Verenigde Staten vaccin tegen coronavirus SARS-CoV-2

		Bill Gates geeft boost aan coronavaccin van Belg in Boston
		De Tijd België - Nico Schoofs 1 februari 2021

		Luk Vandenberghe, een specialist in gentechnologie in Boston, krijgt 2 miljoen
		dollar van Microsoft-stichter Bill Gates voor de ontwikkeling van zijn één-dosis-
		vaccin dat lang op kamertemperatuur kan worden bewaard. 'Dit creëert een
		sneeuwbaleffect.'

		We checken het nog eens, maar het is wel degelijk 5 uur 's ochtends in Boston wanneer we Luk
		Vandenberghe bereiken voor een Zoom-gesprek.

		'Ah, ik werk al een jaar 15 uur per dag, zeven op zeven', lacht de specialist in gentechnologie
		die er het Grousbeck Gene Therapy Center leidt, verbonden aan de Harvard Medical School.

		Het typeert de gedrevenheid van Vandenberghe, die eerder mee aan de basis lag van de
		technologie achter de Novartis-gentherapie Zolgensma, in onze contreien bekend als het
		medicijn dat baby Pia uit Wilrijk nodig had.

		Met gelijkaardige technologie - een onschuldig virus smokkelt een gen in de lichaamscellen om
		antilichamen aan te maken die kenmerkend zijn voor het coronavirus -, maar met een schijntje
		van de middelen waarover big pharma beschikt, sleutelt de Belgische academicus sinds januari
		2020 aan een kandidaat-coronavaccin.

		'Wij ontwikkelen een zogenaamd 'tweede golf'-vaccin, dat weliswaar een stuk trager is dan de
		al goedgekeurde vaccins, maar straks nog een rol kan spelen. Waarom? Omdat je maar één
		dosis nodig hebt en omdat uit stabiliteitstesten blijkt dat je het minstens één maand op
		kamertemperatuur kan bewaren.'

		'Dat is straks cruciaal voor vaccinaties in ontwikkelingslanden, die niet over dezelfde
		koudeketeninfrastructuur beschikken als het Westen. Die is vereist voor de vaccins van Pfizer-
		BioNTech en Moderna. En zolang niet de hele wereld ingeënt is, kan ook een virusbrandhaard
		in Botswana problemen opleveren in het Westen.'

		Precies omwille van die troefkaarten stopt de Bill & Melinda Gates Foundation 2 miljoen dollar in
		de ontwikkeling van het kandidaat-vaccin van Vandenberghe. Maar evenzeer omdat pas
		gepubliceerde, eerste resultaten bij muizen en apen veelbelovend zijn, al moeten
		onafhankelijke experts die nog bekrachtigen.

		Afweergordel
		'Ons kandidaat-vaccin toont een sterke tweeledige immuunrespons, zowel voor de aanmaak
		van neutraliserende antilichamen als voor de respons van de T-cellen, onze tweede
		afweergordel, zeg maar', zegt Vandenberghe, die aangeeft dat klinische testen op mensen 'in
		de eerste jaarhelft' zouden starten.

		'We zitten wel met een halfjaar vertraging omdat het als academici nu eenmaal veel langzamer
		gaat om de vereiste middelen binnen te halen. Maar zolang de resultaten bevestigen dat we
		op de goede weg zitten, blijf ik doorgaan.'

		De Belg sloot in mei vorig jaar al een pro-bonodeal met Novartis Gene Therapies, een divisie
		van het Zwitserse farmabedrijf die al gratis 400.000 dosissen van proefvaccins heeft
		geproduceerd. 'We verzamelden tot dusver al zo'n 15 miljoen dollar. Maar om de eerste fase
		van klinische testen tot een goed einde te brengen, hebben we nog 10 miljoen dollar nodig.'

		'Ik ben er zeker van dat ons dat snel zal lukken, omdat er ver gevorderde gesprekken lopen
		met overheden, investeerders en grote vaccinproducenten. De investering van Gates creëert
		een sneeuwbaleffect. Zeker voor latere, grootschalige klinische testen en de uiteindelijke
		productie moeten we de krachten bundelen met een grote vaccinproducent. Novartis produceert
		alleen de experimentele vaccins voor de klinische testen.'

		'Kunnen alle dosissen gebruiken'
		Als alles meezit, schat Vandenberghe dat zijn coronavaccin er binnen een jaar kan zijn. 'Nee,
		dat is niet veel te laat', zegt hij. 'Alleen al het komende anderhalf jaar, en allicht nog langer,
		zullen we wereldwijd alle mogelijke dosissen kunnen gebruiken.'

		'En dan spreek ik nog niet over herhalingsinentingen op latere termijn. Bovendien gelooft
		Gates, net als wij, dat we ons technologieplatform later nog zullen kunnen gebruiken voor
		vaccins voor andere virale infecties.'

		Het volledige artikel: De Tijd België - Nico Schoofs 1 februari 2021

		Ook Novavax-vaccin lijkt voor 90 procent effectief
		RTL Nieuws 29 januari 2021

		Het vaccin van het Amerikaanse biotechbedrijf Novavax beschermt bij negen op de tien mensen
		tegen Covid-19, stelt het bedrijf op basis van een klinische test in het Verenigd Koninkrijk. Het
		is een van de acht vaccins die een rol speelt in de Nederlandse vaccinatiestrategie.

		Het vaccin is nog niet goedgekeurd voor gebruik. Daarvoor zullen onder andere deze
		testresultaten worden gebruikt.

		Gefabriceerd in Engeland
		De Britse premier Boris Johnson sprak op Twitter van goed nieuws. De vaccins worden na
		goedkeuring volgens hem geproduceerd in een fabriek in Teesside in het noordoosten van
		Engeland. Het Verenigd Koninkrijk heeft 60 miljoen doses besteld.

		Uit een andere test in Zuid-Afrika, uitgevoerd onder 4400 mensen, kwamen mindere
		resultaten. Daar werkte het middel maar bij de helft van de proefpersonen. Meer dan 90
		procent van de deelnemers had de Zuid-Afrikaanse variant, die mogelijk ook besmettelijker is.

		100 miljoen doses
		De Europese Commissie meldde vorige maand dicht bij de aankoop van 100 miljoen doses van
		het Novavax-vaccin te zijn, met een optie op nog eens zoveel.

		Het volledige overzicht: RTL Nieuws 29 januari 2021

		Leids coronavaccin van Janssen beschermt voor 66 procent tegen
		COVID-19
		Nu.nl 29 januari 2021

		Het coronavaccin dat door farmaceut Janssen uit Leiden is ontwikkeld, biedt 66
		procent bescherming tegen COVID-19, meldt moederbedrijf Johnson & Johnson
		vrijdag op basis van proeven. Nederland heeft 11,3 miljoen doses van dit vaccin
		besteld.

		Het percentage is flink lager dan bij de al goedgekeurde vaccins van Pfizer/BioNTech en
		Moderna. Die bieden volgens onderzoek ongeveer 90 procent bescherming.

		Volgens Johnson & Johnson biedt het vaccin van Janssen wel voor 85 procent bescherming
		tegen ernstige COVID-19.

		Uit proeven in de Verenigde Staten kwam naar voren dat het vaccin gemiddeld voor 72 procent
		effectief was. Uit de wereldwijde testen, waarbij het vaccin ook op meerdere varianten werd
		getest, bleek het vaccin 66 procent bescherming te bieden.

		In Zuid-Afrika, waar een zorgwekkende variant van het virus circuleert (ook wel de Zuid-
		Afrikaanse variant of mutatie genoemd), was het beschermingsniveau van het Janssen-vaccin
		57 procent. Dat betekent volgens de fabrikant dat het vaccin goed werkt tegen deze variant.
		Wereldgezondheidsorganisatie WHO eist een minimale werkzaamheid van 50 procent.

		Aan de klinische proeven deden in totaal 43.783 deelnemers mee. Een deel kreeg het vaccin
		toegediend en een ander deel een zoutoplossing als placebo. Van alle proefpersonen hoefde
		niemand op de intensive care opgenomen te worden of aan de beademing gelegd te worden.

		Eén prik is voldoende
		Het Janssen-vaccin is gebaseerd op een verkoudheidsvirus dat bij mensen voorkomt. Dit virus
		is aangepast, zodat je er niet ziek van kunt worden én het ervoor zorgt dat er in het lichaam
		stukjes van het coronavirus worden aangemaakt. Die stukjes zorgen ervoor dat je afweer
		opbouwt.

		De prik lijkt sterk op het vaccin van AstraZeneca, met als verschil dat het AstraZeneca-vaccin
		een virus bevat dat voorkomt bij chimpansees.

		Als alles meezit, komt het Janssen-vaccin in maart beschikbaar. Nederland krijgt in eerste
		instantie drie miljoen doses waarmee verschillende groepen worden ingeënt. Bij dit vaccin is
		één dosis voldoende.

		Het volledige artikel: Nu.nl 29 januari 2021

		'Moderna-vaccin werkt ook tegen Britse en Zuid-Afrikaanse variant'
		Het volledige artikel: Scientias - Vivian Lammerse 26 januari 2021. Bron: Moderna Press release January 25, 2021.

		Maar om het zekere voor het onzekere te nemen, ontwikkelt het biotechbedrijf
		nu tevens een iets aangepast vaccin.

		Onlangs hebben wetenschappers hun zorgen geuit over de nieuw opgekomen coronavarianten
		in het Verenigd-Koninkrijk en Zuid-Afrika. De mutaties in met name de Zuid-Afrikaanse variant
		zouden namelijk kunnen betekenen dat de werking van het coronavaccin wordt beperkt.
		Producent Moderna besloot de proef op de som te nemen en te bestuderen in hoeverre hun
		ontwikkelde coronavaccin bescherming biedt tegen verschillende coronavarianten. En de
		bevindingen zijn gematigd positief.

		Vaccin
		Moderna testte het coronavaccin op verschillende nieuw ontdekte coronavarianten, waaronder
		de Britse en de Zuid-Afrikaanse. En uit de bevindingen blijkt dat er voldoende ‘neutraliserende
		titers’ – die het virus onschadelijk maken – tegen alle belangrijke varianten worden
		geproduceerd. Anders gezegd: zover nu bekend is, werkt het Moderna-vaccin dus ook tegen de
		Britse en Zuid-Afrikaanse variant. Het vaccin blijkt overigens wel een net wat betere
		bescherming te bieden tegen de Britse coronavariant dan tegen de Zuid-Afrikaanse. Zo namen
		de onderzoekers een zesvoudige afname van de neutraliserende titers waar toen ze de Zuid-
		Afrikaanse variant testten. Dit zou kunnen betekenen dat iemand minder lang immuun voor
		het virus is. “Ondanks deze verlaging biedt het vaccin naar verwachting nog wel genoeg
		bescherming,” aldus Moderna.

		Het biotechbedrijf vermoedt dat twee injecties van het vaccin voldoende bescherming zullen
		bieden tegen de tot nu toe waargenomen coronavarianten. Toch is enige voorzichtigheid
		geboden. De conclusies zijn namelijk gebaseerd op in vitro-onderzoek (oftewel buiten het
		lichaam, in kweekculturen in het lab) en moeten daarnaast nog peer review ondergaan, wat
		betekent dat het nog niet door vakgenoten beoordeeld is.

		Boostervaccin
		Ondanks de redelijk geruststellende resultaten, heeft Moderna toch besloten het zekere voor
		het onzekere te nemen. Zo laten ze weten een extra boosterdosis van het vaccin te
		ontwikkelen. Deze booster zou in staat moeten zijn om de hoeveelheid neutraliserende titers
		tegen opkomende coronavarianten verder te verhogen, waardoor deze iets aangepaste versie
		mogelijk een nog betere bescherming biedt dan de bestaande vaccins. “Terwijl we proberen het
		coronavirus te verslaan, zijn we van mening dat het noodzakelijk is om proactief te zijn terwijl
		het virus zich verder ontwikkelt,” aldus Stéphane Bancel CEO van Moderna. “We worden
		aangemoedigd door de nieuwe resultaten, die ons vertrouwen versterken dat het Moderna-
		vaccin bescherming biedt tegen deze nieuw ontdekte varianten. Maar uit voorzichtigheid zullen
		we tevens een boosterdosis ontwikkelen die mogelijk effectiever zal zijn tegen de opkomende
		Zuid-Afrikaanse coronavariant.”

		Overtreffen
		Het betekent dat het Moderna-vaccin mogelijk nog beter in staat zal zijn om de
		wereldbevolking tegen het coronavirus – en al zijn mutaties – te beschermen. En dat terwijl er
		al uit eerdere studies is gebleken dat het ontwikkelde vaccin van het biotechbedrijf voor maar
		liefst 94% betrouwbaar is. Hiermee overtreft het vaccin dat van Pfizer en de Russen, die
		respectievelijk voor 90 procent en 92 procent effectief zijn.

		Het Moderna-vaccin is ondertussen ook in Nederland gearriveerd. Op 11 januari 2021 zijn de
		eerste vaccins geleverd. De verwachting is dat er in het eerste kwartaal zo’n 390.000 dosissen
		zullen worden uitgedeeld. Vaccinatie met het vaccin van Moderna bestaat uit twee prikken. De
		tweede prik volgt 28 dagen na de eerste prik. Ongeveer twee weken na deze tweede injectie
		zou je maximaal beschermd moeten zijn tegen het oorspronkelijke coronavirus. Of het vaccin
		ook de verspreiding van het coronavirus voorkomt, is nog niet bekend. Het is namelijk nog
		onduidelijk of gevaccineerde mensen het virus nog steeds bij zich dragen of over kunnen
		dragen op anderen. Dit wordt momenteel verder onderzocht.

		Het volledige artikel: Scientias - Vivian Lammerse 26 januari 2021. Bron: Moderna Press release January 25, 2021.

		Interview Hanneke Schuitemaker, vaccinmaker: 'Ik voel me niet
		verslagen. We wisten dat we niet de eerste zouden zijn'
		NRC Handelsblad - Niki Korteweg 23 december 2020

		Hanneke Schuitemaker leidt bij Janssen Vaccines in Leiden de hectische jacht
		op een coronavaccin. Mission control room: haar werkkamer in Amstelveen.
		Andere farmaceuten brachten uiteindelijk eerder resultaten naar buiten.
		„Niemand had dit verwacht.”

		Stampvoetend loopt Hanneke Schuitemaker in september door haar woonkeuken in
		Amstelveen. Acht maanden is met man en macht toegewerkt naar de beslissende studie bij
		zestigduizend proefpersonen. Een studie met het meest kansrijke kandidaatvaccin tegen Covid-
		19 dat onder haar leiding bij het farmaceutische bedrijf Janssen in Leiden is gemaakt. Er is een
		wereldwijde race naar een vaccin aan de gang, de coronapandemie moet worden ingedamd.
		Maar het besluit in de zojuist afgesloten Zoomvergadering is onverbiddelijk. De start van de
		studie gaat niet door.

		„De stoom kwam uit mijn oren”, vertelt ze begin november, rechtop aan de robuuste,
		meterslange eettafel in diezelfde woonkeuken. Het espressoapparaat op het aanrecht pruttelt
		nog na, haar reusachtige zwarte labrador snurkt zachtjes in zijn mand. „Wij hadden ingeschat
		dat een hogere dosis vaccin een betere afweerreactie zou opwekken, maar dat was niet zo. De
		lagere dosis deed het al goed. Maar inmiddels stonden tienduizenden flesjes met die hogere
		dosis klaar om de fase 3-studie te starten.”

		„De vraag is dan: wat ga je doen? Want met die lagere hoeveelheid verder gaan betekent dat je
		twee keer zoveel doses hebt. Toen is besloten om alles terug te halen, en de
		onderzoeksplekken opnieuw te bevoorraden met flesjes met de lagere dosis. Maar daarvoor
		moesten we de start van de studie an-der-halve week uitstellen. Jongens, come on!, dacht
		ik.” Ze sloeg nog net niet met de vuist op tafel. „Maar uiteindelijk zie ik ook dat het een
		goede beslissing was.”

		Zelfs voor de nuchtere viroloog Schuitemaker (56) is het een dollemansrit: een vaccin maken
		tegen een onbekend virus, middenin een pandemie, terwijl inzichten en eisen bijna dagelijks
		verschuiven. Ze leidt het mondiale onderzoek naar virale vaccins van het farmaceutische bedrijf
		Janssen Vaccines in Leiden, dat onderdeel is van een van ’s werelds grootste farmaceutische
		bedrijven, het Amerikaanse Johnson&Johnson. Haar hele loopbaan is gewijd aan vaccins maken.
		Tegen de dodelijkste virussen zoals hiv en ebola, tegen het rs-virus en tegen zika. Maar nog
		nooit lag er zo veel druk op haar werk als nu.


		WIE IS…?
		Hanneke Schuitemaker (Heerhugowaard, 1964) is hoogleraar virologie aan de Universiteit van
		Amsterdam en sinds 2011 hoofd virale vaccinontwikkeling van Janssen Vaccines in Leiden,
		onderdeel van de Amerikaanse farmaceut Johnson&Johnson. Na haar studie medische biologie
		aan de Vrije Universiteit Amsterdam stort ze zich vanaf 1987 op het nieuwe en dodelijke hiv-
		virus, dat aids veroorzaakt, bij het latere bloedonderzoeksinstituut Sanquin. In 2003 verhuist ze
		met haar gezin voor een jaar naar San Diego (VS) en verdiept zich aan het Scripps Research
		Institute in de vaccinontwikkeling tegen hiv. Terug in Nederland wordt ze in 2004 hoogleraar. In
		2010 start ze bij het Leidse biotechbedrijf Crucell, het latere Janssen Vaccines. Schuitemaker is
		gescheiden en woont in Amstelveen met de jongste van haar drie zoons, een grote labrador en
		een kat.

		Op deze novemberochtend in haar keuken oogt ze ontspannen, terugblikkend op de hectische
		jacht op een coronavaccin die ze dit jaar leidde. Mission control room: haar werkkamer in
		Amstelveen, waar ze zeven dagen per week zit van negen tot negen, met een Billy boekenkast,
		een groene varen en een uitbundig behang met envelopjes-dessin dat – tot haar ergernis –
		haar achtergrond is in de aaneenrijging van Zoomvergaderingen. „In Leiden zijn alleen de
		mensen die er echt moeten zijn, vooral in het lab. Johnson&Johnson houdt voor de onderlinge
		afstand twee meter aan, het is een sterk risicomijdend bedrijf. In sommige labs past maar één
		persoon. Dan zie je de hele dag niemand – nog minder leuk dan Zoom.” Ze zwaait even. Haar
		jongste zoon, de laatste van de drie die nog thuis woont, vertrekt met een rugzak op naar zijn
		opleiding.

		Doelgerichtheid, dat is wat haar tien jaar geleden naar het jonge Leidse biotechbedrijf Crucell
		trok. Ze werkte sinds 2004 als hoogleraar virologie in het AMC, waar ze onderzoek deed naar
		vaccins tegen hiv. „Ik was toe aan concreet onderzoek dat leidt tot een product, een vaccin.
		Academisch werk is alleen het eerste kleine stapje.” Veel collega’s op de universiteit reageerden
		negatief op haar overstap naar het bedrijfsleven, zegt ze lachend. „Ik ging naar the dark side.”
		Zelf had ze na drie weken ook alweer spijt. „Ik kwam erachter dat ook een biotechbedrijf nooit
		zelf een vaccin in de markt kan zetten. Daarvoor is een bedrijf nodig met het geld en de
		middelen.”

		Tot haar grote vreugde wordt Crucell al snel overgenomen door farmareus Johnson&Johnson.
		Haar woonplaats onder de rook van Schiphol blijkt een uitkomst. Voor Janssen Vaccines, zoals
		Crucell nu heet, vliegt ze jarenlang heen en weer naar de VS. Maar dan breekt 2020 aan. Sinds
		begin dit jaar werkt Janssen Vaccines vrijwel uitsluitend aan een coronavaccin.

		Wanneer is jullie vaccin klaar?
		„Dat hangt er helemaal van af hoe de proeven verlopen. Daaruit moet eerst nog maar blijken of
		het werkt. De grote fase 3-test, met de lagere dosis, is uiteindelijk eind september gestart. We
		rekruteren ruim 40.000 mensen in verschillende landen. Die studie moet uitwijzen of het vaccin
		veilig is, en of het beschermt tegen Covid-19. Die onderzoeken zijn geblindeerd: vrijwel
		niemand weet wie het kandidaatvaccin krijgt en wie een nepvaccin. Op het moment dat rond 150
		proefpersonen Covid-19 hebben opgelopen, en daar ook genoeg ouderen en ernstige Covid-
		gevallen bij zitten, kijkt een onafhankelijke commissie in welke van die twee groepen de zieken
		zijn gevallen. Als dat vooral in de placebogroep is dan weet je dat het werkt. Dat zullen we naar
		verwachting eind januari 2021 weten. Intussen maken we de papieren alvast zo ver mogelijk
		klaar voor de beoordeling door de autoriteiten. We hebben al elfduizend pagina’s.”

		Op 11 december is Schuitemaker, nu in een Zoomgesprek, duidelijk vermoeider. In de
		tussenliggende weken kwamen de farmaceuten Pfizer, Moderna en AstraZeneca de een na de
		ander naar buiten met de resultaten van hun coronavaccins. Dat van Pfizer is al goedgekeurd
		voor noodgebruik in verschillende landen, in het Verenigd Koninkrijk zijn de eerste prikken
		gezet.

		Wat ging er door u heen toen u de resultaten van Pfizer hoorde?
		„Spéctaculair vond ik het. Niemand had dit verwacht, de vaccins van zowel Pfizer als Moderna
		bieden bijna 95 procent bescherming. We dachten allemaal dat 70 procent al heel wat zou zijn.
		En het biedt hoop. Dit verhoogt de kans dat dat van ons ook werkt.”

		En dat van AstraZeneca? U zou een flesje champagne ploppen als dat van hen werkte, omdat
		hun type vaccin vergelijkbaar is met dat van jullie.

		„De champagne is dicht gebleven. Zij hadden 90 procent en 62 procent, dat was te warrig om
		iets uit te concluderen. Maar het goede nieuws is dat ook hun vaccin werkt. Ze zagen een wat
		lager percentage in Brazilië, maar Pfizer had dat ook in die regio. In armere gebieden kan de
		immuunrespons minder goed zijn omdat de mensen minder gezond zijn.”

		Ziet u het als een concurrerende race of meer als een gezamenlijke strijd?
		„Het heeft iets van allebei. Elke producent weet dat hij nooit voldoende vaccins kan maken om
		bijna acht miljard wereldbewoners meteen te voorzien, dus in die zin is het niet concurrerend.
		Maar het heeft wel consequenties als je niet de eerste bent. Hoe zorg je dat mensen nog in jouw
		studie willen? Het voordeel is dat je veel kunt leren van de ervaringen van anderen. Er is meer
		openheid dan gewoonlijk tussen vaccinmakers. De Amerikaanse overheid heeft een denktank
		opgericht waarin we met mensen van alle vaccinfabrikanten, academici en mensen met
		coördinerende functies belangrijke onderwerpen bespreken. Je voelt je sterk verbonden, zeker
		in deze situatie.”

		Is het niet demotiverend, het hele jaar zo buffelen en dan al drie concurrenten over de finish?
		„Nee, ik voel me niet verslagen. We wisten dat we niet de eerste zouden zijn. Nu weten we: de
		lat ligt hoog. Mensen kijken vooral naar dat beschermingspercentage, maar een vaccin met een
		iets lager percentage kan nog steeds supergoed zijn vanwege andere aspecten. Ons vaccin is
		het enige in een studie met één dosis in plaats van twee, en het hoeft niet opgeslagen te
		worden bij -80 graden Celsius zoals dat van Pfizer, het is houdbaar in de koelkast. We weten
		dat mensen niet trouw hun tweede prik halen, zeker niet in ontwikkelingslanden. Bovendien, als
		je niet voldoende hebt van een vaccin dat 90 procent werkt, en ook een vaccin hebt dat
		bijvoorbeeld 70 procent beschermt, heeft het toch veel zin om ook daarmee te vaccineren. Om
		echt een klap op die pandemie te geven heb je zoveel mogelijk vaccinaties nodig, tegelijkertijd.
		Alleen zo bereiken we die groepsimmuniteit waar we naar streven.”

		Pandemieën, vaccins; hoogleraar Schuitemaker geeft er al jaren colleges over. Maar de praktijk
		heeft haar toch verrast. „Wat ik beklemmend vind: je kunt niet vluchten voor een pandemie. Je
		kunt nergens heen om er even van verlost te zijn.” Ze is dolblij dat ze, doelgericht, kan
		bijdragen aan een mogelijke oplossing. „Dat helpt me wel om het harde werken vol te houden.”

		Het kandidaatvaccin van Janssen bestaat uit een onschuldig verkoudheidsvirus met een stukje
		genetische code van het coronavirus: die van het karakteristieke uitsteeksel waarmee dat virus
		onze cellen binnendringt. Na vaccinatie maken cellen rond de prikplek dat corona-onderdeel.
		Het afweersysteem ontdekt dat lichaamsvreemde eiwit, maakt antistoffen ertegen en bouwt een
		geheugen ervoor op. Wanneer dan het échte coronavirus het lijf binnenkomt, staat de afweer
		klaar om het op te ruimen. Janssen testte dit systeem al bij 150.000 mensen met andere
		experimentele vaccins, tegen bijvoorbeeld ebola en hiv. Alleen het stukje coronavirus is nieuw.
		„Daardoor weten we hoe mensen het verdragen, en welke effecten het heeft op de
		immuunrespons.” Nederland heeft via de EU een deal met Janssen gesloten om enkele
		miljoenen doses af te nemen als het vaccin werkt, net als met nog vijf andere vaccinmakers,
		waaronder de drie koplopers.

		Het razendsnelle ontwikkeltraject zorgde voor een zenuwslopende reeks keuzemomenten. Voor
		de studies bij mensen überhaupt van start konden, testte Schuitemakers team in maart acht
		verschillende varianten van het vaccin bij muizen, elk met een net iets ander stukje corona-
		code erin. „Maar toen realiseerden we ons, op basis van die eerste resultaten, dat een negende
		variant nóg beter antistoffen zou moeten opwekken. Alleen: die hadden we nog niet getest in
		muizen. We wilden drie varianten kiezen om alvast in productie te nemen, één ‘lead’, de eerste
		keuze, en twee om op terug te vallen. Daarmee win je ontzettend veel tijd, maar we hadden dus
		nog niet alle gegevens. Deze negende leek op papier de beste, dus we kozen die als lead. Dat
		was verschrikkelijk spannend. Wat als het de verkeerde keuze was? Dan zouden we weer weken
		achterliggen. Op een vrijdagmiddag kreeg ik een telefoontje van mijn medewerker met de
		uitslag van een muizenstudie. ‘Hij doet het beter dan de rest!’, zei ze. Toen kreeg ik echt
		tranen in mijn ogen.”

