnfabrikant
AstraZeneca heeft een contract getekend om
het |
|
|
vaccin massaal te gaan produceren als
bewezen wordt dat het effectief is. |
|
|
|
|
|
De Britse minister van gezondheid, Matt
Hancock, temperde de verwachtingen enigszins
en zei |
|
|
dat er in het beste geval nog dit jaar een
vaccin beschikbaar komt, maar dat het
waarschijnlijker |
|
|
is dat het volgend jaar wordt. |
|
|
|
|
|
“We werken allemaal aan het best case
scenario en geven AstraZeneca en het team in
Oxford |
|
|
alle steun. Ook werken we samen met onder
anderen de
VS,
Duitsland
en
Nederland
aan |
|
|
andere potentiële vaccins” zei hij tegen de
Britse zender ITV. “Maar niks is zeker bij
deze |
|
|
wetenschappelijke ontwikkelingen.” |
|
|
|
|
|
De complete resultaten van de eerste
testfase van het Oxford-vaccin wordt
volgende week |
|
|
gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift
The Lancet. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Business Insider - Thomas Colson 16 juli
2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Welk coronavaccin heeft de overheid voor ons
gekocht? 5 feiten over |
|
|
het Oxford-vaccin |
|
|
Gezondheidsnet - Heleen Croonen 24 juni 2020 |
|
|
|
|
|
De
Nederlandse
overheid heeft samen met Frankrijk, Italië
en Duitsland een contract gesloten |
|
|
met farmaceutisch bedrijf AstraZeneca. Het
gaat over de aankoop van 300 miljoen stuks
van |
|
|
het
Oxford-vaccin,
dat mogelijk beschermt tegen het
coronavirus. Vijf feiten over dit Oxford- |
|
|
vaccin en de race naar een werkzaam vaccin. |
|
|
|
1 |
|
Feit 1: Het Oxford-vaccin is onaf |
|
|
Het vaccin is nog niet klaar. Het is niet
goedgekeurd om bij mensen te gebruiken,
daarvoor is |
|
|
nog meer onderzoek nodig. Het Oxford-vaccin
is een onschadelijk gemaakt
verkoudheidsvirus |
|
|
met de stekels van het coronavirus op de
buitenkant. De hoop is dat het immuunsysteem
|
|
|
antilichamen maakt tegen die stekels. Komt
het echte virus langs, dan ben je beschermd. |
|
|
|
|
|
Volgens het overzicht
van de WHO van 9 juni is dit
vaccin wel het verst gevorderd van allemaal. |
|
|
Daar kun je over twisten, want de
concurrerende vaccins zijn ook druk bezig
met het organiseren |
|
|
van de zogenaamde 'fase 3- onderzoeken',
oftewel de laatste grote horde voor
goedkeuring |
|
|
van een medicijn of vaccin. |
|
|
|
2 |
|
Feit 2: Het Oxford-vaccin wordt bij grote
groepen mensen onderzocht |
|
|
Het vaccin hoort tot de kopgroep van
vaccins, maar half mei was er teleurstellend
nieuws dat |
|
|
het vaccin
tegenviel bij het onderzoek bij een klein
onderzoek bij resusapen. Daarna
kwamen er |
|
|
juist weer positievere berichten over het
vaccin, zoals de goedkeuring voor
uitbreiding van het |
|
|
onderzoek van 1000 naar 10.000 mensen. Daar
komt bij dat er een onderzoek gepland staat
|
|
|
met nog eens 30.000 mensen. Of het
Oxford-vaccin de eindstreep haalt, en
inderdaad wordt |
|
|
goedgekeurd bij mensen, blijft echter
onzeker. |
|
|
|
3 |
|
Feit 3: Er zijn ook andere kansrijke vaccins |
|
|
Er zijn pakweg 10 vaccins die nu worden
getest bij mensen, volgens het nieuwste
WHO-overzicht.
|
|
|
Komende maanden zal bekend worden welke
vaccins veilig zijn en beschermen tegen het
|
|
|
coronavirus en welke niet. Andere
kanshebbers zijn bijvoorbeeld het
Amerikaanse
‘Moderna- |
|
|
vaccin’ en
het eveneens
Amerikaanse
Innovio-vaccin. In
Duitsland
test Pfizer een RNA-vaccin. |
|
|
Novavax is
weer van Amerikaans/Zweedse
makelij. De rest van de lijst bestaat uit
Chinese
|
|
|
vaccins.
Hierover weten
we helaas niet zoveel. |
|
|
|
|
|
De alliantie van de vier Europese landen is
ook in gesprek met andere farmaceutische |
|
|
bedrijven, aldus het persbericht van de
overheid. Mogelijk wordt daar ook zo’n
contract mee |
|
|
gesloten. Deskundigen denken dat er meerdere
vaccins op de markt zullen komen. De ene
|
|
|
doelgroep zal beter reageren op het ene
vaccin, dan het andere. |
|
|
|
4 |
|
Feit 4: Het vaccin is op zijn vroegst eind
dit jaar beschikbaar |
|
|
Het onderzoek loopt nog tot mei 2021, dus
het duurt nog wel even voor je de prik kan
halen. |
|
|
Maar AstraZeneca
heeft aangegeven dat in september
al duidelijk kan zijn of het Oxford-vaccin
|
|
|
überhaupt werkt. Een ding is nog wel
lastig: om te testen of het vaccin beschermt
moet er |
|
|
coronavirus rondgaan in de bevolking. In
Nederland is het virus zo ver ingedamd, dat
hier geen |
|
|
onderzoek kan worden gedaan naar het
Oxford-vaccin. Dat gebeurt in landen waar
nog veel |
|
|
mensen besmet raken, zoals
Brazilië. |
|
|
|
5 |
|
Feit 5: Als Nederlander heb je grote kans op
een vaccin |
|
|
Het klinkt cru, maar als inwoner van een
rijk land als Nederland heb je best een
goede kans op |
|
|
een coronavaccin dit jaar of volgend jaar.
Het contract gaat over 300 miljoen vaccins,
mogelijk |
|
|
later uit te breiden naar 400 miljoen
vaccins. Ruim genoeg voor 17 miljoen
Nederlanders, 60 |
|
|
miljoen Italianen, 67 miljoen Fransen en 83
miljoen Duitsers uit deze alliantie. De
Europese |
|
|
Commissie was kritisch op dit contract van
de vier landen en had liever ineens een
afspraak |
|
|
gemaakt voor heel Europa. Maar in het
contract staat ook dat andere Europese
landen met |
|
|
dezelfde afspraken inkopen kunnen doen bij
AstraZeneca. Het is een echte race naar de
eerste |
|
|
vaccins. De Amerikaanse en de Britse
overheid hebben ook grote hoeveelheden van
het Oxford- |
|
|
vaccin gereserveerd en staan waarschijnlijk
nog voor
ons in de rij. |
|
|
|
|
|
Bronnen: Rijksoverheid, WHO, Volkskrant,
Algemeen Dagblad en NOS |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Gezondheidsnet - Heleen Croonen 24 juni 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Petitie: zeg nee tegen
geaborteerde-foetusvaccin |
|
|
Reformatorisch Dagblad - Maarten Costerus 24
juni 2020 |
|
|
|
|
|
Ze is niet tegen vaccinatie, maar heeft wel
grote moeite met vaccins die worden
ontwikkeld met |
|
|
behulp van cellen van geaborteerde
foetussen. Leontien Bakermans, drijvende
kracht achter |
|
|
een online petitie:
„Deze vaccins gebruiken dus cellen van
bewust gedood menselijk leven. Een |
|
|
ware gruwel.” |
|
|
|
|
|
Binnen twee dagen werd de maandag
gelanceerde petitie door bijna 5000 mensen
–het |
|
|
streefgetal– ondertekend. Bakermans,
gepensioneerd apotheker: „We willen daarmee
ingaan |
|
|
tegen het gebruik van foetale, menselijke
cellijnen.
Oxford was
de trigger.” Ze doelt daarmee |
|
|
op een vaccin ontwikkeld door de
universiteit van Oxford en farmaceut
AstraZeneca. |
|
|
Zorgminister Hugo de Jonge deelde 13 juni in
een brief mee om samen met Italië, Duitsland
en |
|
|
Frankrijk niet minder dan 750 miljoen euro
in dit middel te investeren. Dit bedrag is
goed voor |
|
|
300 miljoen doses, waarvan de eerste
mogelijk eind dit jaar beschikbaar komen.
Mits het vaccin |
|
|
veilig en effectief is, want dat is volgens
de topman van het bedrijf nog onzeker. |
|
|
|
|
|
Eerder toonde De Jonge al interesse in een
vaccin van eigen bodem: van de Leidse
farmaceut |
|
|
Janssen.
Bakermans: „Dat is ook gebaseerd op een
foetale cellijn.” |
|
|
|
|
|
Bij het vaccin uit Oxford is gebruikgemaakt
van de zogenaamde HEK-293-cellijn, die
afkomstig |
|
|
is van niercellen van een foetus die in 1972
is geaborteerd. Het Leidse vaccin maakt
gebruik |
|
|
van de PER.C6-cellijn, die afstamt van
netvliescellen van een 18 weken oude foetus
die in |
|
|
1985 is geaborteerd. „Dat is weliswaar lang
geleden, maar dat maakt het er niet minder
erg |
|
|
om.” |
|
|
|
|
|
Niet dat er voor de productie van deze
vaccins bij herhaling geaborteerd weefsel
nodig is. Ook |
|
|
bevat het vaccin zelf geen menselijke
cellen. De verre nakomelingen van deze
cellen worden |
|
|
echter gebruikt als fabriekjes om het
dragervirus in te kweken. Dit is een
onschuldig |
|
|
verkoudheidsvirus met een ingebouwd stukje
corona-DNA. Als dit virus bij iemand wordt
|
|
|
ingespoten, activeert dit het immuunsysteem
en bouwt het lichaam weerstand op tegen
corona |
|
|
– althans, in theorie. |
|
|
|
|
|
Bakermans voelt het als haar plicht om te
protesteren tegen deze vaccins. „Als je je
stem niet |
|
|
laat horen, keur je deze werkwijze in feite
goed. Beter kun je vooraf bezwaar uiten dan |
|
|
achteraf, als
de vaccins eenmaal gekozen zijn. Ze willen dat iedereen
straks aan een vaccin |
|
|
meedoet. Laten ze dan ook tegemoetkomen aan
de mensen die het krijgen.” |
|
|
|
|
|
Waarschijnlijk komen er straks meerdere
types coronavaccins op de markt. „Doe er dan
ook een |
|
|
prolifevaccin bij, zou ik zeggen. Er zijn
genoeg alternatieven, zoals het vaccin van
de
Franse |
|
|
farmaceut Sanofi.” |
|
|
|
|
|
Bakermans startte de petitie namens One of
Us, een stichting die zich op Europees
niveau |
|
|
inspant tegen het gebruik van menselijk
embryonaal weefsel voor onderzoek. Ook in
Engeland, |
|
|
Duitsland
en
België zal
de organisatie binnenkort petities lanceren
tegen vaccins gebaseerd op |
|
|
geaborteerde foetussen. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Reformatorisch Dagblad - Maarten Costerus 24
juni 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Veelbelovend Brits coronavaccin wordt nu ook
in Afrika getest |
|
|
Scientias - Vivian Lammerse 24 juni 2020 |
|
|
|
|
|
De onderzoekers hopen nog steeds dat het
vaccin eind dit jaar klaar is om op grote
schaal |
|
|
geproduceerd te worden. |
|
|
|
|
|
De hele wereld wacht met smart op de komst
van een coronavaccin. Want het zou goed
kunnen |
|
|
dat ons leven pas weer normaal is als we
allemaal zijn ingeënt. Wetenschappers werken
met |
|
|
man en macht aan een vaccin dat zo snel
mogelijk op de markt gebracht kan worden. En
dat |
|
|
gaat voorspoedig. Sterker nog, een
veelbelovend Brits vaccin dat al volop in
Groot-Brittannië
|
|
|
wordt getest, gaat nu ook de grenzen over. |
|
|
|
|
|
|
Het vaccin – dat voluit de naam
ChAdOx1 nCoV-19 draagt – is gemaakt
van een verzwakte versie van een
verkoudheidsvirus dat onder
chimpansees voorkomt. Dit virus is
genetisch aangepast, waardoor het
niet kan groeien in mensen.
Vervolgens hebben onderzoekers dat
verzwakte en aangepaste virus
gecombineerd met een gen dat een
eiwit maakt dat voorkomt in het
inmiddels beruchte virus SARS-CoV-2. |
|
Het gaat om een
zogenoemd ‘spike-eiwit’: te vinden aan de
buitenzijde van het virus. Dit eiwit is van
cruciaal belang voor SARS-CoV-2, omdat het het
virus helpt om menselijke cellen binnen te
dringen. Het vaccin moet ervoor zorgen dat het
meest potente wapen van het virus – de ‘spikes’
– zich tegen het virus richt. En wel door het
immuunsysteem aan te zetten tot de productie van
antilichamen die zich aan deze spikes binden,
waardoor het immuunsysteem grip krijgt op het
virus en het kan vernietigen. |
|
|
|
|
|
|
|
|
Al meer dan 4000 Britten nemen momenteel
deel aan klinische proeven waarin de
effectiviteit |
|
|
van het veelbelovende vaccin wordt getoetst.
