WHO en coronavirus SARS-CoV-2

		Novel COVID-19 vaccine tracker
		WHO June 8, 2021

		Overview
		287 Total candidate vaccines
		102 Clinical phase
		185 Pre-clinical phase



		Het volledige artikel: WHO June 8, 2021

		Leids coronavaccin van Janssen beschermt voor 66 procent tegen
		COVID-19
		Nu.nl 29 januari 2021

		Het coronavaccin dat door farmaceut Janssen uit Leiden is ontwikkeld, biedt 66
		procent bescherming tegen COVID-19, meldt moederbedrijf Johnson & Johnson
		vrijdag op basis van proeven. Nederland heeft 11,3 miljoen doses van dit vaccin
		besteld.

		Het percentage is flink lager dan bij de al goedgekeurde vaccins van Pfizer/BioNTech en
		Moderna. Die bieden volgens onderzoek ongeveer 90 procent bescherming.

		Volgens Johnson & Johnson biedt het vaccin van Janssen wel voor 85 procent bescherming
		tegen ernstige COVID-19.

		Uit proeven in de Verenigde Staten kwam naar voren dat het vaccin gemiddeld voor 72 procent
		effectief was. Uit de wereldwijde testen, waarbij het vaccin ook op meerdere varianten werd
		getest, bleek het vaccin 66 procent bescherming te bieden.

		In Zuid-Afrika, waar een zorgwekkende variant van het virus circuleert (ook wel de Zuid-
		Afrikaanse variant of mutatie genoemd), was het beschermingsniveau van het Janssen-vaccin
		57 procent. Dat betekent volgens de fabrikant dat het vaccin goed werkt tegen deze variant.
		Wereldgezondheidsorganisatie WHO eist een minimale werkzaamheid van 50 procent.

		Aan de klinische proeven deden in totaal 43.783 deelnemers mee. Een deel kreeg het vaccin
		toegediend en een ander deel een zoutoplossing als placebo. Van alle proefpersonen hoefde
		niemand op de intensive care opgenomen te worden of aan de beademing gelegd te worden.

		Eén prik is voldoende
		Het Janssen-vaccin is gebaseerd op een verkoudheidsvirus dat bij mensen voorkomt. Dit virus
		is aangepast, zodat je er niet ziek van kunt worden én het ervoor zorgt dat er in het lichaam
		stukjes van het coronavirus worden aangemaakt. Die stukjes zorgen ervoor dat je afweer
		opbouwt.

		De prik lijkt sterk op het vaccin van AstraZeneca, met als verschil dat het AstraZeneca-vaccin
		een virus bevat dat voorkomt bij chimpansees.

		Als alles meezit, komt het Janssen-vaccin in maart beschikbaar. Nederland krijgt in eerste
		instantie drie miljoen doses waarmee verschillende groepen worden ingeënt. Bij dit vaccin is
		één dosis voldoende.

		Het volledige artikel: Nu.nl 29 januari 2021

		Brief van ANBB / Open Legal advocaten aan SWAB, verzoek om
		positief advies Ivermectine
		De volledige brief van ANBB aan SWAB 26 januari 2021.

		mr. N.J.P. [Niels] Vanaken, advocaat - Open Legal Advocaten [AKV Advocatuur B.V]
		Beukenlaan 129 5616 VD Eindhoven
		Per aangetekende brief Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid t.a.v. het Bestuur
		Albinusdreef 2 2333 ZA Leiden
		Datum: 26 januari 2021 Onze referentie: D100354 Inzake: ANBB / Ivermectine

		Geachte leden van het Bestuur,

		Tot mijn kantoor heeft zich gewend de Algemene Nederlandse Burger Belangenvereniging
		(ANBB), met het verzoek haar belangen en de belangen van haar 7.400 leden, haar 13.386
		nieuwsbrief lezers en haar 53.562 petitieondertekenaars (Zelfzorg COVID-19) te behartigen.
		Naar aanleiding hiervan bericht ik u als volgt.

		Protocollen NHG
		De reden waarom ik mij namens cliënt tot u wend bestaat erin dat uw stichting (hierna: ‘SWAB’)
		behandeladviezen verstrekt aan het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). Voornamelijk
		op basis van dit advies formuleert het NHG op haar beurt standaard behandelprotocollen, welke
		de basis vormen voor de behandelwijze van COVID-19 patiënten door de (huis)arts.

		Ivermectine
		Onder punt 4.1.10 van haar Leidraad document d.d. 21 januari jl. stelt de SWAB dat geen
		wetenschappelijke onderbouwing voor het (off-label) gebruik van Ivermectine in de profylaxe
		en behandeling van COVID-19 voorhanden zou zijn. Cliënt acht het van groot belang dat de
		SWAB in haar behandeladviezen aan het NHG positief adviseert over het gebruik van
		Ivermectine bij COVID-19. Zij betwist hetgeen de SWAB ter onderbouwing van haar (niet
		positief) behandeladvies in het Leidraad document aanvoert. Meer in het algemeen bestaat bij
		cliënt de indruk dat, in tegenstelling tot middelen als Remdesivir en HCQ, Ivermectine
		onderzoekstechnisch niet de aandacht krijgt die het verdient. Zo verwijst de SWAB in haar
		document slechts naar 2 studies, terwijl inmiddels 8 gecontroleerde studies zijn gepubliceerd
		die de profylaxe effectiviteit van Ivermectine aantonen. Hiernaast hebben inmiddels 19
		gecontroleerde studies aangetoond dat het gebruik van Ivermectine het herstel versnelt en de
		sterftekans verlaagt. Reeds 12 klinische studies zijn peer-reviewed. Uit andere publicaties volgt
		dan weer dat in gebieden waar de behandeling met Ivermectine wordt toegepast minder
		personen aan COVID-19 komen te overlijden. Om die reden wordt het gebruik van Ivermectine
		voorgeschreven in een toenemend aantal landen, waaronder Argentinië, Peru, Mexico en India.

		Uit een recent uitgevoerde meta-analyse binnen het WHO ACT-accelerator programma, waarbij
		18 Randomized Controlled Trials (RCT´s) zijn beoordeeld, volgt als conclusie dat de
		behandeling met Ivermectine bij COVID-19 het herstel van en de virale klaring bij de patiënt
		versnelt. Bovendien neemt de sterftekans met maar liefst 75% af.

		In het document ‘Review of the Emerging Evidence Demonstrating the Efficacy of Ivermectin in
		the Prophylaxis and Treatment of COVID-19’ van de FLCCC Alliance verstrekt onder andere dr.
		Pierre Kory een totaaloverzicht van vastgestelde resultaten uit studies en de praktijk. Hieruit
		blijken de resultaten voor profylactisch en therapeutisch gebruik van Ivermectine in eerste of
		tweede lijn consistent positief. Dit document is peer-reviewed en zal op korte termijn worden
		gepubliceerd. De meta-analyse die Theresa Lawrie op de door dr. Kory e.a. verrichte
		onderzoeken heeft toegepast, heeft de effectiviteit van Ivermectine op de reductie van de
		sterftekans en het voorkomen van de ziekte bevestigd. Gelijkaardige positieve conclusies ten
		aanzien van het gebruik van Ivermectine volgen uit de metaanalyse zoals uitgevoerd door
		onder andere Andrew Hill.

		Conclusie
		Anders dan de SWAB stelt, is inmiddels voldoende betrouwbaar bewijs voorhanden waaruit de
		positieve werking van Ivermectine bij COVID-19 blijkt. Op basis van dit gegeven in combinatie
		met het veiligheidsprofiel, lijkt voor de SWAB niets eraan in de weg te staan om positief te
		adviseren over het (off-label) gebruik van Ivermectine in de profylaxe en behandeling van
		COVID-19. Naar stellige verwachting zal dit resulteren in het voorkomen van
		ziekenhuisopnames en derhalve in de ontlasting van de zorgcapaciteit. Uiteraard kan parallel
		hieraan grootschaliger onderzoek worden verricht om nog meer wetenschappelijk overtuigend
		bewijs te bekomen.

		Op basis van het bovenstaande, verzoek ik namens cliënt de SWAB om haar behandeladvies
		over het gebruik van Ivermectine bij COVID-19 te heroverwegen en hierover positief aan het
		NHG te adviseren. In dit kader verzoek ik de SWAB om mij binnen een termijn van 10 dagen
		na heden haar voornemen daartoe te bevestigen. Bij gebreke hiervan heb ik opdracht van
		cliënt om tot het nemen van gerechtelijke maatregelen over te gaan.

		Uw reactie zie ik tegemoet, waarvoor dank. Voor de goede orde meld ik u dat deze brief en
		onze vervolgcorrespondentie ongewijzigd ter kennis van de leden van cliënt, haar nieuwsbrief
		lezers en haar petitieondertekenaars zal worden gebracht.

		Namens cliënt behoud ik mij alle rechten en weren voor.

		Met vriendelijke groet,
		Open Legal Advocaten
		Niels Vanaken
		Advocaat



		Het volledige artikel: Brief van ANBB aan SWAB 26 januari 2021.

		Kritiek bij medische experts en gezondheidszorgorganisaties
		Indiase COVID-vaccins tegen verwachtingen in vroegtijdig
		goedgekeurd
		MO Mondiaal Nieuws - Ranjit Devraj 12 januari 2021
		https://www.scidev.net/05.01.2021

		In India zijn twee lokaal geproduceerde COVID-19-vaccins goedgekeurd voor
		gebruik in noodsituaties. Dat een van de vaccins nog in een klinische testfase
		zit, oogst kritiek bij medische experts en gezondheidsorganisaties.

		Het Indiase COVID-19-vaccin Covaxin is afgelopen zondag goedgekeurd door de Drugs
		Controller General van India (DCGI), het belangrijkste regulerende orgaan van het land.
		Covaxin is ontwikkeld door het Indiase bedrijf Bharat Biotech in samenwerking met de Indiase
		Raad voor Medisch Onderzoek, een overheidsorgaan. Het zit nog maar in de derde fase van de
		klinische tests en er zijn nog geen data gepubliceerd over immunogeniciteit en effectiviteit.

		De DCGI beperkte de inzet van Covaxin specifiek tot “klinische proefmodus”, een categorie
		waar veel experts kritiek op hebben. ‘Ik heb nog nooit gehoord van zo’n categorie’,
		reageert Manu Raj, onderzoeksmethodoloog en onderzoeker aan het Amrita Institute of
		Medical Sciences and Research in Kochi (Kerala).

		Het Indiase departement voor Biotechnologie, het overheidsagentschap dat de productie van
		COVID-19-vaccins in India ondersteunt, wenste niet te reageren op die kritiek.

		Felicitaties van regering en WHO
		Covaxin is niet het enige vaccin dat pas goedgekeurd is in India. Ook Covishield, ontwikkeld
		door de Universiteit van Oxford en het farmabedrijf AstraZeneca, is goedgekeurd voor gebruik
		in noodsituaties. De Indiase versie van Covishield wordt in India geproduceerd door het private
		bedrijf Serum Institute of India. Het vaccin gebruikt een verzwakt adenovirus als drager van het
		COVID-19 spike-eiwit.

		Na de aankondiging van de DCGI reageerde premier Narendra Modi in een tweet. ‘Elke Indiër
		zou er trots op moeten zijn dat de twee goedgekeurde vaccins voor gebruik in noodgevallen in
		India worden gemaakt in India!’, klonk zijn reactie. ‘Dit laat zien hoe graag onze
		wetenschappelijke gemeenschap de droom van een Aatmanirbhar Bharat wil realiseren.’

		Met Aatmanirbhar Bharat bedoelt Mohdi een “zelfvoorzienend India”, een van de belangrijkste
		pijlers waar zijn beleid op steunt. De premier ziet zorg en medeleven als twee essentiële
		onderdelen in die zelfredzaamheid.

		In een andere tweet schreef Modi het volgende: ‘Een beslissend keerpunt dat een gedreven
		strijd kracht bijzet! De CCGI-goedkeuring van vaccins van Serum Institute of India en Bharat
		Biotech versnelt de route naar een gezonder en COVID-vrij land. Gefeliciteerd India. Felicitaties
		aan onze hardwerkende wetenschappers en innovators.’

		Poonam Khetrapal Singh, regiodirecteur van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in
		Zuidoost-Azië, zegt dat haar organisatie het besluit van de regering verwelkomt. ‘Het gebruik
		van vaccins bij groepen die voorrang krijgen, samen met de implementatie van andere
		publieke gezondheidsmaatregelen en participatie vanuit de gemeenschap, zal belangrijk zijn
		om de impact van COVID-19 te reduceren’, klonk het in een tweet.

		Waarom is er zo’n haast?
		Medische experts slaan alarm omdat de noodzakelijk klinische testprotocollen niet uitgevoerd
		zijn en dat het in India ontwikkelde Covaxin vrijgegeven werd zonder publicatie van de
		testresultaten. Publieke gezondheidsinstanties die betrokken zijn bij medicijngebruik delen die
		bezorgdheid. >>>

		Derde vaccin op komst?
		India werkt aan nog een ander eigen vaccin: het plasmavaccin ZyCoV-D, ontwikkeld door Zydus
		Cadila. Dat vaccin is door de DCGI is goedgekeurd om de derde fase van de klinische tests in
		te gaan, de fase die bij Covaxin niet afgerond is vooraleer het vaccin goedgekeurd werd.

		Zydus Cadila heeft de eerste twee klinische testfasen afgerond in India bij meer dan duizend
		deelnemers’, staat in een verklaring die het Departement voor Biotechnologie zondag
		vrijgegeven heeft. ‘De voorlopige data wijzen erop dat het vaccin veilig en immunogeen is bij
		intradermale toediening van drie dosissen.’

		Het volledige artikel: MO Mondiaal Nieuws - Ranjit Devraj 12 januari 2021
		https://www.scidev.net/05.01.2021

		WHO raadt gebruik van remdesivir bij coronapatiënten af
		De Standaard België - Charlotte van Campenhout 20 november 2020

		In nieuwe richtlijnen raadt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) het gebruik
		van het ooit veelbelovende medicijn remdesivir af voor covid-19-patiënten. Ze
		geeft daarvoor verschillende redenen.

		In het vakblad British Medical Journal wordt die beslissing uitgelegd. Na zorgvuldig onderzoek
		kwam een expertenpanel van de WHO tot de conclusie dat het medicijn ‘geen significante
		invloed heeft op de mortaliteit en er ook geen andere belangrijke, gunstige effecten zijn voor
		patiënten met betrekking tot de behoefte aan kunstmatige beademing of de tijd die nodig is
		om te herstellen’. Het is bovendien nog altijd niet uitgesloten dat het medicijn schadelijk kan
		zijn voor de patiënten. En dan is er nog de hoge kostprijs, luidt het in het artikel. De
		virusremmer kost 2.070 euro per kuur.

		In het artikel behoudt de WHO haar eerdere aanbeveling voor het gebruik van corticosteroïden
		voor de behandeling van zwaar zieke covid-patiënten. Het blijft die kuur verder wel afraden voor
		covid-patiënten die niet erg ziek zijn.

		Het volledige artikel: De Standaard België - Charlotte van Campenhout 20 november 2020

		Nieuws experimenteel medicijn Middel tegen longziekten lijkt in vernevelde vorm
		succes te boeken tegen corona
		De Volkskrant - Ellen de Visser 13 november 2020

		Opnieuw hoopgevend nieuws in de strijd tegen het coronavirus: het inhaleren
		van een experimenteel medicijn tegen de longziekten astma en COPD blijkt bij
		covid-patiënten zeer effectief.

		Britse artsen onderzochten het middel bij bijna honderd patiënten in negen ziekenhuizen; de
		groep die het longmedicijn kreeg, werd minder vaak ernstig ziek en knapte gemiddeld ruim
		twee keer zo snel op.

		De resultaten, die vrijdag zijn verschenen in vakblad The Lancet Respiratory Medicine, zijn
		hoopgevend, zegt hoogleraar interne geneeskunde Joost Wiersinga (Amsterdam UMC). Hij
		spreekt van ‘een prachtig onderzoek’.

		Het medicijn SNG001 bevat interferon-β, een eiwit dat van nature in ons lichaam voorkomt en
		bij een virusinfectie wordt geproduceerd om de reactie van het immuunsysteem te coördineren.
		Laboratoriumstudies hebben uitgewezen dat het coronavirus de vrijgave van dat interferon
		onderdrukt, en covid-patiënten die heel erg ziek worden of overlijden blijken veel minder van
		dat interferon-β te hebben aangemaakt. Ouderen produceren bovendien minder interferon, wat
		kan verklaren waarom ze vaker ernstig ziek worden van een coronabesmetting. Het idee achter
		het gebruik van dat eiwit tegen covid-19 is kortom ijzersterk, zegt Wiersinga.

		Vernevelaar
		Eerder onderzoek met interferon tegen covid-19 leverde niets op, maar toen werd het eiwit
		steeds met een injectie in de bloedbaan gebracht. Daarop besloten de onderzoekers het anders
		aan te pakken en het medicijn, ontwikkeld door een Brits biotechbedrijf, met een vernevelaar
		toe te dienen. Zo komt het in een hoge concentratie in de longen terecht, de plek waar het virus
		als eerste schade aanricht. ‘Een briljant idee’, zegt Wiersinga, ‘om zo het middel rechtstreeks
		naar de plek des onheils te brengen.’

		De patiënten kregen het medicijn na opname in het ziekenhuis twee weken lang dagelijks
		toegediend, waarna werd bekeken hoe het ze verging in vergelijking met een controlegroep
		(waarvan de deelnemers ook een vloeistof inhaleerden maar dan zonder de actieve substantie).
		De patiënten die interferon kregen, deden het al snel in alle opzichten beter: zo waren ze veel
		minder kortademig. In de controlegroep waren na twee weken 11 van de 49 patiënten zo
		opgeknapt dat ze hun oude leven konden hervatten, in de interferon-groep waren dat er twee
		keer zoveel: 21 van de 48 patiënten.