		Stond iedereen achter die keuze?
		„Nee, mijn collega in de VS was helemaal verliefd op een van de back-ups. Om hem te
		overtuigen hadden we voor de beslissende Zoommeeting op maandag een enorme stapel
		powerpointslides gemaakt. Maar op zondagmiddag belde hij zelf al, met de resultaten van de
		proef bij apen. Niet zijn favoriet, maar de onze was de beste. Kristalhelder. Dat was een heel l
		ekker moment. Niet om gelijk te krijgen, maar omdat onze gedachtegang dus klopte.”

		Maar bij apen wekte jullie vaccinkandidaat geen complete afweerreactie op.
		„En dat leverde weer een ontzettend spannend moment op. We hebben de variant gekozen die
		bij apen de meeste antistoffen tegen het coronavirus opwekte, en die het beste beschermde
		tegen de infectie in zowel de neus als de longen, al na één prik. Maar de Amerikaanse
		geneesmiddelenautoriteit FDA had inmiddels een extra eis gesteld. Een bepaalde groep
		immuuncellen moest ook gestimuleerd worden, een bepaald type T-cellen. Die zijn nodig om te
		voorkomen dat iemand na een vaccinatie juist ernstiger ziek wordt na een infectie. Alleen dan
		mocht je door naar een fase 3-studie bij mensen.”

		„Dus toen wij met onze lead matige T-cel-reacties in gevaccineerde apen zagen, knepen we
		hem wel even. Wat als we dat ook zien bij mensen? Maar gelukkig wekt ons vaccin best goede
		T-cel-responsen op bij mensen, al na één dosis.”

		Na al die enerverende momenten ging op 23 september eindelijk de grote uitgestelde fase 3-
		studie van start. Maar slechts twee weken later werd één van de deelnemers aan de studie
		ernstig ziek. De studie werd stilgezet, naar goed gebruik bij geneesmiddelenonderzoek, om uit
		te zoeken of dit te maken kon hebben met het kandidaatvaccin.

		Wat was er aan de hand met die deelnemer? Amerikaanse media meldden dat het een
		twintiger was met een hersenbloeding door een groot bloedstolsel. Dat klinkt alarmerend?
		„Daar spreken wij niet over, omdat die deelnemer dat niet wil. Maar er zijn altijd mensen die
		toch een krant bellen. Er kunnen toevallig nare dingen gebeuren in een mensenleven. Als zoiets
		in een studie gebeurt, kijkt een onafhankelijke veiligheidscommissie of de persoon het vaccin
		heeft gekregen of een nepprik, en of de gebeurtenis verband houdt met het vaccin. Het bleek
		niet aannemelijk dat het door het vaccin kwam. Maar we zijn wel alert, we doen sindsdien ook
		aanvullend onderzoek naar bepaalde bloedwaarden bij deelnemers.”

		Ligt het dan wereldwijd stil?
		„We hebben zelf besloten om alles stil te leggen. Veiligheid is onze eerste prioriteit. Maar dan
		kom je erachter wat dat betekent, nu vanwege de pandemie alles tegelijkertijd loopt. Anders
		dan normaal wordt de fase 3-studie gestart terwijl de fase 1- en fase 2-proeven nog lopen, die
		veiligheid en dosering testen bij kleinere groepen mensen. Dan ligt met één gebeurtenis ook
		álles stil. Niet alleen de fase 3-studie in de VS, Zuid-Afrika, Brazilië, Peru en andere Zuid-
		Amerikaanse landen. Ook de fase 1-studie in België en de VS, en de fase 2-studie in
		Nederland, Duitsland en Spanje. Dat had ik me niet gerealiseerd van tevoren, hoe zo’n trein tot
		stilstand komt, en hoe lang het duurt voor je hem weer aan de gang hebt. De vertraging is
		aanzienlijk, we zijn vier weken achter op het oorspronkelijke schema. Maar het is wat het is.”

		Het is nogal een hordenloop, deze vaccinrace. Welke obstakels verwacht u nog?
		„Met het vaccin niets, als blijkt dat het werkt. Maar het uitbreiden van de productiecapaciteit, het
		vinden van voldoende plekken waar we het vaccin in glazen flesjes kunnen stoppen, zorgen dat
		het terecht komt waar het nodig is, mensen ter plekke opleiden, dat zal wereldwijd nog een hele
		oefening worden. Ik heb diep respect voor de collega’s die dat stuk regelen. Bij ons is de druk
		nu torenhoog omdat we de papieren voor de FDA voorbereiden, maar ook zij moeten leveren.
		Het is een enorme operatie.

		„Het vaccin wordt gemaakt in Nederland, en straks door producenten in Italië, India, de VS en
		Zuid-Afrika. Ze zijn nu aan het proefdraaien en zullen begin 2021 starten.”

		Kerst vieren zit er niet in voor Schuitemaker. „Ik wilde in de kerstvakantie dat lelijke behang in
		mijn werkkamer eindelijk eens overschilderen. Maar wij hebben helemaal geen vakantie, alleen
		wie enigszins kan mag 24 december vrij nemen, en 31 december. Maar het is oké, dit is zo
		uitzonderlijk. Ik ben al blij als ik in die periode even de rust heb om alle achterstanden bij te
		werken.”

		De drieling van vaccinmaker Sarah Gilbert kreeg al de AstraZeneca-kandidaat, een dochter van
		Poetin het Russische vaccin. Heeft u of uw zoon jullie vaccin al genomen?

		„Nee, wij mogen niet meedoen aan onze eigen fase 1- of 2-studies. Wel aan een fase 3-studie,
		maar alleen als die in het land loopt waar je woont. Helaas loopt hier in Nederland alleen een
		fase 2-studie. We hebben er wel over gegrapt dan ik maar wat mee moest nemen uit het lab,
		maar dat is onzin. Ik heb helemaal geen toegang tot dat klinische materiaal, en je mag ook
		niet je familieleden vaccineren. Bovendien: ik weet nog niet of het werkt. Maar toen Nederland in
		juni de eerste deal sloot, met AstraZeneca, dachten wij wel, potverdrie, straks mogen we niet
		eens ons eigen vaccin krijgen. Dat zou ik toch jammer vinden.”

		Het volledig artikel: NRC Handelsblad - Niki Korteweg 23 december 2020

		Pfizer-vaccin beschermt mogelijk niet tegen het verspreiden van het
		virus
		Joop BNN VARA 4 december 2020

		Het coronavaccin dat naar alle waarschijnlijkheid als eerste wordt uitgerold in Europa en de VS,
		dat van Pfizer, helpt mogelijk niet tegen het verspreiden van het virus. Dat heeft directeur Albert
		Bourla gezegd in het Amerikaanse actualiteitenprogramma Dateline. Het vaccin moet ervoor
		zorgen dat mensen niet meer ziek worden door het virus, maar er moet nog onderzocht worden
		in hoeverre corona-dragers wel besmettelijk blijven.

		In a season of despair, there's reason to hope: Vaccines are coming. @LesterHoltNBC looks at what some are calling the pharmaceutical industry's finest hour, tonight at 10/9c on a special edition of #Dateline. pic.twitter.com/1ANcL5wfXq — Dateline NBC (@DatelineNBC) December 3, 2020

		Het volledige artikel: Joop BNN VARA 4 december 2020

		Pfizer meldt weinig bijwerkingen vaccin, wel oppassen met sommige
		groepen
		NOS 3 december 2020

		Nu Groot-Brittannië het eerste vaccin tegen covid heeft goedgekeurd, brengt
		fabrikant Pfizer ook meer informatie voor dokters en het grote publiek naar
		buiten. Uit de bijsluiter valt op te maken dat er maar weinig ernstige
		bijwerkingen te verwachten zijn, maar sommige groepen moeten wel oppassen,
		zoals mensen met koorts en vrouwen die zwanger zijn.

		Deze documenten zijn opgesteld voor de Britse markt, maar ze zullen waarschijnlijk dezelfde
		informatie bevatten als die voor de EU, waar het middel nog op goedkeuring wacht. Nederland
		hoopt vanaf 4 januari hiervan ongeveer 900.000 doses te kunnen inzetten, allereerst om
		kwetsbare ouderen te beschermen.

		In de bijsluiter van vijf kantjes voor het vaccin COVID-19 mRNA Vaccin BNT162b2 worden zeven
		symptomen gemeld die vaak voorkwamen bij de groep testpersonen: vermoeidheid, hoofdpijn,
		spierpijn, gewrichtspijn, koorts, rillingen en pijn op de plek van de injectie.

		In veel minder gevallen meldde men een zwelling of roodheid op de plek van de injectie en
		misselijkheid. Zeldzaam waren gevallen van algehele malaise en gezwollen lymfeklieren:
		ongeveer 1 procent van de proefpersonen maakte daar melding van, blijkt uit de bijsluiter.

		Artsen wordt ook aangeraden om te letten op symptomen van een allergische reactie op het
		vaccin. Daarbij zou het kunnen gaan om kortademigheid, uitslag of zwelling van tong of gezicht.

		Zwangerschap afgeraden
		Uit de handleiding voor artsen blijkt dat het middel niet wordt aangeraden voor zwangere
		vrouwen. Ook wordt geadviseerd na een injectie twee maanden te wachten met een
		zwangerschap en geen borstvoeding te geven.

		Zo'n advies is gebruikelijk bij veel medicijnen, simpelweg omdat er te weinig deelnemers in het
		onderzoek zaten die zwanger waren. Er is ook niet voldoende onderzoek gedaan naar de
		effecten op kinderen onder de 16.

		Mensen die lijden aan een ziekte als aids, last hebben van bloedingen of hoge koorts kunnen
		de prik beter ook niet krijgen. Een arts kan wel in individuele gevallen de beslissing nemen dat
		inenting toch het risico waard is.

		Pfizer onderstreept dat de inentingscampagne op de voet gevolgd zal worden om andere
		bijwerkingen snel op te sporen. Aan artsen wordt gevraagd die snel door te geven als ze
		optreden.

		Bevroren en ontdooid
		Uit de artsenhandleiding blijkt verder dat het middel niet constant op minimaal 60 graden onder
		nul opgeslagen hoeft te worden. De Landelijke Huisartsenvereniging waarschuwde gisteren nog
		dat dat een te complexe logistieke operatie zou opleveren.

		In de richtlijnen staat dat het ontdooide middel tot vijf dagen in de koelkast kan worden
		bewaard bij een temperatuur tot 8 graden. Op kamertemperatuur is het 2 uur houdbaar. De
		vloeistof die daarna nog niet is gebruikt, moet worden weggegooid.

		Het middel moet in de originele verpakking worden bewaard om blootstelling aan zonlicht te
		voorkomen. Het wordt in vijf onverdunde doses per flesje ingevroren. Na ontdooiing dient de
		arts dat zelf te vermengen met een zoutoplossing.

		Voor de vaccinatie zijn twee inentingen nodig, met 21 dagen ertussen. Op basis van het
		onderzoek gaat Pfizer ervan uit dat zeven dagen na de laatste injectie 95 procent van de
		mensen beschermd is tegen corona. Of dat percentage in de praktijk ook gehaald kan worden,
		moet blijken.

		Het volledige artikel: NOS 3 december 2020

		Deze coronavaccins komen nog naar Nederland: 'Resultaten zijn
		spectaculair'
		Het Parool - Stephen Friedrichs 16 november 2020

1		Moderna (3,1 miljoen doses voor Nederland)
		Eerst was er het goede nieuws over het vaccin van de combinatie BioNTech/Pfizer, nu lijkt het
		Amerikaanse Moderna als tweede de eindstreep te halen. Dat mag een verrassing heten, zeker
		met zulke cijfers: het vaccin lijkt een effectiviteit van liefs 95 procent te hebben.

		“De resultaten zijn écht spectaculair,” zegt Marjolein Kikkert, moleculair viroloog aan de
		Universiteit Leiden. “Zeker als je bedenkt dat Moderna, net zoals Pfizer, gebruik heeft gemaakt
		van de mRNA-techniek (door middel van mRNA krijgt het lichaam met het vaccin bouwstenen
		om afweer tegen het virus te creëren). Niet eerder is dat op zo’n grote schaal voor
		infectieziekten toegepast.”

		De Europese medicijnwaakhond EMA is maandag begonnen met een rolling review van het
		Modernavaccin, laat een woordvoerder weten. “Daarbij wordt gekeken naar alle data die nu al
		bekend zijn. Zo kan de marktaanvraag worden versneld. Dat gebeurde dit najaar ook met
		ontstekingsremmer Remdesivir, waarbij de aanvraag binnen vier weken was afgerond.”

		Dat zou in theorie ook met het vaccin van Moderna kunnen, waarna het – met een beetje geluk
		– nog voor de jaarwisseling in Europa de markt op kan. Het grote voordeel van het vaccin van
		Moderna ten opzichte van Pfizer is de logistiek: waar het Pfizervaccin bewaard moet worden op
		temperaturen tot minus 80 graden, gedijt dat van Moderna tot dertig dagen op een
		koelkasttemperatuur van iets boven het vriespunt.

2		AstraZeneca (11,7 miljoen doses voor Nederland)
		Het Brits-Zweedse AstraZeneca gold lange tijd als belangrijkste kandidaat om als eerste met
		een vaccin op de markt te komen. Nu moet de farmaceut, die samenwerkt met de universiteit
		van Oxford, tandenknarsend toezien hoe Pfizer en Moderna eerder hun marktaanvraag
		kunnen doen.

		“Dat is toch wel een verrassende ontwikkeling,” constateert Kikkert. Tegelijkertijd wil ze niet te
		veel waarde hechten aan de volgorde waarin vaccins op de markt komen. “Het kan zijn dat
		AstraZeneca meer onderzoeksresultaten wil, voordat ze naar buiten treden. Ook liepen de
		vaccinproeven vertraging op nadat een proefpersoon ernstig ziek was geworden. Na onderzoek
		bleek dat er geen verband kon worden aangetoond. Kikkert: “Ook over dit vaccin ben ik
		hoopvol gestemd. AstraZeneca en Oxford zijn partijen die hun sporen ruimschoots hebben
		verdiend. Daarnaast waren de tussentijdse resultaten eerder dit jaar bemoedigend.”

		Of AstraZeneca net zo hoog gaat scoren als Pfizer en Moderna, is volgens Kikkert nog maar
		de vraag. “Simpelweg omdat het vaccin op een heel andere, meer traditionele manier, wordt
		gemaakt. Dat maakt het allemaal zo interessant: hoe groot zijn de verschillen die we gaan
		zien tussen de verschillende vaccins?”

		Meerdere ingewijden vertellen dat AstraZeneca binnen enkele weken met groot vaccinnieuws
		komt. Via de officiële kanalen laat de farmaceut weten te hopen vóór het einde van het jaar
		de onderzoeksresultaten te kunnen publiceren. Net als dat van Moderna is ook dit vaccin
		inmiddels in rolling review bij het EMA.

3		Janssen (Johnson & Johnson (7,8 miljoen doses voor Nederland)
		De Leidense farmaceut Janssen, onderdeel van het Amerikaanse Johnson & Johnson, geldt als
		een relatief kleine speler op de farmaceutische markt. Het door Janssen ontwikkelde vaccin
		leek lange tijd echter alle wind in de zeilen te hebben en onderscheidt zich van de andere
		farmaceuten doordat slechts één injectie nodig is.

		Begin oktober moest de farmaceut de vaccinproeven echter stilleggen nadat een proefpersoon
		een beroerte had gekregen. Ingewijden meldden eind oktober aan The Washington Post dat
		een onderzoekscommissie heeft geconcludeerd dat de beroerte niet het gevolg was van het
		vaccin.

		Door het incident heeft Janssen naar schatting een maand vertraging opgelopen. De Centrale
		Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) liet vorige week pas weten dat de proeven
		hervat konden worden. Janssen hoopte, net als AstraZeneca, eind dit jaar of begin volgend jaar
		de onderzoeksresultaten te kunnen publiceren. Gezien de recente ontwikkelingen is de kans
		groot dat die er sowieso dit jaar niet meer komen.

4		Sanofi & GSK (11,7 miljoen doses voor Nederland)
		Het Franse Sanofi en Britse GlaxoSmithKline (GSK) lijkt een heus vaccindreamteam. De twee
		farmaceuten hebben ruimschootse ervaring in de ontwikkeling van vaccins en hebben voor de
		coronacrisis de krachten gebundeld.

		Dat gezegd hebbende, is de verwachting dat een coronavaccin uit die hoek nog wel even op zich
		laat wachten. Niet dat er sprake is van tegenvallers. Integendeel: waar de farmaceuten eerder
		nog aankondigden te mikken op een goedkeuring in de tweede helft van 2021, hebben ze de
		prognose inmiddels bijgesteld naar de eerste helft van het jaar.

		De reden: de twee farmaceuten zijn pas in september gestart met de klinische proeven, waarbij
		het vaccin op mensen wordt getest. Volgens deskundigen lijkt het vaccin van Sanofi en GSK nog
		het meest op een ouderwets griepvaccin. Dat heeft als grote voordeel dat het middel gewoon in
		een koelkast kan worden bewaard. Als het vaccin er eenmaal is, kan het hard gaan, beloven
		Sanofi en GSK. De twee farmaceuten hebben samen de capaciteit om liefst één miljard vaccins
		te produceren.

5		CureVac (8,8 miljoen doses voor Nederland)
		De Duitse farmaceut CureVac was de eerste die tijdens de coronacrisis alle ogen op zich gericht
		zag. Ongewild, wel te verstaan. De Amerikaanse president [...] zag in maart wel iets
		in de eerste voorzichtige vaccin-pogingen van CureVac en deed een verwoede poging om het
		bedrijf naar de Verenigde Staten te halen. CureVac ging niet in op de avances [...] en kreeg als
		dank van de Duitse bondskanselier Angela Merkel een subsidie van liefst 250 miljoen euro
		uitgekeerd.

		Sindsdien is het relatief stil rond de Duitsers. En in dit geval is geen nieuws, goed nieuws:
		CureVac vordert gestaag in de vaccinonderzoeken en hoopt in maart 2021 met
		onderzoeksresultaten te komen. Omdat de Duitsers gebruikmaken van dezelfde mRNA-
		techniek als Pfizer en Moderna, zijn de verwachtingen inmiddels behoorlijk hooggespannen.

		Het volledige artikel: Het Parool - Stephen Friedrichs 16 november 2020

		Farmaceut Moderna: Ons coronavaccin is voor 94,5 procent effectief
		Trouw / ANP / Redactie 16 november 2020

		Een coronavaccin van de Amerikaanse farmaceut Moderna is volgens voorlopige
		onderzoeksresultaten voor 94,5 procent effectief bij het voorkomen van een
		besmetting met het coronavirus.

		Moderna werkt aan het vaccin mRNA-1273. Europese landen hebben alvast tientallen miljoenen
		doses daarvan besteld, de Europese medicijnwaakhond is een versnelde beoordeling gestart.
		Voor de tests maakt Moderna gebruik van ongeveer 30.000 proefpersonen, waaronder ook veel
		kwetsbare en oudere mensen. Een deel krijgt het kandidaat-vaccin, een ander deel krijgt een
		placebo. In die controlegroep liepen negentig mensen het coronavirus op. Bij de mensen die het
		middel van Moderna kregen, raakten maar vijf personen besmet. Van die 95 besmette
		personen werden er elf ernstig ziek, allen uit de controlegroep van mensen die een placebo
		hadden gekregen. Volgens Moderna zijn er geen grote veiligheidsproblemen aan het licht
		gekomen tijdens de tests.

		Moderna is de tweede fabrikant die hoopvolle resultaten biedt in de ontwikkeling van een
		coronavaccin. Concurrent Pfizer meldde eerder dat zijn potentiële vaccin 90 procent effectief is.
		Daarnaast is er nog een handvol vaccins in de maak.

		Moderna gebruikt een nieuwe techniek waarbij een stukje genetische code van het coronavirus
		wordt geïnjecteerd. Het lichaam maakt daardoor virale eiwitten aan. Daar word je niet ziek van,
		maar het immuunsysteem reageert wel door afweerstoffen aan te maken.

		“De gegevens zien er veelbelovend uit”, reageert Eleanor Riley, hoogleraar immunologie aan de
		universiteit van Edinburgh, tegenover persbureau Reuters. “De bijwerkingen lijken ongeveer
		gelijk te zijn aan de gebruikelijke bijwerkingen van vaccinaties voor volwassenen, zoals het
		griepvaccin. Nog onduidelijk is of het vaccin ook de verspreiding van het virus verhindert, maar
		over het algemeen is dit uitstekend nieuws.” Bijwerkingen van het Moderna-vaccin zijn onder
		andere vermoeidheid, hoofdpijn en spierpijn bij enkele patiënten.

		Anthony Fauci, het wetenschappelijke gezicht van de Amerikaanse strijd tegen het virus, noemt
		de resultaten ‘indrukwekkend'. “We hebben nu twee vaccins die effectief zijn, dus dit is een
		belangrijke stap vooruit, willen we dit virus ooit onder controle krijgen.” Volgens Fauci kunnen er
		eind december vaccins beschikbaar zijn in de VS voor mensen in de risicogroep.

		Nederland kan 3 miljoen doses krijgen
		De Europese Unie heeft met Moderna een voorlopige deal voor 80 miljoen doses van het vaccin.
		Vaccins waarvoor contracten zijn afgesloten, worden na definitieve goedkeuring volgens een
		vaste verdeelsleutel aan de lidstaten toegekend. Nederland kan in dit geval rekenen op ruim 3
		miljoen stuks (3,89 procent).

		Zorgminister Hugo de Jonge spreekt van “hoopvolle tussentijdse onderzoeksresultaten”. Hij
		juicht het toe dat het Europese geneesmiddelenbureau EMA ook het vaccin van Moderna
		versneld wil beoordelen. “Zo houden we de vaart erin en is er straks snel duidelijkheid over de
		effectiviteit en veiligheid van de verschillende vaccins.”

		Het volledige artikel: Trouw / ANP / Redactie 16 november 2020

		Snel uit de startblokken en zonder poespas, dit echtpaar ontwikkelde
		het veelbelovende coronavaccin
		NRC Handelsblad - Juurd Eijsvoogel 10 november 2020

		BioNTech uit Duitsland staat aan de wieg van een mogelijk succesvol
		coronavaccin. Het Turks-Duitse echtpaar achter het bedrijf had al vroeg door
		dat er belangrijk werk te doen was.

		Voor Duitsland was het maandag dubbel goed nieuws. Niet alleen bleek er belangrijke
		vooruitgang te zijn geboekt bij de ontwikkeling van een coronavaccin. Maar een relatief klein
		Duits biotechnologiebedrijf speelt daarbij, als initiatiefnemer en partner van het grote
		Amerikaanse farmaceutische concern Pfizer, een sleutelrol.

		Het echtpaar dat de firma BioNTech in 2008 oprichtte, allebei medische onderzoekers met
		Turkse wortels, had al een goede reputatie in de wetenschappelijke wereld en bij investeerders.
		Maar nu zijn topman Ugur Sahin (55) en medisch directeur Özlem Türeci (53), zijn echtgenote,
		opeens landelijke en zelfs internationale bekendheden geworden.



		Dat hun bedrijf gevestigd is aan een straat in Mainz die Am Goldgrube heet, „Aan de goudmijn”,
		wordt daarbij steevast vermeld. De aandelenkoers schoot maandag op de Amerikaanse
		technologiebeurs Nasdaq omhoog, waarmee de beurswaarde van BioNTech op 21,9 miljard dollar
		(18,5 miljard euro) kwam. Sahin bezit 18 procent van de aandelen.

		Co-schappen in Homburg
		Hij was vier toen hij naar Duitsland kwam, waar zijn vader werkte als gastarbeider, zoals dat toen
		heette, in een Ford-fabriek in Keulen. Türeci is in Duitsland geboren als dochter van een Turkse
		arts, die werkte in een klein ziekenhuis in Cloppenburg, Nedersaksen.

		Ze studeerden allebei medicijnen en ontmoetten elkaar begin jaren negentig tijdens hun co-
		schappen in Homburg, waar ze een belangstelling voor kankeronderzoek bleken te delen. Al is
		belangstelling misschien te zuinig uitgedrukt. Zelfs op hun huwelijksdag, vertelde Türeci eens in
		een interview, maakten ze allebei tijd vrij voor laboratoriumwerk.

		In 2001 zetten ze hun eerste bedrijf op, Ganymed Pharmaceuticals, gericht op de ontwikkeling
		van een therapie om het eigen immuunsysteem van kankerpatiënten in te zetten tegen
		kankercellen.

		Nadat ze het bedrijf (volgens het Duitse Management Magazin voor 422 miljoen euro) verkocht
		hadden aan het Japanse Astellas, richtten ze BioNTech op, samen met de Oostenrijkse
		kankerspecialist Christoph Huber, die sindsdien lid is van de raad van commissarissen. In de
		loop der jaren heeft BioNTech grote investeerders aan zich weten te binden, waaronder de Bill &
		Melinda Gates Foundation.

		Opmerkelijk is hoe snel BioNTech bij het zoeken naar een vaccin uit de startblokken kwam. Al in
		januari, enkele dagen nadat Sahin in The Lancet over het virus had gelezen, stortte het bedrijf,
		dat zo’n 1.300 werknemers heeft, zich in de race om een vaccin. Er werden 500 mensen
		vrijgemaakt voor het project.

		Geen poespas
		In maart sloot BioNTech samenwerkingsovereenkomsten met het Amerikaanse Pfizer en het
		Chinese Fosun. De Duitse overheid stelde 375 miljoen euro beschikbaar om snel met de
		massaproductie te kunnen beginnen als het vaccin is goedgekeurd.

		Sahin, die de naam heeft niet van poespas te houden, liet zich maandag niet meeslepen door
		alle opwinding. Nuchter zei hij dat „de eerste tussentijdse analyse van onze internationale fase-
		drie-studie erop wijst dat een vaccin Covid-19 verhinderen kan”.

		Terwijl boulevardblad Bild in een kop „het Duitse vaccinwonder” toejuicht, moet Sahin niets
		hebben van pogingen een vaccin een nationaal stempel op te drukken. „Samenwerking is
		absoluut cruciaal voor deze internationale uitdaging”, zei hij eerder dit jaar tegen de Frankfurter
		Allgemeine Zeitung. Hij sloot uit dat een vaccin alleen beschikbaar zou komen voor bijvoorbeeld
		China, Duitsland of de Verenigde Staten.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Juurd Eijsvoogel 10 november 2020

		Koploper in vaccinrace overtreft verwachtingen
		NRC Handelsblad - Niki Korteweg, met medewerking van Pim van den Dool 9 november 2020

		Het vaccin van farmaceut Pfizer verlaagt het risico op Covid-19 met 90 procent.
		„Dat is hoger dan ik durfde hopen.”