Binnenkort zal dit opgeschaald worden naar
nog |
|
|
eens 10.000 deelnemers. Maar daar houdt het
niet op. Het vaccin is nu namelijk naar
Zuid- |
|
|
Afrika verscheept. En nog deze week zullen
er ook Zuid-Afrikanen het nieuwe vaccin
toegediend |
|
|
krijgen. “Dit is een mijlpaal voor
Zuid-Afrika
en het hele continent in deze fase van de
|
|
|
pandemie,” aldus onderzoeker Shabir Madhi
die de klinische proeven in Zuid-Afrika
leidt. “Nu we |
|
|
in Zuid-Afrika de winter tegemoet treden en
de druk op de openbare ziekenhuizen
toeneemt, |
|
|
hebben we meer dan ooit een vaccin nodig om
meer corona-infecties te voorkomen. We zijn
|
|
|
vorige week begonnen met het screenen van
deelnemers. En de eerste proefpersonen
zullen |
|
|
nog deze week worden gevaccineerd.” |
|
|
|
|
|
In Zuid-Afrika heeft het coronavirus hard om
zich heen geslagen. Ondertussen is bij meer
dan |
|
|
100.000 Zuid-Afrikanen COVID-19 vastgesteld
en zijn er meer dan 2000 mensen aan de
ziekte |
|
|
overleden. Zuid-Afrika draagt hiermee bij
aan 30 procent van alle gediagnosticeerde
COVID- |
|
|
19-gevallen en 23 procent van alle COVID-19
sterfgevallen op het Afrikaanse continent.
Deze |
|
|
statistieken benadrukken dan ook de
dringende noodzaak van manieren om verdere
infecties |
|
|
te voorkomen. |
|
|
|
|
|
Tot op heden lijken de proeven met het
nieuwe vaccin succesvol. Al hebben recente
|
|
|
experimenten onder varkens uitgewezen dat er
wellicht wel een dubbele dosis nodig is om
|
|
|
daadwerkelijk korte metten te maken het het
coronavirus. Door twee dosissen toe te
dienen, |
|
|
worden er namelijk meer
antilichamen
geproduceerd. En dat betekent dat dit
mogelijk |
|
|
significant meer bescherming biedt dan een
enkele dosis. “De resultaten zien er
bemoedigend |
|
|
uit,” zegt onderzoeker Bryan Charleston.
“Varkens worden vaak gebruikt voor het
testen van |
|
|
menselijke vaccins, omdat ze fysiologisch
meer op mensen lijken dan andere dieren.
Denk |
|
|
bijvoorbeeld aan het lichaamsgewicht en de
stofwisselingssnelheid.” Hierdoor krijgen de
|
|
|
onderzoekers dus een beeld van hoe ook ons
eigen immuunsysteem bij toediening van het
|
|
|
vaccin zou kunnen reageren. De studie biedt
dan ook belangrijke informatie over het
optimale |
|
|
aantal dosissen die nodig zijn voor een
maximale bescherming tegen de
SARS-CoV-2-infectie. |
|
|
Hoewel de effectiviteit van zo’n dubbele
dosis nu dus in varkens is aangetoond,
benadrukken |
|
|
de onderzoekers dat verder onderzoek bij de
mens vereist is. De dubbele dosis zal dan
ook aan |
|
|
een klein aantal proefpersonen worden
toegediend. |
|
|
|
|
|
Als de klinische
proeven succesvol verlopen, hopen de
onderzoekers dat het vaccin eind dit jaar
|
|
|
klaar is om op grote
schaal geproduceerd te worden. Ondertussen
werken ook nog talloze |
|
|
andere wetenschappers
aan een coronavaccin. Volgens de
Wereldgezondheidsorganisatie zijn er
|
|
|
wereldwijd zo’n 70
vaccins in ontwikkeling. Bovendien kwamen
onderzoekers onlangs tot de |
|
|
ontdekking dat COVID-19 mogelijk ook ernstig
wordt gehinderd door het
mazelenvaccin. Het
|
|
|
vaccin kan langlevende immuuncellen
genereren die ernstige ontstekingsreacties
afremmen. En |
|
|
dat betekent dat het
BMR-vaccin
bescherming kan bieden tegen een ernstig
ziekteverloop na |
|
|
infectie door SARS-CoV-2. Onderzoek gaat dan
ook door. De onderzoekers hopen binnenkort
dit |
|
|
vaccin in een klinische studie aan
ziekenhuispersoneel en kwetsbare groepen toe
te dienen. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Scientias - Vivian Lammerse 24 juni 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Curevac mag als tweede Duitse bedrijf
corona-vaccin op mensen |
|
|
testen |
|
|
Innovations Origins - Maurits Kuypers
17 juni 2020 |
|
|
|
|
|
Het
biotechbedrijf Curevac uit
Tübingen krijgt als tweede Duitse bedrijf en
elfde wereldwijd groen |
|
|
licht voor een klinische test met een
corona-vaccin. Dat heeft het hiervoor
verantwoordelijke |
|
|
Paul-Ehrlich instituut vandaag
bekendgemaakt tijdens een gezamenlijke
persconferentie. |
|
|
|
|
|
Het nieuws komt slechts enkele dagen nadat
de
Duitse
regering bekendmaakte dat het voor |
|
|
300 miljoen euro een belang heeft genomen in
Curevac van
23%, iets wat uiterst zelden is in |
|
|
de EU. Eerder dit jaar was er ook grote
interesse vanuit de VS voor een overname van
Curevac, |
|
|
maar daar stak de verantwoordelijk minister
van economische zaken, Peter Altmaier, toen
gelijk |
|
|
een stokje voor. |
|
|
|
|
|
Volgens bestuursvoorzitter Franz-Werner Haas
van Curevac kan er nog deze maand begonnen |
|
|
worden met testen. De proeven met dieren
zijn allemaal goed verlopen. De testen op
mensen |
|
|
zullen plaatsvinden in vier Europese steden:
Tübingen, Hannover, München en Gent. |
|
|
|
|
|
In de eerste fase zullen er 168 deelnemers
zijn, waarvan een deel een placebo krijgt
|
|
|
toegediend. Er wordt gewerkt met drie
verschillende doses om te kijken welke
hoeveelheid het |
|
|
beste werkt. De deelnemers aan de studie
krijgen twee injecties: een op de eerste dag
van de |
|
|
studie en een tweede na 29 dagen. Alle
deelnemers zullen verder tot een jaar na de
inenting |
|
|
intensief worden gevolgd. |
|
|
|
|
|
Eerste resultaten van de studie worden
verwacht in september of oktober. Voor de
definitieve |
|
|
toelating moet er daarna nog een veel
grotere test plaatsvinden met minstens
10.000 |
|
|
deelnemers. Volgens Haas kan Curevac direct
nadat het vaccin groen licht heeft gekregen
|
|
|
honderden miljoenen doses produceren. In
samenwerking met enkele partners – waaronder
de |
|
|
Europese Unie dat een krediet van 75 miljoen
beschikbaar stelt – denkt het bedrijf dit na
|
|
|
verloop van tijd op te kunnen schalen naar
“miljarden doses”. |
|
|
|
|
|
Curevac is
het tweede Duitse bedrijf dat de klinische
fase in mag. Het andere is Biontech dat
zijn |
|
|
vergunning eind april kreeg. De
internationaal meest vergevorderde vaccins
zijn volgens velen |
|
|
een van de
Universiteit van
Oxford (ChAdOx1 nCoV-19) in
samenwerking met farmaconcern |
|
|
AstraZeneca en een in Leiden ontwikkeld
vaccin door de firma
Janssen Biologics,
een dochter |
|
|
van Johnson & Johnson. |
|
|
|
|
|
De
Nederlandse
regering zet tot nu toe vooral in op het
Oxford-vaccin.
Dat bleek vorige week |
|
|
toen bekend werd gemaakt dat er samen met
Frankrijk, Duitsland en Italië een contract
is |
|
|
gesloten voor de levering van tenminste 300
miljoen doses van de producent AstraZeneca.
Het |
|
|
is onbekend hoeveel geld dit heeft gekost.
Het Oxford-vaccin bestaat uit een verzwakt
|
|
|
chimpansee-verkoudheidsvirus, dat is
uitgerust met het eiwit-uitsteeksel van het
coronavirus |
|
|
SARS-CoV-2. |
|
|
|
|
|
Volgens de president van het Paul-Ehrlich
instituut, Klaus Cichutek, zijn er nu in
totaal ruim 130 |
|
|
bedrijven of instituten bezig met een
SARS-CoV-2-vaccin. Curevac is het elfde dat
de klinische |
|
|
fase ingaat. Wanneer er een vaccin voor het
grote publiek beschikbaar zal zijn, is
volgens |
|
|
Cichutek moeilijk te zeggen. Zijn instituut
doet er nu in ieder geval het maximaal
mogelijke aan |
|
|
om het proces van testen en toelaten zo snel
mogelijk te laten verlopen, uiteraard zonder
|
|
|
daarbij nodeloze risico’s te nemen. |
|
|
|
|
|
Hij is wel positief over Curevac, onder meer
vanwege hun eerdere resultaten met een |
|
|
hondsdolheid-vaccin. |
|
|
|
|
|
Curevac werkt
net als Biontech niet aan een klassiek
vaccin, zoals dat van de Universiteit van
|
|
|
Oxford en Janssen, waarbij met verzwakte
virussen wordt gewerkt. Curevac en Biontech
richten |
|
|
zich op de nog vrij nieuwe mRNA-techniek.
Zij krijgen daarbij vanuit de VS
concurrentie |
|
|
van Moderna. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Innovations Origins - Maurits Kuypers
17 juni 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Nederland neemt gok in wereldwijde race naar
het vaccin |
|
|
NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki
Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres 15
juni 2020 |
|
|
|
|
|
Vijf vragen over: het
coronavaccin. Nederland gaat 300 miljoen
doses inkopen van een kansrijk |
|
|
coronavaccin dat in
Oxford
wordt ontwikkeld. Waarom zet Nederland op
dit vaccin in? En nog vier |
|
|
vragen over de zoektocht naar een vaccin. |
|
|
|
1 |
|
Welk vaccin wil Nederland, met drie andere
landen, aanschaffen en waarom? |
|
|
Nederland
heeft, samen met Frankrijk, Duitsland en
Italië, 300 miljoen doses besteld van het
|
|
|
coronavaccin waar de
Britse
universiteit van Oxford met
medicijnenfabrikant AstraZeneca aan |
|
|
werkt. Het vaccin is nog in ontwikkeling
maar wordt alvast geproduceerd. |
|
|
|
|
|
Die keuze ligt voor de hand: het
kandidaatvaccin uit Oxford is een van de
koplopers in de |
|
|
mondiale ‘race’. Wereldwijd zijn meer dan
135 vaccinkandidaten in ontwikkeling, tien
daarvan |
|
|
worden al getest in kleine groepen
vrijwilligers. Het Oxford-vaccin, ChAdOx1
nCoV19, is het |
|
|
eerste dat bij een grotere groep van
tienduizend mensen van verschillende
leeftijden zal worden |
|
|
getest. |
|
|
|
|
|
Het vaccin bestaat uit een verzwakt
chimpansee-verkoudheidsvirus, dat is
uitgerust met het |
|
|
eiwit-uitsteeksel van het coronavirus
SARS-CoV-2. Bij zowel muizen als resusapen
wekt het een |
|
|
goede afweerreactie op tegen het virus,
blijkt uit een voorpublicatie van de
Oxford-groep. De |
|
|
aapjes werden dankzij het vaccin minder ziek
dan hun niet-gevaccineerde soortgenoten
nadat |
|
|
ze besmet waren met het virus: ze kregen
geen longontsteking. Dat wijst erop dat het
vaccin |
|
|
zou kunnen beschermen tegen ernstige
Covid-19. |
|
|
|
|
|
Maar een deel van de proef met resusapen is
minder bemoedigend, zegt Anke Huckriede, |
|
|
hoogleraar vaccinologie aan het UMC
Groningen. „De ingeënte apen hadden nog
steeds veel |
|
|
virus in hun neus, en zijn dus mogelijk nog
wel besmettelijk. Dan zou het vaccin minder
goed |
|
|
helpen om verspreiding van het virus te
voorkomen.” Hoe het vaccin bij mensen
uitpakt moet |
|
|
verder onderzoek uitwijzen. |
|
|
|
|
|
Uit tests
met een vergelijkbaar vaccin van het Chinese
bedrijf CanSino Biologics Inc. bleek
dat |
|
|
sommige mensen al afweerstoffen hadden tegen
de gekozen drager, een verzwakt menselijk
|
|
|
verkoudheidsvirus, en daardoor het
vaccin te snel opruimden. Dat zal bij het
vaccin uit Oxford |
|
|
niet snel gebeuren, omdat dat een
chimpanseevirus als drager gebruikt. |
|
|
|
|
|
Hoe snel de resultaten van de grote proef
met het Oxford-vaccin bekend zijn, hangt af
van de |
|
|
verspreiding van het coronavirus. Een aantal
van de proefpersonen moet ook geïnfecteerd
raken |
|
|
om te kunnen bepalen of het vaccin werkt.