		Virusremmer
		Er was alleen geen significant verschil te bespeuren in de duur van de ziekenhuisopnamen en
		ook niet in de sterfte onder patiënten. Daarvoor was de onderzochte groep ook te klein, zegt
		Wiersinga. Het onderzoek wordt voortgezet, de vernevelaar wordt de komende maanden bij een
		grote groep covid-patiënten beproefd.

		Mochten de resultaten zo sterk blijven, dan hebben artsen eindelijk een virusremmer in handen
		waarmee ze patiënten snel kunnen helpen, zegt Wiersinga. Het medicijn werkt vooral in het
		beginstadium van de ziekte: dan kampen patiënten met heel veel virusdeeltjes in hun longen,
		die dankzij een boost van het immuunsysteem mogelijk kunnen worden bestreden.

		De enige virusremmer die nu in ziekenhuizen wordt gebruikt is remdesivir, maar dat is geen
		wondermiddel. Sterker: een recent, nog niet gepubliceerd onderzoek van
		Wereldgezondheidsorganisatie WHO onder ruim elfduizend patiënten in dertig landen, laat zien
		dat dit middel ook bij grootschalig gebruik weinig tot geen effect heeft op de duur van de
		ziekenhuisopname, of op de sterfte onder patiënten.

		Het volledige artikel: De Volkskrant - Ellen de Visser 13 november 2020

		Koploper in vaccinrace overtreft verwachtingen
		NRC Handelsblad - Niki Korteweg, met medewerking van Pim van den Dool 9 november 2020

		Het vaccin van farmaceut Pfizer verlaagt het risico op Covid-19 met 90 procent.
		„Dat is hoger dan ik durfde hopen.”

		De allereerste resultaten van een van de koplopers in de wereldwijde race naar een coronavaccin
		overtreffen alle verwachtingen. Het kandidaatvaccin van de farmaceut Pfizer, dat het samen met
		het Duitse biotechbedrijf BioNTech ontwikkelt, beschermt voor meer dan 90 procent tegen de
		ziekte Covid-19. Dat meldt het bedrijf maandag op basis van een tussentijdse analyse van hun
		uitvoerige lopende studie onder ruim 43.500 proefpersonen. Ook zijn er tot zover geen ernstige
		bijwerkingen gezien. Het bedrijf heeft de onderliggende gegevens nog niet openbaar gemaakt.
		Maar het is de eerste aanwijzing dat de vaccins die nu in een razend tempo worden ontwikkeld,
		daadwerkelijk kunnen helpen om de pandemie in te dammen.

		„Negentig procent effectiviteit, dat had ik niet verwacht. Dit is heel hoopvol”, zegt Cécile van Els,
		immunoloog bij het RIVM en hoogleraar vaccinologie aan de Universiteit Utrecht. „We wisten dat
		dit de maand van de waarheid zou worden, waarin de eerste producenten hun tussentijdse
		resultaten krijgen. Dit is een hoger percentage dan ik had durven hopen.” Het is ook hoger dan
		de 50 procent bescherming die autoriteiten zoals de wereldgezondheidsorganisatie WHO en de
		Amerikaanse FDA minimaal zouden willen zien.

		De fase 3 studie van Pfizer startte op 27 juli. „Voor een vaccinonderzoek is twee, drie maanden
		niet lang. Deze conclusie klopt dus voor de periode dat ze hebben kunnen meten. Maar nog
		steeds is het indrukwekkend dat je dit verschil ziet”, zegt Van Els.

		Afgelopen zondag analyseerde een onafhankelijke commissie tussentijds de gegevens van de
		grote fase 3 studie van Pfizer. Toen bleek dat er in totaal 94 mensen ziek waren geworden na
		een besmetting met het coronavirus SARS-CoV-2. Minder dan 10 procent daarvan zat in de
		groep proefpersonen die twee doses van het testvaccin hadden gekregen. Het overige deel zat
		in de groep die een nepvaccin kreeg. Op basis van de getallen concludeert Pfizer dat het vaccin
		90 procent bescherming biedt. Die bescherming bood het vaccin al 28 dagen na de start van de
		vaccinatie: tussen de eerste en de tweede prik zaten 21 dagen, en een week later waren ze
		beschermd.

		In echte wereld minder bescherming
		Hoe hoog het percentage bij gebruik in de echte wereld zal zijn, zal nog moeten blijken. Vaak
		valt het dan wat lager uit. „De omstandigheden in een studie zijn optimaal: vlak na de
		vaccinatie is de afweer op zijn best, de groep proefpersonen is wel divers maar wel gezonder
		dan gemiddeld”, zegt Van Els. „Maar ook dan is het goed als je bij 90 begint. Hoe hoger dat
		percentage, hoe makkelijker het zal zijn om een groot deel van de mensen immuun te maken.”

		Ook op andere vlakken blijven nog vragen onbeantwoord. Het is bijvoorbeeld nog niet duidelijk
		hoe lang de bescherming blijft bestaan, of het ook beschermt tegen infectie met het virus (en
		dus niet alleen tegen ziek worden), en of er wellicht bijwerkingen aan het licht zullen komen na
		een langere tijd.

		Van Els verwacht niet dat de met het vaccin opgewekte immuniteit snel weer weg zal zakken. Die
		vrees bestaat bij sommige experts omdat af en toe mensen die al een keer Covid-19 hebben
		gehad, opnieuw worden besmet. „Dit is niet hetzelfde als na een infectie. Daarbij is soms het
		virus zelf de stoorzender die voorkomt dat er een normale immuniteit wordt opgebouwd.”

		Flinke opsteker
		De allereerste resultaten zijn een flinke opsteker voor alle producenten van kandidaatvaccins.
		„Alle koplopers hebben vergelijkbare resultaten in de diermodellen en in de afweerreacties die
		ze opwekken”, zegt Van Els. „Ik zou het heel raar vinden als daar grote verschillen bij komen.”

		Pfizer is van plan om na de derde week van november de aanvraag bij de FDA in te dienen voor
		een goedkeuring voor noodgebruik. Dan heeft de helft van de proefpersonen het testvaccin
		minimaal twee maanden geleden gekregen. Van Els schat in dat de FDA en ook de EMA, de
		Europese goedkeurende instantie, daar pakweg twee weken over doen. „Dan moet je daarna
		nog toestemming van de Europese Commissie hebben, die zullen daar ook maximaal twee
		weken over doen”, zegt Van Els.

		Het proefvaccin van Pfizer, BNT162b2, is een entstof op basis van genetisch materiaal van het
		coronavirus, mRNA, verpakt in minuscule vetdruppeltjes: nanopartikels. Ingespoten zorgt dat
		ervoor dat de lichaamscellen van de gevaccineerde zelf een stukje van een corona-eiwit maken,
		waartegen dan een immuunreactie op gang komt. Vaccins op basis van deze technologie zijn
		nog niet eerder toegelaten op de markt. Een van de andere koplopers in de race, het vaccin van
		het Amerikaanse bedrijf Moderna, is ook gebaseerd op mRNA.

		De productie en de distributie van een rna-vaccin zoals dat van Pfizer kunnen nog voor
		onvoorziene uitdagingen zorgen. Dergelijke vaccins zijn nog nooit op grote schaal geproduceerd
		en gebruikt. En ze moeten diepgevroren worden vervoerd en bewaard, wat bij gebruik in
		ontwikkelingslanden een probleem kan zijn.

		Nederland heeft binnen de Europese Unie met Pfizer en BioNTech in september afspraken
		gemaakt. Als het coronavaccin wordt goedgekeurd kan de EU 200 miljoen doses kopen, met
		een optie van nog eens 100 miljoen. De vaccins zullen naar rato worden verdeeld, Nederland
		zou dan tussen de 7,7 en 11,7 miljoen doses van het Pfizer-vaccin krijgen.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Niki Korteweg, met medewerking van Pim van den Dool
		9 november 2020

		Oxfordvaccin heeft nu de beste papieren
		NRC Handelsblad - Niki Korteweg 29 augustus 2020

		In de race naar een vaccin tegen het coronavirus zijn alle ogen gericht op de
		Universiteit van Oxford. Daar waren ze al jaren bezig zich voor te bereiden op
		‘Ziekte X’. Hoe zit het Oxfordvaccin in elkaar en wat zeggen de eerste
		resultaten?

		Ruim 170 vaccins zijn er inmiddels in ontwikkeling, 31 daarvan worden al getest op mensen,
		meldde wereldgezondheidsorganisatie WHO in een inventarisatie van 25 augustus – en dat
		aantal neemt elke week toe. Het kandidaatvaccin dat de Universiteit van Oxford samen met
		farmaceut AstraZeneca ontwikkelt, ‘ChAdOx1 nCoV19’ of ‘AZD1222’ genaamd, ligt al vanaf het
		begin op kop, en is een van de proefvaccins met de beste papieren. De onderzoekers hebben
		veel ervaring met vergelijkbare vaccins, kiezen slimme route-bekortingen in het lange
		ontwikkelproces, en de eerste proeven bij mensen en apen zijn veelbelovend.

		Eind juli publiceerden de onderzoekers de resultaten van de eerste test, zogenoemde fase-1-
		en fase-2-tests, bij ruim duizend Britten. De helft kreeg de experimentele prik, de andere helft
		een bekende inenting tegen meningokokken. Het proefvaccin wekte antistoffen tegen het
		coronavirus op én activeerde de T-cellen – een tweede belangrijke pijler van de afweer tegen het
		virus. De proef laat zien dat het vaccin in deze kleine studie veilig is, en een afweerreactie
		opwekt.

		„Het ziet er hoopvol uit”, vindt Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan de Rijksuniversiteit
		Groningen. „Maar het is nog lastig te beoordelen hoe sterk de immuunrespons is.” De volgende,
		grootschalige studie zal moeten uitwijzen of deze afweerreactie mensen voldoende beschermt
		tegen een infectie.

		De tweeledige werking van het experimentele vaccin (gerichte antistoffen én activatie van T-
		cellen) is een van de hoopgevende resultaten. Soms wekt een vaccin vooral antilichamen op,
		die het virus onderscheppen voordat het cellen kan binnendringen. En soms prikkelt het juist
		uitgebreid de T-cellen, gespecialiseerde witte bloedcellen die andere afweercellen alarmeren en
		besmette cellen opruimen. Idealiter doet een coronavaccin dit allebei: er zijn steeds meer
		aanwijzingen dat de T-celroute belangrijk is voor een krachtige bescherming tegen SARS-CoV-2.
		Hoe uitgebreid de T-celreactie is die het Oxfordvaccin opwekt, is nog niet duidelijk.

		Een tweede reden waarom dit experimentele vaccin van het Jenner Instituut uit Oxford zo
		kansrijk lijkt, is de jarenlange ervaring van de makers met entstoffen. Het vaccin bestaat uit
		een onschuldig chimpansee-verkoudheidsvirus, dat genetisch zo is omgebouwd dat het een
		kenmerkend eiwit van het nieuwe coronavirus maakt: het spijkervormige spike-eiwit waarvan het
		SARS-CoV-2 virus een hele serie als een kroon (corona, in het Spaans) op zijn buitenkant
		draagt, en waarmee het onze cellen binnen kan dringen. Als een paard van Troje kan dit
		dragervirus het corona-materiaal het lichaam in helpen, zodat het daar een afweerreactie tegen
		dat spike-eiwit kan uitlokken. Bij een infectie met het échte virus staat het afweersysteem dan
		klaar om het onschadelijk te maken.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Niki Korteweg 28 augustus 2020

		Rusland keurt coronavaccin goed vóór afronden tests
		NRC Handelsblad - Nienke Beintema 11 augustus 2020

		Poetin meldt in een persconferentie dat Rusland als eerste een Covid-19-vaccin
		op de markt brengt. Maar niet alle onderzoeksfasen zijn doorlopen, en dus is
		niet met zekerheid te zeggen of het veilig is en werkt.

		Het Russische ministerie voor Volksgezondheid heeft een Covid-19-vaccin goedgekeurd.
		Daarmee is Rusland het eerste land dat zo’n vaccin op de markt brengt. Dat meldde de
		Russische president Vladimir Poetin vandaag in een persconferentie. Hij zei dat zijn eigen
		dochter ermee is gevaccineerd. „Ze voelt zich goed en heeft nu een hoog niveau aan
		antistoffen.” Volgens het Russische ministerie zou het vaccin voor twee jaar immuniteit bieden.

		Vorige week kondigde de Russische industrieminister Dennis Mantoerov al aan dat de klinische
		tests van het vaccin waren afgerond en dat Rusland vanaf september honderdduizenden burgers
		wil gaan vaccineren. Massaproductie („miljoenen doses per maand”) zou vanaf begin 2021 op
		gang komen. De testresultaten zijn niet gepubliceerd in internationale wetenschappelijke
		tijdschriften.

		De Wereldgezondheidsorganisatie WHO reageerde vorige week meteen op de claim. „Er zijn
		bestaande praktijken en richtlijnen”, zei WHO-woordvoerder Christian Lindmeier. „Ieder vaccin
		of medicijn zou natuurlijk door alle testfases heen moeten gaan voordat het goedkeuring
		krijgt.” Er zijn verschillende partijen die daarin vooruitgang boeken, vervolgde hij. „Dat is op
		zichzelf geweldig nieuws. Maar er zit een groot verschil tussen het vinden van een vaccin dat
		misschien werkt, en het hebben doorlopen van alle onderzoeksfasen.”

		De WHO houdt op haar site een lijst bij van kandidaatvaccins tegen Covid-19 die wereldwijd in
		ontwikkeling zijn. Op die lijst staan 139 kandidaatvaccins in de preklinische fase en 28 in de
		klinische fase. Voor slechts zes kandidaatvaccins, onder meer van farmabedrijven AstraZeneca
		en Pfizer, loopt op dit moment een fase 3-studie, soms terwijl de voorgaande fase ook nog
		loopt. Voor het vaccin van het Gamaleya-instituut, dat het Russische vaccin maakte, staan
		slechts twee fase-1-studies vermeld op die lijst, die is bijgewerkt tot 10 augustus.

		Het Moskouse instituut gebruikte een strategie die ook veel andere partijen volgen: het
		toedienen van een onschuldig adenovirus dat zodanig is aangepast dat het een klein stukje
		eiwit van het nieuwe coronavirus maakt. Daar word je niet ziek van, maar je lichaam reageert er
		wel op door antistoffen te maken. Die zorgen ervoor dat je niet – of minder – ziek wordt als je
		wordt besmet met het echte virus.

		Naast de WHO hebben ook experts uit verschillende landen, onder wie de Amerikaanse viroloog
		Anthony Fauci, hun zorgen uitgesproken over de Russische aanpak. Het Europees
		medicijnagentschap EMA benadrukt dat de ontwikkeling en goedkeuring van een veilig,
		werkzaam vaccin ten minste een jaar duurt en dat zo’n Covid-19-vaccin dus niet voor begin
		2021 beschikbaar zal zijn.

		Rusland zelf meldt intussen dat twintig landen al hebben aangegeven het Russische vaccin te
		willen inkopen. Rusland zegt ook een fonds op te zetten om het vaccin betaalbaar aan
		ontwikkelingslanden te kunnen leveren.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Nienke Beintema 11 augustus 2020

		Een run op de lamp die virussen doodt
		NRC Handelsblad - Marc Hijink 2 augustus 2020

		Desinfecterende uv-C-lampen kunnen virussen doden – ook corona. Het kan de oplossing zijn
		voor niet goed te ventileren ruimtes. Het Nederlandse Signify verwacht 800 procent omzetgroei.

		De kerk en de karaokebar meldden zich al. Net als de sportschool, de modezaak en de
		supermarktketen. Allemaal zijn ze geïnteresseerd in de uv-C-lampen waarmee je virussen en
		bacteriën uit de lucht kunt halen. Dat geldt voor tuberculose en mazelen, maar ook voor corona.

		„Ik kon de mails en telefoontjes niet meer aan”, zegt Jeroen ter Stege. Tot twee maanden
		geleden runde de 52-jarige ondernemer vanuit Enkhuizen GLA, een familiebedrijfje in
		desinfecterende verlichting. Van zijn zelfontworpen uv-C-armaturen verkocht hij er zo’n
		tweeduizend per jaar, voornamelijk aan zorginstellingen en gezondheidsorganisaties in
		ontwikkelingslanden.

		Maar nu vecht de hele wereld tegen virussen en lijkt uv-C-licht een waardevol hulpmiddel om
		aan strenge hygiëne-eisen te voldoen. Als gevolg van corona werd Ter Stege overspoeld met
		zoveel vragen dat hij om hulp vroeg bij zijn lampenleverancier, voormalig Philips-dochter Signify.
		Daar aarzelden ze niet. In juni nam Signify Ter Steges bedrijf over. „Het was een natuurlijk
		moment om te verkopen”, zegt Ter Stege, die nu als adviseur bij Signify werkt. Hij wil niet
		zeggen hoeveel hij voor zijn bedrijf heeft gekregen. Wel legt hij graag uit hoe de lamp met het
		blauwe schijnsel werkt.

		Reiniging met uv-C werkt als volgt: een tl-buis straalt licht uit met een golflengte van 254
		nanometer. Deze straling vernietigt het genetisch materiaal van virussen en bacteriën. „Het rna
		en dna wordt onschadelijk gemaakt. Er blijft alleen een onschuldig stofdeeltje over”, zegt Ter
		Stege. Het blauwe schijnsel dat een werkende uv-C-lamp produceert, is een bij-effect. „Zo kun
		je zien dat-ie aanstaat.”