		De allereerste resultaten van een van de koplopers in de wereldwijde race naar een coronavaccin
		overtreffen alle verwachtingen. Het kandidaatvaccin van de farmaceut Pfizer, dat het samen met
		het Duitse biotechbedrijf BioNTech ontwikkelt, beschermt voor meer dan 90 procent tegen de
		ziekte Covid-19. Dat meldt het bedrijf maandag op basis van een tussentijdse analyse van hun
		uitvoerige lopende studie onder ruim 43.500 proefpersonen. Ook zijn er tot zover geen ernstige
		bijwerkingen gezien. Het bedrijf heeft de onderliggende gegevens nog niet openbaar gemaakt.
		Maar het is de eerste aanwijzing dat de vaccins die nu in een razend tempo worden ontwikkeld,
		daadwerkelijk kunnen helpen om de pandemie in te dammen.

		„Negentig procent effectiviteit, dat had ik niet verwacht. Dit is heel hoopvol”, zegt Cécile van Els,
		immunoloog bij het RIVM en hoogleraar vaccinologie aan de Universiteit Utrecht. „We wisten dat
		dit de maand van de waarheid zou worden, waarin de eerste producenten hun tussentijdse
		resultaten krijgen. Dit is een hoger percentage dan ik had durven hopen.” Het is ook hoger dan
		de 50 procent bescherming die autoriteiten zoals de wereldgezondheidsorganisatie WHO en de
		Amerikaanse FDA minimaal zouden willen zien.

		De fase 3 studie van Pfizer startte op 27 juli. „Voor een vaccinonderzoek is twee, drie maanden
		niet lang. Deze conclusie klopt dus voor de periode dat ze hebben kunnen meten. Maar nog
		steeds is het indrukwekkend dat je dit verschil ziet”, zegt Van Els.

		Afgelopen zondag analyseerde een onafhankelijke commissie tussentijds de gegevens van de
		grote fase 3 studie van Pfizer. Toen bleek dat er in totaal 94 mensen ziek waren geworden na
		een besmetting met het coronavirus SARS-CoV-2. Minder dan 10 procent daarvan zat in de
		groep proefpersonen die twee doses van het testvaccin hadden gekregen. Het overige deel zat
		in de groep die een nepvaccin kreeg. Op basis van de getallen concludeert Pfizer dat het vaccin
		90 procent bescherming biedt. Die bescherming bood het vaccin al 28 dagen na de start van de
		vaccinatie: tussen de eerste en de tweede prik zaten 21 dagen, en een week later waren ze
		beschermd.

		In echte wereld minder bescherming
		Hoe hoog het percentage bij gebruik in de echte wereld zal zijn, zal nog moeten blijken. Vaak
		valt het dan wat lager uit. „De omstandigheden in een studie zijn optimaal: vlak na de
		vaccinatie is de afweer op zijn best, de groep proefpersonen is wel divers maar wel gezonder
		dan gemiddeld”, zegt Van Els. „Maar ook dan is het goed als je bij 90 begint. Hoe hoger dat
		percentage, hoe makkelijker het zal zijn om een groot deel van de mensen immuun te maken.”

		Ook op andere vlakken blijven nog vragen onbeantwoord. Het is bijvoorbeeld nog niet duidelijk
		hoe lang de bescherming blijft bestaan, of het ook beschermt tegen infectie met het virus (en
		dus niet alleen tegen ziek worden), en of er wellicht bijwerkingen aan het licht zullen komen na
		een langere tijd.

		Van Els verwacht niet dat de met het vaccin opgewekte immuniteit snel weer weg zal zakken. Die
		vrees bestaat bij sommige experts omdat af en toe mensen die al een keer Covid-19 hebben
		gehad, opnieuw worden besmet. „Dit is niet hetzelfde als na een infectie. Daarbij is soms het
		virus zelf de stoorzender die voorkomt dat er een normale immuniteit wordt opgebouwd.”

		Flinke opsteker
		De allereerste resultaten zijn een flinke opsteker voor alle producenten van kandidaatvaccins.
		„Alle koplopers hebben vergelijkbare resultaten in de diermodellen en in de afweerreacties die
		ze opwekken”, zegt Van Els. „Ik zou het heel raar vinden als daar grote verschillen bij komen.”

		Pfizer is van plan om na de derde week van november de aanvraag bij de FDA in te dienen voor
		een goedkeuring voor noodgebruik. Dan heeft de helft van de proefpersonen het testvaccin
		minimaal twee maanden geleden gekregen. Van Els schat in dat de FDA en ook de EMA, de
		Europese goedkeurende instantie, daar pakweg twee weken over doen. „Dan moet je daarna
		nog toestemming van de Europese Commissie hebben, die zullen daar ook maximaal twee
		weken over doen”, zegt Van Els.

		Het proefvaccin van Pfizer, BNT162b2, is een entstof op basis van genetisch materiaal van het
		coronavirus, mRNA, verpakt in minuscule vetdruppeltjes: nanopartikels. Ingespoten zorgt dat
		ervoor dat de lichaamscellen van de gevaccineerde zelf een stukje van een corona-eiwit maken,
		waartegen dan een immuunreactie op gang komt. Vaccins op basis van deze technologie zijn
		nog niet eerder toegelaten op de markt. Een van de andere koplopers in de race, het vaccin van
		het Amerikaanse bedrijf Moderna, is ook gebaseerd op mRNA.

		De productie en de distributie van een rna-vaccin zoals dat van Pfizer kunnen nog voor
		onvoorziene uitdagingen zorgen. Dergelijke vaccins zijn nog nooit op grote schaal geproduceerd
		en gebruikt. En ze moeten diepgevroren worden vervoerd en bewaard, wat bij gebruik in
		ontwikkelingslanden een probleem kan zijn.

		Nederland heeft binnen de Europese Unie met Pfizer en BioNTech in september afspraken
		gemaakt. Als het coronavaccin wordt goedgekeurd kan de EU 200 miljoen doses kopen, met
		een optie van nog eens 100 miljoen. De vaccins zullen naar rato worden verdeeld, Nederland
		zou dan tussen de 7,7 en 11,7 miljoen doses van het Pfizer-vaccin krijgen.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Niki Korteweg, met medewerking van Pim van den Dool
		9 november 2020

		'Enorme doorbraak' farmaceut Pfizer: Coronavaccin vaak 90 procent
		effectief én veilig
		AD - Stephen Friedrichs en Chris van Mersbergen 9 november 2020

		Pfizer lijkt als eerste met een vaccin tegen corona op de markt te gaan komen.
		Eind deze maand volgt een marktaanvraag, meldt de Amerikaanse farmaceut. Uit
		de nieuwste onderzoeksresultaten van Pfizer, die vandaag zijn gepubliceerd,
		blijkt dat het vaccin enorm goed aanslaat. Deskundigen reageren enthousiast,
		maar zien wel nog een addertje onder het gras.

		Het gaat om de eerste resultaten van het fase 3-onderzoek, het laatste stadium voordat een
		vaccin de markt op mag. In die fase wordt een vaccin op ruim 43.000 mensen getest. Uit een
		eerste analyse blijkt dat 94 proefpersonen het coronavirus kregen. Het overgrote deel daarvan
		zat echter in de placebogroep, meldt Pfizer, dat op basis van de getallen concludeert dat het
		vaccin voor 90 procent effectief lijkt te zijn.

		Dat percentage is veel hoger dan verwacht en nodig is om een vaccin op de markt te mogen
		brengen. Ter vergelijking: de meeste vaccins hebben een effectiviteitsgraad van rond de 80
		procent; in het geval van corona zijn gezondheidsautoriteiten al tevreden met een effectiviteit
		van meer dan 50 procent.

		Bijwerkingen
		Voorlopig zijn tijdens de studies van het vaccin ook nog geen grote problemen op het gebied
		van bijwerkingen ontstaan, meldt de Amerikaanse farmaceut.

		Hoewel nog niet alle resultaten binnen zijn, spreekt Pfizer-directeur Albert Bourla van een
		‘enorme doorbraak’: ,,Met dit nieuws zijn we een behoorlijke stap dichterbij een vaccin dat een
		einde moet maken aan deze wereldwijde gezondheidscrisis.”

		Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, noemt de
		resultaten van Pfizer ‘beter dan verwacht’: ,,Dit is goed nieuws, zeker op korte termijn. Het lijkt
		er nu echt op dat het vaccin in ieder geval voor enige tijd een goede bescherming biedt tegen
		het coronavirus.”

		Addertje onder het gras
		Toch is nog wel een addertje onder het gras, zegt Huckriede: ,,De vraagt blijft in hoeverre het
		vaccin op langere termijn werkzaam is. Dat is aan de hand van deze resultaten nog niet te
		zeggen.” Ze verwacht dat de hoge effectiviteit van ruim 90 procent ook geen stand houdt. ,,Dat
		zal op termijn wel iets gaan dalen.”

		Ook is de vraag wat het nieuws betekent voor andere vaccinprojecten, vervolgt Huckriede. ,,Op
		het moment dat je weet dat er een werkzaam vaccin tegen corona op de markt is, kun je je
		afvragen in hoeverre het nog ethisch is om bij andere vaccinonderzoeken proefpersonen een
		placebo voor te schotelen. Dat is een lastige discussie die nu binnen de wetenschap gaat spelen
		en waar niet zo snel een bevredigend antwoord op te geven is.”

		Ook Marjolein Kikkert, moleculair viroloog aan het Leiden University Medical Center (LUMC), is
		positief verrast door het nieuws. ,,Het lijkt er nu echt op dat we een werkzaam vaccin tegen
		corona hebben. Een effectiviteit van meer dan 90 procent is echt enorm hoog. Ook bijzonder:
		Pfizer maakt gebruikt van een mRNA-techniek, er is niet eerder aan de hand van mRNA een
		vaccin tegen een virus op de markt gebracht.”

		Het grote voordeel van mRNA: het is veilig - want er wordt geen gebruik gemaakt van bestaand
		virus - en makkelijk te produceren. Kikkert: ,,Ik verwacht daarom dat dit vaccin op korte termijn
		op grote schaal kan worden gedistribueerd, doch daarvoor moet wel eerst nog toestemming
		worden gegeven.”

		Aanvullende resultaten
		Pfizer, dat samenwerkt met de Duitse farmaceut BioNTech, hoopt de aankomende twee weken
		de aanvullende resultaten te publiceren. Ondertussen wil de farmaceut een marktaanvraag doen
		bij de FDA, de Amerikaanse gezondheidsautoriteiten. Die stellen als eis dat een vaccin minimaal
		50 procent effectief is: die doelstelling lijkt ruimschoots gehaald.

		Pfizer gaat door met de fase 3-studie tot 164 bevestigde coronagevallen hebben
		plaatsgevonden onder de studiegroep.

		Nederland
		Ook Nederland heeft, samen met de andere lidstaten van de Europese Unie, 200 miljoen doses
		van het Pfizer-vaccin besteld. In Europa worden vaccins gekeurd door het EMA, het Europees
		Geneesmiddelen Agentschap. Het vaccin is daar al in rolling review, laat een woordvoerder
		weten: ,,Daarbij analyseren we de data die wel al hebben, zo kunnen we snel handelen zodra
		alle resultaten binnen zijn.”

		Omdat Nederland recht heeft op 3,89 procent van de gekochte vaccins, mag ons land rekenen
		op een kleine 8 miljoen doses. Omdat er twee prikken nodig zijn, zouden daarmee dus een
		kleine 4 miljoen Nederlanders een vaccin kunnen krijgen.

		Productie
		Het is overigens niet zo dat alle vaccins meteen klaar zijn als het wordt toegelaten op de
		markt. Pfizer produceert het vaccin in onder meer de VS, België en Duitsland. Dit jaar zouden al
		100 miljoen doses beschikbaar kunnen zijn, meldde de farmaceut eerder. In 2021 zouden er
		1,3 miljard vaccins geproduceerd kunnen worden.

		Het is niet bekend hoeveel de Europese Commissie betaalt voor het vaccin. In de VS sloten
		Pfizer en BioNTech een deal van 1,95 miljard dollar voor 100 miljoen doses. Dat is dus 19,50
		dollar per injectie, en 39 dollar voor de benodigde twee.

		Niet tegen kostprijs
		Andere rijke landen hoeven niet op korting te rekenen, stelde het bedrijf eerder al. ,,Ik vind het
		ontzettend verkeerd”, zei Pfizer-baas Bourla zelfs over het leveren van vaccins tegen kostprijs.
		Zijn stelling: een bedrijf moet geld verdienen, ook in deze ongekende crisis. Niet onbelangrijk
		om te melden: Pfizer en BioNTech ontwikkelen hun vaccin naar eigen zeggen zonder subsidie.

		Pfizer gebruikt voor zijn vaccin de hypermoderne mRNA-techniek. Daarbij wordt op basis van
		genen van het Covid-19-virus een stukje genetisch materiaal gemaakt en ingespoten.

		Een mogelijk struikelblok, misschien niet voor rijke landen als Nederland maar wel voor armere
		landen met gebieden die moeilijker toegankelijk zijn: het mRNA-vaccin moet extreem koud
		worden bewaard, in het geval van Pfizer op temperaturen tot min 80 graden. Dat maakt de
		distributie veel complexer.

		Productie
		Lang lag de Brits-Zweedse farmaceut AstraZeneca met het aan de universiteit van Oxford
		ontwikkelde coronavaccin aan kop in de race om als eerste met een werkend middel te komen.
		AstraZeneca kreeg dit najaar echter te maken met tegenslag, toen een proefpersoon te maken
		kreeg met een niet meteen verklaarbare bijwerking. Daardoor lagen de studies met het vaccin
		vooral in de VS een hele tijd stil - inmiddels zijn ze weer hervat.

		AstraZeneca hoopt eind dit jaar met resultaten van de fase 3-studie onder duizenden mensen
		te komen. Ook het Amerikaanse Moderna en het Nederlands-Belgisch-Amerikaanse
		Janssen/Johnson&Johnson is goed op weg met een coronavaccins. Al deze vaccins zijn door de
		Europese Commissie gekocht. Nederland heeft recht op 3,89 procent van de bestelde vaccins. In
		totaal gaat het - mochten alle vaccins werken - om vele miljoenen doses.

		Het volledige artikel: AD - Stephen Friedrichs en Chris van Mersbergen 9 november 2020

		Pfizer: nog geen gegevens over effectiviteit coronavaccin
		Transport-online.nl / bron ANP RTR 27 oktober 2020

		NEW YORK - Farmaceut Pfizer kan nog niets zeggen over de effectiviteit van het
		coronavaccin dat het bedrijf ontwikkelt. Een onafhankelijke commissie van
		wetenschappers heeft nog geen tussentijdse analyse kunnen uitvoeren die moet
		uitwijzen of het middel effect heeft, zo meldde het concern in een
		kwartaalupdate.

		De tussentijdse analyse is pas mogelijk als minstens 32 deelnemers aan een grootschalig
		onderzoek naar het vaccin besmet zijn geraakt met het nieuwe coronavirus. Topman Albert
		Bourla stelde onlangs in een open brief dat Pfizer mogelijk eind november al om versnelde
		goedkeuring voor het vaccin zal vragen bij de Amerikaanse toezichthouder FDA. Dat zal alleen
		gebeuren als het middel veilig wordt geacht en er bewijs is dat het vaccin effect heeft, zo schreef
		hij.

		Pfizer had ook opbeurend nieuws over het vaccin. De werving van deelnemers aan zijn
		zogeheten Fase 3-onderzoek naar het coronavaccin is bijna rond. Inmiddels doen ruim 42.000
		mensen mee aan klinische tests met het vaccin, terwijl het Amerikaanse concern zich ten doel
		heeft gesteld 44.000 deelnemers te werven. Pfizer meldde in zijn kwartaalupdate dat 36.000
		mensen een tweede dosis hebben gekregen van het middel, dat samen met Duitse BioNTech
		wordt ontwikkeld.

		Pfizer gaf de update samen met zijn cijfers over het derde kwartaal. Daarin daalden de
		opbrengsten met 4 procent tot 12,1 miljard dollar. Dat kwam onder andere doordat te midden
		van de coronapandemie minder Amerikanen op doktersbezoek gingen, dus er ook minder
		medicijnen voorgeschreven werden. Daarnaast was de vraag naar medicijnen in China lager door
		de virusuitbraak.

		Het volledige artikel: Transport-online.nl / bron ANP RTR 27 oktober 2020

		Alles over de coronavaccins 'Het duurt zeker tot de helft van 2021'
		Gezondheidsnet - Heleen Croonen 14/15 oktober 2020

		De nieuwe maatregelen van het kabinet maken de roep om een coronavaccin nog
		sterker. Wanneer zijn de eerste vaccins klaar? Niet alle vaccins werken goed bij
		ouderen, maar sommigen juist wel.

		Alle vaccins uit de kopgroep zijn gericht op de stekels (spikes) van het coronavirus. Het zijn
		injecties voor in de spier. In deze grafiek staat hoeveel vaccins er in productie zijn en wanneer
		we ze kunnen verwachten. Maar deze schattingen zijn positief, want deskundigen verwachten dat
		het zeker tot de helft van 2021 zal duren voor wij in Nederland een coronavaccin kunnen halen.
		Er kan nog van alles misgaan bij het onderzoek, de goedkeuring, de productie en de
		verspreiding.



I		Type: verkoudheidsvirus met een gen
		Het ‘recombinante vector vaccin’ gebruikt een verzwakt virus. Meestal is dat een
		verkoudheidsvirus, van dieren of van mensen. Virussen zijn gemaakt om te besmetten, dus ook
		dit virus zal binnendringen in onze cellen. In het virus zit een stukje erfelijk materiaal dat
		codeert voor de coronastekels. Gevolg: onze eigen cellen gaan de eiwitten van die stekels
		maken en daar treedt ons afweersysteem tegen op. Hiermee krijgen we afweer tegen het hele
		coronavirus.
		CanSino - China
		Universiteit van Oxford / Astra Zeneca - Groot Brittannië / Zweden [info.: Gezondheidsnet ]
		Janssen Pharmaceutical Companies - Nederland / Verenigde Staten [info.: Gezondheidsnet ]
		Gamaleya research Institute - Rusland [info.: Gezondheidsnet ]

II		Type: Stukjes van het coronavirus
		De zogenaamde ‘subunit eiwitvaccins’ bevatten bepaalde stukjes van het coronavirus, samen
		met een middel dat het vaccin extra goed laat werken, oftewel een ‘adjuvans’. Die stukjes van
		het coronavirus worden gemaakt door gistcellen, bacteriën of zelfs planten en insectencellen (zie
		Novavax). Voordeel: het mechanisme wordt al langer gebruikt. Het hepatitis B vaccin heeft dit
		mechanisme en is al sinds 1981 op de markt.
		Novavax - Verenigde Staten, Zweden [info.: Gezondheidsnet ]

III		Type: Stukjes RNA of DNA inspuiten
		Het werkingsmechanisme is bedrieglijk simpel: je spuit wat RNA of DNA in voor de stekel van het
		coronavirus en het menselijk lichaam gaat de stekels zelf aanmaken. Het immuunsysteem
		komt er vervolgens tegen in opstand. Nadeel: de vaccins moeten koel (-20 graden voor
		Moderna) tot zeer koel (-70 graden voor BioNtech) worden bewaard. Dat is lastig bij de
		distributie. Nog een nadeel: er zijn nog geen vaccins met de nieuwe RNA- of DNA -techniek op
		de markt, we weten dus nog weinig over de veiligheid of werkzaamheid.
		Moderna - Verenigde Staten [info.: Gezondheidsnet ]
		BioNtech / Fosun Pharma / Pfizer - Verenigde Staten / China / Duitsland [info.: Gezondheidsnet ]

IV		Type: Inactief gemaakt virus
		Dit is de klassieke vaccinatiemethode. Het coronavirus wordt geïnactiveerd en in kleine
		hoeveelheid toegediend. Het immuunsysteem komt in opstand en bouwt afweer op tegen een
		nieuwe virusaanval. Nadeel is dat de productie gevaarlijk is, het lab moet aan hoge eisen
		voldoen, zodat het geen brandhaard wordt voor het coronavirus.
		Sinovac - China [info.: Gezondheidsnet ]
		Sinopharm - China [info.: Gezondheidsnet ]

		En Inovio en Sanofi/GSK dan?
		De Europese Commissie heeft ook het Franse vaccin van Sanofi/GSK ingekocht, maar dit wordt
		nog niet getest bij grote groepen mensen. Het zit dus niet in de kopgroep. Ook het Inovio-
		vaccin zit niet in de kopgroep, omdat de grote onderzoeken niet zijn gestart, Het vaccin was
		supersnel gemaakt (binnen 3 uur na ontvangst van de genetische code van het virus), maar
		onderzoek bij mensen moet de werkzaamheid en veiligheid nog bewijzen, dus is het in dit
		overzicht niet meegenomen.

		De Wereldgezondheidsorganisatie WHO houdt de stand van het onderzoek naar de mogelijke
		coronavaccins bij. In dit fase-drie-onderzoek wordt het vaccin gegeven aan grote groepen
		mensen. Als het daarin veilig en werkzaam blijkt, volgens de Europese registratie-autoriteit EMA,
		mag het op de markt komen. De vereniging van microbiologen KNVM heeft ook een zeer
		informatief overzicht van de meest kansrijke vaccins.

		Het volledige artikel: Gezondheidsnet - Heleen Croonen 14/15 oktober 2020

		Via de neus toegediend coronavaccin beschermt muizen tegen infectie
		Scientias - Vivian Lammerse 1 september 2020

		Vervolgonderzoek moet uitwijzen of het ook kan voorkomen dat mensen het
		coronavirus oplopen.

		Op dit moment werken veel wetenschappers met man en macht aan een werkend coronavaccin.
		De meeste hiervan worden toegediend via een injectie in de arm. Onderzoekers hebben nu een
		nieuw vaccin ontwikkeld dat mogelijk korte metten kan maken met het inmiddels beruchte virus
		SARS-CoV-2. En in tegenstelling tot vele andere vaccins, moet dit nieuwe vaccin eenmalig
		toegediend worden via de neus.

		Het coronavirus komt in veel gevallen via de neus het lichaam binnen. En daarom besloten
		onderzoekers in een nieuwe studie een vaccin te ontwikkelen dat via ditzelfde orgaan
		toegediend moet worden. Om het vaccin te ontwikkelen, hebben de onderzoekers het spike-
		eiwit van het virus – dat het het virus helpt om menselijke cellen binnen te dringen – ingebracht
		in een gemodificeerd adenovirus. Dit virus veroorzaakt normaal gesproken verkoudheid maar in
		dit geval was het virus verzwakt en onschadelijk gemaakt. Dit onschadelijke adenovirus draagt
		het spike-eiwit en levert het af in de neus, waardoor het lichaam immuun kan worden tegen het
		SARS-CoV-2-virus.

		“Adenovirussen vormen de basis voor veel vaccins voor COVID-19 en andere infectieziekten,
		zoals het ebolavirus en tuberculose,” legt onderzoeker David Curiel uit. “Bekend is dat ze goed
		werken en veilig zijn, maar er is nog niet veel onderzoek verricht naar nasale toediening van dit
		soort vaccins. Alle andere ‘adenovirusvaccins’ die momenteel in ontwikkeling zijn tegen COVID-
		19 worden via een injectie in de arm of dijbeenspier gespoten. De neus is een nieuwe route.”

		Om het nieuwe vaccin te testen, verzamelden de onderzoekers een aantal muizen die besmet
		waren met COVID-19. Vervolgens dienden ze het nieuw ontwikkelde coronavaccin via de neus
		toe. Het team ontdekte een aantal voordelen van deze methode. Zo blijkt dat toediening via de
		neus een sterke immuunresponse door het hele lichaam veroorzaakt. Bovendien blijkt dat het
		vaccin vooral werkzaam is in de neus en de luchtwegen, waardoor de infectie geen vat krijgt op
		het hele lichaam. “We waren blij verrast om een sterke immuunresponse te zien in de cellen
		van de binnenwand van de neus en in de bovenste delen van de luchtwegen,” vertelt
		onderzoeker Michael Diamond. “De muizen waren goed beschermd tegen besmetting. Bij
		sommige muizen zagen we zelfs volledige immuniteit. Dit betekent dat er geen enkel
		symptoom op het toneel verscheen nadat de muis met het virus was uitgedaagd.”

		De onderzoekers vergeleken vervolgens de werkzaamheid van het via de neus toegediende
		vaccin met hetzelfde vaccin dat via een injectie in het lichaam werd gebracht. Dit leidde tot een
		opvallende conclusie. Hoewel de injectie namelijk een immuunresponse opwekte die een
		longontsteking voorkwam, wist het virus toch nog de neus en de longen te infecteren. Het
		betekent dat een dergelijk vaccin de ernst van COVID-19 kan verminderen, maar het niet
		volledig een infectie voorkomt. Ook kunnen besmette personen nog steeds het virus
		verspreiden. Daarentegen voorkwam toediening van het vaccin via de neus een infectie in zowel
		de neus als de longen. Dit suggereert dat gevaccineerde personen het virus niet meer kunnen
		verspreiden of elders in het lichaam infecties ontwikkelen.

		“De resultaten zijn verrassend en veelbelovend,” zegt Curiel. Bovendien blijkt dat één dosis via
		de neus al effectief genoeg is om te voorkomen dat muizen besmet worden. “Dit is heel
		belangrijk, omdat vaccins die pas na twee keer volledige bescherming bieden minder effectief
		zijn. Dat komt omdat sommige mensen om verschillende redenen nooit zo’n tweede dosis
		toegediend krijgen.”

		Hoewel de resultaten veelbelovend zijn, waarschuwen de onderzoekers dat het vaccin tot nu toe
		alleen nog bij muizen is onderzocht. Vervolgonderzoek moet uitwijzen of het ook kan
		voorkomen dat mensen het coronavirus oplopen. “We zullen binnenkort het vaccin testen op
		niet-menselijke primaten,” vertelt Diamond. “We zijn zeer optimistisch. We kijken ernaar uit om
		de volgende ronde in te gaan en het uiteindelijk op mensen te testen. We hopen dat ons vaccin
		niet alleen goede bescherming biedt, maar ook de overdracht van het virus zal voorkomen.”

		Het volledige artikel: Scientias - Vivian Lammerse 1 september 2020

		Compleet nieuwe aanpak bij ontwikkeling van een vaccin tegen het
		coronavirus
		Innovations Origins - Hildegard Suntinger 13 augustus 2020

		Het vaccin tegen COVID-19 is ontworpen om de cellen binnen te dringen via
		dezelfde route als het virus - en het immuunsysteem te activeren.