Het is nog maar de vraag of er nog voldoende
|
|
|
corona heerst in het VK om het vaccin
effectief te testen. Als gevolg is Oxford
uitgeweken naar |
|
|
Brazilië, om daar proeven te verrichten. |
|
|
|
2 |
|
Welke andere vaccinkandidaten zijn kansrijk? |
|
|
|
3 |
|
Wat heeft het Nederlandse kabinet besloten?
Gokt het nu alleen op dit project of
|
|
|
ook op andere? |
|
|
|
4 |
|
Hoe reageert het VK op
het vaccinproject van eigen bodem? |
|
|
|
5 |
|
Waarom wordt er in Brussel gemord? |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki
Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres
|
|
|
15 juni 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Nederland neemt gok in wereldwijde race naar
het vaccin |
|
|
NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki
Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres 15
juni 2020 |
|
|
|
|
|
Vijf vragen over: het
coronavaccin. Nederland gaat 300 miljoen
doses inkopen van een kansrijk |
|
|
coronavaccin dat in
Oxford
wordt ontwikkeld. Waarom zet Nederland op
dit vaccin in? En nog vier |
|
|
vragen over de zoektocht naar een vaccin. |
|
|
|
1 |
|
Welk vaccin wil
Nederland, met drie andere landen,
aanschaffen en waarom? |
|
|
|
2 |
|
Welke andere vaccinkandidaten zijn kansrijk? |
|
|
Naast het
Oxford-vaccin
worden negen andere kandidaten al getest bij
mensen. Het |
|
|
Amerikaanse bedrijf
Moderna
hoopt in juli te starten met een
grootschalige test bij |
|
|
proefpersonen met hun vaccin mRNA-1273. Dat
bestaat uit erfelijk materiaal van het
|
|
|
coronavirus, rna. Een gevaccineerde maakt
aan de hand daarvan zelf een stukje
corona-eiwit |
|
|
aan, dat vervolgens de afweerreactie in het
lichaam opwekt. De eerste 45 vrijwilligers
die het |
|
|
vaccin in hun arm kregen, maakten
neutraliserende antistoffen aan, meldt het
bedrijf. Moderna |
|
|
start in juli met productie. Vaccins op
basis van deze technologie zijn nog niet op
de markt. |
|
|
|
|
|
Het vaccin van het
Amerikaans-Zweedse
bedrijf
Novavax is de enige van de tien
kandidaten dat |
|
|
bestaat uit een los stukje coronavirus-eiwit.
„Met deze vaccins is veel ervaring, dat
heeft |
|
|
voordelen”, zegt Huckriede. |
|
|
|
|
|
Het biotechbedrijf
Janssen
maakt in Leiden een vaccin dat, net als de
Oxford-kandidaat, is |
|
|
gebaseerd op een verzwakt verkoudheidsvirus.
Van de proefdierstudies zijn nog geen
resultaten |
|
|
bekend, maar doel is om deze zomer de eerste
proeven bij mensen te doen. De farmaceut
laat |
|
|
alvast een grote hoeveelheid vaccins maken. |
|
|
|
|
|
Veel vaccins falen op het lange pad van de
ontwikkeling, die normaal gesproken
jarenlang |
|
|
duurt. Er is nog nooit een vaccin binnen een
jaar ontworpen, getest, geproduceerd en |
|
|
grootschalig in gebruik genomen. |
|
|
|
3 |
|
Wat heeft het Nederlandse kabinet besloten?
Gokt het nu alleen op dit project of
|
|
|
ook op andere? |
|
|
|
4 |
|
Hoe reageert het VK op
het vaccinproject van eigen bodem? |
|
|
|
5 |
|
Waarom wordt er in Brussel gemord? |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki
Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres
|
|
|
15 juni 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Nederland neemt gok in wereldwijde race naar
het vaccin |
|
|
NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki
Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres 15
juni 2020 |
|
|
|
|
|
Vijf vragen over: het
coronavaccin. Nederland gaat 300 miljoen
doses inkopen van een kansrijk |
|
|
coronavaccin dat in
Oxford
wordt ontwikkeld. Waarom zet Nederland op
dit vaccin in? En nog vier |
|
|
vragen over de zoektocht naar een vaccin. |
|
|
|
1 |
|
Welk vaccin wil
Nederland, met drie andere landen,
aanschaffen en waarom? |
|
|
|
2 |
|
Welke andere vaccinkandidaten zijn kansrijk? |
|
|
|
3 |
|
Wat heeft het Nederlandse kabinet besloten?
Gokt het nu alleen op dit project of
|
|
|
ook op andere? |
|
|
|
4 |
|
Hoe reageert het VK op het vaccinproject van
eigen bodem? |
|
|
Gezien de chaotische coronastrategie van de
Britse
regering, zou je verwachten dat premier
Boris |
|
|
Johnson zo vaak hij kan het vaccinproject
prijst aan de universiteit van
Oxford,
nota bene zijn |
|
|
eigen alma mater. In een toespraak op 10 mei
prees Johnson de inspanningen van |
|
|
wetenschappers die „24 uur per dag werken om
een vaccin te zoeken”. Zijn regering steunde
het |
|
|
initiatief met een aanvankelijke gift van 55
miljoen pond (ruim 61 miljoen euro) en deed
daar |
|
|
onlangs nog eens tientallen miljoenen bij. |
|
|
|
|
|
Maar wat opvalt is de realiteitszin van
Johnson, een politicus die normaliter zelden
handelt in |
|
|
ontnuchterende denkbeelden, als hij het over
een eventueel coronavaccin heeft. „Dat komt |
|
|
misschien nooit tot wasdom”, waarschuwde de
premier eind mei. Dat is de bredere teneur
in |
|
|
het land over de verrichtingen aan Oxford.
Iedereen wil dat het slaagt, dat er een
einde komt |
|
|
aan de onzekerheid, dat de Britten eindelijk
weer kunnen etaleren een kennismaatschappij
te |
|
|
zijn en een internationaal succes behalen.
Aanvankelijk werd dat enthousiasme ook
aangejaagd |
|
|
door de betrokken onderzoekers zelf, die
zeiden 80 procent zeker te zijn dat het
vaccin zou |
|
|
werken, maar inmiddels klinken ook kritische
geluiden. |
|
|
|
|
|
De tabloids zijn op het vaccinonderzoek
gedoken alsof het een overspelige
beroemdheid |
|
|
betreft. Iedere uitspraak van een betrokkene
wordt gemeld in sappige koppen. ‘Doorbraak: |
|
|
Britain volledig gevaccineerd tegen de
Kerst, zegt Oxford’, kopt de Daily
Express deze week, na |
|
|
uitspraken van een onderzoeker dat als het
vaccin blijkt te werken het mogelijk is
sneller dan |
|
|
ooit doses te produceren. Tegelijkertijd
worstelen ministers met de vraag in hoeverre
ze van het |
|
|
vaccinonderzoek een nationalistische
aangelegenheid kunnen maken. Ministers Matt
Hancock |
|
|
(Volksgezondheid) en Alok Sharma
(Economische Zaken) beloofden dat Britten
voorrang |
|
|
krijgen. Hun collega Dominic Raab stelde die
verwachtingen bij. Als gevolg van afspraken
met |
|
|
de
Wereldgezondheidsorganisatie en
aangesloten landen worden kennis en
resultaten gedeeld |
|
|
van verschillende internationale pogingen
een definitieve uitweg uit de coronacrisis
te bieden. |
|
|
Van de 100 miljoen doses die het
Brits-Zweedse
AstraZeneca tegen september produceert zijn
|
|
|
30 miljoen voor het
VK, aldus
Sharma. De verdeling is al gemaakt, nu is
het wachten op het |
|
|
vaccin zelf. |
|
|
|
5 |
|
Waarom wordt er in Brussel gemord? |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki
Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres
|
|
|
15 juni 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Wallonië levert cruciaal ingrediënt voor
Brits coronavaccin |
|
|
De Tijd België - Jan de Schamphelaere 15
juni 2020 |
|
|
|
|
|
De actieve substantie van het coronavaccin
van de
Brits-Zweedse
farmareus AstraZeneca zal in |
|
|
België
geproduceerd worden. |
|
|
|
|
|
Het
Franse
farmabedrijf Novasep heeft daarvoor een
akkoord gesloten met AstraZeneca. Dat |
|
|
farmabedrijf kocht de licentie op het vaccin
dat aan
Oxford
University werd |
|
|
ontwikkeld. Grootschalige testen op
duizenden vrijwilligers zijn bezig. De
ambitie is nog dit jaar |
|
|
de eerste dosissen te leveren. |
|
|
|
|
|
Daarvoor sluit Novasep partnerschappen met
biotechbedrijven wereldwijd die helpen de
productie |
|
|
op te schalen, onder meer met Oxford
Biomedica, waar Roch Doliveux - de ex-topman
van UCB |
|
|
- de nieuwe voorzitter is. |
|
|
|
|
|
Nu is ook de Belgische site van Novasep in
beeld gekomen. Novasep heeft zijn
hoofdkwartier in |
|
|
Lyon, maar investeerde drie jaar geleden nog
27 miljoen euro in zijn site in
Henegouwen om de |
|
|
productie van virale vectoren op te drijven.
Die worden gebruikt voor immunotherapie en
|
|
|
gentherapie, twee domeinen in de geneeskunde
die in opmars zijn. |
|
|
|
|
|
Novasep zet die technologie nu ook in om een
cruciaal ingrediënt van het Oxford-vaccin
aan te |
|
|
maken. Dat is een genetisch vaccin. Daarbij
wordt een onschadelijk virus gebruikt - als
virale |
|
|
vector - om een stukje DNA van het
coronavirus in lichaamscellen binnen te
smokkelen, waarna |
|
|
het immuunsysteem in actie schiet. Het
lichaam wapent zich zo voor als het
aangevallen wordt |
|
|
door het echte coronavirus. |
|
|
|
|
|
De aankondiging van de samenwerking volgt op
het nieuws dat
Frankrijk,
Duitsland,
Italië en |
|
|
Nederland
het voorbije weekend een voorakkoord hebben
gesloten om 300 miljoen dosissen |
|
|
van het vaccin te kopen. Ze leggen 750
miljoen euro op tafel. Ze hebben de
mogelijkheid om |
|
|
uit te breiden naar 400 miljoen dosissen. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
De Tijd België - Jan de Schamphelaere 15
juni 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Nederland gaat 'zeer belangrijke rol' spelen
bij productie
|
|
|
veelbelovend vaccin |
|
|
Het Parool - Chris van Mersbergen 13 juni
2020 |
|
|
|
|
|
Nederland
gaat een belangrijke rol spelen bij de
productie van het coronavaccin van de |
|
|
universiteit van
Oxford en
farmaceut AstraZeneca. Ons land heeft samen
met
Duitsland,
|
|
|
Frankrijk
en
Italië 300
miljoen doses gekocht. |
|
|
|
|
|
Dat zegt de Nederlander Ruud Dobber, lid van
de raad van bestuur van het Brits-Zweedse
|
|
|
AstraZeneca. Eerder werd al bekend dat de
farmaceut voor de productie een deal had
gesloten |
|
|
met het bedrijf Halix in Leiden. “Daar
worden heel aanzienlijke aantallen vaccins
geproduceerd,” |
|
|
zegt Dobber, zonder exacte aantallen te
kunnen noemen. |
|
|
|
|
|
Dobber was met een kleine groep mensen van
AstraZeneca betrokken bij de gesprekken met |
|
|
Nederland en de andere drie landen. Hij
heeft lovende woorden over de ‘ontzettend
belangrijke |
|
|
rol’ die Nederland speelt, en in het
bijzonder voor minister Hugo de Jonge van
Volksgezondheid. |
|
|
|
|
|
“Hij heeft zich buitengewoon constructief
opgesteld in de gesprekken. Want het waren |
|
|
gesprekken, geen onderhandelingen. Wij
willen het vaccin tegen kostprijs leveren,
en we willen |
|
|
risico lopen, maar we willen niet het totale
risico lopen. Het pleit heel erg voor de
minister dat hij |
|
|
samen met zijn collega’s de nek heeft
uitgestoken om ook risico te dragen.