		Uv-C-licht wordt al decennia gebruikt om water te reinigen of oppervlaktes virusvrij maken. Je
		kunt te reinigen voorwerpen in een afgesloten ruimte belichten, of bijvoorbeeld een robot door
		een ziekenhuis laten rijden met een uv-C-lamp. Micro-organismes en virussen die zich als
		aerosolen in de lucht bevinden, kan uv-C ook doden. Het licht moet echter niet op mensen
		schijnen, want het is schadelijk voor huid en ogen, waarschuwt wereldgezondheidsorganisatie
		WHO.

		Dat probleem is op te lossen door de lampen hoog aan het plafond te hangen en het licht
		alleen horizontaal te laten schijnen. Ter Stege ontwierp armaturen die het licht op een veilige
		manier reflecteren en een actieve reinigingszone creëren, net onder het plafond.
		Bovenluchtaanstraling, heet dat.

		De natuurlijke luchtstroom in de kamer zorgt ervoor dat alle lucht door die zone beweegt. Daar
		is niet per se mechanische ventilatie voor nodig, zegt Ter Stege: „Elke kamer heeft een
		natuurlijke convectie van zichzelf. Zelfs als we stilzitten, zijn onze lichamen warmer dan hun
		omgeving en dat brengt lucht in beweging.”

		Uv-C-luchtreiniging heeft zich bewezen als methode om de verspreiding van tuberculose te
		temperen. „De kans op besmetting daalt met 80 procent, blijkt uit onderzoek met hamsters”,
		zegt Ter Stege. Die beestjes zijn erg gevoelig voor tbc, weet hij. Op basis van zulke
		onderzoeken stelt een recent WHO-rapport dat uv-C-luchtreiniging aan het plafond effectiever is
		dan ventilatie, als het gaat om preventie van verspreiding van tbc bij verplegend personeel.

		Dat uv-C ook zo werkt bij corona, is nog niet aangetoond, maar wel aannemelijk. Signify liet het
		onderzoeken in een Amerikaans lab. Dat concludeert dat uv-C-licht het coronavirus (in grote
		druppels) doodt op oppervlaktes. 99 procent bij 6 seconden blootstelling aan licht, 99,9999
		procent bij 25 seconden blootstelling. Elke extra negen achter de komma telt, benadrukt
		Signify. Nu probeert het bedrijf te bewijzen hoeveel coronavirus verwijderd wordt uit de lucht en
		hoeveel ‘luchtwisselingen’ er moeten plaatsvinden om een ruimte schoon te houden.

		Hoewel onduidelijk is in welke mate corona zich via aerosolen verspreidt, kun je zo in ieder
		geval de kans op besmetting terugbrengen, denkt Ter Stege. Het zou een oplossing zijn voor
		alle ruimtes die niet actief geventileerd kunnen worden of zelfs een beter alternatief voor
		mechanische ventilatie.

		Hij wijst naar het plafond en de muren. Vier uv-C-lampen reinigen de lucht in zijn kantoorruimte.
		En wat kost dat? De aanschaf van armaturen en licht: ongeveer 2.000 euro voor een oppervlak
		van 100 vierkante meter. De lampen kun je verwisselen en gaan – afhankelijk van het gebruik
		– ongeveer een jaar mee, de armaturen 7 tot 10 jaar. Uv-C is relatief makkelijk te monteren,
		ook in kroegen, kerken, sportschool en theaters: als de ruimte maar hoog genoeg is om het
		blauwe schijnsel veilig zijn werk te laten doen.

		Paul Peeters, hoofd van Signify’s Digital Solutions-divisie in Europa, heeft hoge verwachtingen
		van de uv-C-markt. Het bedrijf kondigde onlangs twaalf nieuwe productgroepen aan die voor
		desinfectie gebruikt kunnen worden.

		Ook andere lichtfabrikanten storten zich op uv-C. „Het gaat er nu om snel te handelen.” Signify
		zal Ter Steges armaturen in Polen produceren, in een fabriek die al uv-C-buizen maakt.

		Uv-C was voor Signify een nicheproduct. Nu denkt Peeters dat de verkoop van lampen met 800
		procent zal groeien. De omzet van uv-C-armaturen van Ter Stege zou kunnen vertienvoudigen.
		„Het is lastig om de vraag in te schatten”, zegt Peeters, „maar ik denk dat we dit soort
		toepassingen blijven gebruiken, ook na corona.”

		Niet alleen lucht wordt gereinigd, ook oppervlaktes kun je met licht desinfecteren om aan de
		strenge hygiëne-eisen op kantoor te voldoen. Peeters: „Je zou een uv-C-lamp kunnen
		gebruiken om toiletten te desinfecteren. Sluit het toilet enkele minuten af voor bezoekers, zet
		de lamp aan, en de virussen zijn gedood.”

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Marc Hijink 2 augustus 2020

		Berengal, tijgerbot en zeepaardjes: China gaat corona te lijf met
		traditionele geneeskunde
		De Volkskrant - Ben van Raaij 2 juli 2020

		Medisch onderzoekers overal ter wereld zijn op zoek naar de heilige graal: een covid-19-vaccin.
		In China wordt ook de traditionele Chinese geneeskunst ingezet tegen het virus. Met onbewezen
		en soms zeer dubieuze preparaten.

		Kamperfoelie, rozenwortel, zoethout: de Chinese overheid promoot het gebruik van
		kruidenmengsels uit de traditionele Chinese geneeskunde (TCM) tegen het coronavirus. 92
		procent van de patiënten wordt ermee behandeld. TCM is opgenomen in de richtlijnen van de
		Nationale Gezondheidscommissie en staatsmedia verwijzen naar de succesvolle inzet van TCM
		bij eerdere grote epidemieën als Sars in 2003 en H1N1-varkensgriep in 2009.

		Het gaat bij die coronabehandelingen niet alleen om onschuldige plantaardige ingrediënten als
		hangend Chinees klokje of munt. Ook meer omstreden middelen worden ingezet, zoals injecties
		met berengalpoeder. Berengal ofwel Tan Re Qing is een extract dat bij gekooide levende beren
		uit de galblaas wordt getapt, een invasieve praktijk die met veel infecties en dierenleed gepaard
		gaat.

		De propaganda van de Chinese overheid voor berengal als wondermiddel tegen covid-19 werd in
		maart onthuld door de Environmental Investigation Agency (EIA), een westerse milieu-ngo. Het
		middel staat op het officiële behandelplan van de Beijing Administration of Traditional Chinese
		Medicine, als richtlijn voor alle medische instellingen in Beijing voor de aanpak van covid-19.

		TCM is een drieduizend jaar oude traditie, een holistische benadering van lichaam en
		gezondheid die gebruik maakt van speciale technieken zoals aderlating en acupunctuur. TCM
		is populair in China en de rest van Oost-Azië, maar elders omstreden omdat de werkzaamheid
		van de meeste behandelingen nooit klinisch wetenschappelijk is vastgesteld. Ook zijn er geen
		farmacologische standaarden en wordt veel gebruik gemaakt van ingrediënten van bedreigde
		diersoorten, van tijgerbot tot gedroogde zeepaardjes.

		Niettemin zet China zwaar in op TCM, met president Xi Jinping zelf als pleitbezorger (hij noemt
		het ‘een schat van de Chinese beschaving’). Deels omdat TCM een lucratieve miljardenmarkt is.
		Maar ook, zeggen critici, omdat het een slimme vorm van soft power is, een middel om de
		Chinese invloed wereldwijd te vergroten. China exporteert het nu met andere
		coronahulpmiddelen naar landen in Afrika, Centraal-Azië en Europa.

		‘Het overheidsnarratief dat TCM afschildert als werkzaam tegen covid-19’, zei Yanzhong Huang,
		senior fellow van de Amerikaanse Council on Foreign Relations, tegen de BBC, ‘dient ook om de
		superioriteit van de Chinese anti-coronastrategie te laten zien, juist op een moment dat de
		westerse aanpak niet erg effectief lijkt in het tegengaan van de verspreiding van het virus.’

		Vorig jaar boekte China al een succes toen de WHO na jarenlang lobbyen vierhonderd
		aandoeningen uit TCM opnam in de ICD, het mondiale classificatiesysteem van ziekten. Recent
		schrapte de WHO in haar aanbevelingen een waarschuwing over het gebruik van traditionele
		geneeswijzen tegen covid-19. Het tekent de groeiende invloed van China in dat VN-gremium, in
		een tijd dat de Verenigde Staten onder president Trump zich er steeds meer van distantiëren.

		Ondanks de populariteit van TCM hechten veel Chinezen toch meer waarde aan de reguliere
		geneeskunde. Toen de overheid onlangs aankondigde dat kritiek op TCM hard zal worden
		aangepakt, leidde dat tot hilariteit op sociale media. ‘Wetenschap is bestand tegen kritische
		vragen. Traditionele Chinese geneeskunde kan niet kritisch worden bevraagd, dus traditionele
		Chinese geneeskunde is geen wetenschap’, zei een gebruiker op Weibo, het Chinese Twitter.

		Overigens toonde de EIA onlangs aan dat het officiële Chinese compendium van westerse en
		traditionele geneesmiddelen nog steeds ingrediënten van bedreigde diersoorten als tijgers,
		luipaarden en schubdieren bevat. Zorgelijk, aldus de EIA, want dat legitimeert het gebruik en
		bevordert stroperij en smokkel.

		Probleem is dat Beijing gemengde signalen afgeeft. China legde na de corona-uitbraak het
		fokken en handelen in wilde dieren voor consumptie aan banden, en verbood het gebruik van
		pangolin-schubben, maar gedoogt en stimuleert wildlife trade elders.

		Het volledige artikel: De Volkskrant - Ben van Raaij 2 juli 2020

		Zo weten we wanneer er een vaccin tegen COVID-19 is
		National Geographics - Roxanne Khamsi 3 juli 2020

		Gezondheidsautoriteiten hebben precies vastgesteld hoe efficiënt en veilig een vaccin tegen
		COVID-19 moet zijn, maar het is soms een uitdaging om dat aan het brede publiek uit te
		leggen.

		Nu de hele wereld in gevecht is met COVID-19 en er aan meer dan 140 verschillende
		vaccins wordt gewerkt om de wereldbevolking tegen de ziekte te beschermen, doemt de vraag
		op: wanneer weten we dat een vaccin efficiënt en veilig genoeg is om het als inentingsmethode
		aan de bevolking aan te raden?

		Hoewel het normaliter jaren duurt voordat er een vaccin tegen een nieuwe ziekteverwekker is
		gevonden en getest, worden de vaccins voor deze pandemie in een nooit eerder vertoond
		tempo ontwikkeld. Tenminste één veelbelovende kandidaat, van het biotech-bedrijf Moderna,
		zal deze maand al aan Fase 3-tests worden onderworpen. In mei lanceerde de Amerikaanse
		regering ‘Operation Warp Speed’, waarbij miljarden dollars worden ingezet om het ontwikkelen
		en testen van mogelijke vaccins vele malen sneller te doen verlopen.

		De grootste uitdaging die wetenschappers en beleidsmakers de komende maanden wacht, is
		het vaststellen van precieze doelstellingen voor een COVID-19-vaccin dat goed genoeg is om op
		grote schaal te worden ingezet. Daarbij moeten ze ervoor zorgen dat zo’n vaccin aan de juiste
		veiligheidstests is onderworpen – anders lopen ze het risico op een herhaling van de fouten die
		in 1976 werden gemaakt en raken ze het vertrouwen van de bevolking kwijt.

		In het geval van een COVID-19-vaccin zou de ideale kandidaat tenminste zeventig procent van
		de bevolking, waaronder oudere mensen, immuun tegen de ziekte moeten maken. Deze
		doelstelling werd in april vastgelegd door de WHO. Op 28 juni verklaarde Anthony Fauci,
		directeur van het National Institute of Allergy and Infectious Diseases in Maryland, dat hij
		eveneens zou inzetten op een vaccin met een beschermingsgraad van 70 tot 75 procent.

		De WHO daarentegen zegt dat een COVID-19-vaccin goedgekeurd zou kunnen worden dat
		slechts vijftig procent van de ingeënte mensen bescherming biedt. Deze week weerspiegelde de
		Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) deze richtlijn in een rapport waarin dezelfde
		minimumvereiste werd geformuleerd. Maar sommige onderzoekers zijn het daar niet mee eens:
		“Vijftig procent zou vreselijk zijn,” zegt Byram Bridle, viraal immunoloog aan het Ontario
		Veterinary College van de University of Guelph in Canada. “Om de pandemie tot staan te
		brengen, moeten we groepsimmuniteit zien te bereiken,” zegt hij. Een vaccin dat in slechts
		vijftig procent van de gevallen werkzaam is, is niet goed genoeg om die doelstelling te halen.

		In de Fase 1-tests voor het Moderna-vaccin tegen COVID-19 werd bij 4 van de 45 proefpersonen
		die met het nieuwe vaccin waren ingeënt, medisch significante bijwerkingen geconstateerd; één
		man kreeg hoge koorts en viel flauw. Maar de onderzoekers wisten al dat mRNA-vaccins het
		afweersysteem soms te veel kunnen aanzwengelen, en drie van de vier personen met
		bijwerkingen hadden tijdens de test de hoogste doses ontvangen. Die hoge doses worden niet
		langer toegediend.

		Het oorspronkelijke artikel is op 30 juni 2020 in het Engels verschenen op
		National Geographic.com Dit artikel is geactualiseerd om de nieuwe richtlijnen van Amerikaanse
		Food and Drug Administration (FDA) te weerspiegelen.

		Het volledige artikel: National Geographics - Roxanne Khamsi 3 juli 2020

		Welk coronavaccin heeft de overheid voor ons gekocht? 5 feiten over
		het Oxford-vaccin
		Gezondheidsnet - Heleen Croonen 24 juni 2020

		De Nederlandse overheid heeft samen met Frankrijk, Italië en Duitsland een contract gesloten
		met farmaceutisch bedrijf AstraZeneca. Het gaat over de aankoop van 300 miljoen stuks van
		het Oxford-vaccin, dat mogelijk beschermt tegen het coronavirus. Vijf feiten over dit Oxford-
		vaccin en de race naar een werkzaam vaccin.

1		Feit 1: Het Oxford-vaccin is onaf
		Het vaccin is nog niet klaar. Het is niet goedgekeurd om bij mensen te gebruiken, daarvoor is
		nog meer onderzoek nodig. Het Oxford-vaccin is een onschadelijk gemaakt verkoudheidsvirus
		met de stekels van het coronavirus op de buitenkant. De hoop is dat het immuunsysteem
		antilichamen maakt tegen die stekels. Komt het echte virus langs, dan ben je beschermd.

		Volgens het overzicht van de WHO van 9 juni is dit vaccin wel het verst gevorderd van allemaal.
		Daar kun je over twisten, want de concurrerende vaccins zijn ook druk bezig met het organiseren
		van de zogenaamde 'fase 3- onderzoeken', oftewel de laatste grote horde voor goedkeuring
		van een medicijn of vaccin.

2		Feit 2: Het Oxford-vaccin wordt bij grote groepen mensen onderzocht
		Het vaccin hoort tot de kopgroep van vaccins, maar half mei was er teleurstellend nieuws dat
		het vaccin tegenviel bij het onderzoek bij een klein onderzoek bij resusapen. Daarna kwamen er
		juist weer positievere berichten over het vaccin, zoals de goedkeuring voor uitbreiding van het
		onderzoek van 1000 naar 10.000 mensen. Daar komt bij dat er een onderzoek gepland staat
		met nog eens 30.000 mensen. Of het Oxford-vaccin de eindstreep haalt, en inderdaad wordt
		goedgekeurd bij mensen, blijft echter onzeker.

3		Feit 3: Er zijn ook andere kansrijke vaccins
		Er zijn pakweg 10 vaccins die nu worden getest bij mensen, volgens het nieuwste WHO-overzicht.
		Komende maanden zal bekend worden welke vaccins veilig zijn en beschermen tegen het
		coronavirus en welke niet. Andere kanshebbers zijn bijvoorbeeld het Amerikaanse ‘Moderna-
		vaccin’ en het eveneens Amerikaanse Innovio-vaccin. In Duitsland test Pfizer een RNA-vaccin.
		Novavax is weer van Amerikaans/Zweedse makelij. De rest van de lijst bestaat uit Chinese
		vaccins. Hierover weten we helaas niet zoveel.

		De alliantie van de vier Europese landen is ook in gesprek met andere farmaceutische
		bedrijven, aldus het persbericht van de overheid. Mogelijk wordt daar ook zo’n contract mee
		gesloten. Deskundigen denken dat er meerdere vaccins op de markt zullen komen. De ene
		doelgroep zal beter reageren op het ene vaccin, dan het andere.

4		Feit 4: Het vaccin is op zijn vroegst eind dit jaar beschikbaar
		Het onderzoek loopt nog tot mei 2021, dus het duurt nog wel even voor je de prik kan halen.
		Maar AstraZeneca heeft aangegeven dat in september al duidelijk kan zijn of het Oxford-vaccin
		überhaupt werkt. Een ding is nog wel lastig: om te testen of het vaccin beschermt moet er
		coronavirus rondgaan in de bevolking. In Nederland is het virus zo ver ingedamd, dat hier geen
		onderzoek kan worden gedaan naar het Oxford-vaccin. Dat gebeurt in landen waar nog veel
		mensen besmet raken, zoals Brazilië.