		Onderzoekers in Wenen werken aan een radicaal nieuwe aanpak voor een vaccin tegen COVID-
		19. Zij willen via het neusslijmvlies immunisatie te bewerkstelligen. Het uitgangspunt: het vaccin
		moet via dezelfde weg als het virus in de cellen terechtkomen en daar het immuunsysteem
		activeren. Het onderzoeksproject wordt uitgevoerd aan het Instituut voor Synthetische Bio-
		architectuur van de Universiteit voor Natuurlijke Rijkdommen en Toegepaste
		Levenswetenschappen (BOKU) in Wenen. De onderzoekspartner is het Amerikaanse
		biotechnologiebedrijf Avalon GloboCare.

		Het idee is gebaseerd op een moleculair bouwsteensysteem dat is ontwikkeld op de afdeling
		Nanobiotechnologie van BOKU Wenen. De bouwdoos bevat een specifiek eiwit dat in de jaren
		zeventig van de vorige eeuw werd ontdekt door de inmiddels emeritus professor Dr. Uwe B.
		Sleytr. Hij zag door de elektronenmicroscoop dat de meeste bacteriën een oppervlak hebben
		dat door dit eiwit wordt gevormd. Sleytr noemde dit eiwit Surface Layer Protein, of S-laag. Het
		omhult de bacterie met een beschermende rasterstructuur. Daardoor kan de bacterie
		communiceren met de omgeving. De onderzoeker slaagde erin het eiwit te extraheren. Nu wil hij
		zijn onderzoek verder ontwikkelen en het communicatieve vermogen van de S-laag gebruiken
		voor een nieuw vaccin.

		De S-laag bouwstenen vormen een leeg eiwit omhulsel waarop materiaal van het COVID-19
		virus kan worden aangebracht. Dit zal leiden tot een virus dat overeenkomt met de COVID-19
		deeltjes in oppervlakte en functie, maar geen ziekte veroorzaakt. Sleytr vergelijkt dit effect
		met een Trojaans paard zonder soldaten. Het idee is om een immuunrespons met het vaccin
		op gang te brengen. Het virusachtige nanodeeltje moet het immuunsysteem waarschuwen,
		zodat het voorbereid is op het kwaadaardige virus. Als dit lukt, zou het een volledig nieuwe
		strategie zijn om de pandemie te bestrijden, zegt de mede-projectleider Professor Dr. Eva-
		Kathrin Ehmoser.

		De samenwerking is interdisciplinair. Ehmoser staat aan het hoofd van het Instituut voor
		Synthetische Bio-architectuur van BOKU Wenen. Ze is afkomstig uit de moleculaire en
		celbiologie. Zij draagt haar onderzoeksresultaten over zenuwcellen in het neusslijmvlies bij aan
		het project. Het COVID-19 virus komt het menselijk lichaam binnen via het neusslijmvlies. Nieuw
		in de aanpak is dat het vaccin dezelfde weg zal volgen. Dit betekent dat het niet moet worden
		geïnjecteerd, maar via een spray moet worden toegediend. Volgens Ehmoser zal de studie
		aantonen of het immuunsysteem een rol speelt in dit proces. Het is op dit moment nog
		onduidelijk of het immuunsysteem voldoende is geactiveerd.

		Een voordeel van de methode is dat het een flexibele reactie op genmutaties mogelijk maakt.
		De oppervlaktestructuur kan snel worden aangepast door het gen te veranderen. Het is ook een
		methode waarmee men kan reageren op SARS-COVID-achtige ziekteverwekkers. Het vaccin kan
		dus ook tegen andere ziekteverwekkers worden gebruikt, zegt Ehmoser: “Dit is fundamenteel
		onderzoek, maar met een duidelijk doel.”

		Het project moet binnen een jaar voltooid zijn. Indien mogelijk moeten de voorafgaande tests
		op cellen en in diermodellen voor de eerste klinische fase ook binnen deze periode
		plaatsvinden.

		Het volledige artikel: Innovations Origins - Hildegard Suntinger 13 augustus 2020

		VS verzekeren zich van 100 miljoen doses 'Leids' coronavaccin
		Trouw 5 augustus 2020

		De Verenigde Staten hebben zich verzekerd van de levering van 100 miljoen doses van een
		mogelijk vaccin tegen het nieuwe coronavirus van farmaceut Johnson & Johnson. Aan dat vaccin
		zit een Nederlands tintje, want het middel wordt ontwikkeld onder leiding van
		dochteronderneming Janssen Vaccines in Leiden.

		Johnson & Johnson levert de vaccins in het geval dat het middel definitief wordt goedgekeurd
		voor het voorkomen van Covid-19. Ook als de Amerikaanse geneesmiddelenautoriteit FDA
		versneld groen licht geeft voor de toediening van het vaccin gaat de deal door. De
		Amerikaanse regering heeft verder een optie om nog eens 200 miljoen doses van het vaccin
		af te nemen van Johnson & Johnson.

		Financiële details over de overeenkomst zijn niet bekendgemaakt. Wel maakte Johnson &
		Johnson eind maart bekend samen met het Amerikaanse ministerie van Volksgezondheid 1
		miljard dollar te investeren de ontwikkeling van het vaccin.

		Garanties geven vaccinklussers niet
		NRC Handelsblad - Sander Voormolen 31 juli 2020

		Leuk bedacht, zo’n doe-het-zelf-vaccin. Maar helemaal legaal of veilig is het niet,
		ziet wetenschapsredacteur Sander Voormolen.

		Waarom tot het eind van het jaar wachten tot een coronavaccin, als je het nu al met wat buisjes
		schudden en mengen in je eigen keuken kunt bereiden? Geen dierproeven of ethische
		commissies meer nodig, maar hup aan de slag!

		Dat is zo ongeveer het sfeertje onder een groep Amerikaanse ‘biohackers’ in Boston,
		waarover MIT Technology Review deze week schrijft. Biohackers vinden dat wetenschap en
		technologie voor iedereen toegankelijk moet zijn en niet alleen het exclusieve domein mag zijn
		van bedrijven en kennisinstellingen. Dus maken ze nu ook hun eigen Covid19-vaccin. Ze
		ontwierpen een cocktail van tien eiwitfragmenten van het nieuwe coronavirus SARS-CoV-2, die zij
		vervolgens met een neusspray aan zichzelf toedienden. De hoop is dat het afweersysteem de
		stukjes eiwit van het virus leert herkennen als lichaamsvreemd; daardoor zouden de
		zelfkazende vaccinmakers niet meer bevattelijk zijn voor een corona-infectie.

		Een stuk of twintig vrijwilligers zou het doe-het-zelf-vaccin ‘RadVac’ al genomen hebben,
		waaronder ook de prominente geneticus George Church van Harvard University. De
		initiatiefnemer van de vaccinhack is een voormalige promovendus uit zijn lab, Preston Estep.

		Leuk bedacht, maar werkt het ook? Dat is serieus nog maar de vraag. Er is geen enkel bewijs
		dat de vrijwilligers antistoffen tegen het virus hebben. Vaccindeskundige George Siber zegt in
		het artikel ook dat het onwaarschijnlijk is dat kleine eiwitstukjes in de neus afweer oproepen. Hij
		kent geen enkel neusvaccin dat zo werkt.

		Op hun website geeft de groep het recept voor RadVac gratis weg. Iedereen zou het overal ter
		wereld kunnen namaken. De makers beweren dat ze alle ingrediënten die nodig zijn goedkoop
		en legaal te verkrijgen zijn bij verschillende toeleveranciers van laboratoriumbenodigdheden.

		Het is waar dat de verschillende eiwitfragmenten via postorder besteld kunnen worden. Maar
		goedkoop is het zeker niet, want de aanschaf van ieder individueel eiwitfragment kost per
		ingrediënt ongeveer honderd euro. Met de hoeveelheid die je dan in huis hebt, kun je twee
		doses maken voor tien mensen. Dat komt dan neer op zeker honderd euro per persoon.

		En of het helemaal legaal en veilig is? Niet echt. „For Research Use Only! Not For Use in
		Humans”, zeggen de leveranciers van de eiwitstukjes er keurig bij. Dat betekent dat ze geen
		farmaceutische kwaliteit garanderen. De eiwitstukjes van het virus worden doorgaans in
		genetisch gemanipuleerde E-colibacteriën gemaakt. De leveranciers beloven een zuiverheid van
		ten minste 95 procent. Met een beetje pech is het dan toch gevaarlijk om zo in je neus te
		spuiten, nog afgezien van wat er allemaal mis kan gaan bij de bereiding van het mengsel.

		Het Rapid Deployment Vaccine Collaborative levert om die reden waarschijnlijk geen kant-en-
		klaar product. Wie zelf aan de slag wil gaan met hun recept is van harte uitgenodigd, maar die
		zal zich dan wel eerst door een waslijst aan disclaimers en waarschuwingen heen moeten
		werken. Garantie wordt niet gegeven.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Sander Voormolen 31 juli 2020

Wetenschappers maken coronavirus look-a-like

Scientias - Vivian Lammerse 22 juli 2020

Eén belangrijk verschil: de look-a-like is veel veiliger om mee te werken.

Talloze wetenschappers onderzoeken momenteel het nieuwe coronavirus SARS-CoV-2, dat zich

in rap tempo over de wereld verspreidt. Deze studies moeten ons meer inzicht verschaffen in

het virus en uiteindelijk leiden tot een vaccin waarmee de wereldbevolking ingeënt kan worden.

Onderzoek naar het virus is echter niet zonder gevaar. En daar hebben onderzoekers nu in een

nieuwe studie gepubliceerd in het vakblad Cell Host & Microbe iets slims op bedacht.

Het virus SARS-CoV-2 dat de ziekte COVID-19 veroorzaakt kan alleen veilig worden bestudeerd

onder hoogwaardige veiligheidsomstandigheden. Wetenschappers die met het besmettelijke

virus omgaan, moeten bijvoorbeeld beschermende pakken dragen die het hele lichaam

omsluiten en werken in laboratoria met gespecialiseerde ventilatiesystemen. Hoewel deze

voorzorgsmaatregelen nodig zijn, vertragen ze tegelijkertijd de inspanningen om medicijnen en

vaccins voor COVID-19 te vinden. Want veel wetenschappers hebben helemaal geen toegang tot

deze vereiste voorzieningen. “Eén van de problemen bij de zoektocht naar een vaccin is dat veel

van de tests gedaan moeten worden in speciale faciliteiten,” zegt onderzoeker Michael

Diamond. “De meeste klinische laboratoria en bedrijven beschikken hier echter niet over.”

Om dat te verhelpen, hebben onderzoekers nu een coronavirus look-a-like ontwikkeld. Dit

nagebootste coronavirus draagt de naam VSV-SARS-CoV-2. Het virus lijkt in veel opzichten

sprekend op het echte SARS-CoV-2, met één belangrijk verschil: het is veel veiliger om mee te

werken. “Met dit surogaatvirus kun je analyses uitvoeren in elk laboratorium zonder risico op

infectie,” legt Diamond uit. “Tegelijkertijd correleren de gegevens perfect met het echte,

infectieuze SARS-CoV-2.”

Om deze dubbelganger van het coronavirus te creëren, namen de onderzoekers het vesiculaire

stomatitisvirus (VSV). Dit is een mild virus dat alom in de virologie gebruikt, omdat het niet zo

gevaarlijk en tegelijkertijd gemakkelijk genetisch te manipuleren is. Vervolgens vervingen de

onderzoekers één van de genen van het virus door één van SARS-CoV-2. Het resulterende

hybride virus infecteert cellen en wordt net als SARS-CoV-2 door antilichamen herkend, maar

vereist niet de aangepaste voorzieningen zoals het echte coronavirus. Dit betekent dat er

gewoon onder normale laboratoriumomstandigheden met dit nagebootste coronavirus gewerkt

kan worden.

Dit slimme, hybride virus is veelbelovend. Want het kan wetenschappers helpen bij het

evalueren van een reeks op antilichamen gebaseerde preventieve middelen en behandelingen

voor COVID-19. Het nagebootste virus kan bijvoorbeeld worden gebruikt om te beoordelen of

een experimenteel vaccin neutraliserende antilichamen opwekt. Maar het kan ook gebruikt

worden om antilichamen te identificeren die mogelijk tot antivirale geneesmiddelen kunnen

leiden. “Omdat het hybride virus er voor het immuunsysteem uitziet als SARS-CoV-2 maar geen

ernstige ziekte veroorzaakt, is het een potentieel kandidaat voor een vaccin,” zegt Diamond. Op

dit moment voeren de onderzoekers dan ook verdere studies uit om de mogelijkheden in kaart

te brengen.

Ondertussen stromen de aanvragen voor VSV-SARS-CoV-2 binnen. “Ik heb nog nooit zoveel

aanvragen voor wetenschappelijk materiaal gehad in zo’n korte tijd,” zegt onderzoeker Sean

Whelan. “We hebben het virus al geleverd aan onderzoekers in Argentinië, Brazilië, Mexico,

Canada en de Verenigde Staten. Daarnaast hebben we verzoeken in behandeling in het

Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Nog voordat we de studie hadden gepubliceerd, had het

nieuws dat we met een coronavirus look-a-like bezig waren zich verspreid en druppelden de

aanvragen binnen.”

De hoop is dat we binnen afzienbare tijd een vaccin tegen het nieuwe coronavirus hebben. Want

het virus verspreidt zich nog altijd over de wereld. Ook in Nederland neemt het aantal

besmettingen weer toe. Het maakt opnieuw duidelijk dat een vaccin de enige manier is om dit

virus er voorgoed onder te krijgen. Er zijn echter al wel enkele veelbelovende vaccins op het

toneel verschenen, zoals het door de universiteit van Oxford ontwikkelde AZD1222, het

Amerikaanse mRNA-1273 en dit Chinese vaccin. Toch zijn we er nog niet. Het is nog even

afwachten of deze vaccins ook daadwerkelijk op grote schaal ingezet zullen worden.

Het volledige artikel: Scientias - Vivian Lammerse 22 juli 2020

		Amerikaans vaccin tegen coronavirus zorgt voor antistoffen
		Trouw 15 juli 2020

		Een Amerikaans experimenteel vaccin tegen het coronavirus heeft goed aangeslagen bij de 45
		proefpersonen en heeft bij allen voor antistoffen gezorgd. Daarnaast hebben de proefpersonen
		geen last gehad van noemenswaardige neveneffecten. Dat stellen Amerikaanse wetenschappers
		over het vaccin van het farmaceutische bedrijf Moderna.

		Anthony Fauci, de directeur van het nationaal Instituut voor Allergieën en Infectieziekten, wiens
		wetenschappers het mogelijke vaccin voor Moderna hebben ontwikkeld, noemt de resultaten
		goed nieuws. Volgens de medisch topadviseur van president Trump heeft het vaccin een
		"redelijk hoog" niveau bereikt van voor het virus dodelijke antistoffen.

		Het vaccin is in fase 1 getest bij 45 vrijwilligers in de leeftijden 18 tot 55 jaar en wordt
		momenteel fase 2 ook getest bij 120 vrijwilligers met daarbij ook volwassenen ouder dan 55
		jaar, die meer risico lopen bij een besmetting met het coronavirus. Op 27 juli wil het bedrijf fase
		3 starten, waarbij het vaccin getest wordt op 30.000 mensen om te zien welke neveneffecten er
		optreden.

		Het volledige artikel: Trouw 15 juli 2020

		Zo weten we wanneer er een vaccin tegen COVID-19 is
		National Geographics - Roxanne Khamsi 3 juli 2020

		Gezondheidsautoriteiten hebben precies vastgesteld hoe efficiënt en veilig een vaccin tegen
		COVID-19 moet zijn, maar het is soms een uitdaging om dat aan het brede publiek uit te
		leggen.

		Nu de hele wereld in gevecht is met COVID-19 en er aan meer dan 140 verschillende
		vaccins wordt gewerkt om de wereldbevolking tegen de ziekte te beschermen, doemt de vraag
		op: wanneer weten we dat een vaccin efficiënt en veilig genoeg is om het als inentingsmethode
		aan de bevolking aan te raden?

		Hoewel het normaliter jaren duurt voordat er een vaccin tegen een nieuwe ziekteverwekker is
		gevonden en getest, worden de vaccins voor deze pandemie in een nooit eerder vertoond
		tempo ontwikkeld. Tenminste één veelbelovende kandidaat, van het biotech-bedrijf Moderna,
		zal deze maand al aan Fase 3-tests worden onderworpen. In mei lanceerde de Amerikaanse
		regering ‘Operation Warp Speed’, waarbij miljarden dollars worden ingezet om het ontwikkelen
		en testen van mogelijke vaccins vele malen sneller te doen verlopen.

		De grootste uitdaging die wetenschappers en beleidsmakers de komende maanden wacht, is
		het vaststellen van precieze doelstellingen voor een COVID-19-vaccin dat goed genoeg is om op
		grote schaal te worden ingezet. Daarbij moeten ze ervoor zorgen dat zo’n vaccin aan de juiste
		veiligheidstests is onderworpen – anders lopen ze het risico op een herhaling van de fouten die
		in 1976 werden gemaakt en raken ze het vertrouwen van de bevolking kwijt.

		In het geval van een COVID-19-vaccin zou de ideale kandidaat tenminste zeventig procent van
		de bevolking, waaronder oudere mensen, immuun tegen de ziekte moeten maken. Deze
		doelstelling werd in april vastgelegd door de WHO. Op 28 juni verklaarde Anthony Fauci,
		directeur van het National Institute of Allergy and Infectious Diseases in Maryland, dat hij
		eveneens zou inzetten op een vaccin met een beschermingsgraad van 70 tot 75 procent.

		De WHO daarentegen zegt dat een COVID-19-vaccin goedgekeurd zou kunnen worden dat
		slechts vijftig procent van de ingeënte mensen bescherming biedt. Deze week weerspiegelde de
		Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) deze richtlijn in een rapport waarin dezelfde
		minimumvereiste werd geformuleerd. Maar sommige onderzoekers zijn het daar niet mee eens:
		“Vijftig procent zou vreselijk zijn,” zegt Byram Bridle, viraal immunoloog aan het Ontario
		Veterinary College van de University of Guelph in Canada. “Om de pandemie tot staan te
		brengen, moeten we groepsimmuniteit zien te bereiken,” zegt hij. Een vaccin dat in slechts
		vijftig procent van de gevallen werkzaam is, is niet goed genoeg om die doelstelling te halen.

		In de Fase 1-tests voor het Moderna-vaccin tegen COVID-19 werd bij 4 van de 45 proefpersonen
		die met het nieuwe vaccin waren ingeënt, medisch significante bijwerkingen geconstateerd; één
		man kreeg hoge koorts en viel flauw. Maar de onderzoekers wisten al dat mRNA-vaccins het
		afweersysteem soms te veel kunnen aanzwengelen, en drie van de vier personen met
		bijwerkingen hadden tijdens de test de hoogste doses ontvangen. Die hoge doses worden niet
		langer toegediend.

		Het oorspronkelijke artikel is op 30 juni 2020 in het Engels verschenen op
		National Geographic.com Dit artikel is geactualiseerd om de nieuwe richtlijnen van Amerikaanse
		Food and Drug Administration (FDA) te weerspiegelen.

		Het volledige artikel: National Geographics - Roxanne Khamsi 3 juli 2020

Er is weer een veelbelovend coronavaccin ontwikkeld: maak kennis

met BNT162B1

Scientias - Caroline Kraaijvanger 2 juli 2020

Het vaccin lijkt geen onoverkomelijke bijwerkingen te hebben en de gewenste immuunreactie

op te roepen.

Dat blijkt uit een kleinschalig klinisch onderzoek, uitgevoerd in de Verenigde Staten. Aan het

onderzoek namen 45 proefpersonen (tussen de 18 en 55 jaar oud) deel. Een deel van de

proefpersonen kreeg twee keer een injectie, waarbij elke keer een kleine hoeveelheid vaccin

werd ingespoten. Een ander deel kreeg het vaccin eenmalig – in een wat grotere dosis –

toegediend. En weer een ander deel ontving tweemaal een placebo.

En de voorlopige resultaten suggereren dat het vaccin – aangeduid als BNT162b1 – potentie

heeft, zo schrijven de onderzoekers in hun paper (dat nog peer-review moet ondergaan). Het

vaccin bleek het meest effectief te zijn wanneer het twee keer werd toegediend; 7 dagen na de

tweede injectie hadden proefpersonen al meer SARS-CoV-2-neutraliserende antistoffen in hun

lichaam dan voormalige coronapatiënten.

En ook de proefpersonen die slechts eenmalig een wat grotere dosis van het vaccin toegediend

kregen, maakten deze neutraliserende antistoffen aan. Maar wel in veel kleinere hoeveelheden.

Zo werden 21 dagen na de eenmalige injectie in het lichaam van deze proefpersonen minder

SARS-CoV-2 neutraliserende antistoffen aangetroffen dan in het lichaam van voormalige

coronapatiënten.

Tijdens dit eerste kleinschalige klinische onderzoek stond niet alleen de effectiviteit van het

vaccin centraal. Minstens zo belangrijk is de veiligheid ervan. En dus werd er ook gekeken naar

eventuele bijwerkingen. Die bleken er wel te zijn, maar ze waren in de meeste gevallen mild en

kortdurend, zo stellen de onderzoekers. Bovendien vormden ze op geen enkel moment een

reële bedreiging voor de gezondheid. Zo klaagden veel proefpersonen na injectie over pijn op

de plaats waar het vaccin was toegediend. Ook bleken sommige proefpersonen na toediening

van het vaccin koorts te ontwikkelen. Dat gebeurde met name vaak nadat proefpersonen een

tweede dosis van het vaccin toegediend kregen. De koorts zakte echter vaak al binnen één dag,

zo merken de onderzoekers op. Al met al is er dan ook geen sprake van ernstige bijwerkigen

en dus genoeg reden om dit kandidaat-vaccin verder te gaan testen.

En dat is precies wat BioNTech – het bedrijf dat het vaccin samen met het farmaceutische bedrijf

Pfizer ontwikkelde en test – van plan is. Eind deze maand moet er al een tweede klinische

studie starten waarbij tot wel 30.000 gezonde proefpersonen het vaccin toegediend krijgen. Uit

dit grootschalige onderzoek zal moeten blijken of het vaccin de kans dat mensen door SARS-

CoV-2 geïnfecteerd worden, ook aanzienlijk kan verkleinen.

Als ook dat tweede klinische onderzoek positief verloopt, kan het vaccin – nadat het door de

autoriteiten is goedgekeurd – al vrij snel beschikbaar komen. BioNTech en Pfizer verwachten

eind dit jaar al 100 miljoen doses af te kunnen leveren. En tegen het eind van 2021 zouden er

meer dan 1,2 miljard doses beschikbaar kunnen zijn.


	BNT162b1 is een zogenoemd mRNA-vaccin en werkt net ietsje anders dan de traditionele vaccins.

	Traditionele vaccins bevatten vaak een verzwakte of dode ziekteverwekker. Door die in het lichaam in te brengen, kan het immuunsysteem antistoffen tegen die ziekteverwekker aan gaan maken. En wanneer je lijf dan eens met een levende of sterkere versie van zo’n ziekteverwekker geconfronteerd wordt, is het al voorbereid en kan het direct in de aanval, waardoor de ziekteverwekker je niet ziek kan maken of de ziekte mild verloopt.

	mRNA-vaccins zijn vrij nieuw en werken anders. Hierbij wordt RNA – eigenlijk de instructies voor het maken van een stukje van de ziekteverwekker – in het lichaam ingespoten. Dit RNA nestelt zich in je cellen, waarna deze de instructies op gaan volgen en dat stukje van de ziekteverwekker – een eiwit – gaan aanmaken en het immuunsysteem er antistoffen tegen kan genereren.

Het volledige artikel: Scientias - Caroline Kraaijvanger 2 juli 2020

		Ontwikkeling intranasaal en oraal Covid-19-vaccin door Avalon Globo
		Care
		Culturu.com 26 juni 2020

		Het in de VS gevestigde biotechbedrijf Avalon GloboCare heeft samengewerkt met de University
		of Natural Resources and Life Sciences (BOKU) in Wenen, Oostenrijk, om een S-laag vaccin
		tegen Covid-19 te ontwikkelen voor intranasale of orale toediening.

		De partners werken aan de ontwikkeling van een vaccin die een immuun respons zou kunnen
		opwekken die voldoende is om een ernstige vorm van Covid-19-infectie te voorkomen, die
		verantwoordelijk is voor morbiditeit en tot de dood kan leiden.

		In tegenstelling tot een naaldgebaseerde injectie in de spier of onder de huid, is dit vaccin
		bedoeld voor niet-invasieve toediening via de nasale- of orale doorgangen.

		Het vaccin kan de ernst van Covid-19 verminderen door de zwaardere luchtwegontsteking en
		orgaanschade te voorkomen, en door immuniteit op te bouwen tegen het SARS-CoV-2-virus dat
		de ziekte veroorzaakt.

		Als onderdeel van de samenwerking zullen Avalon’s expertise en bio-productie-infrastructuur en
		middelen voor de implementatie van klinische studies worden benut, samen met de
		wetenschappelijke capaciteiten en laboratoriumexpertise van BOKU-professoren.

		BOKU-professoren hebben al de benaderingen ontwikkeld die nodig zijn om geconjugeerde
		vaccins te synthetiseren met een S-laag kunstmatige virale envelop gekoppeld aan een viraal
		antigeen.

		Als proof of concept toonden de onderzoekers aan dat dit soort kandidaat-vaccins voor proteïne-
		conjugaten immuun-beschermende antilichaamreacties zouden kunnen induceren.

		President en CEO van Avalon GloboCare, David Jin zei dat er snel en ijverig gewerkt wordt met
		BOKU om de laboratoriumtests en karakterisering van het S-layer-fusie-eiwit SARS-CoV-2-vaccin
		te voltooien. Dit vaccin zou sneller kunnen worden vervaardigd en afgeleverd in vergelijking met
		traditionele vaccins, waardoor toegang en immunisatie wordt geboden aan een grotere populatie
		van mensen over de hele wereld om de pandemie van Covid-19 te helpen bestrijden.

		Het onderzoek naar een kandidaat-vaccin voor Covid-19 maakt deel uit van een bestaande
		samenwerking tussen Avalon en BOKU om S-laagtechnologie te gebruiken voor andere
		vaccinatieprogramma’s voor luchtweginfecties, waaronder influenza.

		Het volledige artikel: Culturu.com 26 juni 2020

		Nederland neemt gok in wereldwijde race naar het vaccin
		NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres 15 juni 2020

		Vijf vragen over: het coronavaccin. Nederland gaat 300 miljoen doses inkopen van een kansrijk
		coronavaccin dat in Oxford wordt ontwikkeld. Waarom zet Nederland op dit vaccin in? En nog vier
		vragen over de zoektocht naar een vaccin.