Daarvoor wil ik mijn |
|
|
dank uitspreken.” |
|
|
|
|
|
Concreet werkt het zo dat Nederland met de
andere landen betaalt voor de vaccins die
|
|
|
geproduceerd zijn, of ze nou werken of niet,
zegt Dobber. “Dus als er in september tien
miljoen |
|
|
doses klaar zijn, maar het blijkt niet te
werken, dan krijgen de landen daar een
rekening voor.” |
|
|
Het vaccin kost overigens maar ‘enkele
euro's', omdat AstraZeneca het tegen
kostprijs zegt te |
|
|
verkopen. |
|
|
|
|
|
Minister De Jonge erkende in een reactie al
dat niet zeker is of het vaccin dat wordt
aangekocht, |
|
|
ook daadwerkelijk werkt. “We wedden bewust
op meerdere paarden,” zei hij. Welke
‘paarden’ er |
|
|
nog meer in beeld zijn, is nog niet bekend. |
|
|
|
|
|
Behalve bij Halix in Leiden gaat AstraZeneca
produceren in onder meer Duitsland, Italië,
het |
|
|
Verenigd Koninkrijk,
de
Verenigde Staten (VS)
en Azië. Een deel van die productie vindt nu
al |
|
|
plaats, om ervoor te zorgen dat er straks
genoeg doses beschikbaar zijn om in elk
geval een |
|
|
deel van de wereld te vaccineren tegen het
coronavirus. Het vaccin is dus al af, maar
moet nog |
|
|
wel uitgebreid worden getest. |
|
|
|
|
|
De VS, dat 1,2 miljard euro investeerde in
AstraZeneca, krijgt waarschijnlijk als
eerste het vaccin, |
|
|
net als het Verenigd Koninkrijk. Eind dit
jaar zijn Nederland, Duitsland, Frankrijk en
Italië aan de |
|
|
beurt. Deze landen hebben al toegezegd ook
de andere EU-landen niet te zullen |
|
|
vergeten. Naast de 300 miljoen doses is er
nog een optie genomen op 300 miljoen
aanvullende |
|
|
doses. |
|
|
|
|
|
Of het in Oxford ontwikkelde vaccin ook echt
gaat werken, is dus nog altijd niet zeker.
|
|
|
Aanvankelijk waren er ontzettend hoge
verwachtingen van het vaccin, maar die zijn
wel wat |
|
|
getemperd sinds proeven met apen
tegenvielen. Toch is het al op een groep van
zo'n duizend |
|
|
mensen getest. De resultaten daarvan gaven
voor de Britse gezondheidsautoriteiten
genoeg |
|
|
aanleiding om door te gaan met het testen
van grotere populaties, het fase
3-onderzoek. Deze |
|
|
zomer moet dat gaat gebeuren in het VK,
Brazilië en
de VS. |
|
|
|
|
|
“Wij hebben de resultaten van de tests nog
niet mogen zien,” zegt Dobber. “Dus het is
ook voor |
|
|
ons echt ontzettend spannend. Het feit dat
we van de autoriteiten verder mochten gaan
naar |
|
|
fase 3, maakt ons wel heel erg hoopvol. Maar
het blijft een experiment, je weet het
uiteindelijk |
|
|
nooit.” |
|
|
|
|
|
De belangrijkste bottleneck richting een
werkend vaccin - naast de vraag of het
straks werkt - is |
|
|
misschien wel het vinden van een geschikte
groep mensen om het vaccin op te testen. Nu
het |
|
|
virus in veel landen wat aan het luwen is,
is dat lastig, laat AstraZeneca-CEO Pascal
Soriot |
|
|
doorschemeren. “Straks hebben we een vaccin
waarvan we bijna zeker weten dat het werkt,
|
|
|
maar hebben we niet genoeg mensen om het op
te testen. Dat zou heel erg teleurstellend
zijn.” |
|
|
|
|
|
Pascal Soriot, de CEO van AstraZeneca, is
blij met het initiatief van Nederland om met
de drie |
|
|
andere Europese landen tot snelle aankoop
van het Britse vaccin over te gaan. “Het
leiderschap |
|
|
dat deze landen hebben getoond was
ontzettend belangrijk. Doordat zij zonder de
andere |
|
|
Europese landen stappen hebben gezet, is het
allemaal veel sneller gegaan. Daarvoor
moeten |
|
|
we ze dankbaar zijn. We willen dat de wereld
zo snel mogelijk een vaccin heeft.” |
|
|
|
|
|
De lof van AstraZeneca staat in schril
contrast met de kritiek van de Europese
Commissie en |
|
|
sommige andere EU-landen. De commissie wil
zelf namens de lidstaten onderhandelen en
voelt |
|
|
zich door de
Nederlands-Duits-Frans-Italiaanse kopgroep
in de wielen gereden. EU-commissaris |
|
|
Stella Kyriakides (Volksgezondheid) riep de
vier Europese landen al op om hun |
|
|
samenwerkingsverband te beëindigen en zich
aan te sluiten bij de rest van Europa. Dat
is dus |
|
|
niet gebeurd. |
|
|
|
|
|
Er is een wereldwijde wedloop gaande om een
middel te vinden dat tegen het coronavirus |
|
|
beschermt. En een al even grote slag tussen
bijvoorbeeld China, de VS en Europa, om het |
|
|
vaccin vervolgens meteen te bemachtigen. Het
land dat zijn bevolking als eerste kan
inenten, |
|
|
kan bijvoorbeeld zijn economie sneller weer
op volle toeren laten draaien. |
|
|
|
|
|
AstraZeneca zegt zijn best te doen om ook de
rest van de wereld niet te vergeten. Zo
worden er |
|
|
ook honderden miljoenen doses geproduceerd
die verdeeld worden door
CEPI en
GAVI, |
|
|
internationale organisaties die zich
inzetten voor het beschikbaar maken van
vaccins voor arme |
|
|
landen. |
|
|
|
|
|
Maar, geven Dobber en Soriot aan: we kunnen
veel produceren, maar voor de hele wereld is
het |
|
|
niet genoeg. Soriot: “We hopen nog steeds op
meerdere vaccinkandidaten die snel op grote
|
|
|
schaal beschikbaar zijn. Maar ik denk dat de
kans aanwezig is dat wij het samen met de
|
|
|
universiteit van Oxford als eerste voor
elkaar gaan krijgen.” |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Het Parool - Chris van Mersbergen 13 juni
2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Nederland doet mee
in aankoop 300 miljoen doses kansrijk
|
|
|
coronavaccin |
|
|
NRC Handelsblad - Arjan Meesterburrie 13 juni
2020
15:32 uur |
|
|
|
|
|
Nederland
krijgt mogelijk al voor het eind van het
jaar honderdduizenden doses van een vaccin
|
|
|
tegen het coronavirus, dat wordt ontwikkeld
door de universiteit van
Oxford en
de Brits-Zweedse |
|
|
medicijnfabrikant AstraZeneca. Samen met
Duitsland,
Frankrijk
en
Italië
koopt Nederland 300 |
|
|
miljoen doses van het middel om te
verspreiden over de Europese Unie, laat
minister Hugo de |
|
|
Jonge van Volksgezondheid (CDA) zaterdag
weten in een brief aan de Tweede Kamer. Het
gaat |
|
|
om een vaccin dat nog in de
ontwikkelingsfase is en nog niet volledig is
getest. |
|
|
|
|
|
„Dankzij deze gezamenlijke inspanning
bestaat de kans om al eind 2020 een eerste |
|
|
hoeveelheid vaccins tegen het coronavirus
beschikbaar te hebben voor Europa”, schrijft
De |
|
|
Jonge aan de Tweede Kamer. „Met deze
investering kunnen direct voorbereidingen
voor |
|
|
productie worden getroffen, tijdens de
ontwikkeling van het kandidaat-vaccin. Deze
|
|
|
ontwikkelingen lijken voorspoedig te
verlopen.” |
|
|
|
|
|
De eerste tests op mensen zijn al gedaan en
de uitkomsten daarvan worden binnenkort
|
|
|
verwacht. Als het vaccin wordt goedgekeurd
door het Europees Geneesmiddelenbureau EMA,
zal |
|
|
het naar rato van de bevolkingsomvang worden
verdeeld over de lidstaten van de EU. Voor
|
|
|
Nederland zullen dat mogelijk eind dit jaar
„enkele honderdduizenden” zijn. Ook de
Verenigde
|
|
|
Staten
hebben al 400 miljoen doses van het vaccin
gereserveerd. |
|
|
|
|
|
Toch houdt De Jonge nog een slag om de arm
als het gaat om de verspreiding van het
vaccin. |
|
|
Hij benadrukt in de brief dat het
ontwikkelen een proces is dat veel
onzekerheden kent: „de |
|
|
kans op mislukking is in elk van de
ontwikkelfasen aanwezig. Dat betekent dat de
koplopers |
|
|
van nu niet als eerste de eindstreep hoeven
te halen. De risico’s die gepaard gaan met
het |
|
|
investeren in dergelijke ontwikkeltrajecten
wegen echter niet op tegen het zeer grote
|
|
|
maatschappelijke belang om te investeren in
deze en andere kansrijke initiatieven.” |
|
|
|
|
|
De koop zou volgens persbureau ANP eigenlijk
vrijdag al gesloten worden, maar de Europese |
|
|
Commissie en sommige andere EU-lidstaten
voelden zich gepasseerd door het |
|
|
vierlandenverbond en wilden als een geheel
onderhandelen. Maar Nederland, Duitsland,
|
|
|
Frankrijk en Italië benadrukken dat alle
lidstaten mee mogen delen als het vaccin
beschikbaar |
|
|
komt. Het is niet bekend hoeveel Nederland
en de andere drie landen betalen voor de 300
|
|
|
miljoen doses. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
NRC Handelsblad - Arjan Meesterburrie 13 juni
2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Tien Covid-19 kandidaatvaccins liggen voorop |
|
|
NRC Handelsblad - Sander Voormolen 3 juni
2020 |
|
|
|
|
|
Een vaccin kan de wereld verlossen van de
pandemie. Tien kandidaatvaccins worden al
bij |
|
|
vrijwilligers getest. |
|
|
|
|
|
Wereldwijd worden er al tien verschillende
kandidaten voor een Covid-19-vaccin bij
vrijwilligers |
|
|
getest. Dat blijkt uit een
overzicht dat de
Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
bijhoudt. Het |
|
|
gaat om vaccins die al in klinische studies
bij mensen getest worden op veiligheid en
|
|
|
effectiviteit. Daarnaast zijn er volgens de
WHO nog 128 andere kandidaatvaccins in
|
|
|
ontwikkeling. |
|
|
|
|
|
Één goed vaccin zou de wereld al uit de
brand helpen. Maar welk vaccin het beste zal
werken is |
|
|
niet te voorspellen. Bovendien zijn de
vaccins die in ontwikkeling zijn gebaseerd
op verschillende |
|
|
principes met ieder hun eigen voor- en
nadelen. Het is niet onwaarschijnlijk dat er
straks |
|
|
meerdere vaccins tegen SARS-CoV-2 naast
elkaar bestaan. |
|
|
|
|
|
Vaccinfabrikanten en -instituten zijn
verwikkeld in een koortsachtige race om als
eerste een |
|
|
werkend vaccin op de markt te brengen. Het
verst gevorderd lijkt een
vaccin dat Oxford |
|
|
University,
ontwikkelt in samenwerking met AstraZeneca,
gevolgd door een kandidaat van het |
|
|
Amerikaanse bedrijf
Moderna. |
|
|
|
|
|
Het
Oxford-vaccin
is gebaseerd op een verkoudheidsvirus van
chimpansees dat door genetische |
|
|
aanpassingen niet meer in staat is zich te
vermenigvuldigen. Het vaccinvirus bevat ook
het |
|
|
spike-eiwit van SARS-CoV-2; dat moet de
afweerrespons oproepen. Het zal nu verder
getest |
|
|
worden in een groep van 10.000
vrijwilligers, waarbij de helft het
coronavaccin krijgt en de |
|
|
andere helft een meningokokkenvaccin, ter
controle. |
|
|
|
|
|
Het vaccin
van de Amerikaanse concurrent Moderna is
gebaseerd op mRNA, een stukje erfelijk |
|
|
materiaal van SARS-CoV-2, dat ervoor zorgt
dat het lichaam van de gevaccineerde zelf
een |
|
|
stukje van het SARS-CoV-2-spike-eiwit maakt,
wat de afweer in gang zet. Deze aanpak is
nog |
|
|
experimenteel: er is momenteel nog geen
vaccin op de markt dat volgens dit principe
werkt, |
|
|
maar de eerste testresultaten waren
positief. |
|
|
|
|
|
In een
interview dinsdag met het
medische vakblad JAMA zei Anthony Fauci, de
directeur van de |
|
|
Amerikaanse National Institutes of Health
dat de laatste onderzoeksfase met het
Moderna- |
|
|
vaccin in
juli zal beginnen. Het vaccin zal dan getest
worden in 30.000 vrijwilligers, waarbij de
|
|
|
helft ter controle een placebo-injectie
krijgt. Hoe lang het duurt voordat duidelijk
is of en in |
|
|
welke mate het vaccin effectief beschermt
tegen Covid-19 hangt af van hoeveel
besmettingen |
|
|
er zijn in de gebieden waar het vaccin
getest wordt. |
|
|
|
|
|
Een tekort aan infecties speelt Chinese
ontwikkelaars van coronavaccins parten. Het
|
|
|
bedrijf CanSino
Biologics was op 16 maart de
eerste die een klinische studie met een
vaccin |
|
|
tegen het nieuwe coronavirus startte. Net
als Oxford gebruikt het een
verkoudheidsvirus als |
|
|
drager van een SARS-CoV-2 eiwit. CanSino
gaat de laatste fase van het onderzoek in
Canada
|
|
|
uitvoeren, aangezien er in
China
momenteel niet voldoende infecties zijn. |
|
|
|
|
|
Sinovac,
een ander Chinees bedrijf met een
vergevorderd kandidaatvaccin, is in
onderhandeling |
|
|
met
Groot-Brittannië
om daar de laatste test met vrijwilligers
uit te voeren. Dit vaccin bestaat uit |
|
|
een dood coronavirus. |
|
|
|
|
|
Fauci vertelde tegen JAMA dat hij erop
rekent dat „tegen het einde van de zomer
wereldwijd vier |
|
|
of vijf vaccins” in de cruciale laatste
testfase zullen zitten. Hij is „voorzichtig
optimistisch” dat |
|
|
een vaccin een einde kan maken aan de
pandemie van het coronavirus. Waar Fauci
zich zorgen |
|
|
over maakt is hoe lang de bescherming van
een vaccin in stand zal blijven. „We zien
dat |
|
|
mensen hun weerstand tegen goedaardige
coronavirussen snel weer verliezen.” |
|
|
|
|
|
Een vaccin zal, ook als het maar
gedeeltelijk of tijdelijk werkt, de
ontwikkeling van |
|
|
groepsimmuniteit
in de bevolking een zet in de rug geven.