5		Feit 5: Als Nederlander heb je grote kans op een vaccin
		Het klinkt cru, maar als inwoner van een rijk land als Nederland heb je best een goede kans op
		een coronavaccin dit jaar of volgend jaar. Het contract gaat over 300 miljoen vaccins, mogelijk
		later uit te breiden naar 400 miljoen vaccins. Ruim genoeg voor 17 miljoen Nederlanders, 60
		miljoen Italianen, 67 miljoen Fransen en 83 miljoen Duitsers uit deze alliantie. De Europese
		Commissie was kritisch op dit contract van de vier landen en had liever ineens een afspraak
		gemaakt voor heel Europa. Maar in het contract staat ook dat andere Europese landen met
		dezelfde afspraken inkopen kunnen doen bij AstraZeneca. Het is een echte race naar de eerste
		vaccins. De Amerikaanse en de Britse overheid hebben ook grote hoeveelheden van het Oxford-
		vaccin gereserveerd en staan waarschijnlijk nog voor ons in de rij.

		Bronnen: Rijksoverheid, WHO, Volkskrant, Algemeen Dagblad en NOS

		Het volledige artikel: Gezondheidsnet - Heleen Croonen 24 juni 2020

		WHO: 'Snel meer anticoronamiddel', Nederland heeft nog voorraad
		BNN VARA Zembla 23 juni 2020

		De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft opgeroepen snel meer dexamethason te
		produceren, omdat deze ontstekingsremmer ook ernstig zieke coronapatiënten kan genezen.
		Nederlandse ziekenhuizen beschikken nog over genoeg dexamethason. Dat zegt voorzitter Joris
		Uges van het Landelijk Coördinatiecentrum Geneesmiddelen. Groothandel Mosadex bereidt zich
		voor op een stijgende vraag en heeft extra bestellingen geplaatst bij leveranciers.

		WHO-baas Tedros noemde het de "volgende uitdaging" om meer van het medicijn te maken en
		het snel en "rechtvaardig" over de hele wereld te verspreiden. Het middel moet daar
		terechtkomen waar het het meest nodig is, aldus Tedros. Hij benadrukte dat dexamethason
		alleen in ernstige en kritieke gevallen moet worden gebruikt, en onder medisch toezicht.

		Dexamethason is een bijnierschorshormoon. Het wordt breed ingezet en vooral gebruikt bij
		misselijkheid, kanker en ernstige ontstekingen. Toediening kan in de vorm van tabletten, als
		drankje, druppels en via injecties. Er bestaan dus verschillende vormen en doseringen van het
		middel.

		Volgens de apothekerswebsite Farmanco is er in Nederland op dit moment een tekort aan
		dexamethason. Farmaceut Aurobindo kan het middel volgens Farmanco niet leveren.
		Woordvoerder van het Europees hoofdkantoor Nick Reading: “Wij maken het niet, maar kopen
		het in van een derde partij. Ik kan nu niet ingaan op vragen over de levering. Maar er zijn
		andere leveranciers in Nederland.”

		Fabrikant TEVA is een van die leveranciers en zegt dat alle verschillende verschijningsvormen
		(druppels, tabletten, etcetera) nog voorradig zijn. “Door het nieuws verwachten we wel meer te
		moeten verkopen”, zegt woordvoerder René Klasen. Daarom heeft de fabrikant een grotere
		bestelling uitgezet bij de leverancier. “Wij leveren zelf aan groothandels. En sommige
		groothandels leveren vervolgens aan ziekenhuizen.”

		Hoewel er tijdens de crisis bij onderdelen van de keten al flink werd gehamsterd, heeft TEVA
		opvangen, maar of dat zo blijft, is afwachten. Als er ergens een enorme vraagverhoging
		ontstaat gaat dat door de hele keten.”

		Groothandel Mosadex, die vooral aan apotheken levert en niet aan ziekenhuizen, heeft ook nog
		een voorraad dexamethason. “Het is een middel dat niet vaak gevraagd wordt, want vooral
		ziekenhuizen gebruiken het. De verwachting is wel dat de vraag op termijn zal stijgen. Vanuit
		deze gedachte hebben we de voorraad opgeschroefd en zijn we bezig om wat meer in te
		kopen.”

		Ook het Landelijk Coördinatiecentrum Geneesmiddelen houdt de ontwikkelingen rond
		dexamethason scherp in de gaten. Het centrum is in opdracht van het ministerie van VWS
		opgezet om voorraden van corona-gerelateerde geneesmiddelen te coördineren en monitoren.
		“Op dit moment hebben we afgesproken met het ministerie van VWS dat wij geen inzage geven
		om welke medicijnen dit gaat”, schrijft een woordvoerder.

		Maar gezien het nieuws rond dexamethason wil voorzitter Joris Uges daar wel over laten weten
		dat het middel op dit moment genoeg op voorraad is in de Nederlandse ziekenhuizen en dat is
		waarschijnlijk ook zo in de nabije toekomst. Toch bereidt het LCG zich wel voor.

		“We hebben nu weinig covid-19 patiënten. Maar je weet natuurlijk nooit hoe groot zo’n tweede
		piek wordt. En iedere groei aan de vraagzijde kan leiden tot een tekort aan de aanbodzijde. De
		extra vraag ten opzichte van het reguliere gebruik valt nu mee. Maar als iedereen denkt dat er
		een tekort gaat komen dan krijg je het wc-papier effect en gaat iedereen inslaan en dat kan je
		er vergif op innemen dat er een tekort komt. In die zin is de keten kwetsbaar. Maar daarom zijn
		we ook opgericht. We gaan niet wachten tot je een IC hebt die niks meer heeft. We handelen
		proactief.”

		Zelfs al beginnen landen ineens massaal te hamsteren, dan nog is iedereen volgens Uges
		verzekerd van een bepaalde voorraad. “De industrie en groothandel zijn verplicht beloofde
		leveringen in de lucht te houden. Daarnaast zijn er bepalingen en een morele plicht om
		geneesmiddelen beschikbaar te hebben voor patiënten. Als zij niet kunnen leveren en dat niet
		tijdig melden kunnen ze zelfs boetes krijgen. En als Nederland gaat hamsteren creëren we
		mogelijk een probleem in een ander land. We bekijken in die situaties hoe we het samen
		moeten doen.”

		De WHO besloot onlangs haar richtlijnen voor de behandeling van mensen met Covid-19 bij te
		werken na hoopvolle resultaten van een klinische proef met dexamethason in Groot-Brittannië.
		De onderzoekers zeiden dat het medicijn onmiddellijk de standaardbehandeling zou moet
		worden bij dergelijke zieken. Bij lichtere gevallen zou geen effect zijn vastgesteld.

		Het volledige artikel: BNN VARA Zembla 23 juni 2020

		WHO past coronarichtlijnen aan na 'groot nieuws' over medicijn
		De Telegraaf 20 juni 2020

		GENÈVE - De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gaat haar richtlijnen voor de behandeling
		van mensen met Covid-19 bijwerken na hoopvolle resultaten van een klinische proef met het
		medicijn dexamethason. Uit de Britse studie bleek dat deze goedkope en al lang beschikbare
		ontstekingsremmer ernstig zieke patiënten het leven kan redden. De WHO prees de resultaten
		van de klinische proef als „geweldig nieuws.”

		De dinsdag gepubliceerde onderzoeksresultaten toonden aan dat dexamethason het
		sterftecijfer met ongeveer een derde verlaagt bij de meest zieke Covid-19-patiënten die in het
		ziekenhuis worden opgenomen. Het middel wordt al sinds de jaren zestig gebruikt om
		ontstekingen bij ziekten zoals artritis te verminderen.

		De klinische richtlijnen van de WHO voor de behandeling van met het coronavirus besmette
		patiënten zijn gericht op artsen en andere medische professionals. Daarbij worden de nieuwste
		gegevens gebruikt om clinici te informeren over de beste aanpak van alle fasen van de ziekte.

		Hoewel de resultaten van de dexamethason-studie voorlopig zijn, zeiden de onderzoekers
		achter het project dat het medicijn onmiddellijk de standaardbehandeling zou moet worden bij
		ernstig getroffen patiënten.

		Voor patiënten die op de intensive care aan beademingsapparatuur liggen, bleek de
		behandeling het sterftecijfer met ongeveer een derde te verminderen, en voor patiënten die
		alleen zuurstof nodig hadden, lag het sterftecijfer ongeveer een vijfde lager, volgens de
		voorlopige bevindingen.

		Het voordeel werd alleen gezien bij patiënten die ernstig ziek waren door Covid-19 en niet bij
		patiënten met een mildere variant van de ziekte.

		De Britse minister van Volksgezondheid prees woensdag het gebruik van dexamethason voor de
		behandeling van coronaviruspatiënten als „het beste nieuws tot nu toe” in de virusuitbraak.

		„Het verhoogt de overlevingskansen aanzienlijk”, zei gezondheidsminister Matt Hancock tegen
		Sky News. „Het vermindert de kans om te overlijden als je wordt beademd”, zei Hancock. „Het
		is briljant nieuws voor iedereen.”

		Hij zei dat het potentieel van het medicijn voor het eerst werd opgemerkt in februari en dat er in
		maart positieve signalen kwamen, zodat de regering het in april begon op te kopen.

		Het volledige artikel: De Telegraaf 20 juni 2020

		Wetenschap onthult hoe TBC-vaccin mogelijk ook af kan rekenen met
		Covid-19
		Scientias - Caroline Kraaijvanger 16 juni 2020

		Eindelijk meer duidelijkheid over hoe het vaccin ons immuunsysteem versterkt.

		Honderd jaar geleden werd het enige effectieve vaccin tegen TBC ontwikkeld. Het vaccin –
		Bacillus Calmette-Guérin, of kortweg BCG – genoemd, is sinds die tijd al aan miljarden mensen
		toegediend. En al vrij vlot bleek het vaccin een interessante ‘bijwerking’ te hebben. Mensen die
		het vaccin toegediend kregen, waren opeens ook veel minder vatbaar voor andere infecties. Het
		leek wel alsof het vaccin het immuunsysteem op de één of andere manier versterkte.

		Hoewel al die jaren onduidelijk bleef hoe het vaccin er precies voor zorgde dat mensen ook
		minder vatbaar waren voor andere infecties, besloten onderzoekers eerder dit jaar de proef op
		de som te nemen en te kijken of het ook beschermen kon tegen COVID-19. Medisch personeel
		in onder meer het Radboudumc kreeg het vaccin toegediend, in de hoop dat hun
		immuunsysteem hen ook beter beschermen kon tegen de door het virus SARS-CoV-2
		veroorzaakte ziekte COVID-19. De resultaten van dat onderzoek zijn er nog niet. En dus blijft
		onduidelijk of het vaccin ook enige bescherming biedt tegen COVID-19. Maar dankzij een nieuw
		onderzoek weten wetenschappers nu wel hoe het vaccin het immuunsysteem verandert.

		Een internationaal team van onderzoekers – waaronder ook wetenschappers van het
		Radboudumc – heeft vijftien vrijwilligers met het BCG-vaccin ingeënt. Vijf anderen kregen een
		placebo toegediend. “Drie maanden later hebben we zowel bloed- als beenmergmonsters van
		deze personen afgenomen,” aldus onderzoeker Mihai Netea, verbonden aan het Radboudumc.

		Het onderzoek wijst uit dat er enkele opvallende verschillen zijn tussen de monsters afgenomen
		bij de met het BCG-vaccin ingeënte personen en de monsters afkomstig van mensen die een
		placebo toegediend kregen. Zo bleken de immuuncellen in het bloed van de mensen die met
		het echte vaccin ingeënt waren meer cytokinen te produceren. Deze cytokinen versterken de
		immuunreactie doordat ze bijvoorbeeld andere immuuncellen om hulp vragen en deze naar de
		plaats van infectie leiden. Bovendien bleken de immuuncellen van de personen die het BCG-
		vaccin toegediend kregen, activiteit te vertonen in heel andere genen dan de immuuncellen van
		de placebogroep, met name in genen die nodig zijn voor de aanmaak van cytokinen.

		De onderzoekers hebben ook achterhaald welke mechanismen aan deze waargenomen
		veranderingen ten grondslag liggen. Zo blijkt het BCG-vaccin langdurige veranderingen te
		veroorzaken in de genetische programmering van hematopoëtische stamcellen – te vinden in
		het beenmerg – waaruit simpel gezegd alle immuuncellen voortkomen. “We hebben vastgesteld
		dat bepaald genetisch materiaal na vaccinatie toegankelijker wordt, wat betekent dat het vaker
		door de cellen ‘gelezen’ kan worden,” aldus onderzoeker Andreas Schlitzer, verbonden aan de
		universiteit van Bonn. Je moet je voorstellen dat elke menselijke cel tienduizenden genen
		herbergt die weer dienst doen als een soort montage-instructie voor allerhande moleculen.

		Wanneer een cel een bepaald molecuul – zoals een cytokine – wil aanmaken, moet deze op
		zoek naar de juiste montage-instructie. Maar niet alle genen of montage-instructies zijn even
		gemakkelijk te raadplegen. De BCG-vaccinatie blijkt er echter voor te zorgen dat bepaalde
		montage-instructies vele maanden of zelfs jaren beter toegankelijk zijn. Dat geldt met name
		voor de montage-instructies die een grotere productie van cytokines mogelijk maken. “Dit
		verklaart waarom de vaccinatie leidt tot een verbeterde immuunrespons voor een langere
		periode,” stelt Netea. En waarom mensen zelfs lang nadat de immuuncellen die ten tijde van de
		vaccinatie in het bloed circuleerden al lang verdwenen zijn, nog steeds een krachtigere
		immuunrespons vertonen in reactie op andere infecties.

		De onderzoeksresultaten kunnen ook heel relevant zijn in de strijd tegen COVID-19. Men hoopt
		namelijk dat het vaccin op de hierboven beschreven wijze ook de immuunrespons op COVID-19
		versterkt, waardoor de ziekte een milder verloop kent. Onduidelijk is echter nog of het ook
		echt zo werkt; dat wordt nog uitgezocht. In afwachting van die onderzoeken raadt het WHO
		een grootschalige vaccinatie met het BCG-vaccin af. Dat zou namelijk een bedreiging kunnen
		vormen voor de voorraden in tuberculosegebieden. Het vaccin is zelfs na 100 jaar namelijk
		nog altijd hard nodig om de ziekte waarvoor het ontwikkeld is te bestrijden; TBC eist nog
		elk jaar meer dan een miljoen slachtoffers en is daarmee de dodelijkste infectieziekte ter
		wereld.

		Wist je dat…
		…onderzoekers verwachten dat de coronacrisis – en dan met name de afgekondigde lockdowns
		– ervoor zal zorgen dat het aantal doden door tuberculose sterk zal stijgen? Doordat de zorg
		voor TB-patiënten en op preventie gerichte dienstverlening stil is komen te liggen, komen er
		tussen 2020 en 2025 naar schatting zo’n 1,4 miljoen extra mensen aan TB te overlijden. In
		diezelfde periode zouden er nog eens zo’n 6,3 miljoen extra mensen met TB gediagnosticeerd
		worden.

		Het volledige artikel: Scientias - Caroline Kraaijvanger 16 juni 2020

		Goedkoop medicijn uit jaren vijftig helpt bij corona-infectie
		FD 16 juni 2020

		Een goedkoop medicijn dat ruim zestig jaar geleden ontwikkeld werd tegen ontstekingen blijkt
		ook werkzaam te zijn bij de behandeling van personen die met het coronavirus zijn besmet. Het
		medicijn, dexamethasone, verlaagt het aantal dodelijke slachtoffers bij patiënten die werden
		beademd met een derde.

		Dat blijkt uit onderzoek van de universiteit van Oxford. Het onderzoek toonde verder aan dat bij
		coronapatiënten die alleen zuurstof kregen toegediend, de sterfkans een vijfde lager was.

		Dexamethasone werd in 1957 ontwikkeld, vier jaar later werd het goedgekeurd voor medisch
		gebruik. Het medicijn prijkt op de lijst van 'essentiële geneesmiddelen' van de
		Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Het middel is bijzonder goedkoop: maandelijkse
		medicatie kost in de Verenigde Staten zo'n $25.

		Het volledige artikel: FD 16 juni 2020

		Nederland neemt gok in wereldwijde race naar het vaccin
		NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres 15 juni 2020

		Vijf vragen over: het coronavaccin. Nederland gaat 300 miljoen doses inkopen van een kansrijk
		coronavaccin dat in Oxford wordt ontwikkeld. Waarom zet Nederland op dit vaccin in? En nog vier
		vragen over de zoektocht naar een vaccin.

1		Welk vaccin wil Nederland, met drie andere landen, aanschaffen en waarom?

2		Welke andere vaccinkandidaten zijn kansrijk?

3		Wat heeft het Nederlandse kabinet besloten? Gokt het nu alleen op dit project of
		ook op andere?
		Begin juni kondigde Nederland al aan dat het samen met Duitsland, Frankrijk en Italië ging
		samenwerken in een ‘Inclusieve Vaccin Alliantie’. De afspraken met farmaceut AstraZeneca van
		dit weekend zijn daarvan het eerste resultaat. Nederland is met de genoemde landen gaan
		samenwerken omdat zij zeggen de faciliteiten in huis te hebben om bij te dragen aan de
		ontwikkeling en productie van een coronavaccin. Als het kandidaat-vaccin van Oxford straks
		blijkt te werken is het de bedoeling dat het onder meer in Nederland op grote schaal kan worden
		geproduceerd. De Alliantie voert gesprekken met nog „een stuk of acht” andere farmaceuten,
		zei minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) zaterdag bij Op1. „We wedden
		bewust op meerdere paarden omdat je nu nog niet precies weet wie de race gaat winnen.”

		Italië maakte maandag bekend dat de deal met de vier landen in totaal 750 miljoen euro
		bedraagt en dat de Italianen daarvan 185 miljoen voor hun rekening nemen. Nederland wil niet
		zeggen hoeveel het AstraZeneca heeft betaald. Maar dat er flinke investeringen moeten
		worden gedaan voor een onzeker resultaat is nodig, schreef De Jonge dit weekend aan de
		Tweede Kamer. Hij sprak van het „zeer grote maatschappelijke belang om te investeren in deze
		en andere kansrijke initiatieven, om de kans op een succesvol vaccin te vergroten”.