1		Welk vaccin wil Nederland, met drie andere landen, aanschaffen en waarom?

2		Welke andere vaccinkandidaten zijn kansrijk?
		Naast het Oxford-vaccin worden negen andere kandidaten al getest bij mensen. Het
		Amerikaanse bedrijf Moderna hoopt in juli te starten met een grootschalige test bij
		proefpersonen met hun vaccin mRNA-1273. Dat bestaat uit erfelijk materiaal van het
		coronavirus, rna. Een gevaccineerde maakt aan de hand daarvan zelf een stukje corona-eiwit
		aan, dat vervolgens de afweerreactie in het lichaam opwekt. De eerste 45 vrijwilligers die het
		vaccin in hun arm kregen, maakten neutraliserende antistoffen aan, meldt het bedrijf. Moderna
		start in juli met productie. Vaccins op basis van deze technologie zijn nog niet op de markt.

		Het vaccin van het Amerikaans-Zweedse bedrijf Novavax is de enige van de tien kandidaten dat
		bestaat uit een los stukje coronavirus-eiwit. „Met deze vaccins is veel ervaring, dat heeft
		voordelen”, zegt Huckriede.

		Het biotechbedrijf Janssen maakt in Leiden een vaccin dat, net als de Oxford-kandidaat, is
		gebaseerd op een verzwakt verkoudheidsvirus. Van de proefdierstudies zijn nog geen resultaten
		bekend, maar doel is om deze zomer de eerste proeven bij mensen te doen. De farmaceut laat
		alvast een grote hoeveelheid vaccins maken.

		Veel vaccins falen op het lange pad van de ontwikkeling, die normaal gesproken jarenlang
		duurt. Er is nog nooit een vaccin binnen een jaar ontworpen, getest, geproduceerd en
		grootschalig in gebruik genomen.

3		Wat heeft het Nederlandse kabinet besloten? Gokt het nu alleen op dit project of
		ook op andere?

4		Hoe reageert het VK op het vaccinproject van eigen bodem?

5		Waarom wordt er in Brussel gemord?

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres
		15 juni 2020

		Leids coronavaccin al in juli op mensen getest
		De Limburger - Chris van Mersbergen 10 juni 2020 \| bron AD

		Het coronavaccin dat door het bedrijf Janssen Vaccines in Leiden wordt ontwikkeld, kan zo’n zes
		weken eerder op mensen worden getest dan gedacht. In plaats van in september starten de
		klinische tests nu in de tweede helft van juli.

		Het naar voren halen van ‘fase 1 en 2a’ van het onderzoek, komt door de positieve resultaten
		die tot nu toe zijn geboekt in de ontwikkeling van het vaccin, stelt de Belg Paul Stoffels van het
		Amerikaanse bedrijf Johnson & Johnson, de eigenaar van Janssen. De
		geneesmiddelenautoriteiten hebben het bedrijf daarom toestemming gegeven om eerder te
		beginnen.

		De studie zal plaatsvinden onder 1045 gezonde volwassenen tussen de 18 en 55 jaar in België
		en de Verenigde Staten. Bij hen wordt bekeken of het vaccin veilig is, hoe het lichaam erop
		reageert en, ontzettend belangrijk, hoe de immuunrespons is.

		Janssen en Johnson & Johnson hopen ook fase 3 van het vaccinonderzoek, een test onder nog
		grotere aantallen mensen, naar voren te kunnen halen.

		Tegelijk blijft Johnson & Johnson zich inspannen om de productie van het vaccin op te hogen,
		zelfs nu nog niet duidelijk is of het middel ook echt werkt. Het doel is om in de loop van 2021
		wereldwijd 1 miljard doses te kunnen produceren. Stoffels: ,,Ons doel is om de wereld een
		vaccin te geven en mensen overal te beschermen tegen deze pandemie.”

		De Amerikaanse overheid draagt zo’n half miljard dollar bij aan de ontwikkeling van het ‘Leidse
		vaccin’. Nederland investeert er geen geld in. Wel wil ons kabinet de ontwikkeling en productie
		van het vaccin van Janssen ‘stimuleren en faciliteren’. De productie van het vaccin zou straks in
		Leiden, de VS en mogelijk in Azië plaats moeten vinden.

		Het onderzoek bij Janssen wordt geleid door hoofd virale vaccins Hanneke Schuitemaker, tevens
		hoogleraar virologie aan de Universiteit van Amsterdam.

		Het volledige artikel: De Limburger - Chris van Mersbergen 10 juni 2020 \| bron AD

		Rusland begint als eerste grote test Corona-medicijn op mensen
		Fact.nl 4 juni 2020

		Rusland wordt waarschijnlijk het eerste land dat een Corona-medicijn gaat testen op mensen.
		Een groep soldaten is het haasje. President Poetin heeft persoonlijk druk uitgeoefend op de
		makers van het medicijn en op het leger om samen te werken. Enkele onderzoekers in Ruland
		hadden de remedie eerder op zichzelf geprobeerd.

		Ook de Amerikanen beginnen binnenkort grootschalige tests. Zo’n dertigduizend mensen
		krijgen in de eerste week van juli een middel dat is ontwikkeld door het bedrijf Moderna. De VS
		is al 100 miljoen doses van dat middel aan het maken, zodat het bij eventuele goedkeuring
		deze winter in overvloed beschikbaar is.

		Het volledige artikel: Fact.nl 4 juni 2020

		Tien Covid-19 kandidaatvaccins liggen voorop
		NRC Handelsblad - Sander Voormolen 3 juni 2020

		Een vaccin kan de wereld verlossen van de pandemie. Tien kandidaatvaccins worden al bij
		vrijwilligers getest.

		Wereldwijd worden er al tien verschillende kandidaten voor een Covid-19-vaccin bij vrijwilligers
		getest. Dat blijkt uit een overzicht dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bijhoudt. Het
		gaat om vaccins die al in klinische studies bij mensen getest worden op veiligheid en
		effectiviteit. Daarnaast zijn er volgens de WHO nog 128 andere kandidaatvaccins in
		ontwikkeling.

		Één goed vaccin zou de wereld al uit de brand helpen. Maar welk vaccin het beste zal werken is
		niet te voorspellen. Bovendien zijn de vaccins die in ontwikkeling zijn gebaseerd op verschillende
		principes met ieder hun eigen voor- en nadelen. Het is niet onwaarschijnlijk dat er straks
		meerdere vaccins tegen SARS-CoV-2 naast elkaar bestaan.

		Vaccinfabrikanten en -instituten zijn verwikkeld in een koortsachtige race om als eerste een
		werkend vaccin op de markt te brengen. Het verst gevorderd lijkt een vaccin dat Oxford
		University, ontwikkelt in samenwerking met AstraZeneca, gevolgd door een kandidaat van het
		Amerikaanse bedrijf Moderna.

		Het Oxford-vaccin is gebaseerd op een verkoudheidsvirus van chimpansees dat door genetische
		aanpassingen niet meer in staat is zich te vermenigvuldigen. Het vaccinvirus bevat ook het
		spike-eiwit van SARS-CoV-2; dat moet de afweerrespons oproepen. Het zal nu verder getest
		worden in een groep van 10.000 vrijwilligers, waarbij de helft het coronavaccin krijgt en de
		andere helft een meningokokkenvaccin, ter controle.

		Het vaccin van de Amerikaanse concurrent Moderna is gebaseerd op mRNA, een stukje erfelijk
		materiaal van SARS-CoV-2, dat ervoor zorgt dat het lichaam van de gevaccineerde zelf een
		stukje van het SARS-CoV-2-spike-eiwit maakt, wat de afweer in gang zet. Deze aanpak is nog
		experimenteel: er is momenteel nog geen vaccin op de markt dat volgens dit principe werkt,
		maar de eerste testresultaten waren positief.

		In een interview dinsdag met het medische vakblad JAMA zei Anthony Fauci, de directeur van de
		Amerikaanse National Institutes of Health dat de laatste onderzoeksfase met het Moderna-
		vaccin in juli zal beginnen. Het vaccin zal dan getest worden in 30.000 vrijwilligers, waarbij de
		helft ter controle een placebo-injectie krijgt. Hoe lang het duurt voordat duidelijk is of en in
		welke mate het vaccin effectief beschermt tegen Covid-19 hangt af van hoeveel besmettingen
		er zijn in de gebieden waar het vaccin getest wordt.

		Een tekort aan infecties speelt Chinese ontwikkelaars van coronavaccins parten. Het
		bedrijf CanSino Biologics was op 16 maart de eerste die een klinische studie met een vaccin
		tegen het nieuwe coronavirus startte. Net als Oxford gebruikt het een verkoudheidsvirus als
		drager van een SARS-CoV-2 eiwit. CanSino gaat de laatste fase van het onderzoek in Canada
		uitvoeren, aangezien er in China momenteel niet voldoende infecties zijn.

		Sinovac, een ander Chinees bedrijf met een vergevorderd kandidaatvaccin, is in onderhandeling
		met Groot-Brittannië om daar de laatste test met vrijwilligers uit te voeren. Dit vaccin bestaat uit
		een dood coronavirus.

		Fauci vertelde tegen JAMA dat hij erop rekent dat „tegen het einde van de zomer wereldwijd vier
		of vijf vaccins” in de cruciale laatste testfase zullen zitten. Hij is „voorzichtig optimistisch” dat
		een vaccin een einde kan maken aan de pandemie van het coronavirus. Waar Fauci zich zorgen
		over maakt is hoe lang de bescherming van een vaccin in stand zal blijven. „We zien dat
		mensen hun weerstand tegen goedaardige coronavirussen snel weer verliezen.”

		Een vaccin zal, ook als het maar gedeeltelijk of tijdelijk werkt, de ontwikkeling van
		groepsimmuniteit in de bevolking een zet in de rug geven. Vanaf een niveau waarop zes op de
		tien mensen in de samenleving afweer hebben tegen het virus, zal iedere uitbraak vanzelf
		uitdoven, denken deskundigen. De opbouw van immuniteit door natuurlijke infecties gaat in de
		praktijk traag. Woensdag rapporteerde bloedbank Sanquin dat het aandeel van mensen met
		antilichamen tegen Covid-19 in Nederland gestegen was tot 5,5 procent begin mei, ten opzichte
		van 3 procent begin april.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Sander Voormolen 3 juni 2020

		Intravacc en EpiVax gaan samen noodvaccin tegen COVID-19
		ontwikkelen
		Analyst.be 2 juni 2020

		Intravacc [Bilthoven], een van ‘s werelds meest toonaangevende translationele
		vaccinonderzoeks- en ontwikkelingsinstituten met een breed track record in het ontwikkelen van
		virale en bacteriële vaccins, en EpiVax, een biotechnologie-onderneming gevestigd in Providence
		[Rhode Island, US] met expertise in het ontwikkelen van vaccins en therapeutica, hebben een
		samenwerkingsovereenkomst gesloten voor de verdere ontwikkeling van een nieuw vaccin tegen
		COVID-19, gebaseerd op Intravacc's gepatenteerde Outer Membrane Vesicles (OMV) -
		technologieplatform.

		Voor dit gezamenlijke onderzoeksproject zal Intravacc zijn veilige en immunogene OMV-
		toedieningsplatform combineren met synthetisch geproduceerde COVID-19-epitopen
		(eiwitallergenen). Deze epitopen zijn door EpiVax ontworpen en geoptimaliseerd met behulp
		van geavanceerde immuno-informatica-instrumenten voor het genereren van een veilige en
		zeer effectieve T-cel-respons tegen SARS-CoV-2 en verwante coronavirussen. Er zullen per direct
		preklinische onderzoeken starten voor de selectie van de beste kandidaat-peptiden voor het
		vaccin. Intravacc zal voor de klinische (fase I) studies, die naar verwachting in het vierde
		kwartaal van 2020 zullen starten, haar eigen pilot-scale faciliteit gebruiken voor de GMP-
		productie van het OMV-peptidevaccin.

		Het volledige artikel: Analyst.be 2 juni 2020

		Hoe Moderna zich met een corona-vaccin op de kaart zet
		Frank News - Ralph Rozema 29 mei 2020

		Het is de lieveling van Amerikaanse investeerders: biotechbedrijf Moderna dat een corona-vaccin
		aan het ontwikkelen is. Er zijn enige positieve resultaten, maar het bedrijf vertelt vooral heel
		veel niet. Moderna ziet zichzelf als techbedrijf en platform, vergelijkbaar met Amazon en Tesla.

		Moderna (of Moderna Therapeutics) geldt als voorloper in de race om het corona-vaccin, maar
		valt ook op door de geheimzinnigheid rond het bedrijf. Zo heeft CEO Stéphane Bancel er een
		grondige hekel aan om bevindingen te publiceren in wetenschappelijke tijdschriften. Liever zoekt
		hij grote nieuwsmedia op als CNBC of CNN waar hij niet in details hoeft te treden.

		In gesprekken toont Bancel zijn vaardigheden als verkoper. Hij is als geen ander in staat
		ingewikkelde concepten in alle eenvoud te verwoorden. Zijn uitlatingen zitten vol met
		uitdrukkingen die we kennen uit de techwereld van Silicon Valley. Moderna gebruikt 'Messenger
		RNA' om in het lichaam antistoffen te laten maken. „Het is als software," verklaart Bancel. „Als
		het bij één ziekte werkt, kan je het ook tegen duizenden andere ziektes inzetten."

		Veelbelovend platform
		Moderna, gevestigd in Cambridge bij Boston, geldt als lieveling van investeerders in biotech.
		„Het is een veelbelovend nieuw platform," zegt Anthony Fauci, de bekende
		gezondheidsautoriteit in de VS. Hun methode kan snel worden aangepast om nieuwe vaccins op
		grote schaal te maken, voegt hij toe.
		Tot dusver is nog geen van de vaccins waar Moderna aan werkt op de markt gekomen. Wel
		geldt het als voorloper in de race om het corona-vaccin,waardoor sinds begin dit jaar de
		aandelen met 250 procent zijn gestegen. De Amerikaanse regering heeft het bedrijf een
		bedrag tot 483 miljoen dollar toegezegd om de ontwikkeling van het vaccin te versnellen.

		Moderna lijkt op Tesla en Amazon
		Het bedrijf maakt in mei bekend dat bij een test bij acht mensen antilichamen zijn
		aangetroffen. Dat nieuws leidt opnieuw tot stijging van de aandelenkoers. Maar Fauci benadrukt
		dat acht een erg klein getal is. „Het is zo beperkt dat ik niet enthousiast kan zijn, al blijf ik
		voorzichtig optimistisch." Moderna wil geen nadere informatie geven, waardoor medici de claim
		niet kunnen beoordelen. De zorg is, schrijft The New York Times, dat het bedrijf testresultaten
		gebruikt om de aandelen een steun in de rug te geven.

		De opkomst van Moderna sinds de oprichting in 2010 leest als die van een startup in
		SiliconValley die in een mum tijd de wereld verovert. Denk aan Tesla, Facebook of Amazon.
		Maar laten we het eerst kort hebben over de medische kant, want wat doet Moderna precies?
		Het is een revolutionaire aanpak, waarbij menselijke cellen worden omgevormd tot kleine
		medicijnfabrieken, vat gezondheidssite Stat news het samen. „In plaats van het vaccin buiten
		het lichaam te maken, laat je de patiënt zelf het vaccin maken," zegt immunoloog Ross Kedl
		in The Verge.

		Een vaccin als een softwareprogramma
		Moderna zet daarvoor genetisch materiaal in met de naam messenger RNA (mRNA) om
		bepaalde eiwitten te laten produceren, die het immuunsysteem in werking stellen. Zorg dat het
		mRNA de juiste instructies geeft, dan leren de cellen hoe ze een ziekte kunnen voorkomen. De
		uitdaging daarbij is, schrijft tijdschrift Science, dat het mRNA stabiel genoeg moet zijn. Daar
		werken ze bij Moderna hard aan.

		Het verklaart veel van de opwinding rond Moderna. Want als de methode voor één ziekte werkt,
		wordt het eenvoudig ook voor andere ziektes vaccins te ontwikkelen. Daar komt de vergelijking
		met een softwareprogramma vandaan: als het programma eenmaal werkt, kan je het op veel
		problemen toepassen.

		Roerende begintijd
		CEO Bancel maakt vanaf de start duidelijk dat Moderna's plan moet werken. En dat iedereen die
		dat niet voor elkaar krijgt, maar beter kan vertrekken. „Vanaf het begin hebben we de zwakste
		tien procent van het personeel ontslagen," vertelt een voormalige Moderna-manager. „Dat is
		waarschijnlijk het grootste verschil met andere biotechbedrijven, waar ze praten over het
		ontwikkelen van hun mensen." Onder de ontslagen zitten grote namen, die eerder hun sporen
		hadden verdiend bij de ontwikkeling van medicijnen tegen kanker. „Je vraagt je af," schrijft
		biotechblogger Derek Lowe, „Als Moderna werkelijk het ruimteschip is dat een nieuwe formatie
		medicijnen gaat brengen, waarom verlaten dan al die topmensen het bedrijf?"

		Uiteindelijk laat president Stephen Hoge weten dat Moderna wat gaat doen aan het verloop. Hij
		gaat langs bij Facebook en andere bedrijven in Silicon Valley om te kijken hoe zij het doen.
		Sommige werknemers vinden het keiharde personeelsbeleid overigens geen probleem. „Het is
		ook een geluk bij een ongeluk," zegt een senior medewerker. „We onderscheiden ons van de
		rest."

		Samenwerking met farmaciereuzen
		De eerste jaren is het vooral overleven met 25 werknemers. De ommezwaai komt in 2013 als
		Moderna zo'n 240 miljoen dollar krijgt door een partnership met farmagigant Astra Zeneca. Niet
		eerder stak een farmaciebedrijf zoveel geld in medicijnen die nog niet op mensen getest zijn.
		The New York Times uit grote twijfel: „Astra Zeneca gokt op een onbewezen techniek."

		Vanaf dat moment staan investeerders in de rij. Want ook al is er niks bewezen, Moderna moet
		wel een grote belofte zijn. Inmiddels telt het bedrijf meer dan 800 werknemers en heeft het
		een waarde van meer dan een miljard.

		Opschalen
		In Silicon Valley heeft de term growthhacking een bijna legendarische betekenis. De groei en
		marketing van een bedrijf begint al ruim voordat een product beschikbaar is. Vooral bij software
		geldt dat zodra het product er is, je het over de hele wereld kan verkopen. Daarom moet je de
		marketing in een vroeg stadium beginnen.

		CEO Bancel van Moderna is gefascineerd door de techindustrie. Hij is onder de indruk van
		bedrijven als Uber en Amazon die erin zijn geslaagd hun producten in een mum van tijd over
		de wereld te verspreiden. Moderna kan straks hetzelfde doen met hun messenger RNA en de
		vaccins die daaruit voortkomen.

		Coronavaccin onder vergrootglas
		Maar zover is het nog niet. De testen met het coronavaccin bij mensen hebben het eerste
		positieve resultaat opgeleverd. Bij acht mensen zijn antistoffen ontwikkeld. Moderna komt er
		groots mee naar buiten. Maar zonder details, constateert The New York Times: „Geen grafieken,
		geen cijfers, niets erover in een wetenschappelijk tijdschrijft." Ook Forbes schrijft over de twijfels
		die wetenschappers hebben. Vakgenoten kunnen niet reageren en niemand krijgt een idee hoe
		ver het onderzoek echt is. Het is een marketingtechniek die effectief kan werken om je bedrijf
		op de kaart te zetten: goed nieuws brengen over je projecten en over de wereld. Maar dit is niet
		zomaar nieuws. Want wie wil niet horen over een nieuwe stap in de ontwikkeling van een corona-
		vaccin? Iedereen hoopt erop dat een vaccin zo snel mogelijk komt.

		En nu blijft openheid uit. Wekt het bedrijf valse verwachtingen? Moderna trekt zich de kritiek aan
		en belooft beterschap. „We zijn tijdens de coronacrisis onder een vergrootglas komen te
		liggen," erkent medeoprichter Noubar Afeyan. „We kunnen de informatie aan het publiek niet
		meer onthouden." Gezondheidsexpert Fauci is niet overtuigd, want de belangrijkste vraag is
		nog steeds onbeantwoord: gaat het vaccin werken?

		Het volledige artikel: Frank News - Ralph Rozema 29 mei 2020

		Farmareus gaat coronavaccin maken van Belgische onderzoeker:
		"Hopelijk tegen 2021 in gebruik"
		Nieuwsblad België - Anton Goegebeur en Jens Vancaeneghem 30 mei 2020

		De Belg Luk Vandenberghe staat op de eerste rij in de race om een coronavaccin. Hij werkt aan
		de prestigieuze Amerikaanse universiteit Harvard aan een vaccin dat deze zomer al kan worden
		getest op mensen. En dat met dank aan een deal met Avexis, een dochter van farmareus
		Novartis. Zij zullen het testvaccin gratis produceren.

		Het volledige artikel: Nieuwsblad België - Anton Goegebeur en Jens Vancaeneghem 30 mei 2020

		Farmareus MSD ontwikkelt twee kandidaat-coronavaccins
		De Tijd België - Nico Schoods 27 mei 2020

		De Amerikaanse farmareus, in de Verenigde Staten bekend als Merck & Co, kondigt twee
		samenwerkingen aan voor kandidaat-coronavaccins en een derde voor een antiviraal middel.

		De beursgenoteerde Amerikaanse farmagroep MSD - in de Verenigde Staten en Canada bekend
		als Merck & Co - kondigt een drietrapsraket aan in de strijd tegen Covid-19. Het gaat twee
		samenwerkingsverbanden aan om kandidaat-vaccins te ontwikkelen en een derde om een oraal
		antiviraal middel te ontwikkelen.

		Zo neemt MSD onder meer het Oostenrijkse biotechbedrijf Themis Bioscience over. 'Dat is
		gespecialiseerd in een technologieplatform dat gebruik maak van een gemodificeerd
		mazelenvirus als vector (een soort taxi die aangepast wordt om een stukje van het SARS-CoV-
		2-virus in het kandidaat-vaccin te vervoeren, red.)', zegt Brecht Vanneste, de managing director
		van MSD België.

		Daarnaast bundelt het Amerikaanse farmabedrijf de krachten met de non-profit-organisatie
		International AIDS Vaccine Initiative (IAVI). 'Voor de ontwikkeling van dat tweede kandidaat-
		Covid-19-vaccin bouwen we voort op ons technologieplatform dat al zijn merites bewees bij de
		ontwikkeling van het MSD-ebola-vaccin. Dat werd al goedgekeurd door de Amerikaanse en
		Europese geneesmiddelenautoriteiten', zegt Vanneste.

		'IAVI, dat oorspronkelijk zocht naar een vaccin tegen AIDS, heeft veel wetenschappelijke
		expertise en zoekt oplossingen voor minder begunstigde regio's in de wereld. MSD is van plan
		elk vaccin of geneesmiddel dat we ontwikkelen wereldwijd op grote schaal beschikbaar en
		betaalbaar te maken.'

		Los van beide kandidaat-vaccins gaat MSD ook samenwerken met het Amerikaanse
		biotechbedrijf Ridgeback Bio aan een antiviraal middel voor de behandeling van Covid-19-
		patiënten. 'Het gaat om een nieuw geneesmiddel dat we oraal willen toedienen, in tabletvorm',
		zegt Vanneste.

		'Dat is makkelijker schaalbaar en makkelijker in te nemen dan een intraveneuze virusremmer.
		Het middel zit in de eerste fase van klinisch onderzoek (om na te gaan of het veilig is en geen
		nevenwerkingen heeft, red.), maar moet dus nog een heel traject afleggen.'

		Het volledige artikel: De Tijd België - Nico Schoods 27 mei 2020

		Thailand wil betaalbaar coronavaccin ontwikkelen
		HLN 25 mei 2020

		Thailand is begonnen met vaccins tegen het nieuwe coronavirus te testen op apen, in de hoop
		die tegen eind 2021 op de markt te kunnen brengen. Dat zegt Suchinda Malaivitjitnond,
		directrice van het Thaise centrum voor onderzoek op primaten.

		Er zijn op dit moment wereldwijd een honderdtal onderzoeken aan de gang naar een vaccin. Acht
		ervan worden al getest op mensen, zegt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

		We hopen een vaccin te produceren “dat op de markt kan gebracht worden aan een beter
		betaalbare prijs” dan in Europa of in de VS, zegt Malaivitjitnond. Na positieve tests op muizen
		kreeg zaterdag een eerste groep van dertien apen injecties toegediend.

		Het team van Malaivitjitnond werkt samen met de Universiteit van Pennsylvania in de VS. Ze
		gebruikt een technologie die nooit eerder is gebruikt om een vaccin te produceren: messenger
		RNA of mRNA. Het mRNA brengt de genetische code van DNA over naar cellen.

		Het lichaam krijgt via deze methode de genetische informatie waar het behoefte aan heeft om
		zich preventief te weren tegen het coronavirus. Een van de meest geavanceerde experimentele
		vaccins ter wereld, dat van het Amerikaanse biotechbedrijf Moderna, gebruikt de technologie
		ook. De Amerikaanse regering zegde Moderna bijna een half miljard dollar (zo’n 443 miljoen
		euro) toe.

		Als de tests op apen positief zijn, kan het vaccin in oktober getest worden op mensen. Binnen
		anderhalf jaar zou het vaccin dan klaar kunnen zijn, zegt Kiat Ruxrungtham van de Universiteit
		van Chulalongkorn in Bangkok, een partner van het project. Zijn droom is om een coronavaccin
		te ontwikkelen voor de armste landen uit de regio, zoals Cambodja, Laos en Myanmar.

		Het volledige artikel: HLN 25 mei 2020

		Covid-19-vaccins in de pijplijn
		Medisch Contact - Henk Maassen 25 mei 2020

		Twee nieuwe, met elkaar verbonden studies bij makaken laten volgens de betrokken
		onderzoekers zien dat vaccinatie de dieren in principe beschermt tegen infectie met SARS-CoV-
		2. Beide onderzoeken verschenen in Science.

		SARS-CoV-2 infection protects against rechallenge in rhesus macaques
		DNA vaccine protection against SARS-CoV-2 in rhesus macaques

		Abishek Chandrashekar e.a. testten negen volwassen dieren die met het virus geïnfecteerd
		waren, maar waarbij geen virusdeeltjes meer te vinden waren toen ze 35 dagen later opnieuw
		werden blootgesteld aan het virus. Ze bleken beschermd tegen de tweede infectie. In
		een tweede onderzoek van nagenoeg hetzelfde team (Jingyou Yu e.a.) werd een
		experimenteel vaccin getest dat zes verschillende vormen van het SARS-CoV-2-spike-eiwit tot
		expressie brengt. Dat is het eiwit dat, zoals bekend, door SARS-CoV-2 wordt gebruikt om
		cellen binnen te dringen. Yu e.a. vaccineerden 35 makaken, die zes weken nadien
		intranasaal met SARS-CoV-2 werden geïnfecteerd. Resultaat: ze bleken over voldoende
		antilichamen te beschikken om het virus binnen twee weken effectief te neutraliseren.