Vanaf een niveau waarop zes op de |
|
|
tien mensen in de samenleving afweer hebben
tegen het virus, zal iedere uitbraak vanzelf
|
|
|
uitdoven, denken deskundigen. De opbouw van
immuniteit door natuurlijke infecties gaat
in de |
|
|
praktijk traag. Woensdag rapporteerde
bloedbank Sanquin dat het aandeel van mensen
met |
|
|
antilichamen tegen Covid-19 in Nederland
gestegen was tot 5,5 procent begin mei, ten
opzichte |
|
|
van 3 procent begin april. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
NRC Handelsblad - Sander Voormolen 3 juni
2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Covid-19-vaccins in de pijplijn |
|
|
Medisch Contact - Henk Maassen 25 mei
2020 |
|
|
|
|
|
Twee nieuwe, met elkaar verbonden studies
bij makaken laten volgens de betrokken |
|
|
onderzoekers zien dat vaccinatie de dieren
in principe beschermt tegen infectie met
SARS-CoV- |
|
|
2. Beide onderzoeken verschenen in Science. |
|
|
|
|
|
SARS-CoV-2 infection
protects against rechallenge in rhesus
macaques |
|
|
DNA vaccine protection
against SARS-CoV-2 in rhesus macaques |
|
|
|
|
|
Abishek Chandrashekar e.a. testten negen
volwassen dieren die met het virus
geïnfecteerd |
|
|
waren, maar waarbij geen virusdeeltjes meer
te vinden waren toen ze 35 dagen later
opnieuw |
|
|
werden blootgesteld aan het virus. Ze bleken
beschermd tegen de tweede infectie. In |
|
|
een tweede onderzoek van nagenoeg hetzelfde
team (Jingyou Yu e.a.) werd een |
|
|
experimenteel vaccin getest dat zes
verschillende vormen van het
SARS-CoV-2-spike-eiwit tot |
|
|
expressie brengt. Dat is het eiwit dat,
zoals bekend, door SARS-CoV-2 wordt gebruikt
om |
|
|
cellen binnen te dringen. Yu e.a.
vaccineerden 35 makaken, die zes weken
nadien |
|
|
intranasaal
met SARS-CoV-2 werden geïnfecteerd.
Resultaat: ze bleken over voldoende |
|
|
antilichamen te beschikken om het virus
binnen twee weken effectief te
neutraliseren. |
|
|
|
|
|
Ook het veelbesproken
Oxford-vaccin
– een verzwakte versie van een adenovirus
dat |
|
|
luchtweginfecties veroorzaakt bij
chimpansees en dat zodanig genetisch is
veranderd dat het |
|
|
een coronavirus-proteïne produceert –
beschermde apen tegen longontsteking. Maar
de |
|
|
neuzen van de dieren bevatten daarna
opmerkelijk genoeg nog steeds evenveel
SARS-CoV-2 |
|
|
als die van niet-gevaccineerde apen.
Niettemin is een fase-I-proef met gezonde,
volwassen |
|
|
vrijwilligers begonnen in april. Er zijn
meer dan 1000 immunisaties voltooid en de
follow-up is |
|
|
momenteel aan de gang. Hierna worden 250
mensen gerekruteerd, waarbij deelnemers één
of |
|
|
twee doses van het vaccin of een
meningitisvaccin dat fungeert als controle
zullen krijgen. |
|
|
|
|
|
Verder maakte het biotech bedrijf Moderna
deze week de eerste resultaten bekend van
een op |
|
|
RNA gebaseerd vaccin. Het bedrijf zegt dat
onderzoekers antilichamen bij 25
proefpersonen |
|
|
hebben vastgesteld; de niveaus zouden
vergelijkbaar zijn met die in het bloed van
mensen die |
|
|
zijn hersteld van covid-19. De vraag is
alleen wat dat zegt: het is onzeker of
mensen bij wie de |
|
|
ziekte een mild verloop had voldoende
neutraliserende antilichamen hebben om een
tweede |
|
|
infectie het hoofd te bieden. Diezelfde
twijfel geldt mogelijk ook voor het
Oxford-vaccin. Steeds |
|
|
geldt: het is niet alles goud wat er blinkt. |
|
|
|
|
|
Moderna start niettemin een fase-II-proef
met 600 deelnemers. Het hoopt in juli een
fase-III- |
|
|
werkzaamheidsonderzoek te starten om te
testen of het vaccin ziekten bij
risicogroepen, zoals |
|
|
gezondheidswerkers en mensen met
onderliggende medische problemen, kan
voorkomen. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Medisch Contact - Henk Maassen 25 mei
2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Universiteit Oxford en farmabedrijf
AstraZeneca starten grootschalige
|
|
|
test coronavaccin |
|
|
FD Het Financieele Dagblad 22 mei 2020 |
|
|
|
|
|
Het Brits-Zweedse farmaconcern AstraZeneca en
Oxford University
zijn begonnen met |
|
|
het rekruteren van ruim 10.000 proefpersonen
in het Verenigd Koninkrijk voor een vaccin
tegen |
|
|
het coronavirus. Het middel zou bij succes
al in september beschikbaar moeten zijn. |
|
|
|
|
|
AstraZeneca kondigde vorige maand aan te
gaan samenwerken met onderzoekers van de |
|
|
Oxford Vaccine Group en het Jenner Institute.
De farmaceut kreeg donderdag een stimulans, |
|
|
toen de Amerikaanse overheidsinstantie
Biomedical Advanced Research and Development |
|
|
Authority (Barda) bevestigde ruim $1 mrd te
investeren in de ontwikkeling van het
vaccin. |
|
|
|
|
|
De farmaceut zegt dit jaar en volgend jaar
een miljard doses te kunnen produceren. De |
|
|
Verenigde Staten
zouden in oktober 300 miljoen doses
verwachten. Eind vorige week zegde de |
|
|
Britse regering, die rekent op 30 miljoen
doses, ook £65,5 mln toe aan de universiteit
van |
|
|
Oxford. |
|
|
|
|
|
In april is het vaccin in een eerste
klinische fase getest op ruim 1000
proefpersonen. De |
|
|
resultaten zijn nog niet bekend. Een test op
apen eerder deze maand gaf gemengde |
|
|
uitkomsten. Ingeënte apen kregen geen
longontsteking, maar hun longen maakten nog
wel |
|
|
virusdeeltjes aan. |
|
|
|
|
|
In de tweede en derde fase gaan de
onderzoekers op meer vrijwilligers, in meer
|
|
|
leeftijdscategorieën testen. Het grootste
deel van de proef is gericht op het testen
van het |
|
|
vaccin op mensen van 18 jaar en ouder. Een
kleiner deel zal het vaccin testen op
kinderen |
|
|
tussen 5 en 12, en volwassenen van 56 jaar
en ouder. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
FD Het Financieele Dagblad 22 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Waarom er mogelijk helemaal geen goed
coronavaccin komt |
|
|
Welingelichte Kringen
- Jeanette Kras |
The Guardian - Ian Sample 22 May 2020 |
|
|
|
|
|
De hele wereld heeft de hoop gevestigd op
een vaccin dat beschermt tegen Covid-19,
maar |
|
|
hoewel vaccins gebaseerd zijn op een simpel
principe, is de ontwikkeling ervan complex.
Het is |
|
|
dan ook niet gezegd dat het lukt om een
vaccin tegen het huidige coronavirus te
maken. |
|
|
|
|
|
Immuniteit |
|
|
Een van de grootste zorgen is dat de meeste
coronavirussen na besmetting niet tot
langdurige |
|
|
immuniteit leiden, schrijft The Guardian.
Ongeveer een kwart van de normale
verkoudheden |
|
|
worden veroorzaakt door menselijke
coronavirussen, maar de immuniteitsreactie
neemt zo snel |
|
|
af dat mensen een jaar later al weer besmet
kunnen worden. |
|
|
|
|
|
“Dat is de grootste uitdaging,” zegt
oud-coronavirusonderzoeker aan de
universiteit van Iowa, |
|
|
Stanley Perlman, tegen de Britse krant. “Als
de natuurlijke infectie weinig immuniteit
biedt, |
|
|
tenzij het om een heel zware infectie gaat,
wat zal een vaccin dan doen? Misschien werkt
het |
|
|
beter, maar we weten het niet.” Als een
vaccin maar een jaar bescherming biedt dan
is het virus |
|
|
nog wel een tijdje onder ons. |
|
|
|
|
|
Mutaties |
|
|
Ook de genetische stabiliteit van het virus
speelt een rol. Sommige virussen, zoals de
griep, |
|
|
muteren zo snel dat er ieder jaar een nieuw
vaccin nodig is. De snelle evolutie van HIV
is |
|
|
bijvoorbeeld een belangrijke reden dat er
nog geen vaccin is tegen de ziekte. |
|
|
|
|
|
Volgens de wetenschapper is de kans groot
dat we uiteindelijk een of meerdere vaccins
krijgen, |
|
|
die maar gedeeltelijk effectief zijn. Een
vaccin met een verzwakte versie van het
virus kan te |
|
|
gevaarlijk zijn voor ouderen, maar wel
geschikt zijn voor jongeren met een
robuuster |
|
|
immuunsysteem. Zo wordt de verspreiding van
het virus verminderd. |
|
|
|
|
|
Ondertussen krijgen ouderen een vaccin dat
voorkomt dat een besmetting uitmondt in een |
|
|
levensbedreigende longontsteking. “Als je
niet in staat bent om immuniteit voor elkaar
te |
|
|
krijgen dan moet je een strategie bedenken
om de ziekte minder ernstig te maken,” zegt |
|
|
John McCauley, directeur van het Worldwide
Influenza Centre. |
|
|
|
|
|
Volgens David Heymann, die leiding gaf aan
de reactie van de
Wereldgezondheidsorganisatie |
|
|
(WHO) op de
Sars-epidemie is het nog te vroeg om te
kunnen voorspellen hoe de huidige |
|
|
pandemie eindigt. “We weten nog niet wat het
virus gaat doen,” zegt hij. “Blijft het
circuleren na |
|
|
de eerste pandemie? Of zal het, zoals
sommige andere pandemische virussen
verdwijnen of |
|
|
minder agressief worden? Dat weten we gewoon
nog niet.” |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Welingelichte Kringen
- Jeanette Kras |
The Guardian - Ian Sample 22 May 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
De kanshebbers voor een vaccin tegen
Covid-19 |
|
|
Beursduivel.be / Belegger.nl 21 mei 2020 |
|
|
|
|
|
Er lopen nu meer dan 100
verschillende programma's om een vaccin
tegen het coronavirus te
|
|
|
ontwikkelen. De meeste daarvan zullen het
niet redden, maar de ondernemingen die een
|
|
|
succesvol vaccin weten te ontwikkelen zullen
hun koersen fors zien stijgen. |
|
|
|
|
|
Zo steeg de S&P 500-index in
april met 2,7% nadat
Gilead Sciences
positieve resultaten meldde |
|
|
in een klinische studie van zijn antivirale
middel
remdesivir tegen Covid-19. |
|
|
|
|
|
Hoewel het nog te vroeg is om de winnaars en
verliezers te kiezen in de grote
coronavaccinrace, |
|
|
vooral omdat
er tot nu toe voornamelijk op dieren is
getest, zette Barron’s de
belangrijkste en |
|
|
meest veelbelovende kandidaten op een rij. |
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
De hazen |
|
|
Vaccins werken door iemand een minieme
hoeveelheid van een specifieke
ziekteverwekker toe |
|
|
te dienen, zodat het
immuunsysteem zelf antistoffen gaat
aanmaken.
|
|
|
De snelste vaccinprogramma's
proberen stukjes SARS-CoV-2, het virus dat
Covid-19 |
|
|
veroorzaakt, in het lichaam
aan te laten maken, in plaats van in het
lab.