		Nederland is internationaal al langer actief in de zoektocht naar een Covid-19-vaccin. Zo sprak
		Nederland met tientallen andere landen steun uit voor het WHO-initiatief om een internationale
		Covid-pool op te zetten waarin wereldwijd kennis, data en intellectueel eigendom kunnen worden
		gedeeld. In april al kondigde Nederland aan 50 miljoen euro bij te dragen aan onderzoek naar
		een vaccin door de internationale Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (CEPI).
		Volgens het ministerie van Volksgezondheid is het vanzelfsprekend dat vaccinonderzoek voor
		Nederland prioriteit heeft. „Pas als er een vaccin is zijn we beschermd. Tot die tijd kan het virus
		weer ergens oplieren. Een vaccin is dus echt cruciaal.”

		Internationale solidariteit is voor het kabinet van belang. Zo wil Nederland ook capaciteit
		beschikbaar stellen voor het produceren van vaccins voor kwetsbare landen in bijvoorbeeld
		Afrika. Het kabinet heeft de Gezondheidsraad om advies gevraagd over wie in Nederland als
		eerste toegang moet krijgen tot een vaccin. De Jonge zei bij Op1 dat Nederland nooit in één
		keer doses voor de hele bevolking zal kunnen krijgen en dat het „waarschijnlijk” is dat
		kwetsbare groepen als ouderen als eerste gevaccineerd worden.

4		Hoe reageert het VK op het vaccinproject van eigen bodem?

5		Waarom wordt er in Brussel gemord?

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres
		15 juni 2020

		Nederland neemt gok in wereldwijde race naar het vaccin
		NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres 15 juni 2020

		Vijf vragen over: het coronavaccin. Nederland gaat 300 miljoen doses inkopen van een kansrijk
		coronavaccin dat in Oxford wordt ontwikkeld. Waarom zet Nederland op dit vaccin in? En nog vier
		vragen over de zoektocht naar een vaccin.

1		Welk vaccin wil Nederland, met drie andere landen, aanschaffen en waarom?

2		Welke andere vaccinkandidaten zijn kansrijk?

3		Wat heeft het Nederlandse kabinet besloten? Gokt het nu alleen op dit project of
		ook op andere?

4		Hoe reageert het VK op het vaccinproject van eigen bodem?
		Gezien de chaotische coronastrategie van de Britse regering, zou je verwachten dat premier Boris
		Johnson zo vaak hij kan het vaccinproject prijst aan de universiteit van Oxford, nota bene zijn
		eigen alma mater. In een toespraak op 10 mei prees Johnson de inspanningen van
		wetenschappers die „24 uur per dag werken om een vaccin te zoeken”. Zijn regering steunde het
		initiatief met een aanvankelijke gift van 55 miljoen pond (ruim 61 miljoen euro) en deed daar
		onlangs nog eens tientallen miljoenen bij.

		Maar wat opvalt is de realiteitszin van Johnson, een politicus die normaliter zelden handelt in
		ontnuchterende denkbeelden, als hij het over een eventueel coronavaccin heeft. „Dat komt
		misschien nooit tot wasdom”, waarschuwde de premier eind mei. Dat is de bredere teneur in
		het land over de verrichtingen aan Oxford. Iedereen wil dat het slaagt, dat er een einde komt
		aan de onzekerheid, dat de Britten eindelijk weer kunnen etaleren een kennismaatschappij te
		zijn en een internationaal succes behalen. Aanvankelijk werd dat enthousiasme ook aangejaagd
		door de betrokken onderzoekers zelf, die zeiden 80 procent zeker te zijn dat het vaccin zou
		werken, maar inmiddels klinken ook kritische geluiden.

		De tabloids zijn op het vaccinonderzoek gedoken alsof het een overspelige beroemdheid
		betreft. Iedere uitspraak van een betrokkene wordt gemeld in sappige koppen. ‘Doorbraak:
		Britain volledig gevaccineerd tegen de Kerst, zegt Oxford’, kopt de Daily Express deze week, na
		uitspraken van een onderzoeker dat als het vaccin blijkt te werken het mogelijk is sneller dan
		ooit doses te produceren. Tegelijkertijd worstelen ministers met de vraag in hoeverre ze van het
		vaccinonderzoek een nationalistische aangelegenheid kunnen maken. Ministers Matt Hancock
		(Volksgezondheid) en Alok Sharma (Economische Zaken) beloofden dat Britten voorrang
		krijgen. Hun collega Dominic Raab stelde die verwachtingen bij. Als gevolg van afspraken met
		de Wereldgezondheidsorganisatie en aangesloten landen worden kennis en resultaten gedeeld
		van verschillende internationale pogingen een definitieve uitweg uit de coronacrisis te bieden.
		Van de 100 miljoen doses die het Brits-Zweedse AstraZeneca tegen september produceert zijn
		30 miljoen voor het VK, aldus Sharma. De verdeling is al gemaakt, nu is het wachten op het
		vaccin zelf.

5		Waarom wordt er in Brussel gemord?

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Melle Garschagen, Niki Korteweg, Pim van den Dool, Michel Kerres
		15 juni 2020

		Vakgenoten voelden al nattigheid over studie antimalariamiddelen
		NRC Handelsblad - Sander Voormolen 5/6/7 juni 2020

		Bedrijf Surgisphere leverde ondoorzichtige patiëntgegevens aan voor een studie naar de werking
		van chloroquine tegen Covid-19.

		De omvangrijkste studie met gegevens van meer dan 96.000 Covid-19-patiënten wereldwijd,
		naar het effect van antimalariamiddelen tegen de nieuwe virusziekte, moet uit de boeken
		worden geschrapt. De onderzoekers concludeerden dat hydroxychloroquine en chloroquine niet
		helpen tegen het virus. Maar na de publicatie op 22 mei in het medische blad The Lancet bleek
		dat de onderliggende data niet onafhankelijk gecontroleerd konden worden. Donderdagavond
		trok The Lancet het artikel definitief terug.

		Hoe kan het dat een medisch toptijdschrift zich op zo’n belangrijk onderwerp zo in de luren heeft
		laten leggen? En niet The Lancet alleen. Ook het Amerikaanse The New England Journal of
		Medicine publiceerde begin mei een artikel van dezelfde groep over Covid-19 en hartziekte, om
		uiteindelijk ook die publicatie donderdagavond terug te trekken. Een derde publicatie over de
		behandeling van Covid-19 met het anti-wormenmiddel ivermectine, die als preprint op de
		BioRxiv-server stond, verdween zonder ooit gepubliceerd te zijn.

		„Meteen na de publicatie voelden mensen in het veld al nattigheid”, zegt Marc Bonten,
		hoogleraar medische microbiologie aan de Universiteit Utrecht. „Het was gewoon too good to be
		true. Hoe konden deze mensen in zo korte tijd zoveel complete patiëntengegevens bij elkaar
		krijgen? Dat bleek de juiste intuïtie: er kwam steeds meer bagger naar boven.”

		Die „bagger” staat uitgebreid beschreven op de blogs van datawetenschapper Peter
		Ellis en wetenschapsjournalist James Todaro. Een groep van tweehonderd wetenschappers
		schreef een week geleden een gepeperde brief naar The Lancet, met een waslijst aan kritiek op
		de studie.

		De briefschrijvers wezen op onregelmatigheden in de analyse en op de ondoorzichtige wijze
		waarop de data verkregen waren. Zo merkten ze op dat het artikel meer sterfte aan Covid-19
		meldde in vijf Australische ziekenhuizen dan de officiële registratie in die periode vermeldde.
		Een ethische verantwoording ontbrak bij het onderzoek. Genoemde doseringen leken wel erg
		hoog en er zaten statistische oneffenheden in de gegevens.

		Marc Bonten ondertekende de brief, „omdat we bang waren dat The Lancet niet snel in actie zou
		komen.” Ook Richard Gill, emeritus hoogleraar statistiek aan de Universiteit Leiden was een van
		de ondertekenaars: „Ik onderschrijf de kritiek volledig, wat mij betreft kon dit onderzoek
		meteen naar de prullenbak.”

		Door de gewraakte studie zijn diverse lopende onderzoeken naar het effect van
		hydroxychloroquine tegen Covid-19 stilgelegd. Een van de conclusies was dat patiënten die deze
		antimalariamiddelen kregen een 30 procent hoger risico op overlijden hadden. Maar als die
		beslissing genomen werd op basis van ondeugdelijk onderzoek, is dat uiterst schadelijk, zegt
		Bonten. „De Wereldgezondheidsorganisatie heeft in de Solidarity-studie de studie-arm met
		chloroquine even stilgezet. En hier in Nederland zijn twee klinische studies naar
		hydroxychloroquine on hold gezet. Ook de veel grotere klinische studie Recovery in Groot-
		Brittannië, kreeg het verzoek om geen nieuwe patiënten op te nemen, maar dat hebben ze
		daar geweigerd.”

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Sander Voormolen 5/6/7 juni 2020

		WHO hervat proeven met malariamedicijn coronavirus
		Zembla BNN Vara 4 juni 2020

		De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gaat weer aan de slag met proeven met het
		geneesmiddel hydroxychloroquine. Het middel zou mogelijk helpen tegen het coronavirus, maar
		daar is nog veel onduidelijkheid over. Woensdag onthulde the Guardian dat een eerdere studie
		naar het middel gestoeld bleek te zijn op onbetrouwbare gegevens.

		Het onderzoeksproject was negen dagen lang stilgelegd uit veiligheidsoverwegingen, maar lijkt
		binnenkort weer hervat te kunnen worden. Hydroxychloroquine wordt gebruikt tegen malaria.

		Vorige maand verscheen er een artikel in medisch vakblad The Lancet waarin wetenschappers
		en deskundigen waarschuwen voor het gevaar van het medicijn als het wordt gebruikt tegen het
		coronavirus.

		Maar de studie bleek gestoeld op onbetrouwbare gegevens, zo liet The Guardian zien. Het werd
		gebaseerd op data van een klein Amerikaans bedrijf voor gezondheidszorganalyse, genaamd
		Surgisphere. De CEO van Surgisphere schreef mee aan de studie.

		De krant schreef over de studie: “Een zoekopdracht naar openbaar beschikbaar materiaal
		suggereert dat er over verschillende Surgisphere-werknemers weinig of geen gegevens
		beschikbaar zijn en dat ze nauwelijks of geen wetenschappelijke achtergrond hebben. Een
		werknemer die als wetenschappelijk redacteur wordt vermeld, lijkt een sciencefiction-auteur te
		zijn. Een andere medewerker die als marketingmanager wordt vermeld, is een adult model en
		hostess voor evenementen.”

		Sinds het WHO stopte met de proeven, ontraden ook in Nederland het RIVM en de Inspectie
		Gezondheidszorg en Jeugd om het antimalariamiddel hydroxycholoroquine te gebruiken tegen
		Covid-19.

		Het volledige artikel: Zembla BNN Vara 4 juni 2020

		Tien Covid-19 kandidaatvaccins liggen voorop
		NRC Handelsblad - Sander Voormolen 3 juni 2020

		Een vaccin kan de wereld verlossen van de pandemie. Tien kandidaatvaccins worden al bij
		vrijwilligers getest.

		Wereldwijd worden er al tien verschillende kandidaten voor een Covid-19-vaccin bij vrijwilligers
		getest. Dat blijkt uit een overzicht dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bijhoudt. Het
		gaat om vaccins die al in klinische studies bij mensen getest worden op veiligheid en
		effectiviteit. Daarnaast zijn er volgens de WHO nog 128 andere kandidaatvaccins in
		ontwikkeling.

		Één goed vaccin zou de wereld al uit de brand helpen. Maar welk vaccin het beste zal werken is
		niet te voorspellen. Bovendien zijn de vaccins die in ontwikkeling zijn gebaseerd op verschillende
		principes met ieder hun eigen voor- en nadelen. Het is niet onwaarschijnlijk dat er straks
		meerdere vaccins tegen SARS-CoV-2 naast elkaar bestaan.

		Vaccinfabrikanten en -instituten zijn verwikkeld in een koortsachtige race om als eerste een
		werkend vaccin op de markt te brengen. Het verst gevorderd lijkt een vaccin dat Oxford
		University, ontwikkelt in samenwerking met AstraZeneca, gevolgd door een kandidaat van het
		Amerikaanse bedrijf Moderna.

		Het Oxford-vaccin is gebaseerd op een verkoudheidsvirus van chimpansees dat door genetische
		aanpassingen niet meer in staat is zich te vermenigvuldigen. Het vaccinvirus bevat ook het
		spike-eiwit van SARS-CoV-2; dat moet de afweerrespons oproepen. Het zal nu verder getest
		worden in een groep van 10.000 vrijwilligers, waarbij de helft het coronavaccin krijgt en de
		andere helft een meningokokkenvaccin, ter controle.

		Het vaccin van de Amerikaanse concurrent Moderna is gebaseerd op mRNA, een stukje erfelijk
		materiaal van SARS-CoV-2, dat ervoor zorgt dat het lichaam van de gevaccineerde zelf een
		stukje van het SARS-CoV-2-spike-eiwit maakt, wat de afweer in gang zet. Deze aanpak is nog
		experimenteel: er is momenteel nog geen vaccin op de markt dat volgens dit principe werkt,
		maar de eerste testresultaten waren positief.

		In een interview dinsdag met het medische vakblad JAMA zei Anthony Fauci, de directeur van de
		Amerikaanse National Institutes of Health dat de laatste onderzoeksfase met het Moderna-
		vaccin in juli zal beginnen. Het vaccin zal dan getest worden in 30.000 vrijwilligers, waarbij de
		helft ter controle een placebo-injectie krijgt. Hoe lang het duurt voordat duidelijk is of en in
		welke mate het vaccin effectief beschermt tegen Covid-19 hangt af van hoeveel besmettingen
		er zijn in de gebieden waar het vaccin getest wordt.

		Een tekort aan infecties speelt Chinese ontwikkelaars van coronavaccins parten. Het
		bedrijf CanSino Biologics was op 16 maart de eerste die een klinische studie met een vaccin
		tegen het nieuwe coronavirus startte. Net als Oxford gebruikt het een verkoudheidsvirus als
		drager van een SARS-CoV-2 eiwit. CanSino gaat de laatste fase van het onderzoek in Canada
		uitvoeren, aangezien er in China momenteel niet voldoende infecties zijn.

		Sinovac, een ander Chinees bedrijf met een vergevorderd kandidaatvaccin, is in onderhandeling
		met Groot-Brittannië om daar de laatste test met vrijwilligers uit te voeren. Dit vaccin bestaat uit
		een dood coronavirus.

		Fauci vertelde tegen JAMA dat hij erop rekent dat „tegen het einde van de zomer wereldwijd vier
		of vijf vaccins” in de cruciale laatste testfase zullen zitten. Hij is „voorzichtig optimistisch” dat
		een vaccin een einde kan maken aan de pandemie van het coronavirus. Waar Fauci zich zorgen
		over maakt is hoe lang de bescherming van een vaccin in stand zal blijven. „We zien dat
		mensen hun weerstand tegen goedaardige coronavirussen snel weer verliezen.”

		Een vaccin zal, ook als het maar gedeeltelijk of tijdelijk werkt, de ontwikkeling van
		groepsimmuniteit in de bevolking een zet in de rug geven. Vanaf een niveau waarop zes op de
		tien mensen in de samenleving afweer hebben tegen het virus, zal iedere uitbraak vanzelf
		uitdoven, denken deskundigen. De opbouw van immuniteit door natuurlijke infecties gaat in de
		praktijk traag. Woensdag rapporteerde bloedbank Sanquin dat het aandeel van mensen met
		antilichamen tegen Covid-19 in Nederland gestegen was tot 5,5 procent begin mei, ten opzichte
		van 3 procent begin april.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad - Sander Voormolen 3 juni 2020

		The FDA-approved drug ivermectin inhibits the replication of SARS-
		CoV-2 in vitro
		Science Direct - antiviral research volume 178 June 2020, 104787 - Leon Caly, Julian Druce, Mike Catton [et al.]

		Highlights
1		Ivermectin is an inhibitor of the COVID-19 causative virus (SARS-CoV-2) in vitro;
2		A single treatment able to effect ~5000-fold reduction in virus at 48 h in cell culture;
3		Ivermectin is FDA-approved for parasitic infections, and therefore has a potential for
		repurposing;
4		Ivermectin is widely available, due to its inclusion on the WHO model list of essential
		medicines.



		Het volledige artikel: Science Direct - antiviral research volume 178 June 2020, 104787 - Leon Caly, Julian Druce,
		Mike Catton [et al.]

		Hepatitus-c medicijnen veelbelovende kandidaten voor corona-vaccin
		Innovation Origins - Petra Wiesmayer 27 mei 2020

		Duitse onderzoekers van de Johannes Gutenberg Universiteit in Mainz (JGU) zijn mogelijk ook
		op het spoor van een geneesmiddel dat zou kunnen helpen tegen COVID-19. Ze onderzoeken
		momenteel het effect van hepatitis C-medicijnen in uitgebreide berekeningen met behulp van
		de MOGON II-supercomputer. Dat is een van de krachtigste computers ter wereld. In hun studie,
		die op de website van de WHO is gepubliceerd, hebben zij gesimuleerd hoe ongeveer 42.000
		stoffen die in openbare databanken zijn opgenomen, zich binden aan bepaalde eiwitten van
		SARS-CoV-2 en zo de voortplanting of zelfs de penetratie van het virus in het menselijk lichaam
		afremmen.