		Ook het veelbesproken Oxford-vaccin – een verzwakte versie van een adenovirus dat
		luchtweginfecties veroorzaakt bij chimpansees en dat zodanig genetisch is veranderd dat het
		een coronavirus-proteïne produceert – beschermde apen tegen longontsteking. Maar de
		neuzen van de dieren bevatten daarna opmerkelijk genoeg nog steeds evenveel SARS-CoV-2
		als die van niet-gevaccineerde apen. Niettemin is een fase-I-proef met gezonde, volwassen
		vrijwilligers begonnen in april. Er zijn meer dan 1000 immunisaties voltooid en de follow-up is
		momenteel aan de gang. Hierna worden 250 mensen gerekruteerd, waarbij deelnemers één of
		twee doses van het vaccin of een meningitisvaccin dat fungeert als controle zullen krijgen.

		Verder maakte het biotech bedrijf Moderna deze week de eerste resultaten bekend van een op
		RNA gebaseerd vaccin. Het bedrijf zegt dat onderzoekers antilichamen bij 25 proefpersonen
		hebben vastgesteld; de niveaus zouden vergelijkbaar zijn met die in het bloed van mensen die
		zijn hersteld van covid-19. De vraag is alleen wat dat zegt: het is onzeker of mensen bij wie de
		ziekte een mild verloop had voldoende neutraliserende antilichamen hebben om een tweede
		infectie het hoofd te bieden. Diezelfde twijfel geldt mogelijk ook voor het Oxford-vaccin. Steeds
		geldt: het is niet alles goud wat er blinkt.

		Moderna start niettemin een fase-II-proef met 600 deelnemers. Het hoopt in juli een fase-III-
		werkzaamheidsonderzoek te starten om te testen of het vaccin ziekten bij risicogroepen, zoals
		gezondheidswerkers en mensen met onderliggende medische problemen, kan voorkomen.

		Het volledige artikel: Medisch Contact - Henk Maassen 25 mei 2020

		Corona Coronavirus vaccin veilig in vroege studie, hydroxychloroquine
		kan het overlijdensrisico verhogen
		Coronavirus COVID19 België 23 mei 2020

		Hydroxychloroquine gebonden aan hoger overlijdensrisico bij gehospitaliseerde patiënten
		In een observationele studie met meer dan 96.000 COVID-19-patiënten in 671 ziekenhuizen op
		zes continenten, was het malariamedicijn hydroxychloroquine gebonden aan een verhoogd
		risico op overlijden, meldden onderzoekers vrijdag. Het was niet duidelijk of het gebruik van
		het medicijn patiënten enig voordeel opleverde, aldus hun artikel in The Lancet. In totaal
		ontvingen 14.888 patiënten hydroxychloroquine of chloroquine, met of zonder antibioticum,
		en 81.144 kregen die medicijnen niet. Gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde
		onderzoeken zijn nodig om de risico’s en voordelen van het decennia-oude medicijn bij de
		behandeling van COVID-19 te verduidelijken, aldus de onderzoekers. Veel van dergelijke
		proeven zijn aan de gang. De Universiteit van Minnesota kan volgende week enkele
		resultaten opleveren, uit twee onderzoeken die testen of hydroxychloroquine nuttig is om
		infectie bij mensen die aan het virus zijn blootgesteld te voorkomen en of het COVID-19-
		symptomen verlicht. Andere placebogecontroleerde onderzoeksresultaten worden later deze
		zomer verwacht.

		Het volledige artikel: Coronavirus COVID19 België 23 mei 2020

		De kanshebbers voor een vaccin tegen Covid-19
		Beursduivel.be / Belegger.nl 21 mei 2020

		Er lopen nu meer dan 100 verschillende programma's om een vaccin tegen het coronavirus te
		ontwikkelen. De meeste daarvan zullen het niet redden, maar de ondernemingen die een
		succesvol vaccin weten te ontwikkelen zullen hun koersen fors zien stijgen.

		Zo steeg de S&P 500-index in april met 2,7% nadat Gilead Sciences positieve resultaten meldde
		in een klinische studie van zijn antivirale middel remdesivir tegen Covid-19.

		Hoewel het nog te vroeg is om de winnaars en verliezers te kiezen in de grote coronavaccinrace,
		vooral omdat er tot nu toe voornamelijk op dieren is getest, zette Barron’s de belangrijkste en
		meest veelbelovende kandidaten op een rij.



		De hazen
		Vaccins werken door iemand een minieme hoeveelheid van een specifieke ziekteverwekker toe
		te dienen, zodat het immuunsysteem zelf antistoffen gaat aanmaken.
		De snelste vaccinprogramma's proberen stukjes SARS-CoV-2, het virus dat Covid-19
		veroorzaakt, in het lichaam aan te laten maken, in plaats van in het lab. Moderna, Pfizer en
		anderen doen dat met een molecuul dat boodschapper-RNA (mRNA) wordt genoemd.
		Het Amerikaanse Johnson & Johnson en een project van Oxford University in Engeland in
		samenwerking met AstraZeneca doen het met een genetisch gemanipuleerd verkoudheids
		(adeno-)virus (de vector), dat de stekels van het coronavirus heeft gekregen zodat het
		immuunsysteem die leert herkennen. Omdat ervoor gezorgd is dat het gemanipuleerde virus
		zich niet kan vermenigvuldigen, worden mensen er niet ziek van: een non-replicating viral
		vector.
		Vandaag werd bekend dat AstraZeneca via de Biomedical Advanced Research and Development
		Authority meer dan een miljard dollar aan Amerikaanse overheidsfinanciering heeft ontvangen
		voor de doorontwikkeling van dit vaccin.

`		Moderna
		De bedrijven die werken met boodschapper-RNA lijken het snelste goede resultaten te boeken.
		Moderna verwacht in de zomer met een Fase 3-onderzoek te kunnen beginnen, en hoopt
		volgend jaar een vaccin aan de Amerikaanse autoriteiten voor te leggen voor goedkeuring. Het
		streeft naar een productie van een miljard doses per jaar. Mochten de klinische proeven,
		gepland voor deze zomer, zeer voorspoedig verlopen, dan zou Moderna deze herfst al een
		noodgebruikvergunning aan kunnen vragen.

		Pfizer
		Farmaciereus Pfizer zei onlangs dat zijn Covid-19-vaccin tegen oktober klaar zou kunnen zijn
		voor een noodvergunning of een versnelde goedkeuringsprocedure. Het bedrijf ontwikkelt zijn
		mRNA-vaccin samen met BioNTech uit Duitsland. Terwijl Moderna een enkel kandidaat-vaccin
		test, onderwerpt Pfizer momenteel vier afzonderlijke versies van zijn vaccin aan klinische
		proeven. Volgens Mikael Dolsten, hoofd wetenschap van Pfizer, zal rond oktober aan zo’n 8000
		mensen het vaccin zijn toegediend, en zal het bedrijf miljoenen doses klaar hebben voor
		bijvoorbeeld zorgmedewerkers en mensen in risicogroepen. Het bedrijf zegt dat het honderden
		miljoenen doses zal maken in 2021.

		Johnson & Johnson
		Het Amerikaanse Johnson & Johnson is van plan om in september te beginnen met Fase 1-
		proeven met zijn Covid-19 vaccin. Het bedrijf streeft ernaar begin volgend jaar een
		noodvergunning te krijgen en denkt dan tientallen miljoenen doses beschikbaar te hebben.

		De schildpadden
		Stel dat geen van de ‘hazen’ het redt, dan is er nog een grote groep ‘schildpadden’ over die de
		vaccinrace vanuit de achterhoede zouden kunnen winnen. Neem het Franse Sanofi en het Britse
		GlaxoSmithKline, die een alliantie zijn aangegaan om een vaccin te vinden. De bedrijven
		verkopen gezamenlijk zo’n twee miljard vaccins per jaar, en dat levert goudgeld op. Sanofi
		verkocht vorig jaar voor 2.1 miljard dollar aan griepvaccins terwijl GlaxoSmithKline een omzet
		behaalde van 2.4 miljard dollar met een vaccin tegen gordelroos. Sanofi en GlaxoSmithKline
		hopen Fase 1 van de klinische proeven te starten in de tweede helft van dit jaar, met als doel
		volledige goedkeuring tegen het midden van volgend jaar.

		Novavax
		Verder is biotechbedrijf Novavax van plan om deze maand te beginnen met een Fase 1-
		onderzoek naar zijn Covid-19-vaccin. Het heeft daarvoor inmiddels een flinke subsidie gekregen
		van de Coalition for Epidemic Preparedness Innovations. Novavax streeft naar toestemming
		voor noodgebruik tegen het einde van het jaar, en zegt tegen die tijd 100 miljoen doses klaar
		te kunnen hebben.

		Een paar winnaars
		Naar verwachting zullen er uiteindelijk meerdere vaccins op de markt komen. Dat is volgens
		experts een goede zaak, omdat het onmogelijk is voor een bedrijf om de hele wereld van
		vaccins te voorzien. “We hebben meerdere vaccins nodig om vooruit te komen, omdat we op dit
		moment niet weten welke de veiligste, de meest effectieve, de meest duurzame en de best
		inzetbare zullen zijn,” zei Dr. Dan Barouch, een wetenschapper die betrokken is bij het
		vaccinproject van Johnson & Johnson.

		Het volledige artikel: Beursduivel.be / Belegger.nl 21 mei 2020

		Oxfords 'apenvaccin' stelt teleur, spotlight zwaait naar Amerikaans
		bedrijf Moderna
		De Volkskrant - Maarten Keulemans 19 mei 2020

		Een bejubeld kandidaat-vaccin tegen corona, uit Oxford, blijkt bij nader inzien toch niet zo
		lekker te werken. Maakt het vaccin van het Amerikaanse bedrijf Moderna meer kans?

		Voorlopig heeft een vaccin van het Amerikaanse bedrijf Moderna meer succes. Althans, dat
		beweert Moderna zelf, in een persbericht. Moderna diende zijn kandidaat-vaccin, een stof met
		de catalogusnaam mRNA-1273, in drie doseringen toe aan 45 proefpersonen. Die maakten
		vervolgens neutraliserende antistoffen aan, bloedeiwitten waarmee het lichaam virusinfectie
		tegengaat. Of dit genoeg is om besmetting te voorkomen, is nog onduidelijk: het was nog
		maar een veiligheidstest.

		Op het eerste oog lijkt die test geslaagd. Van de proefpersonen die de hoogste dosering
		kregen, liepen er enkele ‘systemische reacties’ op. Dat moet zoiets zijn als koorts of uitslag,
		maar Moderna gaat niet in op de details. In de lagere dosering waarin Moderna het vaccin wil
		testen bij een vervolggroep vrijwilligers, bestond de ergste bijwerking slechts uit wat roodheid
		rondom de prikplek.

		‘Bescheiden maar beloftevol’, omschrijft medisch chemicus en industriewatcher Derek Lowe op
		zijn weblog In the Pipeline. ‘Dit is wat je verwacht te zien bij een vaccin dat werkt. Alleen hebben
		we nog niet genoeg informatie om te kunnen zeggen of het werkt, of hoe goed.’ Ook Moderna
		testte zijn vaccin eerder op proefdieren: niet op apen, maar op de minder op de mens lijkende
		muis.

		Het bedrijf heeft inmiddels toestemming voor vervolgonderzoek en zegt zelf al in juli met een
		‘fase-3-studie’ te willen beginnen, het stadium waarin een middel echt als vaccin wordt getest
		op een forse groep mensen. Daarmee is het een van de inmiddels ongeveer tien kandidaat-
		vaccins die op menselijke proefpersonen worden uitgeprobeerd.

		Het volledige artikel: De Volkskrant - Maarten Keulemans 19 mei 2020

		Eerste experimenten met coronavaccin mRNA-1273 leveren mooie
		resultaten op
		Scientias - Caroline Kraaijvanger 19 mei 2020

		De resultaten versterken het idee dat het vaccin kan voorkomen dat het nieuwe coronavirus
		mensen infecteert.

		Dat maakt het Amerikaanse bedrijf Moderna bekend, dat het vaccin ontwikkeld heeft en
		momenteel test. De voorlopige resultaten van de experimenten onder mensen suggereren dat
		het vaccin effectief is; mensen die het vaccin toegediend kregen, maakten ongeveer net zoveel
		of zelfs meer antistoffen tegen het virus aan als mensen die daadwerkelijk door het virus
		geïnfecteerd zijn geraakt. Bovendien wijzen de voorlopige resultaten erop dat het vaccin veilig
		is; proefpersonen hadden hooguit kortstondig wat last van roodheid en pijn rond de plek waar
		het vaccin werd toegediend.

		Het zijn hoopgevende resultaten, zeker als je er de resultaten van gelijktijdig uitgevoerde
		experimenten onder muizen bij pakt. Die experimenten suggereren namelijk dat het vaccin
		ervoor zorgt dat de dieren antistoffen aanmaken die de virusdeeltjes neutraliseren. “Deze
		gegevens versterken het idee dat mRNA-1273 COVID-19 kan voorkomen,” stelt Moderna-
		onderzoeker Tal Zaks, verwijzend naar de resultaten van de experimenten onder muizen en
		mensen. En toch is enige voorzichtigheid nog op zijn plaats. Want het vaccin is tot op heden
		slechts aan enkele tientallen mensen toegediend.

		De eerste fase – waar de beschreven onderzoeksresultaten uitrollen – is vrij kleinschalig en
		vooral ontworpen om te kijken of het vaccin überhaupt een reactie oproept, in welke dosis het
		vaccin dat doet en of het vaccin veilig is. De tweede fase – waarbij men dus doses van 50 en
		100 microgram gaat toedienen en de nadruk nog meer op de effectiviteit van het vaccin rust –
		zou binnen enkele maanden moeten starten. De derde en laatste fase hoopt Moderna in juli te
		starten. Dan zou het vaccin aan een nog grotere groep mensen moeten worden toegediend om
		nogmaals kritisch naar de effectiviteit en veiligheid te kunnen kijken. En eigenlijk kan er na die
		fase pas met enige zekerheid geconcludeerd worden of het vaccin werkt of niet.

		Het volledige artikel: Scientias - Caroline Kraaijvanger 19 mei 2020

		Uitstekend nieuws! ‘Proef met corona-vaccin belooft veel goeds: 45
		van de 45 patiënten maakt antilichamen aan!’
		DDS De Dagelijkse Standaard - Tim Engelbart 19 mei 2020

		De wereld lijkt in een hoog tempo op weg naar een vaccin tegen het coronavirus. Een test met
		proefpersonen laat zien dat mensen succesvol en consistent antilichamen aanmaken tegen het
		coronavirus als ze een vaccin van het Amerikaanse bedrijf Moderna krijgen toegediend.

		De Amerikaanse vice-president Mike Pence kon vanochtend vroeg goed nieuws geven: het in
		het Amerikaanse Massachusetts gevestigde biotechbedrijf Moderna boekt grote voortgang met
		het testen van een vaccin tegen het coronavirus. Dat heeft Pence gehoord van de vermaarde
		viroloog Dr. Anthony Fauci – één van de belangrijkste leden van de Amerikaanse versie van het
		OMT. Pence schrijft op social media:
		“In ons gesprek met de gouverneurs vandaag heeft Dr. Fauci geweldig nieuws van het
		biotechbedrijf Moderna gepresenteerd. Het eerste potentiële vaccin tegen het coronavirus heeft
		veelbelovende resultaten laten zien in een klinische proef. 45 proefpersonen kregen een
		dubbele dosis van het vaccin, en alle 45 hebben antilichamen geproduceerd.”

		Het volledige artikel: DDS De Dagelijkse Standaard - Tim Engelbart 19 mei 2020

		Hoopvolle resultaten corona-vaccin in Amerikaanse proef
		Leeuwarder Courant 18 mei 2020

		De eerste fase van een Amerikaanse proef voor een experimenteel corona-vaccin leverde
		hoopvolle resultaten op. Farmaceut Moderna meldde dat alle 45 proefpersonen, die aan fase
		1-studie meededen, antistoffen ontwikkelden die het longvirus konden 'neutraliseren'.

		Mensen die betrokken waren bij de proef kregen drie doses van het vaccin. Bij iedere volgende
		prik kon het afweersysteem krachtiger optreden tegen het virus. Het niveau van antistoffen in
		het bloed was vergelijkbaar aan dat van coronapatiënten die hersteld zijn van Covid-19,
		toonden de voorlopige resultaten.

		Het vaccin, genaamd mRNA-1273, was verder relatief veilig en veroorzaakten geringe
		bijwerkingen, aldus de farmaceut.

		De volgende fase van de proef begint naar verwachting in juli. Als het vaccin uiteindelijk zichzelf
		nuttig bewijst kan het relatief vlug goedkeuring krijgen van de Amerikaanse zorgautoriteiten.
		Die verleenden al eerder een versnelde goedkeuringsprocedure aan Moderna.

		Het volledige artikel: Leeuwarder Courant 18 mei 2020

		Xi belooft: Chinees vaccin wereldwijd beschikbaar
		NRC Handelsblad 18 mei 2020

		In China worden nu vijf vaccins op mensen getest. Als die effectief en veilig blijken te zijn, zal
		het land de technologie delen.

		China zal de vaccins die in het land ontwikkeld worden tegen Covid-19 wereldwijd beschikbaar
		stellen als ‘collectieve goederen’. Dat maakte de Chinese president Xi Jinping maandag bekend
		op de jaarvergadering van de lidstaten van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHo). „Dit zal
		China’s bijdrage zijn aan de beschikbaarheid en betaalbaarheid van een vaccin voor
		ontwikkelingslanden”, zei Xi per videoverbinding vanuit Beijing.

		Van de ruim honderd vaccins die wereldwijd worden ontwikkeld, zijn er in China vijf zover dat ze
		op mensen worden getest. Indien deze effectief en veilig blijken te zijn, zullen de Chinese
		ontwikkelaars de technologie delen, waardoor ze goedkoop op grote schaal te produceren zijn.

		De vrees dat ontwikkelaars of producenten van vaccins de bevolking van hun eigen land het
		eerst zullen bedienen, of woekertarieven vragen, beheerste de afgelopen weken het debat. Zo
		zei de bestuursvoorzitter van het Brits-Zweedse AstraZeneca, dat samenwerkt met Oxford
		University, dat het Verenigd Koninkrijk „prioriteit” zal krijgen. De Franse regering floot vorige
		week farmabedrijf Sanofi terug, omdat het voorrang wilde geven aan de Verenigde Staten, een
		belangrijke financier van Sanofi’s onderzoek.

		Het Amerikaanse Moderna meldde maandag dat een eerste test op acht proefpersonen
		succesvol is verlopen. Het vaccin zou bij alle proefpersonen antistoffen oproepen en veilig
		werken. Prompt steeg het aandeel van Moderna op de Amerikaanse beurs met 22 procent.
		Hierna volgen nog twee testfases, met grotere groepen proefpersonen.

		In een verdere poging om de reputatieschade die China door de uitbraak heeft opgelopen te
		herstellen, beloofde president Xi in twee jaar tijd twee miljard dollar uit te trekken voor de
		bestrijding van de pandemie en de economische gevolgen, met name in arme landen. De
		US regering heeft zijn financiering van de WHO (ruim 400 miljoen dollar per jaar) juist
		stopgezet, omdat de organisatie te China-gezind zou opereren.

		Op het meest gevoelige onderwerp van de bijeenkomst, de oproep van de Europese Unie,
		Australië en tientallen andere landen tot een onderzoek naar de respons op het virus, gaf Xi
		half toe. China steunt een onderzoek, maar wel pas „nadat het virus onder controle is
		gebracht”. Xi vindt dat de WHO het onderzoek moet leiden.

		WHO-directeur Tedros verklaarde maandag dat een onderzoek „zo snel als gepast” zal
		beginnen. Dinsdag stemmen de 194 lidstaten over het Europese voorstel voor een evaluatie.
		Daarin staat ook een oproep om de oorsprong van het virus en de overstap van dier op mens
		te onderzoeken, „mogelijk met gezamenlijke veldbezoeken”. Of hiermee ook het
		veelbesproken Wuhan Instituut voor Virologie wordt bedoeld, blijft onbenoemd.

		Het was de eerste keer dat Xi de Chinese respons op het wereldtoneel verdedigde. China heeft
		volgens hem tijdig de WHO geïnformeerd over het nieuwe virus en „zo snel mogelijk” de
		genetische sequentie ervan openbaar gemaakt.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad 18 mei 2020

		Vrijwilligers bereid zich met coronavirus te laten besmetten voor
		vaccinonderzoek
		NOS - Rinke van den Brink 18 mei 2020

		Bij de Amerikaanse organisatie 1DaySooner hebben zich ruim 23.000 mensen uit 102 landen
		gemeld om zich, zodra dat mogelijk is, te laten vaccineren tegen het coronavirus en zich
		vervolgens ermee te laten besmetten. Volgens De Telegraaf hebben zich ook veertig
		Nederlanders gemeld.

		1DaySooner is een samenwerkingsverband van verschillende Amerikaanse universiteiten met
		overwegend Amerikaanse farmaceuten. De vrijwilligers en 1DaySooner willen de ontwikkeling
		van een vaccin versnellen.

		De Amerikaanse organisatie claimt dat er wereldwijd 7000 mensenlevens gered worden als er
		één dag eerder een vaccin is. Een week eerder zou 55.000 mensenlevens sparen, een maand
		eerder 220.000.

		Maar ook met vrijwilligers die zich voor het wetenschappelijk onderzoek willens en wetens laten
		besmetten met het coronavirus, blijft vaccinontwikkeling een langdurig proces.
		"Normaal kost het een jaar tot achttien maanden om een virusstam te maken voor zo'n
		onderzoek", zegt Hanneke Schuitemaker, hoofd virale vaccins bij Janssen Pharmaceuticals in
		Leiden. "Je moet een verzwakte stam maken, helemaal steriel, en uitzoeken hoeveel je moet
		toedienen, want mensen moeten er wel ziek van kunnen worden."

		Na zo'n human challenge trial waarbij gezonde mensen zich vrijwillig laten besmetten is een
		traditioneel 'fase drie onderzoek' nodig waarbij grote groepen mensen in een gebied waar het
		virus rondgaat gevaccineerd worden en anderen niet. "Zo is het tot nu toe in ieder geval altijd
		gegaan", zegt Schuitemaker.

		Dat onderzoek is nodig om de precieze werkzaamheid van een vaccin te bepalen. "Bij
		zo'n human challenge trial kun je meestal niet aantonen dat het vaccin ook werkt tegen de
		ernstigste vormen van de ziekte, in dit geval in de longen. Je vindt dat het werkt in de neus en
		dan is het logisch dat het in de longen ook enige bescherming biedt, maar dat weet je niet
		zeker."

		Schuitemaker benadrukt dat inzet van gezonde vrijwilligers die zich laten besmetten normaal
		pas overwogen wordt als er een behandeling is voor mensen die onverhoopt toch erg ziek
		worden. "Janssen overweegt om zo'n onderzoek te gaan doen, maar vanwege de lange
		voorbereidingstijd hoeven we de beslissing pas over acht maanden te nemen. Hopelijk is er
		dan een medicijn beschikbaar of een antilichaam waarmee je patiënten kunt behandelen."

		Het initiatief 1DaySooner lijkt ook bereid proefkonijnen in te zetten, zonder dat er een
		behandeling beschikbaar is. Deelnemers verblijven wel in een gecontroleerde omgeving, worden
		nauwlettend in de gaten gehouden en krijgen bij ziekte alle behandelingen die voorhanden zijn.

		Een van de mensen die graag dat risico neemt, is de in Canada woonachtige Nederlander
		Andrew Dasselaar. Hij is 44, fit en heeft geen partner of kinderen. "Ik zie andere mensen om
		mij heen ook risico's nemen", zegt hij. "Mijn zus, verpleegkundige, werd ook overgeplaatst naar
		de intensive care, hoewel dat haar vak niet is. Andere cruciale beroepen, zoals vakkenvullers,
		nemen ook meer risico om de samenleving draaiende te houden. Op deze manier wil ik wat
		doen."

		Ethici hebben bedenkingen bij deze methode. "Zijn we bereid om principes die we sinds de
		Tweede Wereldoorlog hebben opgebouwd nu te laten varen? Ik kan me dat niet voorstellen",
		zegt Rieke van der Graaf, medisch-ethicus aan het UMC Utrecht. "De geschiedenis kent veel
		voorbeelden van dingen die in de tijdsgeest een goed idee leken, maar dat achteraf niet
		waren."

		Van der Graaf noemt het voorbeeld van de Willowbrook State School in New York. In die
		instelling voor mensen met een verstandelijke beperking besmetten artsen vanaf halverwege
		de jaren 50 jonge mentaal geretardeerde patiënten met hepatitis A. Ouders gaven weliswaar
		geïnformeerde toestemming, maar hadden weinig andere mogelijkheden om hun kinderen te
		laten opnemen.

		De artsen verdedigden hun experiment met het argument dat het hepatitisvirus alom aanwezig
		was in de instelling. Maar de experimenten gelden nu als een zwarte bladzijde uit de
		Amerikaanse medische geschiedenis.

		In Van der Graafs ogen moeten we ervoor waken dat we mensen louter als middel voor
		wetenschappelijke doelen gebruiken. "Ook in een pandemie moeten we ethische standaarden
		hoog houden. Niet alles is dan ineens geoorloofd", zegt ze.

		"Zo lang er onvoldoende bekend is over de risico's, ook bij gezonde jonge volwassenen,
		moeten we het niet doen. Op dit moment vind ik het een no-go. Er is geen behandeling
		beschikbaar voor als mensen toch heel erg ziek worden."

		Van der Graafs collega Annelien Bredenoord is het daarmee eens. "Als je geen behandeling
		hebt, betwijfel ik of de afweging van het risico tegenover de eventuele baten acceptabel is. De
		risico's voor individuele vrijwilligers voor zo'n onderzoek moeten opwegen tegen wat het
		oplevert. En hoeveel dat misschien ook is, er is een morele ondergrens aan risico's die je met
		individuen mag nemen. Zeker als er alternatieve onderzoeksopzetten zijn. Dat staat in de
		Nederlandse wet en alle internationale ethische codes."

		Bredenoord snijdt ook nog een andere ethische kwestie aan. "Welke voordelen zijn er voor het
		bedrijf dat het eerst een vaccin ontwikkelt? Welke voor het land waar dat gebeurt? Is erover
		nagedacht hoe een vaccin dat er op deze manier komt voor iedereen toegankelijk wordt?"

		Het volledige artikel: NOS - Rinke van den Brink 18 mei 2020

		De vaccinrace: welke variant haalt de eindstreep?
		Trouw - Joep Engels 16 mei 2020

		Ruim honderd vaccins tegen het coronavirus worden ontwikkeld. Welke variant haalt de
		eindstreep? ‘Op papier werken ze mooi, maar je moet ze in het lichaam aan de praat krijgen.’