Moderna,
Pfizer en |
|
|
anderen doen dat met een
molecuul dat boodschapper-RNA (mRNA) wordt
genoemd. |
|
|
Het Amerikaanse
Johnson & Johnson
en een project van
Oxford
University in Engeland in |
|
|
samenwerking met AstraZeneca
doen het met een genetisch gemanipuleerd
verkoudheids |
|
|
(adeno-)virus (de vector),
dat de stekels van het coronavirus heeft
gekregen zodat het |
|
|
immuunsysteem die leert
herkennen. Omdat ervoor gezorgd is dat het
gemanipuleerde virus |
|
|
zich niet kan
vermenigvuldigen, worden mensen er niet ziek
van: een non-replicating viral |
|
|
vector. |
|
|
Vandaag werd bekend dat AstraZeneca via de
Biomedical Advanced Research and Development
|
|
|
Authority meer dan een miljard dollar aan
Amerikaanse overheidsfinanciering heeft
ontvangen |
|
|
voor de doorontwikkeling van dit vaccin. |
|
|
|
` |
|
Moderna |
|
|
De bedrijven die werken
met boodschapper-RNA lijken het snelste
goede resultaten te boeken.
|
|
|
Moderna verwacht in de zomer met een Fase
3-onderzoek te kunnen beginnen, en hoopt
|
|
|
volgend jaar een vaccin aan de Amerikaanse
autoriteiten voor te leggen voor
goedkeuring. Het |
|
|
streeft naar een productie van een miljard
doses per jaar. Mochten de klinische
proeven, |
|
|
gepland voor deze zomer, zeer voorspoedig
verlopen, dan zou Moderna deze herfst al een
|
|
|
noodgebruikvergunning aan kunnen vragen. |
|
|
|
|
|
Pfizer |
|
|
Farmaciereus Pfizer zei
onlangs dat zijn Covid-19-vaccin tegen
oktober klaar zou kunnen zijn
|
|
|
voor een noodvergunning of een versnelde
goedkeuringsprocedure. Het bedrijf
ontwikkelt zijn |
|
|
mRNA-vaccin samen met
BioNTech uit
Duitsland.
Terwijl Moderna een enkel kandidaat-vaccin
|
|
|
test, onderwerpt Pfizer momenteel vier
afzonderlijke versies van zijn vaccin aan
klinische |
|
|
proeven. Volgens Mikael Dolsten, hoofd
wetenschap van Pfizer, zal rond oktober aan
zo’n 8000 |
|
|
mensen het vaccin zijn toegediend, en zal
het bedrijf miljoenen doses klaar hebben
voor |
|
|
bijvoorbeeld zorgmedewerkers en mensen in
risicogroepen. Het bedrijf zegt dat het
honderden |
|
|
miljoenen doses zal maken in 2021. |
|
|
|
|
|
Johnson & Johnson |
|
|
Het Amerikaanse Johnson & Johnson is van
plan om in september te beginnen met Fase 1- |
|
|
proeven met zijn Covid-19 vaccin. Het
bedrijf streeft ernaar begin volgend jaar
een |
|
|
noodvergunning te krijgen en denkt dan
tientallen miljoenen doses beschikbaar te
hebben. |
|
|
|
|
|
|
|
|
Stel dat geen van de ‘hazen’
het redt, dan is er nog een grote groep
‘schildpadden’ over die de |
|
|
vaccinrace vanuit de
achterhoede zouden kunnen winnen. Neem het
Franse Sanofi en het Britse |
|
|
GlaxoSmithKline, die een alliantie zijn
aangegaan om een vaccin te vinden. De
bedrijven |
|
|
verkopen gezamenlijk zo’n twee miljard
vaccins per jaar, en dat levert goudgeld op.
Sanofi |
|
|
verkocht vorig jaar voor 2.1 miljard dollar
aan griepvaccins terwijl GlaxoSmithKline een
omzet |
|
|
behaalde van 2.4 miljard dollar met een
vaccin tegen gordelroos. Sanofi en
GlaxoSmithKline |
|
|
hopen Fase 1 van de klinische proeven te
starten in de tweede helft van dit jaar, met
als doel |
|
|
volledige goedkeuring tegen het midden van
volgend jaar. |
|
|
|
|
|
Novavax |
|
|
Verder is biotechbedrijf
Novavax van plan om deze maand te
beginnen met een Fase 1-
|
|
|
onderzoek naar zijn Covid-19-vaccin. Het
heeft daarvoor inmiddels een flinke subsidie
gekregen |
|
|
van de Coalition for Epidemic Preparedness
Innovations. Novavax streeft naar
toestemming |
|
|
voor noodgebruik tegen het einde van het
jaar, en zegt tegen die tijd 100 miljoen
doses klaar |
|
|
te kunnen hebben. |
|
|
|
|
|
Een paar winnaars |
|
|
Naar verwachting zullen er uiteindelijk
meerdere vaccins op de markt komen. Dat is
volgens |
|
|
experts een goede zaak, omdat het onmogelijk
is voor een bedrijf om de hele wereld van
|
|
|
vaccins te voorzien. “We hebben meerdere
vaccins nodig om vooruit te komen, omdat we
op dit |
|
|
moment niet weten welke de veiligste, de
meest effectieve, de meest duurzame en de
best |
|
|
inzetbare zullen zijn,” zei Dr. Dan Barouch,
een wetenschapper die betrokken is bij het
|
|
|
vaccinproject van Johnson & Johnson. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Beursduivel.be / Belegger.nl 21 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Oxfords 'apenvaccin' stelt teleur, spotlight
zwaait naar Amerikaans |
|
|
bedrijf Moderna |
|
|
De Volkskrant - Maarten Keulemans 19 mei 2020 |
|
|
|
|
|
Een bejubeld kandidaat-vaccin tegen corona,
uit
Oxford,
blijkt bij nader inzien toch niet zo |
|
|
lekker te werken. Maakt het vaccin van het
Amerikaanse bedrijf
Moderna meer kans? |
|
|
|
|
|
Het persbericht stelde de zaak nog zo mooi
voor. Nu puntje bij paaltje komt, blijkt een
bejubeld |
|
|
kandidaat-vaccin uit Oxford niet zozeer een
‘sprong vooruit’, maar een middel dat niet
doet |
|
|
waarvoor het is gemaakt – het virus
tegenhouden. |
|
|
|
|
|
Eind vorige maand maakte de
Britse
universiteit nog trots bekend dat zijn
kandidaat-vaccin met |
|
|
de roepnaam ‘ChAdOx1 nCoV-19’ glansrijk een
test in zes resusaapjes had doorstaan. Maar
uit |
|
|
de net gepubliceerde technische
details blijkt dat dit toch wat tegenvalt.
Alle ingeënte aapjes |
|
|
maakten na besmetting virusdeeltjes aan, en
waren dus nog steeds bevattelijk voor het
virus. |
|
|
Bovendien werden er drie kortademig. |
|
|
|
|
|
‘Het is glashelder dat dit vaccin geen
steriele immuniteit geeft, de gouden
standaard voor welk |
|
|
vaccin dan ook’, aldus de eminente
immunoloog William Haseltine in een
vernietigende kritiek. |
|
|
‘De viruslading in de neuzen van de
gevaccineerde en de niet-gevaccineerde
dieren is identiek’, |
|
|
signaleert in een ander commentaar ook de
Britse hoogleraar moleculaire virologie
Jonathan |
|
|
Ball. ‘Dat is van belang. Als dit bij mensen
gebeurt, zou het vaccin de verspreiding van
het virus |
|
|
niet tegengaan.’ |
|
|
|
|
|
Wel lijkt het Oxfordvaccin de ziekte
enigszins in te dammen. Zo kregen de
ingeënte apen geen |
|
|
longontsteking, al maakten hun longen wel
virusdeeltjes aan. Aan het LUMC reageert
Marjolein |
|
|
Kikkert, betrokken bij de ontwikkeling van
een enigszins vergelijkbaar vaccin als dat
uit Oxford, |
|
|
dan ook voorzichtig. ‘Dit zijn maar weinig
apen. En met zulke gemengde uitkomsten heb
je er |
|
|
dan eigenlijk niet zoveel aan’, merkt ze op.
‘Het kan best dat het alsnog prima uitpakt
in de |
|
|
menselijke trials.’ |
|
|
|
|
|
In de Britse krant The Telegraph roept
hoogleraar Ball op tot ‘dringende
heroverweging van de |
|
|
lopende proeven met ChAdOx1 bij de mens’.
Sinds deze maand is men het vaccin immers op
|
|
|
werkzaamheid en veiligheid aan het testen
bij een groep van enkele duizenden mensen.
De |
|
|
Britse overheid heeft intussen plek
gereserveerd bij farmacieconcern AstraZeneca,
om bij succes |
|
|
30 miljoen doses van het vaccin te
produceren. |
|
|
|
|
|
‘Dit soort dingen gebeurt bij medisch
onderzoek veel’, duidt Kikkert. ‘In eerste
instantie zien je |
|
|
resultaten er prachtig uit, maar een paar
stappen verder blijken er ineens allerlei
nuances in te |
|
|
zitten.’ Geen reden om de mensproeven af te
blazen, vindt ze. ‘De resultaten in apen
zijn op |
|
|
zichzelf bemoedigend genoeg. En zo lang je
niet in het echte testsysteem zit – de mens
– weet |
|
|
je niet welke kant het kwartje op valt.’ |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
De Volkskrant - Maarten Keulemans 19 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Vaccin
tegen corona komt steeds dichterbij |
|
|
Innovation Origins - Arnoud Cornelissen 18 mei 2020 |
|
|
|
|
|
De presentatie van een werkend middel tegen
COVID-19 komt steeds dichterbij. Over de
hele |
|
|
wereld zijn klinische proeven nu aanstaande.
In het
Verenigd Koninkrijk
staat farmareus |
|
|
AstraZeneca in de startblokken om voor de
hele wereld 100 miljoen dosis vaccin te
produceren. |
|
|
Dat vaccin is ontwikkeld aan
Oxford University
en wordt op dit moment getest. De Britse |
|
|
overheid heeft £65.5 miljoen aan
financiering toegezegd. In
Frankfurt
hebben |
|
|
wetenschappers van de Goethe-Universität en
het Universiteitsziekenhuis in Frankfurt
diverse |
|
|
middelen getest die de vermeerdering van het
coronavirus vertragen of zelf stoppen. Op |
|
|
basis daarvan gaan in
Amerika en
Canada snel
klinische tests van start. |
|
|
|
|
|
Dr. Alexander Douglas, de leider van de onderzoeksgroep
in Oxford die de productiemethode |
|
|
heeft ontwikkeld stelt dat de grootschalige
productie van de in Oxford ontwikkelde
vaccins |
|
|
dankzij de Britse financiering onmiddellijk
van start kan gaan als de laatste tests
positief |
|
|
verlopen. De verwachting is dat volgende
maand daarover al duidelijkheid is. Het
vaccin zou |
|
|
dan in september beschikbaar kunnen zijn. |
|
|
|
|
|
Begin dit jaar ontwikkelde de afdeling
Medische Virologie van het Universitair
Ziekenhuis |
|
|
Frankfurt een celcultuurmodel voor het
SARS-CoV-2-virus. Wetenschappers slaagden
erin het |
|
|
virus in een darmcelketen te kweken. Met
behulp van een techniek die is ontwikkeld
aan het |
|
|
Instituut voor Biochemie II van de
Goethe-universiteit van Frankfurt, konden
onderzoekers |
|
|
van beide instituten laten zien hoe het
SARS-CoV-2-virus de gastheercel verandert.
De |
|
|
wetenschappers gebruikten een speciale vorm
van massaspectrometrie, die ze nog maar |
|
|
enkele
maanden geleden hadden ontwikkeld. dat is de
zogenaamde mePROD-methode. |
|
|
|
|
|
De resultaten geven een beeld van het
verloop van een SARS-CoV-2 infectie. Terwijl
veel |
|
|
virussen de reguliere eiwitproductie van hun
gastheer stilleggen ten gunste van virale
eiwitten, |
|
|
heeft SARS-CoV-2 slechts een gering effect
op de eiwitproductie van de gastheercellen.