		“Deze methode van computersimulatie, bekend als moleculair docking en al jaren erkend, is
		veel sneller en goedkoper dan laboratoriumexperimenten”, verklaart Prof. Dr. Thomas Efferth
		van het Instituut voor Farmaceutische en Biomedische Wetenschappen van de JGU, die de
		studie leidde. “Voor zover wij weten, zijn wij de eerste die moleculaire docking hebben toegepast
		in verband met SARS-CoV-2. En dat we daarmee verschillende goedgekeurde hepatitis C
		medicijnen hebben ontdekt als bijzonder veelbelovende kandidaten, is sensationeel.”

		Op basis van 30 miljard individuele berekeningen in de loop van twee maanden, hebben de
		wetenschappers ontdekt dat stoffen uit de hepatitis C-middelen simeprevir, paritaprevir,
		Grazoprevir en velpatasvir “met een hoge waarschijnlijkheid” zich zeer sterk aan SARS-CoV-2
		binden en dus mogelijk een infectie kunnen voorkomen. “Dit wordt ook ondersteund door het
		feit dat SARS-CoV-2, net als het hepatitis C-virus, een zogenaamd eenstrengs RNA-virus is,
		d.w.z. een virus van hetzelfde type”, aldus Efferth.

		Daarnaast is volgens de onderzoekers een natuurlijke stof uit de Japanse kamperfoelie, die in
		Azië al wordt gebruikt voor de behandeling van diverse andere ziekten, ook effectief tegen
		SARS-CoV-2. “Onze resultaten moeten nu worden geverifieerd door middel van
		laboratoriumexperimenten en klinische studies,” benadrukt Efferth. Moleculaire docking is al
		met succes gebruikt in de zoektocht naar werkzame stoffen tegen de coronavirussen MERS-CoV
		en SARS-CoV.

		Het volledige artikel: Innovation Origins - Petra Wiesmayer 27 mei 2020

		Hoogleraar: durf te experimenteren met het voordeel dat immuniteit
		kan bieden \| interview Hans Zaaijer
		De Volkskrant - Maarten Keulemans 24 mei 2020

		Nederland moet overwegen om herstelde coronapatiënten in te zetten in de zorg voor kwetsbare
		groepen. De kans is immers groot dat ex-patiënten in elk geval tijdelijk gevrijwaard zijn van het
		virus. Hans Zaaijer, arts-microbioloog en senioronderzoeker bij Sanquin, is in elk geval om.

		Een ‘immuniteitspaspoort’. Een officiële verklaring: deze persoon heeft covid-19 doorgemaakt
		en mag weer gaan en staan waar hij wil, hij is toch immuun. Zou dat geen goed idee zijn?

		Beslist niet, beschikte de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vorige maand nog in een
		plechtig beleidsadvies. Nadat onder meer Chili, Duitsland, de VS en het Verenigd Koninkrijk
		hardop met het idee hadden gespeeld om dergelijke immuniteitspaspoorten uit te geven aan
		genezen ex-patiënten, besloot de WHO daar toch even wat behoedzame wetenschap tegenover
		te stellen: pas op, wie de ziekte heeft doorgemaakt is niet per se immuun.

		Dat klopt, benadrukt ook Zaaijer, arts-microbioloog, hoogleraar aan het Amsterdam UMC en
		onderzoeksleider bij Sanquin. Misschien was de corona-infectie maar een schampschot en heeft
		de patiënt geen antistoffen opgebouwd. Of wellicht heeft de patiënt wel antistoffen maar zijn
		het de verkeerde, zodat de patiënt het virus tóch verspreidt.

		Het idee vatte pas goed bij Zaaijer post toen hij onlangs de bloedmonsters onderzocht van ruim
		zevenduizend Nederlandse bloeddonoren. Bij elkaar 2,7 procent van hen heeft inmiddels
		antistoffen tegen het coronavirus in het bloed, een ontdekking die landelijk nieuws werd. Bij
		ruwweg de helft was het antistofsignaal buitengewoon sterk: een overtuigende piek op de
		testapparatuur, geen twijfel over mogelijk.

		Research Square 29 Apr, 2020 \| Hans L. Zaaijer [et al].

		Er is nog iets, vertelt Zaaijer. Uit nog ongepubliceerd onderzoek in het lab, uitgevoerd in
		Engeland en bij onder meer het RIVM, blijkt dat juist de groep met het krachtige signaal bloed
		heeft dat het virus actief bestrijdt. ‘Dat is nog altijd geen garantie voor immuniteit’, benadrukt
		hij. ‘Maar omdat we het niet zeker weten, durft niemand ervan uit te gaan.’

		'Ik denk ook dat de immuniteit niet erg lang aanhoudt, want dat zien we vaker bij
		luchtwegvirussen. Maar laten we nu eens aannemen dat iedereen na een infectie zes maanden
		lang veilig is: dat is best lang. Wat zijn dan de mogelijkheden?’

		Het volledige artikel: De Volkskrant - Maarten Keulemans 24 mei 2020

		Waarom er mogelijk helemaal geen goed coronavaccin komt
		Welingelichte Kringen - Jeanette Kras \| The Guardian - Ian Sample 22 May 2020

		De hele wereld heeft de hoop gevestigd op een vaccin dat beschermt tegen Covid-19, maar
		hoewel vaccins gebaseerd zijn op een simpel principe, is de ontwikkeling ervan complex. Het is
		dan ook niet gezegd dat het lukt om een vaccin tegen het huidige coronavirus te maken.

		Immuniteit
		Een van de grootste zorgen is dat de meeste coronavirussen na besmetting niet tot langdurige
		immuniteit leiden, schrijft The Guardian. Ongeveer een kwart van de normale verkoudheden
		worden veroorzaakt door menselijke coronavirussen, maar de immuniteitsreactie neemt zo snel
		af dat mensen een jaar later al weer besmet kunnen worden.

		“Dat is de grootste uitdaging,” zegt oud-coronavirusonderzoeker aan de universiteit van Iowa,
		Stanley Perlman, tegen de Britse krant. “Als de natuurlijke infectie weinig immuniteit biedt,
		tenzij het om een heel zware infectie gaat, wat zal een vaccin dan doen? Misschien werkt het
		beter, maar we weten het niet.” Als een vaccin maar een jaar bescherming biedt dan is het virus
		nog wel een tijdje onder ons.

		Mutaties
		Ook de genetische stabiliteit van het virus speelt een rol. Sommige virussen, zoals de griep,
		muteren zo snel dat er ieder jaar een nieuw vaccin nodig is. De snelle evolutie van HIV is
		bijvoorbeeld een belangrijke reden dat er nog geen vaccin is tegen de ziekte.

		Volgens de wetenschapper is de kans groot dat we uiteindelijk een of meerdere vaccins krijgen,
		die maar gedeeltelijk effectief zijn. Een vaccin met een verzwakte versie van het virus kan te
		gevaarlijk zijn voor ouderen, maar wel geschikt zijn voor jongeren met een robuuster
		immuunsysteem. Zo wordt de verspreiding van het virus verminderd.

		Ondertussen krijgen ouderen een vaccin dat voorkomt dat een besmetting uitmondt in een
		levensbedreigende longontsteking. “Als je niet in staat bent om immuniteit voor elkaar te
		krijgen dan moet je een strategie bedenken om de ziekte minder ernstig te maken,” zegt
		John McCauley, directeur van het Worldwide Influenza Centre.

		Volgens David Heymann, die leiding gaf aan de reactie van de Wereldgezondheidsorganisatie
		(WHO) op de Sars-epidemie is het nog te vroeg om te kunnen voorspellen hoe de huidige
		pandemie eindigt. “We weten nog niet wat het virus gaat doen,” zegt hij. “Blijft het circuleren na
		de eerste pandemie? Of zal het, zoals sommige andere pandemische virussen verdwijnen of
		minder agressief worden? Dat weten we gewoon nog niet.”

		Het volledige artikel: Welingelichte Kringen - Jeanette Kras \| The Guardian - Ian Sample 22 May 2020

		Xi belooft: Chinees vaccin wereldwijd beschikbaar
		NRC Handelsblad 18 mei 2020

		In China worden nu vijf vaccins op mensen getest. Als die effectief en veilig blijken te zijn, zal
		het land de technologie delen.

		China zal de vaccins die in het land ontwikkeld worden tegen Covid-19 wereldwijd beschikbaar
		stellen als ‘collectieve goederen’. Dat maakte de Chinese president Xi Jinping maandag bekend
		op de jaarvergadering van de lidstaten van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHo). „Dit zal
		China’s bijdrage zijn aan de beschikbaarheid en betaalbaarheid van een vaccin voor
		ontwikkelingslanden”, zei Xi per videoverbinding vanuit Beijing.

		Van de ruim honderd vaccins die wereldwijd worden ontwikkeld, zijn er in China vijf zover dat ze
		op mensen worden getest. Indien deze effectief en veilig blijken te zijn, zullen de Chinese
		ontwikkelaars de technologie delen, waardoor ze goedkoop op grote schaal te produceren zijn.

		De vrees dat ontwikkelaars of producenten van vaccins de bevolking van hun eigen land het
		eerst zullen bedienen, of woekertarieven vragen, beheerste de afgelopen weken het debat. Zo
		zei de bestuursvoorzitter van het Brits-Zweedse AstraZeneca, dat samenwerkt met Oxford
		University, dat het Verenigd Koninkrijk „prioriteit” zal krijgen. De Franse regering floot vorige
		week farmabedrijf Sanofi terug, omdat het voorrang wilde geven aan de Verenigde Staten, een
		belangrijke financier van Sanofi’s onderzoek.

		Het Amerikaanse Moderna meldde maandag dat een eerste test op acht proefpersonen
		succesvol is verlopen. Het vaccin zou bij alle proefpersonen antistoffen oproepen en veilig
		werken. Prompt steeg het aandeel van Moderna op de Amerikaanse beurs met 22 procent.
		Hierna volgen nog twee testfases, met grotere groepen proefpersonen.

		In een verdere poging om de reputatieschade die China door de uitbraak heeft opgelopen te
		herstellen, beloofde president Xi in twee jaar tijd twee miljard dollar uit te trekken voor de
		bestrijding van de pandemie en de economische gevolgen, met name in arme landen. De
		US regering heeft zijn financiering van de WHO (ruim 400 miljoen dollar per jaar) juist
		stopgezet, omdat de organisatie te China-gezind zou opereren.

		Op het meest gevoelige onderwerp van de bijeenkomst, de oproep van de Europese Unie,
		Australië en tientallen andere landen tot een onderzoek naar de respons op het virus, gaf Xi
		half toe. China steunt een onderzoek, maar wel pas „nadat het virus onder controle is
		gebracht”. Xi vindt dat de WHO het onderzoek moet leiden.

		WHO-directeur Tedros verklaarde maandag dat een onderzoek „zo snel als gepast” zal
		beginnen. Dinsdag stemmen de 194 lidstaten over het Europese voorstel voor een evaluatie.
		Daarin staat ook een oproep om de oorsprong van het virus en de overstap van dier op mens
		te onderzoeken, „mogelijk met gezamenlijke veldbezoeken”. Of hiermee ook het
		veelbesproken Wuhan Instituut voor Virologie wordt bedoeld, blijft onbenoemd.

		Het was de eerste keer dat Xi de Chinese respons op het wereldtoneel verdedigde. China heeft
		volgens hem tijdig de WHO geïnformeerd over het nieuwe virus en „zo snel mogelijk” de
		genetische sequentie ervan openbaar gemaakt.

		Het volledige artikel: NRC Handelsblad 18 mei 2020

		Een Traditioneel Chinees Medicijn tegen het coromavirus?
		Trefpunt Azië - André van Leijen 17 mei 2020

		De Chinezen beweren nu dat ze een medicijn hebben tegen COVID-19, bereid uit 20
		verschillende soorten planten. 91,5 % van de bevestigde COVID-19-gevallen zou baat hebben
		bij een behandeling met Traditionele Chinese Medicijnen. Probleem is dat het medicijn niet
		getoetst is volgens de natuurwetenschappelijk methode en evenmin het traject heeft doorlopen
		dat reguliere medicijnen doorlopen. Dat heeft vrijwel geen enkel traditioneel Chinees medicijn.
		Een van de weinigen medicijnen uit de Chinese traditionele doos waarvan aangetoond is dat het
		werkt, is Artemisia. Het is gemaakt van de zomeralsem (De Latijnse naam is Artemisia annua,
		genoemd naar de godin van de jacht, omdat de bladeren lijken op de pijlen van een pijl en
		boog). Het werkt tegen malaria, hoewel anderen dat betwisten omdat de concentraties te laag
		zouden zijn en het werkzame bestanddeel niet oplost in water. De Wereldgezondheidorganisatie
		(WHO) wil nu nagaan of het werkt tegen COVID-19.

		Het volledige artikel: Trefpunt Azië - André van Leijen 17 mei 2020

		De vaccinrace: welke variant haalt de eindstreep?
		Trouw - Joep Engels 16 mei 2020

		Ruim honderd vaccins tegen het coronavirus worden ontwikkeld. Welke variant haalt de
		eindstreep? ‘Op papier werken ze mooi, maar je moet ze in het lichaam aan de praat krijgen.’

		De naam verraadt de nodige ambitie. Met de Operatie Warp Speed (‘sneller dan het licht’) wil
		de US president vaart zetten achter de productie van een vaccin tegen het nieuwe coronavirus.
		Details van het project ontbreken, maar ook hier is het motto ‘America first’, schreef
		wetenschapsblad Science deze week. In januari 2021 moeten er 300 miljoen doses klaarliggen,
		precies genoeg voor de hele Amerikaanse bevolking.

		Dit plan botst, zacht uitgedrukt, met het streven van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
		om van de zoektocht naar een coronavaccin een gezamenlijke inspanning te maken. De WHO
		probeert het internationale onderzoek te coördineren en afspraken te maken voor de
		eventuele verdeling van vaccins. Volgens de WHO zijn er nu 110 vaccins in ontwikkeling,
		waarvan acht de klinische fase hebben bereikt, wat wil zeggen dat ze op mensen worden
		getest. Dat aantal van 110 moet met een korreltje zout worden genomen, zei een ingewijde in
		datzelfde Science-artikel: “De helft van die projecten wordt gerund door bedrijfjes van drie
		onderzoekers, een secretaresse en een hond”.

		Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan de RU Groningen en Cécile van Els, immunoloog
		bij het RIVM en tevens hoogleraar vaccinologie aan de Universiteit Utrecht zijn het meest
		enthousiast over de vaccins waarbij genetische informatie van het coronavirus met een ander,
		onschuldige virus wordt ingebracht. Van Els: “Die hebben toch enige virale activiteit waardoor ze
		alle linies aanboren.” Ze kunnen sneller door het ontwikkelingsproces, zegt Huckriede. “De
		producenten hebben ervaring met dit principe, en hebben met vergelijkbare vaccins tegen
		andere infectieziektes al enkele tests doorlopen. Het ziet er hoopvol uit. In Oxford, waar ze met
		dit type vaccin de klinische fase zijn begonnen, schatten ze de kans dat het gaat lukken op 80
		procent. Dan zouden ze eind dit jaar enkele miljoenen doses kunnen hebben. Het is een
		gerenommeerd lab, ik heb geen reden om aan die uitspraak te twijfelen.”

		Het volledige artikel: Trouw - Joep Engels 16 mei 2020

		Bewust besmetten met corona voor vaccintest komt dichterbij
		FD - Thieu Vaessen 14 mei 2020

		Nu de coronacrisis aanhoudt, gaan wereldwijd stemmen op om de ontwikkeling van een vaccin
		te versnellen door proefpersonen bewust te besmetten met het coronavirus. Het gaat om een
		precair debat: is het ethisch gezien wel toelaatbaar om vrijwilligers bloot te stellen aan een
		ziekte die deze proefpersonen het leven kan kosten?

		Tot de voorstanders behoort de Wereldgezondheidsorganisatie WHO, die wel een reeks
		voorwaarden stelt. Ook Congresleden in de Verenigde Staten pleiten voor zogenoemde
		'blootstellingsstudies'. Inmiddels bekijkt het medische onderzoeksagentschap National
		Institutes of Health (NIH) van de Amerikaanse regering of het bewust blootstellen van
		vrijwilligers aan het coronavirus uitvoerbaar is.

		De verantwoordelijke instantie in Nederland, de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek
		(CCMO) sluit een Nederlandse blootstellingsstudie naar het coronavirus niet bij voorbaat uit.
		'Maar dergelijke studies moeten aan strenge eisen voldoen', zegt Joop van Gerven, voorzitter
		van de CCMO.

		Wetenschappers werken aan circa honderd mogelijke vaccins tegen het coronavirus. Een klein
		aantal vaccins wordt inmiddels getest op menselijke vrijwilligers, vooral op bijwerkingen.
		Onderzoek naar de effectiviteit van de geboden bescherming is veel lastiger, zolang het min
		of meer toeval is of proefpersonen in aanraking komen met het virus.

		Blootstellingsstudies kunnen volgens de WHO grote voordelen hebben, met name doordat de
		resultaten veel sneller beschikbaar zijn. Een ander voordeel is dat onderzoekers de effectiviteit
		van verschillende vaccins beter met elkaar kunnen vergelijken, zo schrijft de organisatie in een
		document dat eerder deze maand is gepubliceerd.

		De organisatie doet een aantal suggesties om de risico's te beperken. Een van de ideeën is
		om alleen jonge volwassenen tot 30 jaar aan de onderzoeken te laten deelnemen. Als de
		proefpersonen toch Covid-19 oplopen, is de kans op een ernstig ziekteverloop bij deze
		jonge volwassenen klein.

		In Nederland reageren deskundigen terughoudend. 'Echt nog te riskant', oordeelt virologe
		Marion Koopmans van het ErasmusMC. Bewuste besmetting met het coronavirus is volgens
		haar pas acceptabel als er zicht is op een succesvolle behandeling van proefpersonen die
		ziek worden.