		De naam verraadt de nodige ambitie. Met de Operatie Warp Speed (‘sneller dan het licht’) wil
		de US president vaart zetten achter de productie van een vaccin tegen het nieuwe coronavirus.
		Details van het project ontbreken, maar ook hier is het motto ‘America first’, schreef
		wetenschapsblad Science deze week. In januari 2021 moeten er 300 miljoen doses klaarliggen,
		precies genoeg voor de hele Amerikaanse bevolking.

		Dit plan botst, zacht uitgedrukt, met het streven van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
		om van de zoektocht naar een coronavaccin een gezamenlijke inspanning te maken. De WHO
		probeert het internationale onderzoek te coördineren en afspraken te maken voor de
		eventuele verdeling van vaccins. Volgens de WHO zijn er nu 110 vaccins in ontwikkeling,
		waarvan acht de klinische fase hebben bereikt, wat wil zeggen dat ze op mensen worden
		getest. Dat aantal van 110 moet met een korreltje zout worden genomen, zei een ingewijde in
		datzelfde Science-artikel: “De helft van die projecten wordt gerund door bedrijfjes van drie
		onderzoekers, een secretaresse en een hond”.

		Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan de RU Groningen en Cécile van Els, immunoloog
		bij het RIVM en tevens hoogleraar vaccinologie aan de Universiteit Utrecht zijn het meest
		enthousiast over de vaccins waarbij genetische informatie van het coronavirus met een ander,
		onschuldige virus wordt ingebracht. Van Els: “Die hebben toch enige virale activiteit waardoor ze
		alle linies aanboren.” Ze kunnen sneller door het ontwikkelingsproces, zegt Huckriede. “De
		producenten hebben ervaring met dit principe, en hebben met vergelijkbare vaccins tegen
		andere infectieziektes al enkele tests doorlopen. Het ziet er hoopvol uit. In Oxford, waar ze met
		dit type vaccin de klinische fase zijn begonnen, schatten ze de kans dat het gaat lukken op 80
		procent. Dan zouden ze eind dit jaar enkele miljoenen doses kunnen hebben. Het is een
		gerenommeerd lab, ik heb geen reden om aan die uitspraak te twijfelen.”

		Het volledige artikel: Trouw - Joep Engels 16 mei 2020

		Bewust besmetten met corona voor vaccintest komt dichterbij
		FD - Thieu Vaessen 14 mei 2020

		Nu de coronacrisis aanhoudt, gaan wereldwijd stemmen op om de ontwikkeling van een vaccin
		te versnellen door proefpersonen bewust te besmetten met het coronavirus. Het gaat om een
		precair debat: is het ethisch gezien wel toelaatbaar om vrijwilligers bloot te stellen aan een
		ziekte die deze proefpersonen het leven kan kosten?

		Tot de voorstanders behoort de Wereldgezondheidsorganisatie WHO, die wel een reeks
		voorwaarden stelt. Ook Congresleden in de Verenigde Staten pleiten voor zogenoemde
		'blootstellingsstudies'. Inmiddels bekijkt het medische onderzoeksagentschap National
		Institutes of Health (NIH) van de Amerikaanse regering of het bewust blootstellen van
		vrijwilligers aan het coronavirus uitvoerbaar is.

		De verantwoordelijke instantie in Nederland, de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek
		(CCMO) sluit een Nederlandse blootstellingsstudie naar het coronavirus niet bij voorbaat uit.
		'Maar dergelijke studies moeten aan strenge eisen voldoen', zegt Joop van Gerven, voorzitter
		van de CCMO.

		Wetenschappers werken aan circa honderd mogelijke vaccins tegen het coronavirus. Een klein
		aantal vaccins wordt inmiddels getest op menselijke vrijwilligers, vooral op bijwerkingen.
		Onderzoek naar de effectiviteit van de geboden bescherming is veel lastiger, zolang het min
		of meer toeval is of proefpersonen in aanraking komen met het virus.

		Blootstellingsstudies kunnen volgens de WHO grote voordelen hebben, met name doordat de
		resultaten veel sneller beschikbaar zijn. Een ander voordeel is dat onderzoekers de effectiviteit
		van verschillende vaccins beter met elkaar kunnen vergelijken, zo schrijft de organisatie in een
		document dat eerder deze maand is gepubliceerd.

		De organisatie doet een aantal suggesties om de risico's te beperken. Een van de ideeën is
		om alleen jonge volwassenen tot 30 jaar aan de onderzoeken te laten deelnemen. Als de
		proefpersonen toch Covid-19 oplopen, is de kans op een ernstig ziekteverloop bij deze
		jonge volwassenen klein.

		In Nederland reageren deskundigen terughoudend. 'Echt nog te riskant', oordeelt virologe
		Marion Koopmans van het ErasmusMC. Bewuste besmetting met het coronavirus is volgens
		haar pas acceptabel als er zicht is op een succesvolle behandeling van proefpersonen die
		ziek worden.

		Net als Koopmans wijst ook Van Gerven van de CCMO op de risico's voor proefpersonen.
		Vrijwilligers moeten volgens hem goed worden geïnformeerd over de gevaren. Ook moeten de
		onderzoeksresultaten 'een betrouwbare voorspelling' geven over de beschermende werking
		van een vaccin. 'De geschiedenis leert dat deze waarden juist in een crisis snel in de
		verdrukking komen', aldus Van Gerven, tevens hoogleraar neuropsychofarmacologie bij het
		LUMC in Leiden.

		Toch gooit Van Gerven de deur niet dicht. Hij wijst erop dat de CCMO in het verleden al eens
		groen licht heeft gegeven voor een onderzoek naar een malariavaccin, waarbij proefpersonen
		zich lieten prikken door malariamuggen. Het ging om een malariavariant die goed te
		behandelen is.

		Nederland speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling van een vaccin tegen Covid-19. Dat
		komt met name doordat de Amerikaanse multinational Johnson & Johnson honderden
		miljoenen dollars investeert in vaccinontwikkeling door zijn dochterbedrijf Janssen in Leiden.
		De onderneming liet onlangs weten dat ze zeker een blootstellingsstudie zal overwegen,
		indien toezichthouders daar toestemming voor geven.

		Volledig artikel: FD - Thieu Vaessen 14 mei 2020

		Frankrijk vindt voorrang VS op corona-vaccin onacceptabel
		Noordhollands Dagblad 14 mei 2020

		De Franse overheid vindt het "onacceptabel" dat Sanofi de Verenigde Staten voorrang geeft op
		het vaccin tegen het coronavirus dat de Franse farmaceut produceert. "Het is onaanvaardbaar
		dat bepaalde landen om financiële redenen bevoorrecht worden", zei Franse onderminister van
		Economische Zaken Agnes Pannier-Runacher donderdag op de radio.

		De Britse topman van Sanofi, Paul Hudson, zei woensdag dat Amerikanen als eersten ter wereld
		het coronavaccin in handen krijgen wanneer het succesvol is ontwikkeld, omdat het land als
		eerste het vaccinonderzoek van Sanofi financierde.

		Franse gezondheidsorganisaties waren niet blij met die opmerkingen van Hudson, onder meer
		omdat Sanofi de afgelopen jaren tientallen miljoenen euro's aan onderzoeksfinanciering ontving
		van de Franse staat. Pannier-Runacher zei dat ze onmiddellijk contact had gezocht met de
		farmaceut. "Het hoofd van de Franse afdeling van Sanofi bevestigde dat er in elk land een
		vaccin beschikbaar zou zijn en uiteraard ook in Frankrijk, omdat het medicijn daar immers wordt
		geproduceerd", aldus de onderminister.

		In april sloot Sanofi zich aan bij het Britse GlaxoSmithKline om aan een virus te werken. Hun
		project wordt gedeeltelijk gefinancierd door het Amerikaanse ministerie van Volksgezondheid.
		Een succesvol vaccin wordt op zijn vroegst eind volgend jaar verwacht.

		Sanofi is een van de grotere spelers onder de tientallen farmaceutische bedrijven die op zoek
		zijn naar een coronavaccin. Branchegenoten als Johnson & Johnson en Inovio Pharmaceuticals
		zijn eveneens in de race.

		Volledig artikel: Noordhollands Dagblad 14 mei 2020

		Hoe Nederland de kennis voor een kansrijk coronavaccin uit handen
		gaf
		Het Parool - Jop van Kempen, Bas Soetenhorst 9 mei 2020

		Een kansrijk coronavaccin waaraan een Amerikaanse farmaceut werkt, is gebaseerd op
		Nederlands onderzoek. Die kennis had hier kunnen blijven, maar de overheid bedankte ervoor.
		Wat rest, is afwachten wanneer het vaccin deze kant op komt.

		Van de ruim 100 kandidaat-vaccins, die er volgens de Wereldgezondheidsorganisatie nu zijn,
		dichten veel ingewijden Johnson & Johnson de beste papieren toe. En juist dat vaccin is
		gebaseerd op in Nederland ontwikkelde biomedische technologieën: AdVac en PER.C6.

		Dinko Valerio (63), Lex van der Eb (86) en Ronald Brus (56) stonden aan de basis van die
		succesvolle technologieën, waarbij met name Van der Ebs pionierswerk doorslaggevend was.

		Door de overname van het Nederlandse biotechbedrijf Crucell in 2011 door het Amerikaanse
		farmabedrijf Johnson & Johnson, het grootste ter wereld, is nu de VS in de race om het
		coronavaccin te ontwikkelen.

		Als Johnson & Johnson succesvol blijkt, is het maar de vraag wanneer Nederland het vaccin kan
		gebruiken – terwijl het vaccin is gebaseerd op aan de Leidse universiteit ontwikkelde kennis én
		een deel van het onderzoek nog steeds plaatsvindt op Nederlandse bodem: in Leiden, waar de
		ex-medewerkers van Crucell nu in een dochteronderneming van Johnson & Johnson opereren,
		Janssen Vaccines.

		Volledig artikel: Het Parool - Jop van Kempen, Bas Soetenhorst 9 mei 2020

		COVID-19 Vaccin van Humane Genomics weer een stap dichterbij:
		"Super Spannend"
		Innovation Origins - Bart Brouwers 6 mei 2020

		In een update over de ontwikkelingen rond een mogelijk vaccin voor COVID-19 op basis
		van VSV, meldt Humane Genomics een nieuw succes in het lab. Door aan te tonen dat het
		potentiële vaccin de ACE2-receptor aan zich bindt, heeft het lab bewezen dat het vaccin die
		typische COVID-19-achtige eiwit-stekels heeft. “Dit is superspannend”, zegt CEO Peter
		Weimarshausen. “Want als deze theorie stand houdt, namelijk dat ons immuunsysteem
		getraind kan worden door een zwak virus met zo’n eiwit-stekel, dan zijn we op de goede weg.”

		De Nederlander Peter Weijmarshausen was vorig jaar mede-oprichter van Humane Genomics,
		met als doel om synthetische, kunstmatige, virussen te maken. De eerste toepassing zou zijn
		als kankertherapie, maar recentelijk richt het bedrijf zich ook op COVID-19. Lees hier meer
		over Weijmarshausen en Humane Genomics.

		In een toelichting op het proces zegt Weimarshausen dat de fysieke buitenkant van het virus
		SARS-CoV-2 wordt gekenmerkt door die bekende eiwit-stekels. “Het zijn deze eiwit-stekels die
		het virus in staat stellen om cellen te infecteren. Hoe doet het dat? De eiwit-stekel voelt zich
		goed thuis bij de zogenaamde ACE2-receptor op de cellen. Je zou kunnen zeggen dat de
		ACE2 receptoren het slot zijn en de eiwit-stekel de sleutel. Cellen die de ACE2 receptor
		hebben kunnen worden geïnfecteerd door een virus met zo’n eiwit-stekel.” Menselijke
		longcellen, bijvoorbeeld, hebben ACE2-receptoren.

		“Het is onze overtuiging dat een succesvol vaccin ook zo’n eiwit-stekel moet hebben, maar deze
		moet dan natuurlijk geen ziekte verwekken. Het immuunsysteem wordt geactiveerd door de
		buitenkant van het virus en het zal getraind worden om het te herkennen en te doden. Dit
		idee is de basis van ons vaccin. Door de eiwit-stekel op de buitenkant van VSV (een niet-
		pathologisch virus) te plaatsen, kun je het immuunsysteem trainen zonder de vervelende
		ziekmakende bijwerkingen. Door ons vaccinvirus samen te voegen met cellen die de ACE2-
		receptor hebben, kunnen we zien of ze deze kunnen infecteren. En dat is precies wat we in het
		lab hebben laten zien.”

		Volledig artikel: Innovation Origins - Bart Brouwers 6 mei 2020

		Deze coronavaccins worden nu op mensen getest
		nu.nl 2 mei 2020

		Uit een overzicht van gezondheidsorganisatie WHO blijkt dat er op dit moment meer dan
		honderd kandidaat-vaccins zijn, waarvan er acht op mensen getest mogen worden. De
		universiteit van Oxford loopt hierin voorop en liet deze week weten dat ze hoopt dat ze in
		september al een werkend vaccin kan produceren.

1		University of Oxford - Verenigd Koninkrijk
		Op 24 april 2020 begon een onderzoeksgroep van de University of Oxford in het Verenigd
		Koninkrijk als eerste in Europa met een relatief groot onderzoek naar de werkzaamheid van
		een kandidaat-vaccin tegen COVID-19. Aan het onderzoek doen ruim elfhonderd mensen mee.
		De techniek die de onderzoekers gebruiken voor dit kandidaat-vaccin werd vorig jaar al veilig
		bevonden voor een virus dat lijkt op het coronavirus: MERS. Daarom kan de onderzoeksgroep
		dit vaccin snel op een relatief grote groep mensen testen. De onderzoekers zullen ook in dit
		onderzoek kijken of het vaccin veilig is én of het daadwerkelijk beschermt tegen besmetting
		met het coronavirus. De onderzoekers vertelden The New York Times dat ze het mogelijk al in
		september kunnen gaan produceren als het vaccin effectief blijkt. Onderzoek waarbij zes
		resusaapjes met dit kandidaat-vaccin werden ingespoten, liet positieve resultaten zien. Na
		vaccinatie werden de aapjes blootgesteld aan het grote hoeveelheden van het coronavirus en
		hier werden ze, in tegenstelling tot ongevaccineerde aapjes, niet ziek van.
2		CanSino Biologics Inc./Beijing Institute of Biotechnology - China
3		BioNTech/Fosun Pharma/Pfizer - Duitsland
4		INOVIO Pharmaceuticals - Verenigde Staten
5		Sinopharm - China
6		Sinovac - China
7		Moderna/NIAID - Verenigde Staten

		Volledig artikel: nu.nl 2 mei 2020

		In Race for a Coronavirus Vaccine, an Oxford Group Leaps Ahead
		The New York Times - David D. Kirkpatrick 27 april 2020

		In the worldwide race for a vaccine to stop the coronavirus, the laboratory sprinting fastest is
		at Oxford University.

		Most other teams have had to start with small clinical trials of a few hundred participants to
		demonstrate safety. But scientists at the university’s Jenner Institute had a head start on a
		vaccine, having proved in previous trials that similar inoculations — including one last year
		against an earlier coronavirus — were harmless to humans.

		That has enabled them to leap ahead and schedule tests of their new coronavirus vaccine
		involving more than 6,000 people by the end of next month, hoping to show not only that it
		is safe, but also that it works.

		The Oxford scientists now say that with an emergency approval from regulators, the first few
		million doses of their vaccine could be available by September — at least several months
		ahead of any of the other announced efforts — if it proves to be effective.

		Scientists at the National Institutes of Health’s Rocky Mountain Laboratory in Montana last
		month inoculated six rhesus macaque monkeys with single doses of the Oxford vaccine. The
		animals were then exposed to heavy quantities of the virus that is causing the pandemic —
		exposure that had consistently sickened other monkeys in the lab. But more than 28 days
		later all six were healthy, said Vincent Munster, the researcher who conducted the test.

		“The rhesus macaque is pretty much the closest thing we have to humans,” Dr. Munster said,
		noting that scientists were still analyzing the result. He said he expected to share it with other
		scientists next week and then submit it to a peer-reviewed journal.

		Immunity in monkeys is no guarantee that a vaccine will provide the same degree of protection
		for humans. A Chinese company that recently started a clinical trial with 144 participants,
		SinoVac, has also said that its vaccine was effective in rhesus macaques. But with dozens of
		efforts now underway to find a vaccine, the monkey results are the latest indication that
		Oxford’s accelerated venture is emerging as a bellwether.

		Volledig artikel: The New York Times - David D. Kirkpatrick 27 april 2020

		COVID-19 vaccins in ontwikkeling
		Culturu.com 24 april 2020

		In Seattle (VSA) testen artsen van de Kaiser Permanent’s Vaccine Treatment and Evaluation
		Unit, in een tweede testronde een vaccin uit op een groep van vrijwilligers, die in een eerste
		ronde het vaccin reeds toegediend kregen.

		In het Verenigd Koninkrijk zijn er, zoals het nieuwskanaal CNN bericht, gisteren testrondes
		begonnen onder een groep vrijwilligers met een vaccin genaamd ChAdOx1nCoV-19.

		Nog voor het einde van April zullen er in Duitsland klinische testen worden gedaan met een
		vaccin tegen het Coronavirus. Het Paul Ehrlich Institute heeft hiertoe het sein gegeven. Het
		betreft in deze een vaccin genaamd BNT162b1.

		Het Serum Institute in India is voornemens om binnen twee weken te starten met het testen
		van het recombinant BCG (Bacillus Calmette –Gurein) vaccin. Het vaccin is reeds in gebruik
		tegen tuberculosis.

		in China zijn succesvolle vaccin testen uitgevoerd op apen. Sinovac Biotech, een privé
		onderneming in Beijing, heeft twee versies van een vaccin toegediend aan acht rhesus
		macaque apen.

		Volledig artikel: Culturu.com 24 april 2020

		Vijf manieren om een vaccin te maken. En hoe lastig dat is
		NRC Handelsblad - Niki Korteweg 24 april 2020

		Met een vaccin tegen het coronavirus kunnen we terug naar het oude normaal. Meer dan tachtig
		zijn er in ontwikkeling. Welke maakt de meeste kans? En is er echt nog dit jaar een klaar?

		Ruim tachtig zijn er in de maak volgens een lijst die de wereldgezondheidsorganisatie WHO op
		23 april actualiseerde. En internationaal coördinator en subsidieverstrekker Cepi telde op 9
		april 115 initiatieven, waarvan 78 serieuze kandidaten uit allerlei landen. Ook Nederland doet
		mee, met een vaccin van biotechbedrijf Janssen uit Leiden.

		De lijst bevat verschillende soorten aspirantvaccins. De meeste zijn nog niet klaar om al in
		mensen getest te worden, maar zes kandidaten uit de Verenigde Staten, China, het Verenigd
		Koninkrijk en Duitsland al wel. En het CEPI meldt nog twee Chinese kandidaten die al bij
		proefpersonen testen. Deze lopen voorop, maar de race is zeker nog niet gelopen. De weg naar
		een nieuw vaccin is lang, en vol obstakels.

		Opvallend is de grote variatie in typen vaccins op de WHO-lijst. Elke universiteit, elk bedrijf kiest
		zijn eigen strategie, gebaseerd op de kennis die al in huis is. Er zijn grofweg vijf manieren om
		een vaccin te maken. Hoe werken die? Welke is er het snelst en biedt de meeste kansen?
1		Dood virus [4 kandidaat-vaccins]
2		Levend, maar verzwakt virus [2 kandidaat-vaccins]
3		Een stukje viruseiwit [28 kandidaat-vaccins]
4		Ander virus met corona-gen [22 kandidaat-vaccins, w.o. het Leidse Janssen]
5		Genetisch materiaal van virus [20 kandidaat-vaccins]

		Volledig artikel: NRC Handelsblad - Niki Korteweg 24 april 2020

		Duitsland gaat potentieel coronavaccin op mensen testen
		nu.nl 22 april 2020

		Het Duitse biotechbedrijf BioNTech heeft van de het Paul-Ehrlich-Institut, de Duitse federale
		instantie voor vaccins en biomedische geneesmiddelen toestemming gekregen voor
		het testen van een mogelijk coronavaccin op mensen.

		In de eerste fase zal het vaccin op tweehonderd gezonde mensen worden getest om inzicht te
		krijgen in eventuele bijwerkingen. Er wordt onder andere gekeken hoe het immuunsysteem
		van gezonde mensen reageert op het vaccin.

		Vervolgens zal het vaccin getest worden op mensen in risicogroepen, zoals ouderen en mensen
		met een medische aandoening die niet met het coronavirus besmet zijn (geweest).

		In Duitsland moeten bedrijven aan strenge voorwaarden voldoen om dergelijke testen te
		mogen uitvoeren. Zo moet de werkwijze transparant zijn en mag alleen gecertificeerd medisch
		personeel meewerken aan de ontwikkeling van een vaccin.

		Eerder kregen twee biotechbedrijven in China en een in de Verenigde Staten al toestemming
		te beginnen met testen op mensen.

		Volledig artikel: nu.nl 22 april 2020

9 april 2020

RTL Z - Maarten Veeger

.
Farmaceuten trekken alles uit de kast om
vaccin te maken: 'Oogkleppen op en gaan'

"Er zijn echter bedrijven die al een stapje verder zijn met de ontwikkeling van een vaccin. Volgens

de Wereldgezondheidsorganisatie WHO zijn dat er twee. Het Amerikaanse Moderna en het

Chinese CanSino Bio. Deze twee doen al eerste testen van het vaccin bij mensen. Maar dat wil

nog niet zeggen dat ze het vaccin straks ook als eerste beschikbaar hebben." Gideon Kersten,

wetenschappelijk directeur van Intravacc, een onderzoeksinstituut dat vaccins ontwikkelt en

verbetert.

Volledige bron: RTL Z - Maarten Veeger

9 april 2020

De Correspondent - Rosanne Hertzberger

.
Hoe vaccinmakers zich wapenen
tegen een volgende uitbraak

Nieuwe experimentele technieken kunnen ertoe leiden dat er bij een nieuw virus sneller een

vaccin komt.

De eerste groep kandidaten: DNA- en RNA-vaccins

De vaccinbedrijven die we al als eerste in de media zagen verschijnen met hun studies hebben

veelbelovende namen als Inovio, Moderna, BioNTech en CureVac. Deze vaccins bestaan allemaal

uit een klein stukje erfelijk materiaal van het coronavirus, DNA of RNA. Door dat te introduceren

in onze eigen lichaamscellen, maakt het lichaam zelf de eiwitten aan van de ziekteverwekkers.

Dit is wezenlijk anders dan de bestaande vaccins. Die bestaan allemaal uit levende verzwakte of

gedode ziekteverwekkers of alleen een attribuut van de ziekteverwekker, een stukje van een

eiwit of een onderdeel van zijn jas. Er volgt een stevige afweerrespons, die vervolgens in het

immuungeheugen terechtkomt en de gevaccineerde onkwetsbaar maakt voor een infectie met

de echte ziekteverwekker.

Die reactie is niet wezenlijk anders dan een infectie met een echt coronavirus. Ook daar

presenteren de cellen van ons lichaam een stukje eiwit van de ziekteverwekker op hun

buitenkant om als het ware het immuunsysteem een signalement te geven van de vijand. Door

te vaccineren met RNA, of DNA, of een ander ‘voertuig’ dat dat stukje ziekteverwekker in het

lichaam introduceert, zet je hetzelfde mechanisme in werking, maar dan zonder de

gevaccineerde ziek te maken.

Een belangrijk voordeel van deze technologie is de snelheid waarmee je bij een uitbraak als

deze nieuwe vaccins kunt ontwerpen en produceren. De vaccinmakers hadden het virus zelf

niet eens nodig om te beginnen met het ontwerp. Met de genetische code konden ze aan de

slag. Het probleem is dat er nog nooit een vaccin geproduceerd is met deze technologie, en

dus grootschalig bij mensen is getest en voor massavaccinatie is goedgekeurd.

De tweede groep kandidaten: een virus bevechten met een ander virus

In totaal zijn er nu 44 vaccins in de running om deze pandemie een halt toe te roepen. Ze

maken gebruik van een tiental verschillende vaccinatietechnologieën.

Sommige van die technologieën kennen we uit de vaccins in ons Rijksvaccinatieprogramma.

Zo wordt er gewerkt aan een zogenaamd ‘geïnactiveerd’ vaccin, dat bestaat uit virusdeeltjes die

worden gedood. Ook worden er vaccins ontwikkeld die bestaan uit alleen een (deel van een)

eiwit van het virus, waartegen een immuunrespons wordt opgewekt, zoals bij ons HPV-vaccin.

Ook de typische mazelentechniek wordt onderzocht waarin levende, sterk verzwakte

virusdeeltjes zitten die mensen niet meer ziek kunnen maken, maar die wel immuniteit

geven tegen the real deal.

Janssen Vaccines and Prevention Leiden

Het Leidse bedrijf Janssen Vaccines and Prevention, onderdeel van de Amerikaanse farmagigant

Johnson & Johnson, werkt aan een vaccin tegen covid-19. In hun vaccin maken zij gebruik van

een zogenoemd adenovirus, dat kreupel is gemaakt zodat het mensen niet ziek kan maken. In

het lab worden ze genetisch aangepast zodat ze zich niet meer kunnen vermenigvuldigen in de

cellen van het menselijk lichaam. Er is maar een uitzondering, dat zijn de menselijke cellen die

groeien in de productiefaciliteit van Janssen zelf. Die cellen dragen het ontbrekende stukje

genetisch materiaal bij zich zodat de virussen daar wel kunnen repliceren en er genoeg virus

kan worden gemaakt voor de vaccins. Je kan zo’n virus ‘laden’ met erfelijk materiaal van

allerlei ziekteverwekkers. Als je er bijvoorbeeld een stukje coronavirus in zet, en het inspuit,

dan gaat het menselijk lichaam dat onschuldige corona-eiwit zelf maken. En dat resulteert

in die essentiële afweerrespons met bijbehorend geheugen: immuniteit!

Deze adenovirussen werden al eerder ingezet als onderdeel van een ebolavaccin. Dat vaccin is

inmiddels al verder gevorderd, het werd al ingezet voor vaccinaties in gebieden net buiten de hot

zone van de ebola-uitbraak in Rwanda en de Democratische Republiek Congo. Het wacht

momenteel bij het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) op toelating tot de markt.

In het lab worden ze genetisch aangepast zodat ze zich niet meer kunnen vermenigvuldigen in

de cellen van het menselijk lichaam. Er is maar een uitzondering, dat zijn de menselijke cellen

die groeien in de productiefaciliteit van Janssen zelf. Die cellen dragen het ontbrekende stukje

genetisch materiaal bij zich zodat de virussen daar wel kunnen repliceren en er genoeg virus

kan worden gemaakt voor de vaccins.