In plaats |
|
|
daarvan lijkt het virus te leiden tot een
toename van de eiwitsynthesemachine. De
virale eiwitten |
|
|
lijken te worden geproduceerd in
concurrentie met de eiwitten van de
gastheercel. De |
|
|
onderzoekers vermoedden dat dit een zwak
punt was en waren daadwerkelijk in staat om
de |
|
|
proliferatie van het virus aanzienlijk te
verminderen door gebruik te maken van
remmers voor |
|
|
de productie van eiwitten
(translatieremmers). |
|
|
|
|
|
24 uur na de infectie veroorzaakt het virus
opvallende veranderingen in de samenstelling
van |
|
|
de gastheercel-eiwitten. Terwijl het
cholesterolgehalte daalt, nemen de
activiteiten in het |
|
|
koolhydraatmetabolisme en in de productie
van RNA voor de productie van eiwitten toe.
Zo |
|
|
konden de wetenschappers de virusreplicatie
in de gekweekte cellen met succes stoppen
door |
|
|
deze processen te remmen. Het gebruik van
een middel dat de productie van nieuwe |
|
|
bouwstenen voor viraal genetisch materiaal
remt, was eveneens succesvol. |
|
|
|
|
|
Onder de werkzame stoffen die de
virusvermenigvuldiging in de Frankfurtse
celcultuur hebben |
|
|
tegengehouden, bevindt zich
2-deoxy-D-glucose (2-DG), dat rechtstreeks
interfereert met het |
|
|
koolhydraatmetabolisme dat nodig is voor de
virusvermenigvuldiging. Het Amerikaanse
bedrijf |
|
|
Moleculin Biotech heeft een werkzame stof
met de naam
WP1122, die vergelijkbaar is met
2- |
|
|
DG, een prodrug. Op basis van de resultaten
van de in Frankfurt gevestigde
wetenschappers |
|
|
zegt Moleculin Biotech dat het deze stof al
aan het voorbereiden is voor klinische
proeven. |
|
|
Op basis van een andere van de in Frankfurt
geteste werkzame stoffen, ribavirin, start
het |
|
|
Canadese bedrijf Bausch Health Americas nu
een klinische studie met 50 testpersonen. |
|
|
|
|
|
Prof. Jindrich Cinatl van het Instituut voor
Medische Virologie legt uit: “Het
succesvolle gebruik |
|
|
van werkzame stoffen tegen SARS-CoV-2, die
bestanddelen zijn van reeds goedgekeurde |
|
|
geneesmiddelen, is een grote kans om het
virus te bestrijden. Dergelijke verbindingen
zijn al |
|
|
goed gekarakteriseerd en we weten hoe ze
door patiënten worden getolereerd. Daarom
wordt |
|
|
momenteel wereldwijd gezocht naar dergelijke
actieve bestanddelen. In de race tegen de |
|
|
klok kan ons werk een belangrijke bijdrage
leveren aan het bepalen in welke richtingen
deze |
|
|
zoektocht het snelste succes belooft.” |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Innovation Origins - Arnoud Cornelissen 18 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Britse regering steekt 131 miljoen pond in
vaccinproductie |
|
|
Zeelandnet / ANP 17 mei 2020 |
|
|
|
|
|
De Britse regering trekt 131 miljoen pond
(ongeveer 147 miljoen euro) uit om een
vaccinfabriek |
|
|
sneller te laten openen. De faciliteit moet
volgens de planning in de zomer van het
volgend |
|
|
jaar in bedrijf zijn. |
|
|
|
|
|
De Britse regering bereidt zich daarmee voor
op een snelle productie als er eenmaal een
vaccin |
|
|
voor het nieuwe coronavirus is. Het
productiebedrijf moet in de eerste vier tot
zes maanden na |
|
|
de opening van de permanente faciliteit 70
miljoen vaccins kunnen produceren. Het is
van plan |
|
|
een tussentijdse voorziening te treffen om
te beginnen met produceren zodra er een
vaccin is. |
|
|
|
|
|
Premier en herstellend corona-patiënt Boris
Johnson schrijft in een ingezonden stuk in
de krant |
|
|
Mail on Sunday dat er nog een lange weg te
gaan is tot er een vaccin is. "En ik moet
eerlijk |
|
|
zeggen dat het zou kunnen dat er geen vaccin
komt", voegde Johnson daaraan toe. Wel |
|
|
benadrukt de premier dat het
Verenigd Koninkrijk
voorop loopt en dat hij heeft beloofd alles
|
|
|
in het werk te stellen om ervoor te zorgen
dat er een vaccin komt. |
|
|
|
|
|
De fabriek is een samenwerkingsproject
tussen de vermaarde Universiteit van Oxford,
de |
|
|
Londense universiteit Imperial College en de
London School of Hygiene and Tropical
Medicine. |
|
|
Van het uitgetrokken bedrag gaat 93 miljoen
pond naar de versnelde ontwikkeling van het
|
|
|
productiebedrijf en 38 miljoen pond naar de
tussentijdse faciliteit. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Zeelandnet / ANP 17 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
De vaccinrace: welke variant haalt de
eindstreep? |
|
|
Trouw - Joep Engels 16 mei 2020 |
|
|
|
|
|
Ruim honderd vaccins tegen het coronavirus
worden ontwikkeld. Welke variant haalt de |
|
|
eindstreep? ‘Op papier werken ze mooi, maar
je moet ze in het lichaam aan de praat
krijgen.’ |
|
|
|
|
|
|
|
|
Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan
de RU Groningen en Cécile van Els,
immunoloog |
|
|
bij het RIVM en tevens hoogleraar
vaccinologie aan de Universiteit Utrecht
zijn het meest |
|
|
enthousiast over de vaccins waarbij
genetische informatie van het coronavirus
met een ander, |
|
|
onschuldige virus wordt ingebracht. Van Els:
“Die hebben toch enige virale activiteit
waardoor ze |
|
|
alle linies aanboren.” Ze kunnen sneller
door het ontwikkelingsproces, zegt Huckriede.
“De |
|
|
producenten hebben ervaring met dit
principe, en hebben met vergelijkbare
vaccins tegen |
|
|
andere infectieziektes al enkele tests
doorlopen. Het ziet er hoopvol uit. In
Oxford,
waar ze met |
|
|
dit type vaccin de klinische fase zijn
begonnen, schatten ze de kans dat het gaat
lukken op 80 |
|
|
procent. Dan zouden ze eind dit jaar enkele
miljoenen doses kunnen hebben. Het is een
|
|
|
gerenommeerd lab, ik heb geen reden om aan
die uitspraak te twijfelen.” |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Trouw - Joep Engels 16 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Deze coronavaccins worden nu op mensen
getest |
|
|
nu.nl 2 mei 2020 |
|
|
|
|
|
Uit een overzicht van gezondheidsorganisatie
WHO blijkt
dat er op dit moment meer dan |
|
|
honderd kandidaat-vaccins
zijn, waarvan er acht op mensen getest mogen
worden. De |
|
|
universiteit van Oxford loopt hierin voorop
en liet deze week weten dat ze hoopt dat ze
in |
|
|
september al een werkend vaccin kan
produceren. |
|
|
|
|
|
University of Oxford -
Verenigd Koninkrijk |
|
|
Op 24 april 2020 begon een onderzoeksgroep
van de University of Oxford in het Verenigd |
|
|
Koninkrijk als eerste in Europa met een
relatief groot
onderzoek naar
de werkzaamheid van |
|
|
een kandidaat-vaccin tegen COVID-19. Aan het
onderzoek doen ruim elfhonderd mensen mee. |
|
|
De techniek die de onderzoekers gebruiken
voor dit kandidaat-vaccin werd vorig jaar al
veilig |
|
|
bevonden voor een virus dat lijkt op het
coronavirus: MERS. Daarom kan de
onderzoeksgroep |
|
|
dit vaccin snel op een relatief grote groep
mensen testen. De onderzoekers zullen ook in
dit |
|
|
onderzoek kijken of het vaccin veilig is én
of het daadwerkelijk beschermt tegen
besmetting |
|
|
met het coronavirus. De onderzoekers
vertelden
The New York Times dat
ze het mogelijk al in |
|
|
september kunnen gaan produceren als het
vaccin effectief blijkt. Onderzoek waarbij
zes |
|
|
resusaapjes met dit kandidaat-vaccin werden
ingespoten, liet positieve resultaten zien.
Na |
|
|
vaccinatie werden de aapjes blootgesteld aan
het grote hoeveelheden van het coronavirus
en |
|
|
hier werden ze, in tegenstelling tot
ongevaccineerde aapjes, niet ziek van. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
nu.nl 2 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
De machtsstrijd om het vaccin is nu al
begonnen |
|
|
NRC Handelsblad - Hanneke Chin-A-Fo en
Michel Kerres 1 mei 2020 |
|
|
|
|
|
De grootste vaccinproducent ter wereld, het
Serum Institute of
India,
verraste vorige week |
|
|
met een stunt. Directeur Adar Poonawalla
kondigde aan dat hij binnenkort al begint
met de |
|
|
productie van het Covid-19-vaccin van de
universiteit van
Oxford
waarvan nog onbekend is |
|
|
of het wel werkt. „We investeren op eigen
risico”, zei de 39-jarige baas van het
familiebedrijf |
|
|
op de Indiase tv. |
|
|
|
|
|
Als tests op mensen in het Verenigd
Koninkrijk en India goed uitpakken, staat
het Serum |
|
|
Institute binnen enkele weken klaar met
twintig tot veertig miljoen doses. Het
eerste vaccin |
|
|
kan dan al beschikbaar zijn in september of
oktober, verkondigde Poonawalla, véél eerder
|
|
|
dan de twaalf tot achttien maanden die veel
wetenschappers als minimale termijn zien. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
NRC Handelsblad - Hanneke Chin-A-Fo en
Michel Kerres 1 mei 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Farmareus AstraZeneca bundelt krachten met
universiteit Oxford om |
|
|
in sneltempo vaccin tegen coronavirus te
ontwikkelen: "In juni of juli
|
|
|
weten we of het werkt" |
|
|
HLN 30 april 2020 |
|
|
|
|
|
De
Britse
farmareus AstraZeneca gaat samenwerken met
de universiteit van Oxford om zo snel |
|
|
mogelijk een vaccin tegen het coronavirus te
ontwikkelen, produceren én distribueren.
Indien |
|
|
het vaccin werkt, kan het snel beschikbaar
worden voor de (wereld)bevolking. |
|
|
|
|
|
Het potentiële vaccin is in drie maanden
tijd aan de
Universiteit van
Oxford ontwikkeld. Het pre- |
|
|
klinisch onderzoek verliep onder leiding van
professor Sarah Gilbert. Eerder zei ze
volgens de |
|
|
BBC er 80 procent zeker van te zijn dat het
vaccin zou werken. Nu wil ze er geen cijfer
op |
|
|
plakken, al gaf ze aan “zeer optimistisch”
te zijn omtrent de slaagkansen. |
|
|
|
|
|
Het is absoluut een risico om de
ontwikkeling van het vaccin te starten, maar
nu is de tijd |
|
|
gekomen om dat soort risico’s te nemen”,
verklaarde hij aan BBC. “Tegen juni of juli
gaan we |
|
|
al een heel goed idee hebben over de
potentiële doeltreffendheid van het middel.” |
|
|
|
|
|
Inmiddels wordt de capaciteit om miljoenen
doses te maken al opgeschaald, zelfs nu men
nog |
|
|
niet zeker weet of het middel ook
daadwerkelijk gaat werken. Astrazenaca
deelde nog niet mee |
|
|
wanneer met de productie zou gestart worden.
De farmareus en de universiteit van Oxford
|
|
|
streven ernaar om tegen het einde van het
jaar 100 miljoen doses klaar te hebben. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
HLN 30 april 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Britse onderzoekers hopen op vaccin in
najaar, 'goed nieuws met |
|
|
kanttekeningen' |
|
|
NOS 29 april 2020 |
|
|
|
|
|
Een instituut van de universiteit in
Oxford is
al ver met de ontwikkeling van een
covid-19-vaccin. |
|
|
Als alles meezit, kan
het vaccin in september op de markt komen,
zei de directeur tegen
The |
|
|
New York Times. |
|
|
|
|
|
Het Jenner Instituut heeft een voorsprong,
omdat het een zelf ontwikkeld vaccin tegen
een |
|
|
ander coronavirus - een verkoudheidsvirus -
al op kleine groepen mensen heeft getest.