		Net als Koopmans wijst ook Van Gerven van de CCMO op de risico's voor proefpersonen.
		Vrijwilligers moeten volgens hem goed worden geïnformeerd over de gevaren. Ook moeten de
		onderzoeksresultaten 'een betrouwbare voorspelling' geven over de beschermende werking
		van een vaccin. 'De geschiedenis leert dat deze waarden juist in een crisis snel in de
		verdrukking komen', aldus Van Gerven, tevens hoogleraar neuropsychofarmacologie bij het
		LUMC in Leiden.

		Toch gooit Van Gerven de deur niet dicht. Hij wijst erop dat de CCMO in het verleden al eens
		groen licht heeft gegeven voor een onderzoek naar een malariavaccin, waarbij proefpersonen
		zich lieten prikken door malariamuggen. Het ging om een malariavariant die goed te
		behandelen is.

		Nederland speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling van een vaccin tegen Covid-19. Dat
		komt met name doordat de Amerikaanse multinational Johnson & Johnson honderden
		miljoenen dollars investeert in vaccinontwikkeling door zijn dochterbedrijf Janssen in Leiden.
		De onderneming liet onlangs weten dat ze zeker een blootstellingsstudie zal overwegen,
		indien toezichthouders daar toestemming voor geven.

		Volledig artikel: FD - Thieu Vaessen 14 mei 2020

		WHO maakt gehakt van groepsimmuniteit
		Joop BNN Vara 12 mei 2020

		Tijdens een briefing over Covid-19 van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wilde een
		Braziliaanse journalist weten of er al iets bekend is over groepsimmuniteit. Met name in
		hoeverre het percentage van mensen met antistoffen in lichaam bepalend is voor de
		bescherming van de samenleving tegen het coronavirus. Groepsimmuniteit werd op 18 maart
		door premier Rutte gepresenteerd als het uiteindelijke beschermingsmiddel tegen het virus.

		De Amerikaanse epidemioloog Maria Van Kerkhove, technisch leider van het WHO-
		bestrijdingsteam, antwoordde dat er in verschillende landen een groot aantal onderzoeken
		loopt, zo’n 90 stuks, naar de aanwezigheid van antistoffen onder de bevolking. Van slechts
		een studie zijn de resultaten al gepubliceerd maar de WHO heeft van andere onderzoeken de
		voorpublicaties kunnen inzien dan wel de voorlopige resultaten.

		In de meeste gevallen blijkt het aantal mensen met antistoffen tussen de 1 en 10 procent van
		de bevolking te bedragen. Dat is opvallend laag en veel te weinig om te zorgen voor
		groepsimmuniteit. Ze legde uit dat het concept van groepsimmuniteit eigenlijk thuishoort bij
		vaccinatie en dan aangeeft welk percentage van de mensen gevaccineerd moeten worden om
		een ziekte onder controle te krijgen. In het geval van Covid-19 is er geen vaccin beschikbaar.

		Michael Ryan, de Ierse arts die hoofd-directeur is van het WHO Health Emergency Programma,
		wees er op dat de term herd immunity afkomstig is uit de diergeneeskunde en gebruikt wordt
		om ziektes binnen veestapels te controleren. “Daarbij wordt niet gekeken op een dier meer of
		minder, het gaat om het economisch belang van de kudde.” Het concept is ongeschikt om toe
		te passen op mensen, maakte Ryan in niet mis te verstane woorden duidelijk.

		Ryan vertelde dat het lage besmettingspercentage er ook op wijst dat de ziekte veel
		gevaarlijker is dan eerder gedacht. “We gingen er vanuit dat de sterfgevallen de uitzonderingen
		waren en de rest van de bevolking er weinig last van had. Dat blijkt niet het geval. Gezien het
		lage percentage personen met antistoffen is het aandeel zware gevallen veel groter dan we
		eerst dachten. Deze ziekte is echt volksvijand nummer een. We zijn pas veilig als iedereen
		veilig is, van verzorgingshuis tot vluchtelingenkamp.”

		Het lage percentage personen met antistoffen maakt de samenleving ook veel kwetsbaarder.
		Volgens Van Kerkhove zijn de middelen beschikbaar om de ziekte onder controle te krijgen:
		het testen van personen, het traceren van hun contacten als ze besmet blijken en het isoleren
		van de patiënten. Daarnaast moet de bevolking zich aan de voorzorgsmaatregelen houden.

		Ryan: “We hebben nu een tweede kans om de ziekte onder controle te krijgen.”

		Premier Mark Rutte verklaarde in zijn historische speech van 18 maart dat groepsimmuniteit
		zou zorg dragen voor de bescherming van ouderen en kwetsbaren. Dat zorgde voor kritische
		vragen en opmerkingen. Later stelde hij dat het concept geen doel van het beleid vormde.

		Volledig artikel: Joop BNN Vara 12 mei 2020
		V ideo WHO

		Draft landscape of COVID 19 candidate vaccines
		World Health Organization WHO - R&D Blueprint 11 mei 2020

		These landscape documents have been prepared by the World Health Organization (WHO) for
		information purposes only concerning the 2019-2020 global of the novel coronavirus.

		Volledig overzicht: World Health Organization WHO - R&D Blueprint 11 mei 2020

		WHO: "Ex-coronapatiënten die voor een tweede keer positief testen,
		zijn niet opnieuw besmet"
		HLN 7 mei 2020

		Hoewel gezegd werd dat een eerste besmetting met Covid-19 je (een tijdlang) immuun maakt
		voor een tweede besmetting, testten sommigen na hun herstel voor een tweede keer positief.
		De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) formuleert eindelijk een antwoord op de vraag
		waarom patiënten twee keer ziek kunnen worden van het coronavirus.

		Dankzij recente data kan de WHO nu klaar en duidelijk stellen dat personen (op korte termijn)
		onmogelijk tweemaal besmet kunnen worden met het coronavirus. “We zijn ons ervan bewust
		dat sommige patiënten positief testen nadat ze klinisch terug hersteld zijn”, aldus de WHO.
		Volgens de WHO gaat het daarbij niet om een tweede besmetting, maar wel om de laatste
		restjes van het virus die op dat moment uit de longen worden verdreven. Het is een
		onderdeel van de herstelfase.”

		Voorlopig is nog wel onduidelijk hoelang patiënten die besmet zijn met het coronavirus bestand
		zijn tegen een nieuwe besmetting. Ook weten experts niet zeker hoelang besmette patiënten
		het virus exact verspreiden. “Om te begrijpen hoelang ze het virus verspreiden, is de
		systematische verzameling van monsters van herstelde patiënten vereist”, besluit de WHO.

		Volledig artikel: Welingelichte Kringen - Jeanette Kras 7 mei 2020

		WHO biedt uitsluitsel over immuniteit na besmetting
		Welingelichte Kringen - Jeanette Kras 7 mei 2020. Bron HLN.

		Sommige mensen die besmet zijn geweest met het coronavirus zijn voor een tweede keer
		positief getest. Daardoor ontstond de vrees dat een besmet persoon niet immuun zou zijn. De
.		Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) komt nu met goed nieuws: wie besmet is geweest,
		heeft wel degelijk immuniteit. De vraag blijft hoe lang dat zo is.

		Met name in Azië zijn zeker honderd mensen voor een tweede keer positief getest op Covid-19.
		Op basis van recente data concludeert de WHO nu dat het onmogelijk is om twee keer achter
		elkaar besmet te raken met het coronavirus. Het zijn de overblijfselen van de eerste
		besmetting die voor een tweede positieve test zorgen.

		“We zijn ons ervan bewust dat sommige patiënten positief testen nadat ze klinisch zijn
		hersteld”, aldus de WHO. “Maar dit is een onderdeel van de herstelfase.”

		Nu blijven er twee vragen over: Hoe lang verspreiden besmette mensen het virus nog? En hoe
		lang zijn ze immuun? Om daar iets over te kunnen zeggen, zijn nog meer data nodig van
		herstelde patiënten, klinkt het.

		Volledig artikel: Welingelichte Kringen - Jeanette Kras 7 mei 2020

		WHO supports scientifically-proven traditional medicine
		WHO 4 mei 2020

		The World Health Organization (WHO) welcomes innovations around the world including
		repurposing drugs, traditional medicines and developing new therapies in the search for
		potential treatments for COVID-19.

		WHO recognizes that traditional, complementary and alternative medicine has many benefits
		and Africa has a long history of traditional medicine and practitioners that play an important role
		in providing care to populations. Medicinal plants such as Artemisia annua are being considered
		as possible treatments for COVID-19 and should be tested for efficacy and adverse side effects.
		Africans deserve to use medicines tested to the same standards as people in the rest of the
		world. Even if therapies are derived from traditional practice and natural, establishing their
		efficacy and safety through rigorous clinical trials is critical.

		WHO is working with research institutions to select traditional medicine products which can be
		investigated for clinical efficacy and safety for COVID-19 treatment. In addition, the
		Organization will continue to support countries as they explore the role of traditional health
		practitioners in prevention, control, and early detection of the virus as well as case referral to
		health facilities.

		Het volledige artikel: WHO 4 mei 2020

		Voer voor virologen, deel 3: De Chinezen
		Trefpunt Azië - André van Leijen 3 mei 2020

		China promoot zijn traditionele geneeskunde als een probaat middel tegen COVID-19.

		“TCM (Traditional Chinese Medicins, AvL) has proved to have a positive effect throughout the
		coronavirus prevention and treatment, industry experts said”, staat te lezen in The Star van
		vrijdag 24 april. China heeft traditionele medicijnen geschonken aan landen als Frankrijk, Italië,
		Irak, Singapore en Canada om de dodelijke ziekte te bestrijden. En even verder lezen we dat
		91,5 % van de bevestigde COVID-19-gevallen baat had bij een behandeling met Traditionele
		Chinese Medicijnen in combinatie met Westerse medicijnen. Ja, dat dank je de koekoek. Uit
		onderzoek blijkt, dat maar een paar van de honderden medicijnen uit de Traditionele Chinese
		Geneeskunde helpen en toevallig zijn dat niet medicijnen tegen COVID-19. Vandaar dat ze
		gebruikt moeten worden in combinatie met Westerse medicijnen, anders zou iedereen het
		merken dat ze niet helpen. Dat belet Yu Yanhong, Partij Secretaris van me-dit-en-me-dat er niet
		van, om hoog vanuit zijn ivoren toren te blazen:

		“TCM treatment has become a bright spot of China’s pandemic prevention and control,” said Yu
		Yanhong, a member of the National Health Commission Party Leadership Group and Party
		Secretary of the National Administration of Traditional Chinese Medicine.

		De Wereld Gezondheids Organsatie (WHO), die de Traditionele Chinese Geneeskunde officiëel
		erkend heeft, schrijft op haar website, dat het gebruik van traditionele kruiden in de strijd tegen
		het coronavirus gemeden moet worden. Alleen is die zin naderhand verwijderd.

		Het volledige artikel: Trefpunt Azië - André van Leijen 3 mei 2020

		Deze coronavaccins worden nu op mensen getest
		nu.nl 2 mei 2020

		Uit een overzicht van gezondheidsorganisatie WHO blijkt dat er op dit moment meer dan
		honderd kandidaat-vaccins zijn, waarvan er acht op mensen getest mogen worden. De
		universiteit van Oxford loopt hierin voorop en liet deze week weten dat ze hoopt dat ze in
		september al een werkend vaccin kan produceren.

1		University of Oxford - Verenigd Koninkrijk
		Op 24 april 2020 begon een onderzoeksgroep van de University of Oxford in het Verenigd
		Koninkrijk als eerste in Europa met een relatief groot onderzoek naar de werkzaamheid van
		een kandidaat-vaccin tegen COVID-19. Aan het onderzoek doen ruim elfhonderd mensen mee.
		De techniek die de onderzoekers gebruiken voor dit kandidaat-vaccin werd vorig jaar al veilig
		bevonden voor een virus dat lijkt op het coronavirus: MERS. Daarom kan de onderzoeksgroep
		dit vaccin snel op een relatief grote groep mensen testen. De onderzoekers zullen ook in dit
		onderzoek kijken of het vaccin veilig is én of het daadwerkelijk beschermt tegen besmetting
		met het coronavirus. De onderzoekers vertelden The New York Times dat ze het mogelijk al in
		september kunnen gaan produceren als het vaccin effectief blijkt. Onderzoek waarbij zes
		resusaapjes met dit kandidaat-vaccin werden ingespoten, liet positieve resultaten zien. Na
		vaccinatie werden de aapjes blootgesteld aan het grote hoeveelheden van het coronavirus en
		hier werden ze, in tegenstelling tot ongevaccineerde aapjes, niet ziek van.
2		CanSino Biologics Inc./Beijing Institute of Biotechnology - China
3		BioNTech/Fosun Pharma/Pfizer - Duitsland
4		INOVIO Pharmaceuticals - Verenigde Staten
5		Sinopharm - China
6		Sinovac - China
7		Moderna/NIAID - Verenigde Staten

		Volledig artikel: nu.nl 2 mei 2020

		Wereldwijde bijdrage aan vaccinonderzoek WHO, VS doet niet mee
		nu.nl 25 april 2020

		Wereldgezondheidorganisatie WHO heeft vrijdag een omvangrijk initiatief gelanceerd om
		onderzoek te doen naar een geneesmiddel tegen COVID-19. Veel landen die zijn aangesloten
		bij de Verenigde Naties hebben hun medewerking toegezegd, maar de Verenigde Staten doen
		niet mee.

		Als onderdeel van het onderzoek gaan landen veel nauwer samenwerken in de hoop de
		zoektocht naar een geneesmiddel te versnellen. Informatie over de ontwikkeling en tests van
		medicijnen en mogelijke vaccins wordt wereldwijd gedeeld, zodat landen op de hoogte blijven
		van elkaars werk.

		Naast regeringen van NAVO-lidstaten hebben ook vele medische instanties en bedrijven zich
		aangesloten bij het samenwerkingsverband. Ook de Bill and Melinda Gates Foundation, de
		stichting van Microsoft-oprichter Bill Gates, is betrokken bij het wereldwijde onderzoekscollectief.

		Volledig artikel: nu.nl 25 april 2020

		Potentieel medicijn tegen corona in eerste onderzoek geflopt
		Leeuwarder Courant 25 april 2020

		Een medicijn van farmaceut Gilead [US] waarvan werd gehoopt dat het tegen het coronavirus
		zou werken, leverde in een van de eerste klinische onderzoeken teleurstellende resultaten op.
		Dat meldt de Financial Times. De zakenkrant beroept zich daarbij op documenten die de
		Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) per ongeluk op haar website heeft gepubliceerd.

		Het rapport ging over een Chinees onderzoek naar remdesivir, dat sinds de virusuitbraak is
		aangemerkt als potentieel medicijn tegen de longaandoening. Volgens de Financial Times
		bleek uit tests dat het middel de situatie bij coronapatiënten niet verbeterde. Daarnaast
		zorgde het medicijn ook niet voor een afname van de ziekteverwekker in het bloed van
		patiënten, zo zou uit de documenten blijken.

		Gilead stelt in een reactie tegenover de Financial Times dat de gepubliceerde documenten een
		verkeerd beeld van het onderzoek schetsen. De WHO benadrukt tegenover de krant dat het
		om voorlopige documenten ging, die nog niet door andere wetenschappers waren beoordeeld.

		Volledig artikel: Leeuwarder Courant 25 april 2020

		Vijf manieren om een vaccin te maken. En hoe lastig dat is
		NRC Handelsblad - Niki Korteweg 24 april 2020

		Met een vaccin tegen het coronavirus kunnen we terug naar het oude normaal. Meer dan tachtig
		zijn er in ontwikkeling. Welke maakt de meeste kans? En is er echt nog dit jaar een klaar?

		Ruim tachtig zijn er in de maak volgens een lijst die de wereldgezondheidsorganisatie WHO op
		23 april actualiseerde. En internationaal coördinator en subsidieverstrekker Cepi telde op 9
		april 115 initiatieven, waarvan 78 serieuze kandidaten uit allerlei landen. Ook Nederland doet
		mee, met een vaccin van biotechbedrijf Janssen uit Leiden.

		De lijst bevat verschillende soorten aspirantvaccins. De meeste zijn nog niet klaar om al in
		mensen getest te worden, maar zes kandidaten uit de Verenigde Staten, China, het Verenigd
		Koninkrijk en Duitsland al wel. En het CEPI meldt nog twee Chinese kandidaten die al bij
		proefpersonen testen. Deze lopen voorop, maar de race is zeker nog niet gelopen. De weg naar
		een nieuw vaccin is lang, en vol obstakels.

		Opvallend is de grote variatie in typen vaccins op de WHO-lijst. Elke universiteit, elk bedrijf kiest
		zijn eigen strategie, gebaseerd op de kennis die al in huis is. Er zijn grofweg vijf manieren om
		een vaccin te maken. Hoe werken die? Welke is er het snelst en biedt de meeste kansen?
1		Dood virus [4 kandidaat-vaccins]
2		Levend, maar verzwakt virus [2 kandidaat-vaccins]
3		Een stukje viruseiwit [28 kandidaat-vaccins]
4		Ander virus met corona-gen [22 kandidaat-vaccins, w.o. het Leidse Janssen]
5		Genetisch materiaal van virus [20 kandidaat-vaccins]

		Volledig artikel: NRC Handelsblad - Niki Korteweg 24 april 2020

		Chinees COVID-19 vaccin begint fase 2 van klinische testen
		Chinasquare.be / Xinhua, Caixin - Frank Willems 15 april 2020

		Een Chinees vaccin voor COVID-19 heeft de goedkeuring gekregen voor fase 2 van de klinische
		testen. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is dit het eerste kandidaat-vaccin dat zo ver
		staat.