Van alle vaccinkandidaten maakt bijna de helft gebruik van een nieuwe flexibele technologie, die

snel op te schalen is en waar vaccinproductie kan beginnen op basis van een bestandje met de

genetische code.

Volledig artikel: De Correspondent - Rosanne Hertzberger

6 april 2020

.
Innovations Origines -
Leonieke Daalder

.
Humane Genomics zet synthetisch virus
tegen tumoren in als vaccin tegen COVID-19

Was het Amerikaanse Humane Genomics eind vorig jaar nog hard bezig om een synthetisch virus

te ontwikkelen waarmee tumoren zouden kunnen worden vernietigd, inmiddels denkt het bedrijf

ook een oplossing voor Covid-19 op het spoor te zijn. Op basis van hetzelfde principe: een op

maat gemaakt synthetisch virus dat ziekmakende virussen en cellen te lijf kan gaan.

“We waren niet echt overtuigd van de 44 onderzoeken die op dit moment gaande zijn, dus wij zijn

met een eigen voorstel gekomen. Het mooie daarvan is dat de onderdelen die je daarvoor nodig

hebt, het basisvirus, ook een heel goed virus is dat je in kankeronderzoek kunt gebruiken. Dus

we kenden het virus al dat je kunt gebruiken als vaccin”, zegt Peter Weijmarshausen, CEO van

Humane Genomics. Op dit moment is het wachten op toestemming om over te gaan op testen

op dieren. “Wij kunnen veel sneller handelen. Wat wij in dagen kunnen, daar ben je normaal

gesproken met andere technieken op z’n minst zes weken mee bezig.”

De synthetische virussen waarmee Humane Genomics werkt doen hetzelfde wat normale lytische

virussen doen. Ze dringen een cel binnen en vernietigen zodoende de ziekmakende cel. “De truc

is dus om virussen te maken die alleen kankercellen infecteren. Als je die kunt maken dan heb je

waarschijnlijk een heel erg goed medicijn tegen kanker.”

Volledig artikel: Innovations Origines - Leonieke Daalder

6 april 2020

Zorgwijzer - Koen Kuijper

Coronavaccin: de stand van zaken

Volgens de NOS zijn er wereldwijd al ruim 40 bedrijven en academische instellingen die werken

aan een vaccin. De ‘race’ is dus in volle gang.

Vier bedrijven die volgens experts voorop lopen in de ontwikkeling van een coronavaccin:

Moderna: biotechbedrijf uit Boston (VS) die in de Amerikaanse stad Seattle als eerste is gestart

met klinische tests.

Janssen Biologics: dochterbedrijf van Johnson & Johnson die op basis van dierproeven een

geschikt kandidaat-vaccin heeft geselecteerd.

Pfizer & BioNTech SE: Amerikaans en Duits bedrijf die samenwerken bij de ontwikkeling van

een vaccin.

CureVac : een ander Duits biotechbedrijf dat goed op weg lijkt te zijn naar een werkzaam vaccin.

Een eerste belangrijke stap naar een vaccin werd gezet door het Peter Doherty Institute for

Infection and Immunity in Australië. Door de onderzoekers werden vier soorten immuuncellen

geïdentificeerd die COVID-19 kunnen bestrijden. Dit is belangrijke informatie, want een vaccin

moet precies dezelfde immuuncellen activeren. Science Alert

Volgens onderzoekers van de Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory muteert het

coronavirus zich nauwelijks. Dat is goed nieuws voor de ontwikkeling van een vaccin, omdat deze

dan langdurig bescherming biedt. Zo muteert het griepvirus zich veel sneller. Vaccins die

daarvoor worden ontwikkeld, bieden dan ook slechts tijdelijk bescherming. Vandaar dat veel

kwetsbaren ieder jaar een griepprik krijgen. New York Post

Volledig artikel: Zorgwijzer - Koen Kuijper

5 april 2020

RTL Nieuws

.
Bill Gates bouwt 'voor de zekerheid'
zeven fabrieken voor coronavaccin

Miljardair Bill Gates laat fabrieken bouwen voor de zeven meest veelbelovende vaccins tegen het

coronavirus, terwijl er maximaal twee in productie zullen gaan. Gates hoopt hiermee sneller een

vaccin beschikbaar te maken. "We zullen miljarden dollars verspillen aan fabrieken die we nooit

zullen gebruiken."

Volledig artikel: RTL Nieuws

3 april 2020

The Guardian - Laura Spinney

When will a coronavirus vaccine be ready?

Vaccinproeven met mensen beginnen binnenkort - maar zelfs als ze goed gaan en er een

remedie wordt gevonden, zijn er veel belemmeringen voordat wereldwijde immunisatie haalbaar

is. Ongeveer 35 bedrijven en academische instellingen racen om een corona vaccin te maken,

waarvan er minstens vier al kandidaten hebben die ze op dieren hebben getest. De eerste

hiervan - geproduceerd door het in Boston gevestigde biotechbedrijf Moderna - zal binnenkort

menselijke proeven ondergaan.

Alle vaccins werken volgens hetzelfde basisprincipe. Ze presenteren een deel of het geheel van de

ziekteverwekker aan het menselijke immuunsysteem, meestal in de vorm van een injectie en in

een lage dosis, om het systeem ertoe aan te zetten antilichamen tegen de ziekteverwekker te

produceren. Antilichamen zijn een soort immuungeheugen dat, nadat het eenmaal is opgewekt,

snel weer kan worden gemobiliseerd als de persoon in zijn natuurlijke vorm wordt blootgesteld

aan het virus.

Traditioneel werd immunisatie bereikt met levende, verzwakte vormen van het virus, of een deel

of het geheel van het virus nadat het is geïnactiveerd door hitte of chemicaliën. Deze methoden

hebben nadelen. De levende vorm kan zich blijven ontwikkelen in de gastheer, bijvoorbeeld door

een deel van zijn virulentie te heroveren en de ontvanger ziek te maken, terwijl hogere of

herhaalde doses van het geïnactiveerde virus nodig zijn om de noodzakelijke mate van

bescherming te bereiken. Sommige van de Covid-19-vaccinprojecten gebruiken deze beproefde

benaderingen, maar andere gebruiken nieuwere technologie. Een meer recente strategie,

bijvoorbeeld die van Novavax, is het construeren van een "recombinant" vaccin. Dit omvat het

extraheren van de genetische code voor de eiwitpiek op het oppervlak van Sars-CoV-2, het

deel van het virus dat hoogstwaarschijnlijk een immuunreactie bij mensen veroorzaakt.

Andere benaderingen, zelfs nieuwer, omzeilen het eiwit en bouwen vaccins op basis van de

genetische instructie zelf. Dit is het geval voor Moderna en een ander bedrijf dat aanwezig is in

Boston, CureVac, die beide Covid-19-vaccins bouwen uit messenger-RNA.

Volledig artikel: The Guardian - Laura Spinney

2 april 2020

Scientias - Caroline Kraaijvanger

.
Veelbelovend vaccin tegen
Covid-19 op muizen getest

Het vaccin zorgt ervoor dat muizen antilichamen tegen het virus aanmaken. En als klap op de

vuurpijl kan het ook nog eens vrijwel pijnvrij worden toegediend.

Wetenschappers presenteren vandaag in het blad EbioMedicine een nieuw kandidaat-vaccin tegen

het nieuwe coronavirus. De eerste onderzoeksresultaten met dit nieuwe vaccin zijn veelbelovend.

Muizen die het vaccin toegediend kregen, maakten antilichamen gericht op SARS-CoV-2 aan. En

wel in hoeveelheden die groot genoeg lijken om het virus – als het de muizen echt treft – te

neutraliseren.

Het vaccin wordt voor nu aangeduid als PittCoVacc, een verwijzing naar de universiteit van

Pittsburgh, waar het vaccin ontwikkeld werd. Dat de wetenschappers daar zo snel na de uitbraak

van SARS-CoV-2 met een vaccin op de proppen kunnen komen, is te danken aan het werk dat

ze eerder verzetten in de strijd tegen de virussen SARS-CoV en MERS-CoV die respectievelijk in

2003 en 2014 toesloegen. “Deze twee virussen, die nauw verwant zijn aan SARS-CoV-2,

leerden ons dat een specifiek eiwit, het zogenoemde spike protein, belangrijk is om mensen

immuun te maken voor het virus,” vertelt onderzoeker Andrea Gambotto, verbonden aan de

universiteit van Pittsburgh.

De wetenschappers hopen hun vaccin ergens in de komende maanden al op mensen te testen.

Volledig artikel: Scientias - Caroline Kraaijvanger

2 april 2020

Televizier - Jef Willemsen

.
Dolly Parton doneert 1 miljoen dollar
voor corona-onderzoek

De ontwikkeling van een COVID-19 vaccin kan nog wel een jaar duren, alle reden voor Dolly

Parton om te investeren in het medisch onderzoek. De 74-jarige Amerikaanse countryzangeres

liet op Twitter weten een miljoen dollar (circa 915.000 euro) te doneren.

Het geld gaat naar de Vanderbilt universiteit in Nashville, Tennessee. Daar werken

wetenschappers aan een mogelijk corona vaccin. Dolly is goed bevriend met een van de artsen,

dokter Naji Abumrad en wil hem en zijn team op deze manier steunen.

Volledig artikel: Televizier - Jef Willemsen

1 april 2020

De Telegraaf financieel / AVP

Tabaksplant helpt bij vaccin tegen coronavirus

De tabaksplant heeft eigenschappen die kunnen bijdragen aan het maken van vaccins. Dat zegt

Kentucky BioProcessing (KBP), onderdeel van tabaksconcern British American Tobacco (BAT). Het

bedrijf onderzoekt nu of het met behulp van technologie tabaksplanten sneller kan laten groeien.

BAT beweert dat zijn gepatenteerde technologie voor snelgroeiende tabaksplanten een aantal

voordelen biedt in het maken van vaccins. Zo kunnen de planten geen ziektekiemen dragen

die mensen ziek kunnen maken, en bouwen de elementen die in vaccins gebruikt worden zich

sneller op in de planten dan in „conventionele methodes.” Daarnaast is in tegenstelling tot

conventionele methodes geen koeling nodig.

Prematuur

Het onderzoek is nog in een premature, pre-klinische fase. BAT hoopt vanaf juni wekelijks

tussen de 1 en 3 miljoen vaccins te kunnen produceren als de tests goed gaan en de juiste

samenwerkingen kunnen worden aangegaan. BAT zegt dat het de intentie heeft om geen winst

te maken over het werk aan een coronavaccin.

KBP valt sinds 2014 onder Reynolds American, een Amerikaanse dochteronderneming van BAT.

Die kocht het biotech-bedrijf om elektronische tabaksproducten te ontwikkelen. KBP kwam in

2014 in het nieuws nadat het een effectief ebolavaccin had helpen ontwikkelen.

Volledig artikel: De Telegraaf financieel / AVP

1 april 2020

nu.nl | NOS

.
Leidse farmaceut:
Eerste resultaten zijn echt positief

Hanneke Schuitemaker, hoofd virale vaccins bij farmaceut Janssen, zegt geen garanties te

kunnen bieden, maar vol vertrouwen te zijn dat het bedrijf in Leiden op dit moment een

werkend vaccin tegen het coronavirus ontwikkelt.

Maandag werd bekend dat de farmaceut uit tien opties voor een vaccin er een heeft gekozen

die het positiefste resultaat had op basis van dierproeven en daarnaast op grote schaal

geproduceerd kan worden.

"Uit de tests bleek dat dit vaccin antistoffen aanmaakt die zich kunnen hechten aan het

coronavirus en dit kunnen neutraliseren", vertelt Schuitemaker.

Het gaat nog om resultaten in de eerste testfase.

Toch besloot het Amerikaanse moederbedrijf van Janssen, Johnson en Johnson in samenwerking

met de Biomedical Advanced Research and Development Authority (BARDA), onderdeel van het

Amerikaanse ministerie van gezondheid, diezelfde maandag ruim 1 miljard dollar (zo'n 900

miljoen euro) te investeren in de ontwikkeling van het vaccin.

Volledig artikel: nu.nl | NOS

31 maart 2020

Wikipedia

COVID-19 vaccine

Er zijn ongeveer 35 bedrijven en academische instellingen¹ betrokken bij onderzoeksactiviteiten

om een vaccin te ontwikkelen, waarvan er drie steun krijgen van de Coalition for Epidemic

Preparedness Innovations (CEPI), waaronder projecten van de biotechnologiebedrijven Moderna²,

en Inovio Pharmaceuticals, en de University of Queensland.

Volgens een rapport op 10 maart 2020 zijn er wereldwijd ongeveer 300 onderzoeken in een vroeg

stadium gaande.³

'In early March 2020, CEPI announced a US$2 billion funding goal in a global partnership between

public, private, philanthropic, and civil society organisations to accelerate development of COVID-

19 vaccines, with commitments to date by the governments of Denmark, Finland, Germany,

Norway, and the UK.'

¹ Spinney, Laura (18 March 2020). "When will a coronavirus vaccine be ready?". The Guardian. Retrieved

18 March2020.

² Ziady, Hanna (26 February 2020). "Biotech company Moderna says its coronavirus vaccine is ready for first

tests". CNN. Archived from the original on 28 February 2020. Retrieved 2 March 2020.

³ Devlin, Hannah; Sample, Ian (10 March 2020). "Hopes rise over experimental drug's effectiveness against

coronavirus". The Guardian. Retrieved 19 March 2020.

Volledig artikel: Wikipedia

30 maart 2020

.Clinical Trials Arena - Praveen Duddu

.
Coronavirus treatment: Vaccines/
drugs in the pipeline for COVID-19

VACCINS CORONAVIRUS IN ONTWIKKELING WERELDWIJD

AdCOVID by Altimmune | University of Alabama Birmingham [UAB] | US | Verenigd Koninkrijk

Altimmune’s intranasal coronavirus vaccine | US

APN01 by University of British Columbia and Apeiron Biologics | Canada | Oostenrijk

Avian Coronavirus Infectious Bronchitis Virus (IBV) vaccine by MIGAL Research Institute | Israël

AT-100 by Airway Therapeutics | Respiratory Diseases Branch National Institutes of Health | US

BPI-002 by BeyondSpring | US

Brilacidin by Innovation Pharmaceuticals | US

BXT-25 by Bioxytran to treat late-stage acute respiratory distress syndrome (ARDS) | US

ChAdOx1 nCoV-19 by University of Oxford | Verenigd Koninkrijk

Coronavirus vaccine by Medicago | Laval University’s Infectious Disease Research Centre | Canada

CytoDyn-leronlimab | US

Fusogenix DNA vaccine by Entos Pharmaceuticals | Canada | US

Gimsilumab by Roivant Sciences | Zwitserland

INO-4800 by Inovio Pharmaceuticals and Beijing Advaccine Biotechnology | US | China

Linear DNA Vaccine by Applied DNA Sciences and Takis Biotech | US | Italy

mRNA-1273 vaccine by Moderna and Vaccine Research Center [NIAID] | US

NP-120 (Ifenprodil) by Algernon Pharmaceuticals | Canada

OYA1 by OyaGen | US

Recombinant subunit vaccine by Clover Biopharmaceuticals | China

TJM2 by I-Mab Biopharma | China

TNX-1800 by Tonix Pharmaceuticals | Southern Research | US

TZLS-501 by Tiziana Life Sciences | Verenigd Koninkrijk

Vaxart’s coronavirus vaccine | US

MERS CoV VACCINES FOR CORONAVIRUS

Inovio Pharma’s INO-4700 | US

Novavax's MERS coronavirus vaccine candidate | US

Onderzoeksorganisaties zoals de National Institutes of Health [NIH], VS ontwikkelen ook

een vaccin voor het coronavirus.

Volledig artikel: Clinical Trials Arena - Praveen Duddu

30 maart 2020

.Newsmonkey - Mick van Loon

.
Zoektocht naar coronavaccin
lijkt sneller te verlopen dan verwacht

Moderna | NIAID US

De klinische tests zijn begonnen van een mogelijk vaccin dat door Moderna en de National

Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID) is ontworpen: mRNA-1273 [messenger-RNA].

Het is een vorm van RNA die als ‘boodschapper’ (messenger) twee processen met elkaar

verbindt: de transcriptie, waarbij een stuk DNA (een gen) overgeschreven wordt tot mRNA, en

de translatie, waarbij het mRNA wordt vertaald naar een keten van aminozuren (een eiwit).

Met deze mRNA-technologie worden fragmenten van genetische code in de spieren van een

persoon geïnjecteerd, zodat de spiercellen zelf het virale eiwit gaan produceren om immuniteit

te creëren, met dat verschil dat het mRNA alleen de instructies levert voor hoe je cel dat eiwit

kan maken. En als het eenmaal is gemaakt, neemt het immuunsysteem het over en doet het

zijn werk.

De aanpak van het RNA-vaccin heeft één groot voordeel: snelheid. Wetenschappers hoeven

alleen maar de genetische sequentie van het virus te kennen en ze kunnen de productie van

een RNA-vaccin binnen enkele weken synthetiseren en opschalen.

Zolang het goed is geformuleerd, wordt RNA beschouwd als bijna onschadelijk om in mensen

te injecteren, en een fase 1-onderzoek als dit is dan ook gemakkelijk te starten. We weten in

ieder geval dat het RNA de mensen in de proef niet schaadt.

Janssen NL | Johnson & Johnson US

Bij Janssen onderzoeken ze momenteel een minder experimentele aanpak: het ontwikkelt

een op vectoren gebaseerd vaccin, een methode die leidde tot het ebolavaccin. In wezen is het

gebouwd op een niet-replicerend verkoudheidsvirus (of virale vector) waaraan een beetje

coronavirusgenetica is toegevoegd. Het vaccin zou in de spieren van een persoon worden

geïnjecteerd, waar het geïnjecteerde virus een eiwit genereert. Als dat eiwit correct ‘vouwt’ (de

juiste vorm bereikt), kan het een immuunrespons veroorzaken. Het virus dat als vector wordt

gebruikt, kan trouwens niemand ziek maken. Het stukje corona dat erin zit moet ervoor

zorgen dat een lichaam antistoffen gaat maken.

Volledig artikel: Newsmonkey - Mick van Loon

30 maart 2020

.
FD Financieele Dagblad - Thieu Vaessen
NOS | NRC

.
Leids coronavaccin mogelijk
begin volgend jaar beschikbaar

Om snelle beschikbaarheid mogelijk te maken, gaat Johnson & Johnson $1 mrd investeren in de

ontwikkeling en productie van het vaccin. Een belangrijk deel van dat geld gaat naar de vestiging

in Leiden [Janssen Vaccine, red.], waar het bedrijf zijn vaccinactiviteiten heeft geconcentreerd.

De investering van $1 mrd is ook bestemd voor uitbreiding van de productiecapaciteit naar 1

miljard doses per jaar. De huidige fabriek in Leiden kan 300 miljoen doses produceren. Johnson

& Johnson is van plan om in ieder geval in de Verenigde Staten een tweede vaccinfabriek te

bouwen.

Hanneke Schuitemaker, hoofd virale vaccins: "Vandaag hebben we het interessantste kandidaat-

vaccin uitgekozen, dat nu verder onderzocht wordt. Daarnaast hebben we twee reserve-kandidaten

geselecteerd. Dat maakt de kans het grootst dat het juiste vaccin rootschalig in productie kan."

De verwachting is dat in september klinische studies bij mensen starten. Begin volgend jaar hoopt

de farmaceut de eerste vaccins te kunnen leveren. "Dat is wel in het meest gunstige geval", zegt

Schuitemaker. "Dat zou dan gaan om gebruik in noodsituaties, dus dat is ook afhankelijk van

hoe de pandemie er tegen die tijd uitziet."

Bij de ontwikkeling van zijn coronavaccin krijgt Janssen steun van de Amerikaanse overheid, met

name van het Amerikaanse agentschap Barda. Het agentschap betaalt ook een deel van de

investeringssom van $1 mrd.

Nu één kandidaat-vaccin is geselecteerd, gaat Janssen in Leiden beginnen met grootschalige

productie van het middel. Een vroegtijdige start is noodzakelijk, omdat gebruik wordt gemaakt

van biologische processen die niet snel zijn op te schalen. Een goedgekeurd vaccin zal uiteindelijk

tegen kostprijs ter beschikking komen. Het middel zal 'betaalbaar' zijn.

De eerste testen met het vaccin op mensen zullen buiten Nederland plaatsvinden. Janssen

besloot al eerder in principe uit te wijken naar de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk,

omdat de Nederlandse procedures te tijdrovend zouden zijn.

Volledig artikel: FD Financieele Dagblad - Thieu Vaessen, NOS, NRC

28 maart 2020

NOS Nieuwsuur

.
Komt hét corona-vaccin uit Leiden?
'In september gaan we op mensen testen'

Het farmaceutisch bedrijf Janssen Vaccines uit Leiden denkt een mogelijk corona-vaccin in

september op mensen te kunnen gaan testen. Dat is eerder dan verwacht. Het startsignaal

was in januari 2020, toen China met de genetische code van het coronavirus naar buiten kwam.

"De afgelopen twee maanden hebben we gekeken wat voor afweerreactie het opwekt in dieren.

Normaal duurt die fase twee jaar."

Vanaf nu gaat het Leidse bedrijf het materiaal produceren dat het vanaf september in mensen

gaat testen. "Parallel daaraan gaan we ook alvast opstarten met het produceren van vaccins.

Dat doen we at risk, we weten niet of ons vaccin gaat werken. Maar als het werkt, dan hebben we

alvast een voorraadje. Dat is onze strategie."

In december weten de onderzoekers dan hopelijk of het vaccin een goede afweerreactie geeft.

Maar daarmee is er nog altijd geen vaccin dat massaal verspreid kan worden. "Dan volgt juist het

monnikenwerk. Zorgen dat je goed kunt produceren en aantonen dat het vaccin effectief is en

beschermt, dat is nog een heel lang traject. Voordat er een vaccin op grote schaal beschikbaar is,

zijn we zeker zo'n anderhalf jaar verder."

Het kabinet zei vandaag dat de overheid veel sneller toestemming gaat geven aan bedrijven om

mogelijke coronavaccins op mensen te testen. Maar Janssen is al in gesprek met de Amerikaanse

overheid om in de VS te gaan testen: "De Amerikaanse overheid heeft veel ervaring met ons type

vaccin. Zij kennen ons dossier, zij weten precies waar ze op moeten letten. Het is echt in het

belang van de snelheid om daar nu die studie, in ieder geval voor een deel, te doen. Voor de

beschikbaarheid van het vaccin maakt het niet uit waar de studies worden gedaan. Als het vaccin

werkt, wordt het beschikbaar gesteld voor de hele wereld. Amerika heeft er straks niet meer recht

op dan een ander land. Overheden moeten met elkaar afspreken welke risicogroepen als eerste

een vaccin krijgen."

Volledig artikel: NOS Nieuwsuur

17 maart 2020

RTL Nieuws

.
Nieuwe stap in race om vaccin:
eerste mensen getest

In de Verenigde Staten zijn voor het eerst mensen getest op een experimenteel coronavaccin.

Vier gezonde vrijwilligers hebben ieder een eerste dosis van het vaccin gekregen, dat is

ontwikkeld door Amerikaanse wetenschappers na de uitbraak van Covid-19 in China [de

gebruikelijke dierproeven worden overgeslagen - Welingelichte Kringen 18 maart 2020].

Het zal nog zeker maanden duren voordat duidelijk is of het vaccin veilig en effectief is.

In totaal zullen vijfenveertig vrijwilligers tussen de 18 en 55 jaar de komende maanden

meedoen aan het onderzoek. Zij krijgen ieder twee keer een dosis toegediend, met

daartussen een maand rust.

Een vaccin is doorgaans een directe, zeer afgezwakte vorm van een virus. De Amerikaanse

mogelijke oplossing [door het bedrijf Moderna, red.] werkt anders: wetenschappers hebben het

vaccin op basis van een deel van de genen van het virus ontwikkeld.

Het vaccin moet ervoor zorgen dat het lichaam een bepaald eiwit aanmaakt. Dat is

opzichzelfstaand onschuldig, maar het eiwit zorgt er wel voor dat Covid-19 zich vervolgens in

menselijke cellen vestigt. De gedachte is dat antistoffen het eiwit zullen aanvallen. Als het

lichaam dat voortaan doet, kan het eiwit in de toekomst niet meer succesvol Covid-19 in de

cellen laten nestelen.

Volledig artikel: RTL Nieuws

20 maart 2020

WHO

Draft landscape of COVID-19 candidate vaccins

In totaal zijn er nu 44 vaccins in de running om de corona-pandemie een halt toe te roepen, een

overzicht d.d. 20 maart 2020 is gepubliceerd op de website van WHO.

Volledig overzicht: WHO

17 maart 2020

NOS Nieuws | ANP

.
Amerikaanse en Duitse farmaceut
slaan handen ineen voor productie vaccin

Het Amerikaanse farmaceutische concern Pfizer gaat samenwerken met de Duitse

medicijnproducent BioNTech voor de ontwikkeling van een vaccin tegen het coronavirus.

De samenwerking gaat onmiddellijk in.

Pfizer en BioNTech gaan het vaccin, als het klaar is, wereldwijd verkopen, behalve aan China. Om

die markt te bedienen is BioNTech gisteren eveneens een samenwerkingsovereenkomst met een

Chinees farmaceutisch concern aangegaan. Dat bedrijf gaat binnenkort klinische tests doen met

een experimenteel vaccin, ontwikkeld door BioNTech.

Volledig artikel: NOS Nieuws | ANP

16 maart 2020

Bright.nl

.
Eerste klinische proef met
corona-vaccin start vandaag

Een eerste deelnemer aan een klinische proef voor een vaccin tegen het coronavirus krijgt

maandag een experimentele dosis.

De Amerikaanse gezondheidsorganisatie The National Institutes of Health (NIH) financiert de

proef die plaatsvindt in Seattle. De klinische proef is nog niet officieel aangekondigd, maar

volgens een anonieme regeringsambtenaar zullen 45 jonge, gezonde vrijwilligers verschillende

doses van het vaccin toegediend krijgen.

Er is geen kans dat de deelnemers besmet raken omdat het vaccin het virus zelf niet bevat.

Het doel is om te onderzoeken of het vaccin geen gevaarlijke bijverschijnselen veroorzaakt in

voorbereiding op grotere testen.

Inovio Pharmaceuticals heeft ook vaccinkandidaat in de maak die het bedrijf volgende maand op

bijverschijnselen wil testen op enkele tientallen vrijwilligers. Deze testen volgen op andere studies

in China en Zuid Korea.

Volledig artikel: Bright.nl

↑ Back to Top

Vaccins en medicijnen tegen coronavirus SARS-CoV-2 | Liliane Limpens | Disclaimer | update 04 februari 2021