Dat |
|
|
leverde geen klachten op. Dat maakt de weg
vrij voor een grotere test met een op het
eerdere |
|
|
vaccin gebaseerd covid-19-vaccin eind
volgende maand op in eerste instantie
duizend |
|
|
proefpersonen en daarna nog eens 5000. |
|
|
|
|
|
Het instituut zoekt samenwerking met
geneesmiddelenfabrikanten in Europa en Azië
om het |
|
|
vaccin, als het klaar is, snel en in grote
hoeveelheden te produceren. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel
en volledige uitzending:
NOS 29 april 2020 |
|
|
Volledig artikel:
The New York Times -
David D. Kirkpatrick 27 april 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
In Race for a Coronavirus Vaccine, an Oxford
Group Leaps Ahead |
|
|
The New York Times -
David D. Kirkpatrick 27 april 2020 |
|
|
|
|
|
In the worldwide race for a vaccine to stop
the coronavirus, the laboratory sprinting
fastest is |
|
|
at
Oxford
University. |
|
|
|
|
|
Most other teams have had to start with
small clinical trials of a few hundred
participants to |
|
|
demonstrate safety. But scientists at the
university’s Jenner Institute had a head
start on a |
|
|
vaccine, having proved in previous trials
that similar inoculations — including one
last year |
|
|
against an earlier coronavirus — were
harmless to humans. |
|
|
|
|
|
That has enabled them to leap ahead and
schedule tests of their new coronavirus
vaccine |
|
|
involving more than 6,000 people by the end
of next month, hoping to show not only that
it |
|
|
is safe, but also that it works. |
|
|
|
|
|
The Oxford scientists now say that with an
emergency approval from regulators, the
first few |
|
|
million doses of their vaccine could be
available by September — at least several
months |
|
|
ahead of any of the other announced efforts
— if it proves to be effective. |
|
|
|
|
|
Scientists at the National Institutes of
Health’s Rocky Mountain Laboratory in
Montana
last |
|
|
month inoculated six rhesus macaque monkeys
with single doses of the Oxford vaccine. The |
|
|
animals were then exposed to heavy
quantities of the virus that is causing the
pandemic — |
|
|
exposure that had consistently sickened
other monkeys in the lab. But more than 28
days |
|
|
later all six were healthy, said Vincent
Munster, the researcher who conducted the
test. |
|
|
|
|
|
“The rhesus macaque is pretty much the
closest thing we have to humans,” Dr.
Munster said, |
|
|
noting that scientists were still analyzing
the result. He said he expected to share it
with other |
|
|
scientists next week and then submit it to a
peer-reviewed journal. |
|
|
|
|
|
Immunity in monkeys is no guarantee that a
vaccine will provide the same degree of
protection |
|
|
for humans. A
Chinese
company that recently started a clinical
trial with 144 participants, |
|
|
SinoVac, has also said that its vaccine was
effective in rhesus macaques. But with
dozens of |
|
|
efforts now underway to find a vaccine, the
monkey results are the latest indication
that |
|
|
Oxford’s accelerated venture is emerging as
a bellwether. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
The New York Times -
David D. Kirkpatrick 27 april 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Deze Nederlander is een van de eerste
proefpersonen voor een |
|
|
coronavaccin |
|
|
Het Parool - Bas
Soetenhorst 22
april 2020 |
|
|
|
|
|
In Oxford is de Nederlandse hoogleraar
Christiaan Monden proefpersoon bij een
relatief |
|
|
vergevorderde poging een vaccin te vinden
tegen het coronavirus. ‘Ik kan elk moment
een |
|
|
telefoontje krijgen dat ze het gaan
inspuiten.’ |
|
|
|
|
|
Christiaan Monden is een van de 510
proefpersonen die in Oxford meewerken aan de
zoektocht |
|
|
naar een vaccin tegen het coronavirus. Het
is het enige Europese project dat
succesvolle |
|
|
dierproeven al achter de rug heeft en het
stadium van het vaccineren van proefpersonen
heeft |
|
|
bereikt. |
|
|
|
|
|
In opdracht van de onderzoekers in Oxford
worden nu al op zeven verschillende plekken
in de |
|
|
wereld 1 miljoen doses geproduceerd van het
anti-coronavaccin waaraan ze werken. Als het |
|
|
onderzoek ook de komende maanden succesvol
verloopt, zou het deze herfst al kunnen
|
|
|
worden toegediend aan de eerste groepen –
bijvoorbeeld zorgverleners. Met de
ontwikkeling |
|
|
en productie zijn tientallen miljoen euro’s
gemoeid. Als het onderzoek vastloopt, moeten
de |
|
|
productiekosten als verloren worden
beschouwd. |
|
|
|
|
|
De eerste ruim 500 proefpersonen zijn
gezonde mensen van 18 tot 55 jaar. In een
volgende |
|
|
fase komen oudere leeftijdscategorieën aan
de beurt. In de eindfase – gepland voor het
einde |
|
|
van de zomer – zijn 5000 vrijwilligers nodig
voor het testen van het vaccin. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
Het Parool - Bas
Soetenhorst 22
april 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Britse onderzoekers werken aan coronavaccin
dat mogelijk nog dit |
|
|
jaar kan worden ingezet |
|
|
Scientias - Caroline
Kraaijvanger 22
april 2020 |
|
|
|
|
|
Binnenkort krijgt een kleine groep
proefpersonen het vaccin toegediend. En dan
zal moeten |
|
|
blijken of het beschermt tegen COVID-19. |
|
|
|
|
|
Het vaccin – dat voluit de naam ChAdOx1
nCoV-19 draagt – is gemaakt van een
verzwakte |
|
|
versie van een verkoudheidsvirus dat onder
chimpansees voorkomt. Dit virus is genetisch
|
|
|
aangepast, waardoor het niet kan groeien in
mensen. Vervolgens hebben onderzoekers dat
|
|
|
verzwakte en aangepaste virus gecombineerd
met een gen dat een eiwit maakt dat voorkomt |
|
|
in het inmiddels beruchte virus SARS-CoV-2.
Het gaat om een zogenoemd ‘spike-eiwit’:
|
|
|
te vinden aan de buitenzijde van het virus.
Dit eiwit is van cruciaal belang voor
SARS-CoV-2, |
|
|
omdat het het virus helpt om menselijke
cellen binnen te dringen. |
|
|
|
|
|
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn
er wereldwijd zo’n 70 vaccins in
ontwikkeling. |
|
|
De meeste van deze vaccins staan echter nog
in de kinderschoenen; slechts vier ervan
worden |
|
|
momenteel of binnenkort op mensen getest.
Het gaat dan om het hierboven beschreven
vaccin |
|
|
ontwikkeld aan de universiteit van Oxford,
en drie vaccins ontwikkeld door drie
verschillende |
|
|
farmaceutische bedrijven, waarvan er eentje
gevestigd is in China en twee in de
Verenigde |
|
|
Staten. |
|
|
|
|
|
Volledig artikel:
Scientias - Caroline
Kraaijvanger 22
april 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Onderzoekster Oxford University:
"Corona-vaccin kan klaar zijn in |
|
|
september" |
|
|
Sceptr: machtig nieuws 11 april 2020 |
|
|
|
|
|
Verschillende Britse kranten brengen het
nieuws dat Sarah Gilbert, een vooraanstaand |
|
|
onderzoekster van de universiteit van
Oxford, goede hoop heeft dat haar team heel
dicht bij |
|
|
een
vaccin tegen het coronvirus staat. |
|
|
|
|
|
Gilbert schat de kans dat het vaccin werkt
zelf in op 80 procent. In de volgende weken
wordt het |
|
|
vaccin getest op proefpersonen. Indien alles
volgens schema gaat, kan het vaccin al in |
|
|
september klaar zijn. Dat zou veel vroeger
zijn dan door experten werd voorspeld. |
|
|
|
|
|
De Britse regering neemt het nieuws alvast
ernstig en belooft grote financiële middelen
om het |
|
|
onderzoek bij te staan. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Sceptr: machtig nieuws
11 april 2020 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Britten testen nieuwe vaccins
coronavirus op varkens |
|
|
Pig Business - Reinout Burgers 1 april
2020 |
|
|
|
|
|
Het Britse
Pirbright Instituut
gebruikt varkens om de validiteit van
potentiële vaccins te |
|
|
beoordelen in een poging om mensen te
beschermen tegen het ernstige acute
respiratoire |
|
|
syndroom coronavirus 2 (SARS-CoV-2). Varkens
worden hiervoor gebruikt, omdat het |
|
|
immuunsysteem van het varken veel
gelijkenissen heeft met dat van de mens. |
|
|
|
|
|
In samenwerking met onderzoekers van de
Universiteit van Oxford en Public Health
England |
|
|
zijn wetenschappers van Pirbright nieuwe vaccins
aan het testen op hun vermogen om
|
|
|
beschermende
antilichamen tegen SARS-CoV-2 te maken. De
vaccins zullen bepaalde |
|
|
eigenschappen van het
adenovirusvaccin van de chimpansee hebben en
de wetenschappers |
|
|
hopen op korte termijn de
menselijke fase van klinische proeven uit te
voeren. Dezelfde |
|
|
techniek en chimpanseevaccin
zijn gebruikt voor ziekten zoals Ebola, het
ademhalingssyndroom |
|
|
van het Midden-Oosten
(MERS) en ook de griep. De door Oxford
ontwikkelde proefvaccins |
|
|
bevatten het eiwit van
SARS-CoV-2 ofwel het eiwit van antilichamen
dat de mens kan |
|
|
beschermen tegen corona. |
|
|
|
|
|
De Pirbright-wetenschappers injecteren de
proefvaccins in varkens en meten de
productie van |
|
|
de antilichamen. Vervolgens analyseren ze of
de antilichamen het infecteren van cellen
door |
|
|
SARS-CoV-2 kunnen blokkeren en een infectie
voorkomen. Varkens worden vaker gebruikt |
|
|
als een groot diermodel in onderzoeken naar
influenzavirussen, omdat varkens een zeer |
|
|
zeer vergelijkbaar ademhalingssysteem hebben
als mensen; op natuurlijke wijze worden |
|
|
besmet met influenzavirussen en antilichamen
produceren met vergelijkbare kenmerken als
|
|
|
mensen. |
|
|
|
|
|
Overigens heeft het Pirbright Instituut een
lange geschiedenis van onderzoek naar
dierlijke |
|
|
coronavirussen, waaronder varkens
coronavirussen die een grote impact hebben
in de |
|
|
varkenshouderij. Daarnaast is het instituut
ook bezig met de ontwikkeling van een vaccin |
|
|
voor de Afrikaanse varkenspest. Pirbright
heeft niet eerder onderzoek gedaan naar
menselijke |
|
|
coronavirussen. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Pig Business - Reinout Burgers |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
COVID-19 vaccine |
|
|
Wikipedia 31 maart 2020 |
|
|
|
|
|
Het Jenner Institute van de Universiteit van Oxford kondigde aan
dat ze een vaccin-kandidaat |
|
|
heeft ontwikkeld op basis van een adenovirusvector genaamd
ChAdOx1 nCoV-19, en |
|
|
ondertekende een productiecontract met Advent.¹
² Ze
kondigden plannen aan om in maart |
|
|
2020
dierstudies te starten en begonnen op 27 maart³
510 menselijke deelnemers te rekruteren |
|
|
voor
een fase I / II-studie. De proef zal 260 deelnemers randomiseren
voor het experimentele |
|
|
vaccin en
250 voor een zoutoplossing, met een follow-up van zes maanden. |
|
|
|
|
|
¹ "Novel
Coronavirus vaccine manufacturing contract signed". The Jenner
Institute Laboratories, University |
|
|
of
Oxford, England. 7 February 2020. |
|
|
²
Shute, Joe (14 March 2020). "The vaccine hunters racing to save
the world from the coronavirus |
|
|
pandemic". The Telegraph. Retrieved 18 March 2020. |
|
|
³ Ian Sample (19 March 2020). "Trials to begin on Covid-19
vaccine in UK next month". The Guardian. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
Wikipedia |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
Dit zijn de veelbelovendste
kandidaten voor een coronavaccin |
|
|
De Volkskrant - Ellen de Visser 20 maart
2020 |
|
|
|
|
|
Waar vaccinmakers voorheen dood of verzwakt virus nodig hadden
om in het lichaam van |
|
|
mensen
een reactie op te roepen, gebruiken ze nu een nieuwe techniek:
ze nemen slechts |
|
|
een stukje van de genetische code
van het virus (het RNA), en dan alleen het stukje met de |
|
|
instructie voor
het maken van de
‘spikes’. Die uitsteeksels aan de buitenkant gebruikt het
|
|
|
coronavirus om de
deur van de cellen in
ons lichaam open te wrikken, als een sleutel in een |
|
|
slot. |
|
|
|
|
|
Spuit de genetische instructie voor die sleutels in bij een
mens, en het lichaam verandert in |
|
|
een
minifabriek die de sleutels zelf gaat produceren, zónder de
rest van het gevaarlijke virus. |
|
|
Gevolg:
het immuunsysteem maakt antistoffen tegen die sleutels en dat is
precies de clou: als |
|
|
dat één
keer is gebeurd, gebeurt dat een volgende keer weer. Een stukje
synthetisch genetisch |
|
|
materiaal
kan binnen een week door een biotechbedrijf worden geleverd. |
|
|
|
|
|
In april 2020
worden op de Britse Oxford Universiteit de eerste mensen
gevaccineerd. Ook als |
|
|
er straks antistoffen
worden gevonden, is vervolgonderzoek nodig. Op zijn vroegst in
2021 kan |
|
|
er een vaccin zijn. |
|
|
|
|
|
Het volledige artikel:
De Volkskrant - Ellen de Visser |
|
|
|
|
|
|