		In China zijn al drie kandidaat vaccins goedgekeurd voor klinische testen. Dat zijn testen op
		mensen. De National Medical Products Administration heeft de normale goedkeuringsprocedure
		versneld. Ook in de VS zijn al klinische testen toegestaan.

		Het vaccin dat aan de tweede testfase begonnen is gebruikt een genetisch gewijzigd adenovirus
		als vector. Dat lokt bij de gastcellen immuniteit tegen de ziekte uit. Het werd volgens het
		persagentschap Xinhua ontwikkeld door een medisch onderzoekscentrum van de Academie
		voor Militaire Wetenschappen. Het privé dagblad Caixin vermeldt Beijing Institute of
		Biotechnology in samenwerking met een op de beurs van Hongkong genoteerd
		bedrijf CanSino Biologics. Fase 1 van de testen startte op 16 maart en werd einde maart
		afgerond. Fase 2 begon op 12 april. Het staat wereldwijd het verst wat de testfase betreft.
		Dat meldt de Wereldgezondheidsorganisatie.

		De twee andere kandidaat vaccins waarmee nu testen opgestart worden zijn gebaseerd op
		gedeactiveerde virussen. Gedeactiveerde ziektekiemen moeten immuniteit tegen de ziekte
		uitlokken. Dit soort vaccins heeft een goed beheerst productieproces met controleerbare
		kwaliteitsnormen en een breed beschermingspectrum. Ze zijn goed geschikt voor
		grootschalige vaccinaties, met internationale normen voor veiligheid en werkzaamheid.
		China deed eerder met succes onderzoek naar vaccins op basis van gedeactiveerde virussen.
		Ze worden gebruikt voor hepatitis A, griep, mond-en klauwzeer en polio.

		Volledig artikel: Chinasquare.be / Xinhua, Caixin - Frank Willems 15 april 2020

13 april 2020

NRC Handelsblad / WHO

.
WHO: wereldwijd wordt aan
zeventig coronavirus gewerkt

Wereldwijd wordt momenteel aan zeventig vaccins tegen het coronavirus gewerkt. Dat blijkt uit

een inventarisatie die de Wereldgezondheidsorganisatie WHO dit weekend publiceerde. Naast

meerdere Chinese, Japanse en Amerikaanse laboratoria, staan ook bedrijven uit onder meer

België, Duitsland en Spanje op de lijst.

Drie van de zeventig onderzoeken uit het overzicht zijn in een verder gevorderd stadium.

Onderzoekers testen de vaccins die daar worden ontwikkeld momenteel op mensen. Met name

een experimenteel middel waaraan een Hongkongs bedrijf en een Chinese universiteit samen

werken, zit al ver in het testproces.

Omdat de huidige anti-coronamaatregelen naar verwachting onvoldoende zullen zijn om het

coronavirus uit te bannen, zijn universiteiten, farmaceutische bedrijven en laboratoria over de

hele wereld naarstig op zoek naar een werkend vaccin. Zij proberen om het normaal gesproken

trage proces van ontwikkelen, testen en goedkeuren van middelen zo sterk mogelijk te

comprimeren. Eerder heeft voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen

gezegd dat ze verwacht dat er mogelijk aan het eind van het jaar een vaccin ontwikkeld zal zijn.

Volledig artikel: NRC Handelsblad / WHO

		Berengal en geitenhoorn tegen corona
		NRC - Garrie van Pinxteren \| Beijing 11 april 2020

		Tienduizenden Chinese Covid-19-patiënten kregen traditionele medicijnen toegediend, waarvan
		China wil aantonen dat die werken.

		China is niet alleen effectiever dan andere landen in de bestrijding van Covid-19, het land heeft
		ook betere medicijnen ter beschikking. Die boodschap brengt de Chinese overheid met steeds
		meer kracht onder de internationale aandacht.

		Zo leverde China aan Italië naast mondmaskers en experts ook honderdduizend dozen met
		capsules Lianhua Qingwen, een traditioneel Chinees middel tegen griep. Het komt voort uit de
		traditionele Chinese geneeskunde, de TCM (naar traditional Chinese medicine).

		Het kruidenmiddel werd ook ingezet tegen sars. Het staat op de officiële lijst van de Nationale
		Gezondheidscommissie van China als een van de behulpzame middelen bij de aanpak van
		corona. De handel in traditionele Chinese medicijnen is inmiddels een miljardenindustrie: de
		export naar de VS alleen is goed voor honderden miljoenen dollars.

		Om aan te tonen dat traditionele Chinese geneeskunde werkt, heeft inmiddels ruim 90 procent
		van de patiënten die in de provincie Hubei werden opgenomen met Covid-19, traditionele
		Chinese medicijnen toegediend gekregen. Daarvoor werden 4.900 TCM-artsen uit andere delen
		van China naar Hubei gestuurd – de zwaarst getroffen provincie.

		Op de site van de Wereldgezondheidsorganisatie stond oorspronkelijk de aanbeveling om
		vooral geen kruidenbrouwsels te gebruiken bij de bestrijding van Covid-19. Die aanbeveling
		werd in maart van de site gehaald, mogelijk onder druk van China. Eerst verdween de zin
		van de Chineestalige website, later ook van de sites in andere talen.

		De effectiviteit is internationaal omstreden, al was het maar omdat de natuurlijke ingrediënten
		uit het vervuilde China besmet kunnen zijn met resten van zware metalen of andere
		schadelijke chemische stoffen.

		Het volledige artikel: NRC - Garrie van Pinxteren \| Beijing 11 april 2020

9 april 2020

RTL Z - Maarten Veeger

.
Farmaceuten trekken alles uit de kast om
vaccin te maken: 'Oogkleppen op en gaan'

"Er zijn echter bedrijven die al een stapje verder zijn met de ontwikkeling van een vaccin. Volgens

de Wereldgezondheidsorganisatie WHO zijn dat er twee. Het Amerikaanse Moderna en het

Chinese CanSino Bio. Deze twee doen al eerste testen van het vaccin bij mensen. Maar dat wil

nog niet zeggen dat ze het vaccin straks ook als eerste beschikbaar hebben." Gideon Kersten,

wetenschappelijk directeur van Intravacc, een onderzoeksinstituut dat vaccins ontwikkelt en

verbetert.

Volledige bron: RTL Z - Maarten Veeger

8 april 2020

Tweede Kamer: Geen monopolie op coronavaccin

Op het moment dat er een vaccin tegen corona is, moet het in handen komen van de Wereld

Gezondheidsorganisatie (WHO), die de kennis aan alle landen verspreidt. Een Kamermeerderheid

steunt dit voorstel van GroenLinks. Vandaag komt dit aan de orde in het coronadebat.

GroenLinks-leider Jesse Klaver doet vandaag zijn voorstel in het Tweede Kamerdebat over de

coronacrisis. Hij anticipeert daarbij op een voorstel van Costa Rica, dat een Covid-19 Pool wil, die

wordt beheerd door de WHO. Directeur-generaal Ghebreyesus van de WHO heeft het idee van

Costa Rica omarmd. In mei is de Algemene Vergadering van de WHO.

Volledige bron: AD

3 april 2020

Tweakers

.
Coronaonderzoek krijgt voorrang
bij Nederlandse en Belgische computers

De Nederlandse 'nationale supercomputer' Cartesius en de Belgische BrEniac zijn met voorrang

beschikbaar voor wetenschappelijk onderzoek naar het nieuwe coronavirus en een vaccin tegen

de covid-19-ziekte.

De ict-samenwerkingsorganisatie van onderwijs- en onderzoeksinstellingen van Nederland SURF

biedt wetenschappers samen met de NWO een fasttrackprocedure aan om met voorrang van

de high performance computing-faciliteiten van de organisatie gebruik te kunnen maken voor

aan corona gerelateerd onderzoek. Het gaat dan onder andere om gebruik van de

supercomputers Cartesius, het LISA-cluster en de HPC Cloud. Daarnaast leveren de

organisaties op verzoek opslag, kennis en ondersteuning.

Om in aanmerking te komen, moet onderzoek aanvullend zijn op bestaande studies van het

RIVM of de WHO.

Volledig artikel: Tweakers

3 april 2020

NRC Handelsblad - Joris Kooiman

WHO vraagt farmaceuten corona-patenten te delen

Arme landen vrezen geen toegang te krijgen tot coronavaccins. De WHO steunt een plan

patenten te delen, de industrie niet.

Costa Rica diende vorige week een voorstel in bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) voor

de creatie van een patent pool. Het plan is dat farmaceuten en producenten van diagnostische

apparatuur – vrijwillig – hun patenten, productinformatie en onderzoeksgegevens delen.

Overheden en bedrijven krijgen vervolgens de mogelijkheid tegen een kleine licentievergoeding

coronageneesmiddelen en -tests van merkfabrikanten na te maken en die goedkoop en op

grote schaal ter beschikking te stellen.

De baas van de WHO, de Ethiopiër Tedros Adhanom Ghebreyesus, reageerde enthousiast op

het initiatief. Hij benadrukte de noodzaak van „eerlijke toegang voor iedereen”, mochten er

straks goede vaccins en behandelingen tegen Covid-19 zijn.

Of farmaceuten bereid zijn voor coronamedicijnen hetzelfde te doen – en voor wereldwijd gebruik

– is niettemin zeer onzeker. „Het staat niet bovenaan de prioriteitenlijst,” zegt directeur Thomas

Cueni van de internationale branchevereniging van de farmaceutische industrie (IFPMA).

Volgens Cueni zou het opzetten van een dergelijke pool veel tijd kosten en „afleiden” van waar

het nu om gaat: de zoektocht naar een vaccin of een behandeling tegen Covid-19. Bovendien

hoeven arme landen zich geen zorgen te maken, stelt Cueni. Hij ziet bij farmaceuten een „diep

gevoel van verantwoordelijkheid” om de corona-uitbraak mondiaal te bestrijden.

Cueni noemt als voorbeeld farmaconcern Johnson & Johnson en de Amerikaanse Biomedical

Advanced Research and Development Authority (Barda). Zij kondigden eerder deze week aan

van een experimenteel vaccin – indien succesvol – direct tegen kostprijs een miljard doses ter

beschikking te stellen.

Ook deed farmaceut Abbvie afstand van patenten op Kaletra, een experimentele behandeling

van Covid-19. Cueni: "Iedereen werkt samen. Het is geen business as usual."

Volledig artikel: NRC Handelsblad - Joris Kooiman

3 april 2020

HLN | Belga | Business Insider

.
Woedende reacties na tv-gesprek tussen Franse
topdokters over testen van coronavaccin in Afrika

Artsen Jean-Paul Mira, directeur van de afdeling Intensieve Zorgen van het Cochin-ziekenhuis in

Parijs, en Camille Locht, onderzoeksdirecteur aan het Franse Nationaal Instituut voor Gezondheid

en Medisch Onderzoek, gekend als Inserm, stelden woensdag op de Franse televisie voor om

testen naar het coronavirus te doen in Afrika.

De uitspraken leiden tot veel ophef.

De directeur-generaal van de Wereldgezondheidsorganisatie, Tedros Adhanom Ghebreyesus,

maakte op 6 april zeer duidelijk dat Afrika géén proeftuin wordt voor een vaccin tegen corona.

Volledig artikel: HLN | Belga | Business Insider

31 maart 2020

Wikipedia

COVID-19 vaccine

Er zijn ongeveer 35 bedrijven en academische instellingen¹ betrokken bij onderzoeksactiviteiten

om een vaccin te ontwikkelen, waarvan er drie steun krijgen van de Coalition for Epidemic

Preparedness Innovations (CEPI), waaronder projecten van de biotechnologiebedrijven Moderna²,

en Inovio Pharmaceuticals, en de University of Queensland.

Volgens een rapport op 10 maart 2020 zijn er wereldwijd ongeveer 300 onderzoeken in een vroeg

stadium gaande.³

'In early March 2020, CEPI announced a US$2 billion funding goal in a global partnership between

public, private, philanthropic, and civil society organisations to accelerate development of COVID-

19 vaccines, with commitments to date by the governments of Denmark, Finland, Germany,

Norway, and the UK.'

¹ Spinney, Laura (18 March 2020). "When will a coronavirus vaccine be ready?". The Guardian. Retrieved

18 March2020.

² Ziady, Hanna (26 February 2020). "Biotech company Moderna says its coronavirus vaccine is ready for first

tests". CNN. Archived from the original on 28 February 2020. Retrieved 2 March 2020.

³ Devlin, Hannah; Sample, Ian (10 March 2020). "Hopes rise over experimental drug's effectiveness against

coronavirus". The Guardian. Retrieved 19 March 2020.

Volledig artikel: Wikipedia

25 maart 2020

De Morgen - Charlotte Taelman

.
Belgische microbioloog Herman Goossens
leidt Europees onderzoek naar medicijn

De Antwerpse universiteit rolt op dit moment een grootschalig experiment uit bij 3.200 patiënten

in Europa. “In China zijn ze er voorlopig niet in geslaagd om een medicijn te vinden dat

daadwerkelijk werkt. Met vier kandidaat-medicijnen gaan Europese artsen 3.200 besmette

patiënten testen verspreid over Europa. In Frankrijk startten ze al met de testen. Onze Europese

studie maakt deel uit van een wereldwijde proef die het WHO heeft opgezet."

Volledig artikel: De Morgen - Charlotte Taelman

23 maart 2020

NRC Handelsblad - Sander Voormolen

.
De werking van chloroquine
is nog volstrekt onzeker

De Wereldgezondheidorganisatie heeft plannen ontvouwd voor een wereldomvattende megastudie

naar de vier meest belovende kandidaatgeneesmiddelen tegen Covid-19, onder de naam

Solidarity. Het gaat om onderzoek naar (hydroxy)chloroquine, interferon, remdesivir en de

combinatie van de hiv-remmers lopinavir/ritonavir.

Volledig artikel: NRC Handelsblad - Sander Voormolen

21 maart 2020

NRC Handelsblad - Joris Koolman

Opeens zoekt iedereen hét vaccin

Bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn inmiddels zeker 41 kandidaat-vaccins

aangemeld door biotechondernemingen, universiteiten en farmabedrijven.

De vaccins van Moderna [US], BioNTech en CureVac [beide Duitsland] behoren tot een nieuwe

generatie vaccins op basis van ‘boodschapper-RNA’ (mRNA), een genetische code die cellen

opdracht geeft bepaalde eiwitten aan te maken. De bedoeling is dat die eiwitten een

immuunreactie opwekken die een binnenkomend virus onschadelijk maakt. RNA-vaccins zijn snel

te maken, maar nog niet eerder getest op mensen. Of ze effectief en veilig zijn, is dus de vraag.

Andere partijen werken aan meer traditionele vaccins op basis van verzwakt virus of virus-eiwitten

die - los of opgenomen in de mantel van een onschadelijk virus – in het vaccin worden verwerkt.

WHO verwacht dat het minstens één tot anderhalf jaar duurt voordat een vaccin wordt

goedgekeurd.

Volledig artikel: NRC Handelsblad - Joris Koolman

20 maart 2020

WHO

Draft landscape of COVID-19 candidate vaccins

In totaal zijn er nu 44 vaccins in de running om de corona-pandemie een halt toe te roepen, een

overzicht d.d. 20 maart 2020 is gepubliceerd op de website van WHO.

Volledig overzicht: WHO

		Wereldgezondheidsorganisatie erkent Chinese geneeskunde:
		natuurbeschermers vrezen voor bedreigde diersoorten
		De Volkskrant - Ben van Raaij 22 mei 2019

		De Wereldgezondheidsorganisatie staat op het punt deze week de traditionele Chinese
		geneeskunde formele erkenning te verlenen. Tot schrik van wetenschappelijke scherpslijpers en
		vooral van natuurbeschermers, die vrezen voor een nog grotere vraag naar ginseng, berengal
		en tijgerbot.

		Het zou een belangrijk politiek succes zijn voor China op de 72ste Assemblee van de
		Wereldgezondheidsorganisatie in Genève, waar 194 WHO-lidstaten tot komende dinsdag praten
		over de elfde revisie van de zogenaamde ICD, het wereldwijde classificatiesysteem voor de
		registratie van ziekten. Dit systeem is onder meer de basis voor alle internationaal vergelijkbare
		gezondheidsstatistieken.

		In deze toonaangevende opsomming wordt nu op aandringen van China en een aantal andere
		Aziatische en Pacifische landen een speciaal hoofdstuk opgenomen over ‘traditionele
		diagnosen’, met daarin circa vierhonderd in de traditionele Chinese geneeskunde (TCM)
		bekende aandoeningen. Dat biedt WHO-lidstaten voortaan de mogelijkheid naast de reguliere
		ook de alternatieve, op TCM gebaseerde registratie te hanteren.

		De traditionele Chinese geneeskunde is een drieduizend jaar oude traditie die behalve in China
		zelf ook populair is in Japan, Korea, Singapore en Vietnam. Centraal in TCM staat een
		holistische kijk op het lichaam die uitgaat van het vrijelijk stromen van de levensenergie (qi)
		door de zogenaamde meridianen en een goede balans tussen yin en yang. TCM-beoefenaren
		werken met eigen vormen van diagnose en behandeling, zoals aderlaten, acupunctuur en
		natuurlijke medicijnen op basis van kruiden en soms buitenissige ingrediënten van (al dan niet
		bedreigde) soorten, zoals ginseng, berengal, hertenpenis, gedroogde zeepaardjes en tijgerbot.

		Het volledige artikel: De Volkskrant - Ben van Raaij 22 mei 2019

Vaccins en medicijnen tegen coronavirus SARS-CoV-2 | Liliane Limpens | Disclaimer | update 11 juni 2021